,ek) 2 UQ -
sSt
K0U gev,;
Mijnh-
tneirtema
fcwtlxxeken
Ned. Herv. Verbcnd tot Kerkherstel
DONDERDAG 23 NOVEMBER 1939
DE GODSVREDE IN GEVAAR?
We hebben al eenfl de opmerking gemaakt,
dat de term „Godsvrede" ons niet ligt, doch
dat wij zeker iets voelen voor de gedachte
er van. In spannende tijden als tegenwoor
dig late men politieke geschilpunten, welke
in ver verwijderd verband staan met begin-
ielen, zooveel mogelijk rusten.
Het is echter opvallend hoe gaarne libera
len en andere vrijzinnigen de tijdsomstan
digheden aangrijpen om een „godsvrede" te
prediken, welke de „neutraliteit", zooals zij
die verstaan, bevordert en uitbreidt.
Nauwelijks heeft de Hooge Raad een
arrest genomen, waarbij kort gezegd, voet
balspel als spel beschouwd wordt, zoodat
verbod op Zondag mogelijk is; of het libe
rale Kamerlid mr Wendelaar, is er als do
kippen bij om den Minister van Binnen-
landsche Zaken te waarschuwen tegen een
wijziging van de Zondagswet, welke zich
hierbij aansluit.
Het is natuurlijk het goed recht van dit
Kamerlid om het arrest, dat men blijkbaar
niet verwacht had, te betreuren, gelijk wij
èr ons over verheugen; maar men moet het
niet in verband brengen met „godsvrede".
Wie dat doet, bewijst daarmee voor de zoo-
veelste maal, dat hij eenzijdig de vredesvoor
waarden ■vaststellen wil. De wensch van het
liberale Kamerlid beteekent, dat de vrijzin
nige opvatting dient te zegevieren ten aan
zien van de Zondagsrust.
Men zou in deze bange dagen, nu ook vrij
zinnigen op verdieping van geestelijk leven
aandringen; nu velen van hen ook instem
men met bedestonden en van schuld en
boetedoening spreken, mogen verwachten,
dat men algemeen inperking van Zondags-
vermaak zou aanbevelen; maar het is
gansch anders: „Godsvrede" beteekent weer:
vooral niet puriteinsch zijn en aan de lin
kerzijde van de godsdienstige grens komen
staan. Het liberale Kamerlid begeert dit
zoo sterk, dat hij zijn oordeel over aange
kondigde wetsontwerpen gaarne vil op
schorten totdat ze ingediend zijn; maar
over de herziening van de Zondagswet moest
hij bij voorbaat den Minister een advies
geven. Anders zou de „godsvrede" in gevaar
komen.
Onzerzijds mogen wij hiertegenover stel
len, dat juist in deze ernstige dagen alles
gedaan moet worden wat mogelijk is om
de Zondagsrust en daarmee een ernstige
levensopvatting te bevorderen. Dat is ons
politieke recht en onze Christelijke plioht.
Een ..godsvrede" op neutraliteitsbasis wordt
in de Schrift veroordeeld.
De taak van Kerkherstel
De toekomst der Kerk
VOORGESCHREVEN
RENTEVERHOOGING
Wat de vorige week in de Rotterdam-
sche raadsvergadering is voorgevallen is
voor het geheele land van belang en daar
om komen we er hier nog even op terug.
Het geval zat zoo De gemeente kon, ter
conserveering van vlottende schuld, 6 mil-
lioen leenen bij twee rijksinstellingen tegen
een rente van 4Vi ipct De Centrale Beleg-
gingsraad, een van de Regeering onafhan
kelijk college, samengesteld uit zeven "voor
aanstaande en ter zake kundige Nederlan
ders heeft hierbij het heft in handen. Deze
raad i6 wettelijk bevoegd de belegging van
de kapitalen van rijksfondsen en instellin
gen te regelen.
En nu was deze raad wijzer dan de Rijks
postspaarbank en het Burgerlijk Pensioen
fonds en hij oordeelde, dat 4% pet. onder
de tegenwoordige omstandigheden onvol
doende is. Dat kost de gemeente dus i 15000
en het is te begrijpen, dat noch B. en W.,
noch de raad dit plezierig vonden, doch de
vlottende schuld noopte tot het sluiten van
een vaste leening. En dus moest noen er
maar in benasten.
