$Lknw gtlïprfft GEoumnt mi* Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken ^stige kracht ïfi f Geen enkele grond voor onrust noon uw t,jd 1 Qgrsamse Lf^b- 5- fcmentspnjsf: pal in Leiden en in plaatsen k ;en agentschap gevestigd is 2.35 00 post 2.35 portokosten CO 0.18 -o [Buitenland bij wekelijksche 4.50 jksche zending550 Alles bij vooruitbetaling nmers 5 ct. met Zondagsblad 7'/a Cl O Bureau: Breestraat 123 Telefoon 22710 (na 6 uur: 23166) - Postbox 20 - Postgiro 58936 MAANDAG 13 NOVEMBER 1939 20e Jaargang üïitortentiepripcn: Van 1 tot 5 regels 1.17'/» Elke regel meer0.22'Ij Ingezonden Mededeeljngen van 1-5 regels2.30 Elke regel meer0.45 Voor het bevragen aan '1 bureau wordt berekend0.10 No. 6855 5 neutraal naar alle zijden O" <l> l-AA O mddag om een uur, precies 7^- te laat naar onze meening, 0> i minister-president, Jhr. d e IS)* in woord van bemoediging en tiling gesproken tot de Neder- feer en buiten de grenzen van Ierland. it woord was behoefte, want t onder de bevolking nam met toe; moert men de geruchten, ïls een ra wine uitstortten over gelouven. dan zou den Ilaag [eiykercyd bezet zijn door re tire ben it a uit het binnenland I uit het buitenland en zou ons (gen het slagveld van Europa zijn. dergelijke mentaliteit legt het 1 bedrijfsleven by na lam en een zenuwsloopende geestes- onder de bevolking, welke in ht gevaarlijk is, en nog er- pzenlyk de neutraliteit van ons 8* revaar zou brengen. 3 ja. moest de regeering spre- m o 5",'s na de kostelijke redevoering S Mister Van Kleffens zou uitstel H 3 noodlottige gevolgen kunnen g* 2 s* nervositeit trekt het gevaar *- Svoorname dingen vergeten vele a n 3 11 in deze dagen. 2. k ilirste, dat het nationale en in- <iale plicht is om voorbereid te n 3 3 gebeurlijkheden welke nog wei k q jL'eesd belioeven te worden, doch n 3 g^ogelijk zijn, vooral wanneer de 3 o ;en in hevigheid toenemen. De K n. «tie is daarom ook niet gericht g <n 3n of meer der stry'dende par- 3 sar bedoelt eigen en wederzijd- o i tuigen te beschermen. In uiter- lelt zij, by het voortduren van jflict, daarom gedurig van as- lar de bedoeling blijft immer fe Wanneer de burgerij dit over ifd ziet en bepaalde conclusies it troepenverplaatsingen, dan verder dan de overheid en e bevolking op een gevaarlijk jtweede plaats hechten velen te tvaarde aan nieuws uit (niet; Jt buitenland. Een radiorede op [er van één der strijdende groe- natuurlijk de bedoeling de in de wereld ten gunste van Irtij te beinvloeden. Met de jat het niet anders en wanneer pdsche correspondenten voor- worden, dan neemt ieder ver- lezer het meegedeelde met een zout. De Minister-president jSkarne toegeven, dat één en an- j.| ieder trouw gebeurt, maar het thet gesproken en geschreven ook munitie. roote beteekenis is by dit alles ikkelyke verklaring van onze ig, dat zij over geen enkele be- re inlichting beschikt, waaruit noeten afleiden, dat de neutra- 'klaringen ten aanzien van ons 'geven niet oprecht gemeend zijn- t nu zeggen, dat er geen wolkje jÉ internationale lucht is? De I unheid en de voorzorgsmaat- welke de Regeering betracht lag tot dag nader uitwerkt, zeg- 't tegendeel. De hemel is verre Ier. Maar wie, door dwaze en uchten te verzinnen of te ver een wanhoopsstemming bij kweekt, die bezondigt zich aan ilige rechten en doodt de ener- ke noodig is om staande te blij de woeling der volkeren, idien schakelt hy de leiding ;it en het Godsvertrouwen, dat hand aan den ploeg en zoo noo- 1 het zwaard doet slaan, doch venal doet gelooven; ons leven ionen en gezinnen en als volks- ook is in de hand van