Minister Bolkestein
:e
vj
antwoordt de Kamer
DINSDAG 30 APRIL 1940
H. K. H. Prinses Juliana heeft gister voor de Nirom het woord gericht tot de luisteraars in
Nederlandsch-Indiê als voorzitster van het Ned erlandsche Roode Kruis in verband met de aan
staande Roode Kruis-week in Indië. De Prinses betreedt het hoofdgebouw der P.T.T. te
Den Haag.
lbor
•anco
it we
oor h
men
jdinf
evoc
5. D
Ochtendschemering op Covent Garden in oorlogstijd. De groote Londen sche groentenmarct vertoont ondanks de internationale verwikkelingen het
beeld der traditioneele drukte van iederen dag
Nieuwe troepenvoorraden voor Noorwegen. Een Duitsche leger af deeling bij aankomst met volledige uitrusting op Noorschen bodei
De schrik der zeeën. Het oogen-
blik. waarop een mijn te water wordt
Door dikwijls moeilijk begaanbare streken moeten de Duitsche troepen in Noor-
wegen zich bij hun opmarsch een weg banen. Infanterie bezet een bergpas.
Eerste Kamer-camera
„In de moraal van het
Christendom ligt de
eenige redding voor
de wereld"
geschonken, in dat zijn <\an niet het minst
de schrijfwijze van de taal en de wettelijke
regeling van het Voorbereidend Hooger en
Middelbaar Onderwijs. Wat dit laatste be
treft, herinneren wij aan het ingediende
wetsontwerp. De zaak komt dus afzonderlijk
in behandeling.
„Het schoolonderwijs wordt onder het aan-
leeren van gepaste en nuttige kundigheden
dienstbaar gemaakt aan de ontwikkeling
van de -verstandelijke vermogens der kin
deren, aan hun lichamelijke oefening en
aan hun opleiding tot alle christelijke en
maatschappelijke deugden.
De onderwijzer onthoudt zich van iets te
leeren, te doen of toe te laten wat strijdig
is met den eerbied, verschuldigd aan de
godsdienstige begrippen van andersdenkcn
den.
Het geven van godsdienstonderwijs blijft
aan de godsdien6tleeraren overgelaten".
Zoo luiden enkele bepalingen uit artikel
42 van de Lager Onderwijs-wet. en in dit
artikel, aldus Minister Bolkestein gis
termiddag in de Eerste Kamer, is het ka
rakter van het Openbaar Onderwijs neer
gelegd. Aan de wijze van omschrijving in
dit artikel wordt, zoo merkte hij op. tegen
woordig gelukkig meer aandacht besteed,
dan vroeger wel het geval is geweest En
daarbij doe'de bij op den Chriateliiken tjon
welke in dit artikel door zou klinken.
In de moraal van het Christendom, aldus
de'bewindsman, ligt de eenige redding voor
de wereld. En in dit verband verdient de
opmerking vermelding, dat de gedachte van
den Bijbel op de Openbare School thans
blijkbaar ook van hooger hand nog nader
wordt onderzocht Intusschen, dit bleek ons
nogmaals uit het mondeling antwoord, op
wijziging in de verhouding tusschen Open
baar en Bijzonder Onderwijs duidt in het
antwoord van den Minister niet veel.
In elk geval zullen wij het hierover wel
eens zijn, dat ook voor het onderwijs de
tijden moeilijk zijn. Veel waarden staan
thans op het spel, ook voorzoover zij in ver
band staan met het schoolwezen. Zeker, er
staan verschillende verbeteringen op het
verlanglijstje, maar ze zijn niet doorvoer
baar zonder groote uitgaven, en hier ont
staan dan de bezwaren. Ook het onderwijs
zal aan de omstandigheden zijn offers moe
ten brengen.
Doch gelukkig, aldus de Minister, mogen
we zeggen, dat ors onderwijs nog altijd op
hoog peil staat, dank zij ook de wijze waar
op onderwijzers, leeraars en hoogleeraars
en al de anderen hun plicht vervullen.