Wij kunnen deze geste niet bewonderen,
want ze gaat duidelijk in tegen het streven
der regeering om de kosten van levenson
derhoud zoo weinig mogelijk te verhoogen
Het is immers niet voor tegenspraak vat
baar, dat de stijging der rente automatisch
het leven duurder maakt
Daar komt nog bij in één onzer edi
ties werd er reeds op gewezen dat een
rente van 4^4 pet- heusch nog niet zoo laag
is. Immers, het Beleggersfront dat voor
de belangen der particuliere beleggers
waakt en onlangs het consigne uitgaf om
niet beneden de 3y» pet. te gaan, adviseerde
later om geen misbruik van de tijdsom
standigheden te maken en met 4 pet. ge
noegen te nemen. Ook al om schokken te
voorkomen.
In dit licht bezien, wordt de houding
van den Beleggingsraad nog onsympathie
ker. En het verbaast ons daarom niet, dat
ook andere bladen critiek laten hooren.
Zoo schrijft de roode pers terecht:
Allerwegen ziet men pogingen om het
prijs- en kostenpeil te stabiliseeren, om
de bevolking te behoeden voor de schoK-
ken eener snelle opwaartsche beweging
van kosten, loonen en prijzen. En ter
zelfder tijd wordt op aandrang van e*n
lichaam, dat in de eerste en eenigo
plaats het algemeen belang heeft te die
nen, zonder nadere moti'veering het ren
tepeil verhoogd voor bepaalde overheids-
leeningen, terwijl het nauwelijks aan
twijfel onderhevig kan zijn, dat deze in-
cidenteele verhooging consekwenties kan
hebben, voor het rentepeil van overheias-
leeningen in het algemeen. Welk alge
meen belang gebaat zou kunnen zijn
bij een stijging van het rentepeil onder
de huidige omstandigheden, is ons niet
duidelijk.
Dit is volkomen juist. Wij kunnen ons
niet indenken, dat de Centrale Releggings-
raad slechts wettelijke bevoegdheden heeft
.V'.rkregen om te zorgen, dat de gelden der
rijksfondsen zoo hoog mogelijk rente op
brengen. Maar we moeten helaas constatee-
ren, dat overheidsinstanties niet steeds één
lijn trekken.
Zoo herinneren we ons. dat toen de re
geering indertijd een fondsbplasting wilde
invoeren, de gemeenten reeds bij voorbaat
UTRECHT, 23 Nov. Op de jaarlijksche
ledenvergadering van hetNed. Herv. Ver
bond tot Kerkherstel gisteren te Utrecht ge
houden, volgde op liet referaat van den
oorzitter Prof. Dr Th. L. Haitjema over
de vraag „Is de zaak der reorganisatie nu
afgedaan?" een rede van Ds H. C. J. van
D e e 1 e n van Vaassen over de vraag:
„Heeft onze kerk nog een toe
komst?"
Rede Ds Van Deelen
Niet de 'toekomst onzer kerk zonder meer
aldus Ds v. Deelen, niet haar bloote voort
bestaan, doch haar volwaardige toekomst
als Christus-belijdende volkskerk, waarin
zij met nieuwe krapht, in verbondenheid
met haar oorsprong, draagster zal zijn van
het Evangelie in al haar geledingen heeft
onze zorg. De situatie, waarin we thans ver-
keeren, doet twijfel aan zulk een toekomst
opkomen.
De eerste oorzaak is onze klaarblijkelijke
onmacht om onze kerk te bevrijden van de
haar in de vorige eeuw opgelegde organi
satie. Hoewel de reactie tegen deze kerken
orde en de ermede gepaard gaande geestes
gesteldheid op een steeds breeder front zich
doet hooren, staan we op het oogenblik mis
schien wel verder van ons doel dan 10 jaar
geleden.
Het tweede, dat ons kan doen twijfelen
aan de toekomst onzer kerk, is haar gesple
tenheid in groepen en richtingen; vooral de
vanzelfsprekendheid, waarmede deze par
tijen in kerk en gemeente voortgaan met
haar actie en reactie, alsof er geen dreiging
bestond van demonen aan alle kanten; als
of de oogen van steeds meerderen niet blij
ven opengaan voor de eigen waarde der
kerk; alsof de éénheid der Christusbelijders
niet een gebiedende eisch ware. Noch de
nieuwe theologie, noch de oecumenische
beweging, noch de nood der gemeente, noch
de toestand der wereld heeft vat op dezul
ken.
Bovendien lijkt het wel, alsof de strijd
voor kerkherstel den afstand tusschen de
richtingen niet heeft overbrugd, doch eer
der de kloof wijder heeft gemaakt, waarbij
tegenstanders zich op het onverwachtst
bleken te bevinden waar we hen nooit ge
zocht zouden hebben; zoodat we moeten
spreken van een verscherping der
richtingstegenstellingen bin
nen onze kerk, juist als gevolg van
onze actie.