Hem, toezicht over alles gaat. ïn bange tijden onze Regeering k troost en bemoedigt met een ;lijk toevoorzicht op onzen Vader femelen, stemt tot dankbaarheid. Godsvertrouwen geve ons allen kracht, voortdurende paraat- kalm beleid. De Christen zorgt *eel hy kan voor den dag van en voor dien van morgendoch pieid schudt hij van zich af, God zorgt! [Uitvoer van eieren jkvENI-IAGE, 13 Nov. Naai- wij van 'e zijde vernemen, zijn met ingang len de restituties, welke bij den uit- b. eieren worden verleend, verlaagd, «verlaging houdt hiermede verband, 1 prijs, waarvoor het voeder in het jfand beschikbaar word' gestelQ, in ge- j mate is gestegen dan de wereld wijs ivoor voedergranen, Minister de Geer zegt: Neutraliteit eischt een eigen geestesgesteldheid Militaire maatregelen moeten zich aanpassen aan de hevigheid der spanningen Ons land blijft strikt neutraal naar alle zijden De minister-president Jhr Dr D. J. d e Geer heeft zich hedenmiddag in een radio rede gericht tot Nederland en de Overzec- sche gobiedsdeelen. De rede luidt als volgt: Waarde luisteraars in Nederland en de Overzeesche gebiedsdeelen, Het is aan de Regeering gebleken, dat in de laatste dagen geruchten geloopen hebben over een acuut dreigend gevaar voor ons land en dat die geruchten in breede kringen onrust hebben gewekt. En nu wil ik u even komen vertellen, dat daarvoor geen en kele grond bestaat. De aanleiding tot de geruchten schijnt te liggen in buitenlandsche radio- en persberichten en ook in enkele daden van onze Regeering. Wat de eerste aangaat, wil ik U aan raden nooit te vergeten, dat in oorlogvoe rende landen de begrijpelijke neiging be staat, steeds de donkerste verwachtingen te koesteren over de voornemens der te genpartij. Die landen worden daartoe vanzelf gebracht, vooreerst door het on gunstige oordeel dat zij over hun tegen standers hebben, in de tweede plaats door hun zorg voor eigen veiligheid, een zorg die hen noopt de kwaadste risico's onder de oogen te zien en deze als reeds aanwe zig te veronderstellen. Vandaar, dat onder de oorlogvoerende volken zoo gemakkelijk - en geheel te goe der trouw - geloofd wordt aan 'n schen ding van ons grondgebied. Dat geloof komt dan tot uiting in hun berichten en kan zich langs dien weg verspreiden ook onder onze bevolking. Ik raad U aan, daartegen geharnast te zijn en te bedenken, dat de neutraliteit ook in dit opzicht een eigen geestesgesteld heid eischt. f Wat mede tot de geruchten aanleiding schijnt gegeven te hebben is, naar ik op merkte, gelegen in enkele daden der regeering. Maar dan verkeerde lijk uitgelegde daden. Ik wil ook daarop uw aandacht vestigen. In een tijd, als wij thans weer beleven, is het voortdurend noodig, ook voor neu trale staten, om de militaire maatregelen aan te passen aan den leitelijken toestand. Toen de oorlog in Polen geëindigd was en na een korte tusschenpooze de spanning in het Westen klaarblijkelijk toenam, ont stond allengs een situatie, die, althans tij delijk, aan de kracht en de intensiteit, van onze mobilisatie andere eischen stelde dan te voren. Eenige maatregelen onzerzijds zijn daarvan het gevolg geweest. Het zou een noodlottige dwaling zijn, hieruit op te maken, dat de be dreiging van onze grenzen groo- ter geworden is. De beste waarschuwing tegen die dwa ling ligt misschien in een herinnering aan den jongsten wereldoorlog. Er zijn toen ver schillende momenten geweest, waarop bij zondere maatregelen, b.v. een plotseling in trekken van periodieke en zelfs van za- k e n-vcrloven, zekere vrees cn onrust on der de bevolking veroorzaakt. Die maat