De regeerperiode voor dit kabinet is uiter
aard kort. en daarom achtte de Minister het
reeds een eisch van eerlijkheid te zijn, dat
hij geen lijst van allerhande voornemens
opstelde, een lijst, waarvan het toch be
twijfeld mo°3t worden, of zij kon worden
afgewerkt. Mm* v.l-l zijn er onerpen,
aandacht zal worden
Nogmaals de spelling in 't geding
Wat de spellingkwestie aangaat, aan deze
materie zijn reeds heel wat woorden be
steed. Uitgaande van de opvatting, dat deze
stof moet worden geregeld bij de wet. een
standpunt, ook door ons voorgestaan, weet
men tevens, dat de weg nu ietwat ingewik
kelder is geworden. De Minister wilde op
het moment nog niet van zijn voornemens
melding maken, maar wij meenden, dat hij
een oplossing zoekt in de richting van een
compromis. In elk geval wordt contact ge
handhaafd met Belgic.
In zijn zakelijk en kundig betoog heeft de
Minister de verschillende onderwerpen koi
telijks aangeroerd. Wat het streven naar
onderwijsvernieuwing betreft, deze vernieu
wing moet. erkende hij. vooral van het on
denvijs zelf uitgaan, doch daarnaast be
hoeft men de hulp van psychologen en pae-
dagogen buiten het ondenvijs, en wel direct:
door woord en geschrift, alsook indirect
door hun leerlingen. Dat de onderwijsinspec
tie hierin een te groote rol zou spelen, deze
vrees achtte de bewindsman niet gegrond.
De inspectie overtreedt, meende hij, haar
bevoegdheid niet. als zij behalve advise
ook stimuleert.
Bij de klachten over overlading van
het onderwijs, betoogde de Minister gene-
raliseere men toch niet. Een matig huis
werk achtte hii onmisbaar en wenscheiijk
ook tot het bevorderen van zelfstandigen
rhrid Intusschen blijve het streven zoo
veel mogelijk gericht op individueele be
handeling van den leerling, zoowel
mensch-alsook als leerobjecL
Enkele subsidiekwesties
Overgaande tot het volgende onderwerp
zeide de bewindsman, dat aan Tilburgs
Economische Hoogeschool geen subsidie kon
worden verleend Men vergelijke hier niet
uitsluitend met de Economische Hooge
school te Rotterdam. Toea deze inrichting
werd opgericht geschiedde dit met de zeker
heid van subsidie, en daarom ware het.
trouwbreuk, deze subsidie thans in te trek
ken. Doch aan Tilburg is zulk een subsidie
nimmer in uitzicht gesteld. Dat men destijds
nochtans met de oprichting voortging, noem
de de Minister een daad, welke respect ver
dient.
Overigens vond hij het niet noodig, een
commissie in te stellen, die de wenschelijk-
heid van subsidieering van het Bijzonder
Hooger Onderwijs zou moeten onderzoeken,
aangezien tot zulk een subsidieering. ook
als het betreffend voorstel van deze com
missie bevestigend zou luiden, thans nog
niet kan worden overgegaan.
Over de kwestie van de collegegelden kon
de bewindsman op het moment niet veel
zeggen, aangezien deze aangelegenheid ia
de Tweede Kamer afzonderlijk aan de orde
komt. Hij meende, dat rondom de inrichting
van bijzondere leerstoelen nog geen aan
leiding was. van verwording te spreken.
Is het bekleeden van een functie bij het
Nijverheidsonderwijs verecnigbaar met het
lidmaatschap van een Gemeenteraad? De
R.K. afgevaardigde De Jong meende van wel,
de Minister denkt er anders over. De zaak.
zoo zette hij uiteen, heeft een onderwijs-
kant en een formeelen kant Een directeur
een Nijverheidsschool over zoo ie
mand ging het in dit geval moet zich
geheel aan zijn werk kunnen geven, en dat,
gaat niet wel. als hij tevens lid is van een
gemeenteraad. Bovendien worden juiste ver
houdingen op deze wijze niet bevorderd Im
mers, de Raad moet oordeelen over de op
richting en instandhouding van een Nijver
heidsschool, en zoo komt men voor vreemde
toestanden. In elk geval wenschte de Minis
ter artikel 25 van de Gemeentewet in die
richting aangevuld te zien, dat hierin ook
voor leeraars aan het nijverheidsonderwijs
het lidmaatschap van den Raad wordt ver
l»oden.
Verbetering leerlingenschaal
Over de leerlingenschaal kon de Minister
weinig zeggen. De huidige regeering wilde
aanvankelijk ook aan dit onderwerp iets
doen, maar de inmiddels uitbrekende oor
log deed verwezenlijking van de plannen
uitstellen. Toch hoopt de bewindsman iets
te bereiken. Men vergete intusschen niet,
dat nu reeds f 1 millioen wordt besteed aan
verbetering van de fouten ia de huidige
schaal.