Heeft onze kerk nog een toekomst? zoo
wordt men niet minder gedrongen te vra
gen, wanneer men let op de onaandoenlijk
heid van 't meerendeel der gemeenteleden.
Wanneer hier gesproken wordt over de
toekomst mag nooit vergeten worden, dat
die verborgen ligt in Gods raad. Terwille
van de openbaring van de kerk
van Christus binnen het syno
dale 81 e 1 s e 1 gelooven we in de toe
komst van onze kerk al blijft de vorm v
die toekomst voor ons verborgen. Een twee
de reden, waarom we gelooven in deze
toekomst, ligt in het verleden onzer kerk.
Zij is de vrucht van een geloofsworsteling,
hoevele aardsche factoren ook hebben mede
gewerkt tot haar ontstaan, en wat God al
zoo is begonnen, zal Hij nooit verlaten,
maar' het werk Zijner handen volenden. l)e
twijfelende vraag is niet geheel en al te
verwerpen, wanneer ze maar niet uitgroeit
tot een blijvende levenshouding. Ten slotte
is het de groote vraag, of we nog altijd
overtuigd zijn van de waarheid van ons uit
gangspunt. Zoo ja, dan mag de averecht-
sche uitwerking, die het schijnbaar gehad
heeft, ons niet tot twijfelen brengen, want
de Waarheid zal ovenvinnen.
Op de rede van Ds Van Deelen volgde een
referaat van Dr R. B. E v e n h u i s te Den
Haag over de vraag: „Heeft Kerkher
stel nog een taak?"
Rede Dr Evenhals
Na herinnerd te hebben aan het ééne
doel van Kerkherstel: een Christus-belijden
de volkskerk; en één middel tot dit doel:
opheffing van de synodale bestuursorgani
satie en herstel van de presbyteriale kerk
inrichting, vraagt spr.: hebben wij deze
taak nog? Dit zou niet het geval zijn:
1. Als het doel was bereikt. Dit is niet
het geval. Wij zijn schijnbaar nog verder
van ons doel dan tien jaren geleden. Ette
lijke malen heeft de synode een reorgani
satie-ontwerp in grooten stijl verworpen.
2. Als ons doel een ander was geworden.
Het ideaal van een Christus-belijdende
volkskerk zou kunnen worden vervangen
door dat van een volkskerk in vrijzinnigen
of in „volkschen" geest.
3. Als wij onze tactiek veranderden.
Tot nu toe heeft Kerkherstel gewerkt
door het indienen van reorganisatie-voor
stellen bij de synpde. Men zou nu kunnen
kiezen voor de revolutionaire tactiek (het
bezetten van de colleges met geestverwan
ten, het opzeggen van de gehoorzaamheid
aan de synode), of voor de lijdelijke tac
tiek (het afzien van elke actie en het ver
wachten van de prediking van het Woord
alleen en van het getuigenis in de kerke
lijke vergaderingen).
4. Als wij, gezien de ontwikkeling van de
dingen in de wereld, geheel moesten wan
hopen aan de toekomst van onze kerk als
zoodanig.
Spr wijst al deze zaken af. Het hoofd
bestuur wenscht door te gaan op den inge
slagen weg, hoewel het diep bewogen is
door de teleurstellingen, bijzonderlijk het
laatste jaar ondervonden. Een andere tac
tiek is onmogelijk. Het gaat om een
Christus-belijdende volkskerk. En waar
door de synodale organisatie van 1816 de
mond der kerk gesnoerd is, bestaat er geen
andere tactiek dan die, welke poogt die
synodale organisatie te do o'r-
breken. Deze tactiek is niet een wille
keurige en niet een eigenmachtige, maar de
eenig juiste. Ook aan de presbyteriale kerk
orde en aan het ideaal van een Christus-
belijdende volkskerk wil spr. vasthouden.
Beide zaken zijn niet te scheiden.
Ten slotte staat spr. stil bij het benau
wende probleem: het doel is niet bereikt
Daarop mag Kerkherstel echter niet letten.
De beteekenis van de huidige situatie is
juist, dat wij zijn teruggeworpen
de laatste schans. Volkomen
weerloos staan wij tegenover de machtige
synodale organisatie. Afgezien van datgene
wat er al of niet bereikt wordt, mogen wij
niet buigen voor den synodalen afgod. .Wij
zijn en blijven in den vollen zin des woords
anti-synodaal.
Spr. besloot zijn rede met enkele practi-
sche opmerkingen over de bewerking van
de gemeente, de kerkelijke opvoeding van
de kerkeraden en het zoeken van contact
met het breede front, dat uit den kerke-
lijken strijd van het vorige jaar geboren is.