regelen werden toen niet genomen, omdat het w e z e n 1 ij k gevaar zooveel grooter geacht werd dan te voren, maar omdat be paalde omstandigheden aan onze paraat heid tijdelijk hoogere eischen stelden. De uitkomst heeft destijds in al die gevallen de vrees, die onder de bevolking was opge komen, beschaamd. Niet anders zal men het ook nu mo gen zien. Een acuut gevaar be staat evenmin als in de eer ste dagen van September. Toen in die dagen onze geheele weermacht werd gemobiliseerd, heeft niemand daar uit een onmiddellijk bedreigd-zijn van ons land afgeleid. Die mobilisatie ge schiedde ook niet, omdat gewantrouwd werd het ons van weerszijden gegeven woord dat onze neutraliteit zou worden geëerbiedigd, maar omdat wij verplicht waren op alle gebeurlijkheden voorbe reid te zijn, verplicht niet het minst tegenover hen die onze grenzen wilden ontzien en die als belligerente mogend heden vanzelf elkanders woord minder vertrouwden dan wij dit zelf doen. Onze mobilisatie gaf hun de waarborg dien zij behoefden. Zij bood een wederzijdsche beschutting aan allen. Maar wil zij dit b 1 ij v e n doen, dan moet haar kracht en omvang ook onafhankelijk zijn van de wisselende omstandigheden. £||1 ISKSi Hl De „goede diensten" Minister De Geer Geen oogenblik mag de indruk worden gewekt, alsof onze mobilisatie slechts for meel of symbolisch zou zijn. Van haar ernst moeten wij steeds zelf bewust zijn en moeten anderen overtuigd blijven. Alleen d a n zal zij doeltreffend zijn. Vandaar dat haar kracht niet een stabiele grootheid is, maar zich moet aanpassen aan de hevigheid d-er spanningen, die zioh in de nabijheid van onze grenzen voordoen. Ditisde betee kenis, die aan de recente mi regelen moet worden toegeke De regeering heeft geen enkele betrouwbare inlichting, d'ie haar geloof aan het weder zijdsch gegeven woord kan schokken. Ook nu vertrouw! zij in de oprechtheid van dat woord en vindt daarin een spoorslag te meer om, stipt neutraal, naar alle zijden een gelijke waakzaamhei dte betrachten Ik hoop, dat dit woord aan elen, die in de laatste dagen 1 neven wichtigheid blijk gav de gemoedsr ust en kalmte zal te ruggeven, die wij in dezen tijd ieer dan ooit noodig hebben. De zorgen zijn waarlijk groot eenoeg om zich niet nog denkbeeldige erbij ie schep pen. Het is zoo waar. wat een oud lied zegt: Een mensch lijdt dikwijls 't meest Door 't lijden dat hij vreest, Doch dat nooit op zal dagen. Zóó heeft hij méér te dragen, dan God te dragen geeft. Dit is ook ondankbaar tegenover God. Wij mogen ons niet vergrijpen aan den zegen dien Hij ons tot hiertoe geschonken heeft en dien wij, wel verre van hem roeke loos in den waagschaal te stellen (want zulke nervositeit trekt het gevaar aan), moeten zien als een roeping ons opgelegd om den vrede te bevorderen en hierdoor an deren te dienen. Het is die roeping, welke onze geëer biedigde Koningin en met Haar de Koning an België, hefcben gevolgd, toen zij onlangs hun nobele aanbod deden aan de bellige rente mogendheden. Indien dit pogen dit maal nog mocht falen, zullen zij en zullen regeeringen van andere rijken voor wie de vrede bewaard bleef, te gelegener tijd nieuwe stappen in diezelfde richting kim- nendoen. Elk neutraal land is thans een schijnend licht in de duisternis, die over ons werelddeel gevallen is. Men kan óók zeggen: een maas in het net, waarin de oorlogvoerende volken, zoo de verschrikking doorgaat, straks dreigen verstrikt te raken. Wil er een dageraad van Europa zijn, dan zal die, menschelijkerwijs gesproken, moe ten komen van de neutrale landen- Er zijn er gelukkig nog