Aangedrongen was er op, dat de dienst
jaren van den kweekeiing-met-akte opga
told konden worden bij zijn dienstjaren voor
het onderwijzerspensioen. De Minister meen
de. dat hieraan allerlei technische bezwaren
zouden kleven. Wat hij voor positiefs op
merkte, ontging on3 ten deele, doch hij zeide
iets in de richting van vervroegde ppnsioe
neering. die overwogen zou worden.
Uit het verdere antwoord" noteerden wij.
dat voor wettelijke regeling van het Voorbe
reidend Onderwijs thans geen geld aanwe
zig is en dat de bewindsman hier een schoo-
•ne taak zag voor particulier initiatief, en ook
dat subsidieering van het Rotterdamsch
Philharmonisch Orkest opnieuw overwogen
zal worden.
Nadat de begrooting met algemeene
stemmen was goedgekeurd, heeft bii het
ontwerp tot regeling van tijdelijke afwijking
van enkele bepalingen der Hooger Onder
wijswet, welk ontwerp de mogelijkheid
opent tot terugbetaling van collegegelden
aan studenten, die onder de wapenen zijn
geroepen. Prof. W o 11 i e r (a.r.) een gelijke
regeling gevraagd voor studeerenden aan ij-
zondere Universi eiten en Hoogescholen De
Minister meende, dat zoodoende, zij het
ook* tusschen Se regels door, de subsidiee
ring van 't bijzonder Hooger Onderwijs aan
de orde wordt gesteld, iets wat de heer
Woltjer betwistte, maar wèl achtte de be
windsman het niet uitgesloten, dat de be
stuurders van Bijzondere Universiteiten op
de hoogte worden gesteld van de normen
ten aanzien van het Openbaar Hooger On
derwijs getroffen opdat zij een gelijken wea
kunnen volgen.
Vervolgens is aangenomen het ontwerp
betreffende de uitgaven ten behoeve va:
kunsthpscherminp- tegen oorlogsgevaren
Voordat de Minister het woord kreeg, zijn
nog acht naturalisatie-ontwerpen onder den
hamer doorgegaan, tezamen omvattend om
streeks 170 personen, alsmede de herzie
ning van de Wet op de instelling van de Mi
litaire Willemsorde.
Bezoek op de trlbnne
De N.S.B.-ers hebben voor een verrasslag
gezorgd, overigens van geheel onschuldigen
aard. Zooals men weet hadden zij vorige
week een onderzoekingstocht ondernomen
achter deuren, gordijnen en in de turfkist,
welnu, gisteren hebben zij dezen tocht voort
gezet op detribune.
We hadden de heeren, eerlijk gezegd, nop
niet gemist, doch plotseling zagen wij een
viertal edel-Germanen achter elkaar als een
zeker soort vogels de gereserveerde tribune
opschrijden niets minder dan dat en
wel rechtstreeks naar dat gedeelte van deze
tribune, dat blijkens het bordje bestemd is
voor „hooge colleges". En van dezen verhe-
post hebben zij op den arbeid der Kamer
neergezien Doch het verveelde den heeren
'blijkbaar al spoedig, want toen de Minister
as uitgesproken, zijn zij verdwenen.
Het wordt langzamerhand wel een kin
derlijk beweeg met deze volgelingen van
den man-zonder-wien Eerst achtten wij hun
w besluit het verstandigste, dat zij kon
den nemen. Op de tribune toch konden zii
rustig toezien, zij behoefden niet uit den
band te springen en wat ook belangrijk
zij zouden den staat niet verplich
ten. hun prrsentiekosten uit te betalen.
Doch later is ons meegedeeld, dat zij de
presentielijst wel hadden getee-kend. Toch
voortaan maar heel „hoog" opgeven van no
litiek fatsoen en zool
De Minister van Economische Zaken heeft
de ondernemersovereenkomst voor het bak
kersbedrijf te Amsterdam algemeen ver
bindend verklaard voor de periode 1 Mei
1940 tot 30 April 1941.
Officieele Berichten
•de Kruis
kapitein der
Lege", te "s-
militair
de heerei
artillerie
Jen tüd van vtff lai
Kon Ned.-Ind. Leger
er ls op rijn ve
lag verleend aan C.
directe belastingen te
broek, hoofdcomm
te 's-Gravenhage.
dier middelen M. Tieklnk te
W. Jar.sen te Venlo; T. Jong;
O Oudi-man, te Harllnger»- H
i het Ned.
i. B-ostowski. gep.
iet Kon. Ned. Ind.