Bestuursverkiezing
Vermelden wij nog dat in deze vergade
ring gekozen zijn tot leden van het hoofd
bestuur: mr H. M u 1 d e r ij e te Amster
dam, Ds J. M. S n e t h 1 a g e te Sittard en
Ds F. J. P o p te Delft. In de redactie-com
missie van Nieuw Kerkelijk Leven
zijn gekozen Dr E. Emm en te Haarlem
en Ds H. C. J. van Deelen te Vaassen.
De vergadering was druk bezocht.
HET WERK VAN HET
JAVA-COM1TE
Zendingsarbeid op Oost-Java
AMSTERDAM, 23 Nov. In het Parkhotel
is gistermiddag de 84ste jaarvergadering van
het Java-Comité gehouden.
De voorzitter, Ds R. D ij k s t r a ,van Am
sterdam, opende de bijeenkomst op de ge
bruikelijke wijze en sprak daarna een ope-
.gswoord naar aan'eiding van Jeremia 31
hetgeen ons, aldus spr., ondanks alles ver
zekert, dat ook nu God zich een volk, een
overblijfsel behoudt. Wij droomen vaak
een wereldkerk ,ging spr. voort, maar
Schrift leert ons anders. Zij spreekt van een
overblijfsel van 't zwaard en de vervolging,
van verzoeking en strijd, ook in dezen tijd.
De catastrophe, die4 over de wereld is geko-
zag spr. als een oordeel over Gods
Kerk, over de slapende wereldkerk. Daar-
is de nood der wereld ook die van de
Kerk en van de zending. Het overblijfsel
deelt wel het lot der wereld, doch te midden
van verwoesting, haat, vijandschap en zelf-1
handhaving laat God ons Zijn Evangelie en
mogen wy besloot spr., behouden den troost,
dat ook nu het zendingswerk mag doorgaan.
Verslagen
De secretaris, de heer H. D u ij k e r, gaf
hierna eenige mededeelingen over den ar
beid van het Java-Comité in Nederland,
welke, zette spr. uiteen grootendeels samen
valt met het werk van de Samenwerkende
Zendingscorporaties. In dit verband maakte
spr. gewag van den arbeid te Leiden, Wage-
ningen, Hengelo (G.) en Amsterdam. De
zendingsweek, voorzoover door het Java-
Comité georganiseerd, bracht ruim f 3000.
op, terwijl de secretaris ten slotte opwekte
tot .meer liefde en offervaardigheid voor de
zending.
Ds D. Crommelin, van Oegstgeest,
deelde mede, dat de ontvangsten over 1938
hebben bedragen f 37.114, de uitgaven
f 39.463, zoodat een tekort van f 2.349 aan
wezig is.
Tot dekking van dit tekort overhandigde
de afgevaardigde van Hengelo (G.) alvast
een enveloppe met f 150.waarvoor de
voorzitter den zendingsvrienden aldaar dank
betuigde.
Het Zendingsgebied Oost-Java
Ds D. Crommelin gaf nu een causerie
over zijn jongste bezoek aan Oost-Java en
zijn reis door het zendingsgebied van het
Java-Comité in het voorjaar van 1939. Dit
bezoek duurde van 2 Februari tot 23 Maart
en in deze weken kwam spr. in contact met
vele zendingsarbeiders ,die hem bestormden
met klachten over het tekort aan mede
leven der zendingsvrienden in Holland. Dit
is de algemeene klacht van de Oegstgeester
zendelingen in Oost-Indië.
Speciaal gaf spr. aandacht aan het werk
van zendeling van Akkeren te Blitar en
van zendeling va den Berg te Djumber,
vijf uren sporens van elkander verwijderd.
Zendeling Dedecker kon spr. thans niet
bezoeken.
Blitar, zette spr. uiteen is een stadscen
trum, waar de zendingsarbeid is geconcen
treerd in een oude sigarettenfabriek en zich
richt op de Javaansche maatschappij, behal
ve door Evangelieverkondiging, ook door
colportage, een leeszaal met bibliotheek, een
school en een gaarkeuken. Spr. vertelde hoe
de zendeling contact behoudt met de inland-
sche Christelijke jeugdbeweging en de gees
teswereld van het Javaansche volk.
Djumber, centrum van tabakscultuur, is
een nog jong zendingsgebied. De dessage-
meenten zijn hier kweekplaatsen van hel
gezonde Javaansche Christenvolk, behoo-
rende tot de inlandsche Oost-Javaansche
Kerk, die wel zelfstandig is, maar toch den
grooten steun van de zending noodig heeft,
te meer als men bedenkt dat deze 30.000
zielen tellende Kerk leeft en arbeidt onder
millioenen Mohammedanen. In dessa en stad,
besloot spr., moet de zending ook de jeugd
vasthouden.