vele; hoe meer er zullen zijn en blijven, des te grooter is de kans, dat dit werelddeel en zijn beschaving tijdig van den ondergang gereJ worden. Ook daarom is onze neutraliteit, en de eerbiediging daar van door de strijdende naties, een zaak van hoog belang, waaraan wij niet -defaitistisch mogen vertwijfelen. Tenlotte ligt wat de toekomst ons brengen zal in Gods hand. Het is mogelijk, dat ons beproevingen wachten, die wij nu nog niet kunnen voorzien. Maar ook dan zal dit niet mogen leiden tot een wanhoopsstemming. Indoen wij onzen plicht doen, kunnen wij de uitkomst rustig overlaten aan Hem, Die weet, -wat wij noodig hebben en Die Zich nooit vergist. Hoe hoog de golven ook gaan. wij weten, dat onze Vader aan het roer staat en willen een kalmen en blijmoedigen geest bewaren, met het lied van Paul Ger hard op de lippen, en vooral in het hart: Beveel gerust uw wegen Al wat u 't harte deert, Der trouwe hoed' en zegen Van Hem, die 't al regeert. n periode van bijna grijpbare onrust, allerlei geruchten over troepenbewe gingen en de veiligheid van verschillende landsgrenzen de ronde doen, zijn te Den Haag en Brussel de antwoorden binnenge komen od het aanbod van goede diensten, hetwelk de souvereinen van Nederland en van Be'gië tot de hoofden der oorlogvoeren de landen hebben gericht. Niemand heeft tevoren over den aard van deze ant woorden zich overdreven optimistische voor stellingen gemaakt, en derhalve zal nu ook wel niemand teleurgesteld zijn over dc reactie uit de buiten1 andschc hoofdsteden. Gelijk men elders zal kunnen lezen heeft de Duitsche regeering zioh ertoe bepaald, te verzekeren, dat het telegram van koningin Wilhelmina en koning Leopold zorgvuldig zal worden bestudeerd. In het Derde Rijk acht men het derhalve niet wenschelijk reeds aanstonds een definitieve uitspraak te doen. Deze houding is formeel te verklaren uit het feit, dat het de Britsohe en de Fran- sche regeeringen zijn, die in het begin der Septembermaand den oorlog hebben ver klaard. De regeering te Berlijn kan uit dien hoofde afwachten, wat voor basis men te Parijs en te Londen onder een eventueelen nieuwen vrede zal willen léggen. Het Fransche antwoord, onderteekend door president Lebrun, is in zijn betrekke lijke kortheid vrij bondig. Het betoogt in hoofdzaak, dat over geen vredesbesprekin gen kan worden gedacht, alvorens vaststaat, dat Duitschland de staatkundige veranderin gen. welke het in Centraal Europa met ver schillende middelen heeft doorgezet, za hebben ongedaan gemaakt. He'; valt op, dat in deze passage niet a'leen het herstel van Tsjechoslowakije wordt geëischt en van Polen, doch eveneens het herstel van Oos tenrijk. Dit is voor de eeiste maal, dat ook de voormalige staat van Dolfuss en Schusch- nigg in de oorlogsdoeleinden der geallieerde mogendheden betrokken wordt. Men zou de vraag kunnen stellen, welke wijze het lot van deze drie genoemde landen zou moeten worden herzien, indien het Derde Rijk erin zou toestemmen deze onderwerpen tot een basis der vredesbespre kingen te maken. Wat Tsjechoslowakije aan gaat, dit was reeds in zijn verschillende sa menstellende deelen ontbonden, alvorens Duitsch'and de hand naar de resteerende zuiver Tsjechische gebieden van Bohemen en Moravië uitstrekte. Gelijk men weet werd door de meerderheid der Slowaken van overlang voor een zelfstandig, van de Tsjechen afgescheiden, waaksch volksbestaan geijverd, en gevoel den ook de Karpatho-Russen daarvoor aan vankelijk meer dan voor een verder samen gaan met de Tsjechen. Men zou het voor malige gebied der Tsjechoslowaaksche repu