VI. Kroll. gep. rrs.-
lastricht en H M.
ifanterie van hot
i-avenhago.
i Ds M. J. Leaiter-
J Alingh Prlni
;meester. voordien onder
voorzitter. G Doorma
•ordlen leden van den
mr A. J. M Sw
istlngen te Zeve
Vogel, ontvar
i-Hertogen bosch
Hulst, H. Maai
'EDERL. HERVORMDE
RADIO-OMROEP
Algem. ledenvergadering te Utrecht
Utrecht. 30 April. Hier ter stede is de al
gemeene ledenvergadering van de Neder
landsch Hervormden Radio Omroep ge
houden
In zijn openingsrede zeide de voorzitter
Ds A. J. van Ren nes. Ned. Herv. predi
kant te Strijen. dat het thans meer dancnit
noodig is, dat de nationale kerk lering
geef ten tot het geheele volk spreekt, a>k
door middel van dc radio. In het afgeloofen
jaar is er veel gebeurd: de zendtijdaaavnge
werd afgewezen en de Synode werd in de
zaak gemengd. We werken aldus spr. net
voor een verloren zaak.
De jaarstukken werden daarop goedje
keurd.
Het jaarverslag memoreert, dat in .viel
1939 Je Minisiei van Binnen Ir arische Za
ken mededeelde, dat er kerkrechtelijk een
Hervormde omroep moet zijn. m.a.w. at
de Syn Ie d v-p.ik tei hand moest n-ren
De Minister zou zich in verbinding stelen
met de sviuuinle iirtm'ssie <*'P "n n v)
gadering bijeen was en vragen of zi in
principe bereid zou zijn aan dit plan mde-
werking te verleenen. De Synode zou darna
dan een commissie van Orthodox-Hervrm
den benoemen, aan welke commissie zen tijd
ter beschikking zou worden gesteld. Di le
den dezer commissie zouden kunnen /or
den aangewezen door de Synode, de NI.R
O. en de N.C.R.V De N.H.R.O. zou een ver
tegenwoordiging krijgen in het bestuurder
N.C.R.V. voor advies en controle. Verderzou
er een dito G -refoi nvc-ri instituut konen
alsmede een voor de kleinere groepen De
Minister zou vervolgens zendtijd van de
N.C.R.V. nemen, te gebruiken voor keke-
lijke doeleinden. Tevens werd een confeen
tie in uitzicht gesteld van den Ministermet
de rnoderaminn der N.C.R.V. en N.H.I.O..
Deze conferentie heeft echter nimmer piats
vonden. Op 22 Juni ontving de N.ÉR.ü
een ministerieel ochrijven om uiterlijl op
24 Jurri d.a.v. uw|r idaanvrage :n te
trekken. Bij gebrek aan nadere gegevensim-
trent de verdere, blijkbaar gewijzigde, pan
nen van den Minister, was het den N.H.i.O.
niet mogelijk per omgaande een defintiet
antwoord te geven doch verzocht om ;en
nadere uiteenzetting. Deze bleef echter ui,
alleen ontving de N.H R.O. op 14 Juli de
korte mededeeling van den Minister, dat
deze een afwijzende beschikking op <nze
zendtijdaanvrage zou nemen. Daarna helt
de N.H R.O. zich in verbioding gesteld ne'
de Synode, die een speciale commissie ooi
de radio-aangelegenheden benoemde, die
thans nog niet met haar arbeid gereed ge
komen is. Het jaarverslag oefent voorts :ri-
tiek op de houding van de N C..R.V.
Ondanks de ongunstige tijdsomstandifhe-
den was het ledental ultimo Decembei B39
ruim 2000 hooger dan op het tijdstip der
vorige jaarvergadering.
Vervolgens refereerde Ds S. P. de Rios
van Helle\oet.-duis over hei onderwerp. De
beteekenis ar een kerkelijke beslissing op
radiogebied".
In de vacature wijlen Ds Joh. VV. Goot
E n z e r i n k werd met algemeene stemmen
gekozen Ds S. P. de Roos van HeIle\oet
9luis.
Ten slotte nam de vergadering een motie
aan waarin zij verklaart vast te holden
aan het tot stand komen van een zelfstan
digen Hervormden omroep opdat de Her
vormde kerk haar rechtmatige zelfstandige
plaats verkrijge in dein kring der omroep
organisaties en alzoo haar taak kan ver
vullen".