WANNEER U EEN MENSCH ZIJT
met een open oog voor den machtigen
levensstrijd tusschen mensch en dier, dhn
zult U genieten van het prachtige boek van
Ditha Holesch:
„DE ZWARTE HENGST BENTO"
een Cultuurserie-roman met 64 unieke
foto's, omslag- en band-verzorging van
Anton Pieck.
Een boek van onvergetelijke schoonheid.
ZORGT VOOR UW GEESTELIJK VOEDSEL!
Begrafenis
Zendeling Frans van Hasselt
Een strijder Ier ruste gelegd
SOEST. 22 November.
Onder zeer groote belangstelling werd op
de Ned. Herv. Begraafplaats te Soest het
stoffelijk overschot ter ruete gelegd van
gedwongen werden deze te vergoeden aan
de publieke instellingen, die hel geld
leenden. Iets. wat volmaakt in strijd was
met de bedoeling van deze wet, die im
mers de opbrengst der rente wilde belaf
ten.
Deze taktiek kan one werkelijk niet be
koren. Als de regoering poogt prijsstijging
tegen te gaan en op zijn minst schokken
wil voorkomen, dan moest de Belegge t=
raad dit niet opzettelijk tegenwerken.
LECTUUR VOOR ZENDELINGEN
Éénmaal in de vier weken post dat is
en toestand, waarvan we ons geen voorstel
ling kunnen maken. Maar de Zendelingen
afgelegen posten in den Archipel weten
niet beter. Komt er nu zoo'n K.P.M.-boot
binnen, dan hebben ze leeshonger. Om dezen
te stillen, is er het Comité voor lectuurver-
spTeiding aan zendelingen, 't Is niet zoo heel
weinig, wat dit comité doet: in October 1938
1989 stuurde het naar Indië 66 Alg. Week-
voor Chr. en C„ 97 Geïll. bladen, 27
Pniël, 12 theol. tijdschriften, 23 Wij Jonge
Vrouwen, 38 De Jonge Man en nog vele an
dere.
Niettemin zijn de aanvragen nog steeds
grooter dan de aanbiedingen. En daarom doet
het Comité ook nu weer een beroep om in
dit jaar de zendelingen blij te maken met
lectuur.
Dit kan indirect met een gift aan de pen-
ningmeesteresae mej. A. C o b 1 ij n te Bilt-
hoven (giro 65663), en het kan ook direct
door het doen zenden van abonnementen of
het zenden van uw gelezen bladen aan Mej
J. Miedem?. Amhemeche Straatweg A 39
Brummen.
die bekend was om zijn zendingsarbeid op
Nieuw Guinea, waarmee de ontslapene het
werk van zijn vader heeft voortgezet.
Uit zendingskringen en uit kerkeliike
kringen waren zeer velen naar Soest geko
men. Wij hebben de volgende personen opge
merkt: Dr J. F. Beerens, voorzitter van de
Utrechtsche Zendingsverecniging, Dr K. J.
Brouwer, Zepdingsriirector Oegstgeest, Ds
P. Saraber, veldprediker, Ds H. D. J.
Boissevain, Ds Lammerts van Bucren, eni.
predikant te Zeist, de oud zendelingen Hue-
ting, Maan, Starrenburg en Mets, Ds Locher,
Ned. Herv. predikant te Brcuikek-n, Ds E.
Groeneveld, Ned. Herv. ipredikant te Soest,
Ds H. K. Beker, Ned. Herv predikant te
Haardlem en voorzitter van de Haarlemsche
Diaconesseninrichting, Ds. H. M. Bielke
uit Haarlem eveneens van het bestuur der
Diaconesseninrichting, de geneesheer-direc
teur van dit tehuis. Dr. D. J. van Paassen-
Ds. H. W. Duyvendak, Ned. Herv. predikant
te Heemstede en geestelijk verzorger van
,Meer en Bosch", Ds v. d Waal em -predi
kant van Soest, Ds. van Uohclen, Ned. Her
vormd predikant te Meppcl, zendeling De
Neef, den heer Jac. A. Fey, godsdienstonder
wijzer der Ned. Herv gemeente te Utrecht,
Baron van Boetzelaer van Dubbeldam te De
Bilt terwijl wij van de burgerlijke autori
teiten zagen Jhr. Mr. C. G. C. Quarles van
Ufford, burgemeester van Apeldoorn, eer-
tiids diaken der Ned. Herv. Gemeente
Utrecht en den oud-burgemeester van Doom
Jhr. Mr. Thomassen a Thuess'nk v. d. Hoop
van Slochteren en den heer J. Prikkel van
den Chr. Nat. Werkmansbond.