bliek derhalve opnieuw, naar gelang van zijn voornaamste bevolkingsgroepen ge rangschikt, aan een plebisciet dienen te onderwerpen. De heropstanding van Polen zou wellicht nog grootere moeilijkheden met zich meebrengen, omdat een eventueele Duitsche bereidwilligheid om over dit land te praten nog niet insluit, dat ook de Rus sen hun buit, althans ten deele, zouden wil len overgeven. Tenslotte zou dan in Oos tenrijk een zooveelste referendum dienen plaats te hebben; de Oostenrijkers zouden het bij hun keus in zooverre gemakkelijk hebben, dat zij het regiem-Schuschnigg nu uit eigen ondervinding met dat van Hitler zouden kunnen vergelijken. Het behoeft geen betoog, dat deze dingen voor het allergrootste deel, wellicht zelfs geheel en al, onder de toekomstmuziek moeten worden gerangschikt. Het antwoord van den Engelschen koning laat punten als deze, die ten slotte van de tweede orde zijn, ongemoeid, om als voornaamste Britsche oorlogsdoel te noemen het in den vervolge verhoeden dat geweld zou worden gebruikt in stee van vreedzame middelen bij het be slechten van geschillen. Zonder zich détailkwesties te verdiepen stelt koning George derhalve vast, dat er bij eventueele pogingen om de strijdenden tot elkander te brengen slechts kans van slagen Duitschland, niets slechts voor deze gelegen heid, doch definitief, zijn vredeswil aan den dag legt en dezen ook door waarborgen en blijken van goeden wil zal omringen. Of wij met deze verschillende antwoorden reeds iets gevorderd zijn, zal de naaste toe komst moeten leeren. De vraag zal daarbij vermoedelijk van gewicht zijn of Duitsch land in een ten deele ongedaan maken van wat er in centraal Europa is geschied, zal bewilligen; zijn houding in dezen zal wel licht mede worden bepaald door de kwestie, wat de geallieerden aan het Derde Rijk daartegenover ter versteviging van zijn eco nomisch volksbestaan zullen willen aanbie den. Wie intusschen de scherpe redevoerin gen leest, welke door Goebbels en Churchill tijdens het weekeinde zijn gehouden waarin beide sprekers elkanders partij zeer fel en persoonlijk aanvallen, zal weinig illusies koesteren omtrent het alsnog ver mijden van een strijd tot het alleruiterste. Eischt van Uw /eve I ?or 'jberry I /I V I IA/ociacioo de Vinadore/ iberoi »ar?af/l.25ptleichH fteed/ oeKroond lentoan/leilioq Adam 1885 I UB DE BQER.Aol770 AM/TE RDAM. WEINIG OF GEEN REGEN Weerverwachting. Meest zwakke later waarschijnlijk toenemende wind uil Zuidelijke richtingen. Nevelig tot ge deeltelijk bewolkt, in den nacht en mor gen waarschijnlijk mist. Geen regen van beteekenis. Weinig verandering in tem peratuur. FIETSERS LICHT OP: 14 Nov. Van 'sav. 4.39 u. tot 'smorg. 6.51 u Ned. Hervormde kerk te Joure vernield Vuurzee deed gebouw verloren gaan De toren behouden iOURE, 13 November. Gistermiddag e\en na één uur is brand uitgebroken de Ned. Herv. Kerk te Joure, die uit 1644 dateert. De plaatselijke brandweer en de brandspuit van de firma Douwe Egberts konden het vuur niet meester worden, zoodat hulp uit Heerenveen werd ge vraagd. Nadat een Heerenveensche mo torspuit was aangekomen, werd de brand met zeven stralen bestreden. De kerk stond vrijwel in lichterlaaie. Het dak stortte in. De toren, die in 1628 voltooid is, kon worden behouden, hoe wel hij reeds aangetast was. De brand is ontstaan in de bovenge- welven, naar men aanneemt, door von ken uit een kachelpijp. De burgemeester en andere leden van het gemeentebestuur waren op het ter rein aanwezig. De brand in de kerk was om half vijf gebluscht. De geheele kerk is uitgebrand. Slechts d"e zware