RADIO i™
WOENSDAG MEI *'e
HILVERSUM I, 1875 cn 414.4 M. KCRV-UltU^
ding. 6-2'6.55 Onderwijsfond* voor
8.00 Ber. ANP; 8.05 Sch: zijt
meditatie; 8.20 Gramofoonmu ,jr
(9.30—9.45 Gelukwenschen)10.30 Mori
dienst; 11.00 Gramofoonmuziek; II.I5 VSOh(
"1.00 Gramci
'Ar^on
mofooi
woonmuzlek (Om 12.30
Orgelspel
1 der Horst en g
postzegel verzamel
der Horst. 3.45 Gn
-.30 Efil
•nomuzlekilt d
muziek; 6.25—6.55 Taailei
derrlcht; 7.00 Berichten; 7.15 Cai
balsport In eigen kring"; 7.30
muziek; 8.00 Berichten ANP, I
HILVERSUM II, 301,5 W. VAR A-rlt*en<bgV'
10.00—10.20 v.m. en 7 30g.00 Vl'KO.
Gramofoonmuziek en toespraak ..Onds ai£
alles!"; 8 15 Berichten ANP; 8 25 LftteCn,
muzikaal programma; lb 00 Morgénwijdk^
10.20 Voor de vouw- 11.20 Gromoföonrrl
12.00 Roslan-orkest; 12 45 Berichten éULr
gramofoonmuziek; 1.00 „Onwankelbaar l\rte
onze overtuiging", toespraak; 1.2G V\
orkest: 2.00 Kadlotooneel- 2.29 Resldenwa'
orkest en solisten (opn.): 3.20 Voor de in
deren; 3 45 Residentie-orkest (opn.);
Gramofoonmuziek: 5.305.10 Orgel en zi
6 15 Roslan-orkest en spreker; 7.09 VAVer
Kalende"; 7 05 Felicitaties: 7.10 WC roijeg
•J". 1 Mei-toespraak; 7 30 VARA-Mels'
koor ..De Krekels'», g 00 Herhaling SOSeia
richten- 8 03 Berichten ANP; 8.20 Uit Bel st:
I-Groet")9.20 VARA-Maandrein
Itrechtsch Stedelijk Orkest en solI+pr
11.00 Berichten ANP; 11.10 Gra
izlek en toespraak „Eens"; U.30iec<
ers; 11.55—12 00 G~amofoorimuziel£t
42 M. 11.20 Licht.
1.50 Solisten- 12.20 Bei
Lriété:
Nederltge.
richten; 12.36 Ca,
0 Harmonie-orV
3.20 Orkest- 3 55 Radlo-toorer
!0 Berichten; 4 25 Kerkdienst; 4 40 1; c
ruurtle: 5.20 Berichten; 5.35 Variété; J
?tueele uitzending; 6.40 Koor en orl-TSt
!0 Orkest: 8 20 Berichten; 8 40 Actu z
use~le- 8.S5 Operette; 9.50 Koor; 10 20
ist; 10.55 Zangers- 11.20 Berichten. 1
12 05 Plano; 12.35 5
2.20 Plano en cello; 2.50 Radlo-t
Zang: 4 20 Chansons: 4.35 Kw
8 M. 6.20 Volksliederen; 7.00 T
7.50 Orkest; 8 20 Kle1nórkest;En
amma: 11.0k Orkest; 11.20 OrLcv
:io o n -I in"1-'
322 en 484 M. 3*2 M.r 5 50 Mei
9 20 1 Mei-reportage; 11.50
7.20 Voor de sol
7.50 "»str
7.20 Voode
DE WERKLOOSHEID IN APRIL
Op 13 April 1940 waren bij de org?1
der openh arbeidsbemiddeling ingeschrie
239119 werkzoekenden (226.309 mannes z
12 810 vrouwen). *er
Hiervan waren 160.309 (161.08b manne
8.224 vrouwen) werkloos en waren 54.286
sonen geplaatst hij werkverruimingen F
haar waren er dus 15 524 personen als v01-
zockende ingeschreven, die in het vriinis
drijf werkten, doch ander werk zorhtencc.
Van de 523.620 verzekerden, buiten'
landarbeiders, was het werkloosheidive
centace 16.6 (in de vorige verslagweek 3
25 tot en met 30 Maart 1940 was dit peh
tage 18.0) e