In de aula
Omstreeks half een verzamelde men zich
in de aula van de begraafplaats waar
korte dienst gehouden werd onder leiding
van Ds. van Uchelen, Ned. Herv. predikant;
te Meppel, die ter inleiding las 1 Corinthe
13. Wij staan hier, zoo zeide apr., in een
gemeenschap die reikt over grenzen en lan
den, in de eenheid van de strijdende en
triumfecrende kerk. De rechtvaardigen zul
len blinken gelijk de zon in het Koninkrijk
des Vaders. Dat kan ook van zendeling Van
Hasselt gezegd worden, die wist dat zijn g<
rechtighc'd alleen in Christus is. Wij heb
ben ais menschen alleen maar te weerspie
gelen en te leven uit de boodschap des
Evangelies. Dat heeft Frans van Hasselt ge
daan zijn geheele leven. Op zijn gelaat lag
de weerspiegeling van den oprechten Chris
ten te lezen. Zijn gestalte was er een des
vredee. Met dank herdacht spr. het werk
van den ontslapene op Nieuw-Guinea.
Dr J. F. Beerens, voorzitter van de
Utr. Zendings-Vereeniging, voerde hierna
woord en zeide, dat zendeling Van Hasselt
.tevens herinnen aan het werk van zij
vader, die in 1862 op Nieuw-Guinea begoi
De liefde voor de Zending heeft de zoon va
zijn vader geleerd. 37 jaar heeft broeder
Van Hasselt op Nieuw-Guinea gearbeid. Hij
heeft zijn roeping trouw volbracht. Zalig
ook deze doode. Zijn werken volgen hem na
De heer Ven erna, directeur van de
Geref. Kweekschool te Amsterdam, <prak
als vriend; de heer Wasterval evenei
als vriend. Laatstgenoemde was civiel gezag
hebber op Nieuw-Guinea en heeft als zoo
danig ve.cl lief en leed met broeder Van
Hasselt gedeeld.
Ds Loc her, Ned. Herv. predikant te
Breukelen, herdacht het werk van Zende
ling v. Hasselt als ouderling te 3reukelen,
terwij) Ds Beker te Haarlem, sprak uit
naam van het Diaconessenhuis, waar br.
v. Hasselt de laatste jaren geestelijk verzr-
ger is geweest. Tenslotte vertolkte L's B i e 1-
k c de gevoelens van dank voor het vel'
werk, dat br. Van Hasselt gedaan heeft voo
de afd. Haarlem van het Ned. Bijbel Genoot
schap.
Nadat nog gezongen was Gezang 110:
„Straks roept de Hoer Zijn welbeminden"
hetwelk het lievelingslied was van den ont
slapene, begaf de stoet zich naar de groeve.
Dsvan Uchelen heeft bij het graf het.
Onze Vader gebeden.
Een zoon daniktp voor de bewezen eer en
hartelijke belangstelling dok tijdens de
zware ziekte van zijn vader ondervonden.
Diep onder den indruk verliet de groote
schare den doodenakker.
Dop): J. Vermaas te Huizen. Te Nisse: P. J.
n Voorst Vader, cand. en hulippred. te
Terneuizen.
ngenpmen: Naar Goedereede, cand.
A. P. Haring te Giessend3m.
Bedankt: Voor Herkingen, cand. A. G.
Haring.
GEREF, KERKEN
Tweetal: Te Slootdorp, cand. L. J. Goe
de, hulpprediker te Papendrecht en cand,
Joh. de Wal, hulpprediker te Ulrum.
AFSCHEID, BEVESTIGING EN INTREDE
MeppelAmsterdam
Ds A. C. van Uchelen, Ned. Herv. pre
dikant te Meppel, is voornemens 7 Januari
1940 afscheid te nemen van zijn gemeente en
op 14 Jan. intrede te doen te Amsterdam.
Hel- en Boel cop
Zondag 19 December hoopt cand. W. L.
ukker te Hoek van Holland het predik
ambt te aanvaarden bij de Ned. Hervormde
Gemeente te Hei- en Boeicop. Bevestiger zal
zijn Ds A. F. P. Pop te Monster.
Noordwfjkerhout
Cand. W. E. den Hertog, hulpprediker
bij de Ned. Herv. Gemeente te Eindhoven,
hoopt 17 December zijn intrede te doen te
Noordwijkerhout, na bevestigd te zijn door
Ds A. S. B ij Is m a te Rijswijk.
Ds JOH. RAUWS
Joh.