muren staan nog overeind Men is er bij het blusschen in geslaagd het kerkelijk archief en een waardevol schilderij, benevens enkele boeken, die zich in de kerk bevonden, te redden. Ook de naast de kerk gelegen consistoriekamer, het avondmaalzilver was geborgen, kon ontruimd worden en is behouden ge bleven. Echter zijn in de kerk het vrij oude orgel en de preekstoel, alsmede enkele his torische banken, die toebehoorden aan de families Vegelin van Klaerbereen en var Eysinga, bij den brand vernield Omtrent de oorzaak kan worden medége deeld, dat vermoedelijk een asbestplaat, wel ke om de kachelpijp zat, is gebarsten, waardoor tusschen de zoldering en het dale de kerk brand kon ontstaan. Toen men het vuur ontdekte, had het reeds ovei dale zulk een omvang aangenomen, dat kor ten tijd later het dak instortte en het ge bouw geheel vlam vatte. Voor Joure is het verlies van deze histo- ische kerk, die voorkomt op de lijst Nederlandsche monumenten van geschiede nis en kunst, niets minder dan een ramp te noemen. VOORNAAMSTE NIEUWS Dit Nummer bestaat uit TWEE bladen De Ned. Herv. Kerk te Joure is door brand verwoest. De korting op de spoorwegpensioenen neemt 1 Januari 1940 een einde. Minister Kleffens en Minister Spaak van België hebben gister te Breda gecon fereerd. Een waarschuwing van den regeerings- persdienst aan Engelsche en Amerikaan- sche journalisten in ons land. Overleden is de heer J. van der Molen Tz., oud-burgemeester van Renkum en oud-lid der Tweede Kamer. Algemeene vergadering van de Ned. Herv. Vereen, voor geestelijke volksge zondheid. Parijs, Londen en Berlijn antwoorden j het Belgisch-Nederlandsche vredes initiatief. Churchills rede over de eerste tien we ken oorlog. Goebbels houdt anti-Britsche rede te Berlijn. De roode vloot over Ruslands eischen aan Finland. MINISTERIEELE BESPREKING TE BREDA De regeeringspersdienst meldt: De ministers van Buitenlandsche Zaken van België en van Nederland hebben elkaar gister te Breda ontmoet Elk hunner was vergezeld van den i taris-generaal van zijn departement. Om ongeveer half zeven gisteravond arri veerde Minister Van Kleffens op stadhuis te Breda. Drie kwartier later arri veerde ook dé Belgische Minister van Bui tenlandsche Zaken Spaak, Nadat geruimen tijd besprekingen warm gevoerd begaven om ca kwart voor negen de beide Ministers zich per auto naar hotel de Kroon voor het gebruik van het diner. Te kwart over elf heeft Minister Spaak, vergezeld van zijn secretaris, de terugreis naar België aanvaard, terwijl Minister Van Kleffens naar Den Haag vertrok. Pijp Tabak Taconis - Leeuwarden N.V. BETONBOUW v.h. Fa. Kool en Wildeboer Fabriek en Kantoor HOOGKERK (GromJ Telefoon 1766 Bijkantoor DEVENTER, Telet 3865 Uitvoering van Beton-, Utiliteits-, Burger en Waterbouwwerken. Groote voor raden Betonartikelen, ook met asphalt geïmpregneerd of gepenetreerd tegen agressieve Invloeden. BETON - EMAILLE en ARTILUX- MATERIAAL voor mnurbepleistering en gevelstukken. Lezers van dit blad, laat het U niet weer houden. ook eens bij ons aan te vragen. Steeds wordt door ons geleverd door het geheele land. (RecL) - J P WAT ELKE MILITAIR MOET WETEN MET STUDIE* Vraag franco toezending prospectus voor schriftelijke of mondelinge opleiding aan: Nederland! Instituut Pont 30 jaar ervaring/ D.„ H..„ JUIST NU W Apotheken ca Drogisterijen. Nederlandsch'Fabrlkan /le&i&Mtd*Soldaad BIERBROUWERIJ DE LEEUW N.v. VALKENBURG(L) BEKEND OM HAAR PRIMA BIEREN ir sl HET HORLOGE VOOR DEN D WATERDICHT 1 STOFDICHT ROESTVRIJ - EDELSTAAL IENST 1

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1