De gezondheidstoestand v
Rauws, Zendingsdirector te Oegstgeest,
naar „De Ned." vernam, minder gunstig ge
worden. Hij wordt thans verpleegd in de
Neurol, afdeeling van „Bloemendaal"
Loosduinen.
Door den regen der laatste dagen zijn
de groote rivieren sterk gestegen.
Hoog water langs de Maas in de
omgeving van Roermond, waar de
rivier buiten haar oevers is getreden
en het omliggend land heeft over
stroomd.
NED. HERV. KERK
roepen: Te Alkmaar (vac. C._van
G E N E E s K itment
BADINRICHTING F.|,ai in l
„LAAG-SOEREr aee"
Chronische inwendige] Pos'
nerveuse stoornissen,
kuren. Med. baden. Mc^uitenla
üngen. Korte golf. Rfc
enz. I
DE GENEESHE^^ Z(
Telel. Dieren Alles b
K. 330 4241.
■mprs 5
RADIC
u NOVQ_
5 0.1 JPOI
sorgd
i o.oa
ANP. 8.05-
BUbelsche
ICRO-Orkeat (12.45—1.10
n" Het Roctt
'lillek*5.tS
6.oo Grainy vern
«lek. 3.00
-am. muziek)
4.40 Gram.tr
KftO-c
Melodiötcn en solist. 7/,;V Ro,
Causerie „Selectie van
de arbeidsbeurzen". 7.350 aand
verbindende t
GraJm.muzlek.
Zang met planotK^,.
9.40 KRO-Melodlstcr
>urzcn". 7.35*- aand-
He°t j*rin h
Melodist
leiaen ziji
•aaÜf11 be
dek. 10.30 Berichten*^ V
-12.00 ihen
HiLVERstM 11. 301.5 M. s, mini:
VPRO. 10.30 VARA. 12,LiripoC
VARA, 7.30 VPRO. 11.00 f1
11.00—12.00 vara. 8.00 i onde
essê itss sasïïf
pianobegeleiding. 11.30 (van 0
De Palladians. 12.45 Ik-gde I
muziek. 1.00 AVRO-Ama 1o7Pr
Gram.muziek. 2.00 Voor le
Het Ebsworth-strükkwu DU!
overzicht. 3.20 Grami»TpVki
Dansorkest en sollsteT
met toelichting. 4.30 VAke ni
5-3.0 misset
MI*. 7.30
6.25 De' Kom bh
zicht. 6.60 Zant.
Cyclus „Het begli
7.18 Berichten ANP. 7.31
clua „De boeken van d<"'
en Piano. 8.30 Cyclus JJeze
het platteland". 9.00 F- toen
11.00 Bericlftcn ANP. 1
pl.) 11.3012.00 GronlMand
Arbelderszang-vereen.
listen (opn.) S ver:
BRUSSEL 322 cn 484 M. 3?m
Orkest 6.20 Viool. 5.50 de e(
Programma voor soldaU„p.-g+
4 84 M. 12.50 Orkest. 7^er
zending voor soldaten. (Foor
jchtil
ONDERWIJS
Dr W. L. BOUWMEESTER f
In den ouderdom van 65 jaar is te Doe-
i n c h e m overleden Dr. W. L. Bouwmees
ter. oud-conrector aan het lyceum aldaar. Dr
Bouwmeester had pas met September j.l.
pensioen gekregen. Hij was een groot histo
riekenner van den Achterhoek.
EXAMEN HOOFDACTE
Dezen zomer hebben 230 klippen het
hoofdacte-examen onveilig gemaakt. Aldus
de heer M. J. Leendertse in het spe
ciale klippen-nummer van zijn blad „De
Hoofdacte", waarin verschillende specialis
ten de klippen aanwijzen op het gebied van
opvoedkunde, Ned. taal- en letterkunde,
aardijkskunde, geschiedenis en natuurken
nis. Dit nummer, 136 blade, dik, is derhalve
zeer nuttig bezit voor hen, die zich voor
de hoofdacte bekwamen.
ONDERWUSBENOEJVUNGEN
m s t e r d a m. Aen. Mackayschool. Tot
kw. m. a.: Mej. J. Hamer, idem te Sloten.
ij v e r d a 1. le C. N. School. Tot onder
wijzeres: Mej. L. Vercouteren, kw.m.a.
Chr. Meisjesschool te Den Haag.
Schoonrewoerd. Geref. School. Tot
w m. a.: Mej. G. J. Snoek te Leerdam.
Zwolle. D. Wijnbeekschool. Tot onder
wijzer: de heer J. Beens, id. Chr. U.L.O.-
school te Buitenpost.
Schoolvoeding en -Meeding
Eenige gegevens uit 1937
De verstrekking van voeding en (of) klee
ding aan schoolkinderen heeft in den loop
der jaren een omvang verkregen, die wel
zonder-invloed is op den stand der openbare
kassen, maar toch onze aandacht verdient,
inzonderheid omdat de statistische cijfers een
indruk geven van de verspreidingsgebieden
dezer zeer aanvechtbare weldadigheids-
methode. Het Centraal Bureau voor de Sta
tistiek publiceert thans voor het eerst vol
ledige gegevens in dezen zin, dat men de cij
fers ook van instellingen van weldadigheid
en commissies voor schoolvoeding heeft
zameld.
Het totaalbedrag (dus inbegrepen dat
gemeentebesturen), in ons land voor dit doel
in 1937 besteed, is no? beneden de 2 millioen
f 1.783.996, dat in f 207 per 1900 inwoi
Van de 1056 gemeenten doen er slechts 200
aan mee: de meeste vindt men in Noord-
Holland, Zuid-Holland, Noord-Brabant en
Groningen.
De totale bevolking van de 290 gemeenten
vormt 60,1 pCt. van het inwonertal van het
Rijk. Tot deze gemeenten behopiren alle ge
meenten met meer dan 59.000 zielen en 21
der 32 gemeenten boven de 20.000 zielen.
Het meest wordt aangetroffen uitsluitend
rechtstreeksche versl-ïkking door gemeen-
Dèn
Twee stuk* 10 ct.
egen
derl
=4ijn'
jusscl
tebesturen, n.l. in 90 gen!an 1
van het totaal aantal gemtre"
instellingen van weldadigh£ hu
meenten of 30,5 pCt., doael ei
schoolvoeding in 34 geval^iosit
verleend, terwijl in 15 genOat
een gecombineerde werlnv.n zi-
Dat de groote gemi
hooge provinciale oijfers
gen, moge blijken uit de
In 1937 werd voor
1000 inwoners uitgegi
sterdam f 575, in Rotti
f 717, Utrecht f 585,
ningen f 744.
Van het netto-bedrag ia om
vorm van hulpbetoon uil"
minder dan f 1.698.843 of
van de gemeenten. Hien\vjei
betaald f 933.983 en als su!oor)
gingen, instellingen, commir.
Van het totaal der ontf
bestond 84,9 pCt. uit ontv^
pCt. uit de opbrengst va^1
buties en andere vrijwiiP'sc
pCt. uit de inkomsten vanner
pCt. uit terugontvangsten, rijg
percentage der netto uitgaqn
der kinderen werd vergoeTecj(
blijkt voor alle provincie»; q
voor Groningen 0,3, T£_.:r
the 0,4, Overijssel 3,1,'
Utrecht 1,1, Noord-Holland' 011
I,2 Zeeland en Noord-Bra9°r
burg 2,1. Het hoogste pe>er
Overijssel. Voor het Rijk is g
centage 0,8. nid
Wat de melkverstrekkilén
dat het grootste aantal lijsi0
verstrekt in de stad Utred0j
>merkelijk gering is L j
melk, dat door de gemeeir,
cie Zeeland is opgegeven. e. f
Van de 133.793 kinderen,ne1
of schoenen ontvingen, iï?n11
6 groote gemeenten woonaflki
Tenslotte nog enkele totdge
is aan hoogstens 68.433 ki>h
balanceeren uiteraard opjsC]
schoolvoeding verstrekt. T
II.692.810 portie:
melk. Schoolkleeding
verstrekt aan 133.793,
drie grootste steden
stige indruk maakt
Zeeland, waar slechts (mi
in de schoolvoorziening
ties voedsel werden
liter melk en schoolkle<
kinderen. De totaal-uitgave
zeer gering: f
het agrarisch zoozeer
cijfers voor voedsel en roée
waren, resp. 37.000 portie1
melk. n
Waar deze statistiek vooi z!
terugkeeren, zal het op d'm
zijn, een indruk te krijgenjtu
of teruggang der schoolvteg,
in ons land. Reeds nu is :„3
constateeren, dat zij in
aantal schoolgaande kinde"
ringe plaats inneemt.
EXAMEN!
Utrecht Doet. pharms
Doet. geneesk. lsto ged.:
Veldkamp.
Amsterdam. Bcv. tot
L. Warnier. Utrecht: G. C.
mie L.O. D
Utrecht ei
en J. van
5 n H..re
1 de hetch
i» r.V
Machinisten. Den H a a
dl pl. de heeren: H. A. Spa
stelaar, Vllssingen: J. Her
J, van Thlel Berhuljs, Kon
