Jliemue ^eiiisdjf (gotimnt Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken Roosevelt en Koning Leopold spreken BLU" „fe FAX F O T O iiinemmtsprijs: wartaal in Leiden en in phatsen aar een agentschap gevestigd i.i 235 per post 2.35 p i, i i 0.18 bet Buitenland b:; keii,ksfhe lerdirvf 4.50 jksche rending5.50 Alles bij vooitritbetaling nmers 5 ct. met Zondagsblad 7'/i ct Bureau: Breestraat 123 Telefoon 22710 (na 6 uur: 23166) - Postbox 20 - Postgiro 58936 NO. 6841 VRIJDAG 27 OCTOBER 1939 20e Jaargang 8bt)ertentieprij?tn: Van I tot 3 regels1.17'/» Elke regel meer0.221/» Ingezonden Mededeelingen van 1—5 regels2.30 Elke regel meer 0.45 Voor het bevragen aan 1 bureau wordt berekend0.10 TWEE DIO-TOESPRAKEN lerlool itwelk een ®*-ibune" heeft gesticht, met het doel ite en leiding gevendo persoonlijk- an tijd tot g: tegenheid te 'en. zich door middel van de micro- het publiek der Vereenigde Staten n. heeft thans ook aan president Leo;, i van Bel- woord verleend. V/aar beiden aan TRp-vr 100 onder- KtAül in belang- teUlnijid in de wereld, een nieuwe wending ische r kunnea geven aau de loop der gen ine gebeurtenissen, daar mocht met t overfvan het Aroerikaansche publiek wor- de *"*rwacht, da- rd zich .oor deze korte ?P <Taken zou interesLeeren. Immers, zou- teaal "n de 'v *r' :,4gde St.iten, hetzij gj of een hunner, in den huidigen n hetfMftcb011 Strijd betrokken worden, dan wel eens een geheel ander karakter tn aannemen, bijsterj on zuiderburen aangaat, van hen lekte 1 j w trden verwacht, dat zij uit eigon I mêlée zouden willen ®jn: zulks ware een dwaasheid, die met k> uTti-d op een lijn kon worden gesteld, de bet België kan opnieuw aangerand wor- eldl r een der belligerenten; de herinne- w at Duitschland zich i:i de Augus- oplc^en van 1914 dienaangaande meende >gcn veroorloven is onverb 3kt geble- Ook nu zou het onder de;, toet loopen do neutraliteit van dit klei ie nijvere e ii DuiL hland het tiideiijke voor- rgang^it_ een flankaanva op Frankrijk kun- schaffen, waardoor het Derde Rijk men ontkomen aan de impasse, In het zich tegenover de onneembare (notlinie bevindt. Op deze manier aou- je Duitechers eveneens kunn n probee- h< t nadeel van een al te lang zich rek- 1 conflict in hun voordeel te 'erkeeren, bi forceeren van een spoedige beslis- Hit dien hoofde in het bijz- nder was belang, koning Leopolds stem to al heeft het Belgische even weinig dingen kun- ïan.s hier delijk de welke de "^fcvende gfoote mogendheden, ia de wij- e®|g der Belgisch? politiek, wn rdoor dit den wensch n; ïkt onaf- melijk buitenlandsch beleid kenbaar 'gSt, aan België spontaan cn vrijwillig Lonen verschaft. Het is niet goed aan oohe.-i. dat.een dezer partij dl gegeven otterjrd zou willen schenden, warr loor deze Been smaad op den bals zou alen, die weg te wisschen zou zijn. Ook TWhland ondervindt nu nog e.nawer I van zeker verscheurd „vodje papier" inden, België's defensie is in een rt eeuw tijd zeer ge modern seerd Candi tcr'"|,oir '8 allerminst een opmarsen- u«^i*zonder hindemissen. 4g men uit deze radiorede var den Bel len koning ten overvloede nog eens af- ;r j- In, dat het de strijdende partijen, at dat hun daartoe de lusl opkwam, niet zou gelukken den oorlog to bekorten Bilgië binnen te vallen, Roosevelt anr heeft duidelijk in het lh ht gesteld tien evenmin moet venvacht', n, dat de •ikanen door hun zwaard in de weeg- il te werpen aan de beëindiging van ifhctpractisch zullen bijdragen. Zon- omwegen heeft de Amerikaansche ipresident verklaard, dat het zijn re- nuchtere ernst is, z«h g heel bui- Europeesche woelingen te houden, ipathiecn en de gedachten in de Ver- Ie Staten, zoo ongeveer kan men de d. ie van den president in het kort samen lijn niet te neutral iseer en en te n; het volk heeft nu eenmaal zijn in- en hecht er waarde aan, dit vrij te ien uiten. Doch daarom moet niemand ien, dat op gedachten en woorden ook zouden moeten volgen. Het is de Ver- Ie Staten ernst met hun neutral iteits- en o^k met hun onzijdigheid. Op de 'elden in Europa, zoo zeido Roosevelt zullen geen Amerikaanscho jongens ivelen. weten niet, welken weerkl ink deze Ige Amerikaansche declaratie in Lon en Parijs zal vinden. De beide groote Jersche democratieën schijnen erop te "len rekenen, ditmaal geheel alleen den a *rc^en oorlog het hoofd te bieden; Ame- Wi wil i zi i H'jv, I «,lij 1 j. X - 1 zich in hun problemen niet moeien. De „City of Flint" moet i i Moermansk verlaten Dultsche prijsHemannlng aan boord oJtlgene hel D.N.B. is officieel te Moskou J olgedeeld dat het Amerikaansche 8.S. °f - ®ergi6tercn met een df Pr'jsfx>mmando aan boor wegens de haven van Moermansk ngi binnonge.loopen en daar vastgehouden te rd, nadat de havenautoriloiten de lading Berzocht hadden, instructie heeft gekre- A de Rusaisohe waf ren te verlaten. idve vr'jlating van het stoomschip en de raltds g!6ter bevolen opheffing van die in- van het Duitsche prijsc. mmanrio £jïchiedden in overeenst-miming met de pgsche Zeerecht-Conventie van 1909. uifaar n^n verneemt, bevindt d? Duitscha hsijsttmacr.ing zich weer aan boord. Geen Amerikaansche jongens naar Europeesche slagvelden Vrede is voor België voorwaarde van leven of dood President Roosevelt „Een feit in den tegenwoordigen inter nationalen toestand een feit zonder eenig voorbehoud is, aldus Roosevelt, dat de Vereenigde Staten, zooals ik te voren zeide, neutraal zijn en niet voornemens, betrok ken te worden in den oorlog. Dat we neutraal kunnen zijn in gedach ten zoowel alg in daden, is, zooals ik even eens al te voren heb gezegd, onmogelijk te vervullen, omdat het volk van dit land kalm en zonder vooroordeel de zaken over denkt en zich een meening vormt betref fende de relatieve gebeurtenissen in andere continenten. Binnen en buiten het congres hebben we redenaars en commentators gehoord en personen, die zich op de borst sloegen, ver klarend, dat zij tegen het zenden van zonen van Amerikaansche moeders naar de slag velden van Europa waren. Dit aarzel ik niet te brandmerken als een van de ergste verzinsels in de tegenwoordige historie, waarbij met voorbedachten rade een denk beeldige boeman in het leven worJ.t geroe pen. De eenvoudige waarheid is, dat niemand in eenige verantwoordelijke positie in het nationale bestuur van staat, stad of land de regeering ooit heeft voorgesteld, onze jongens naar Europa te zenden. En dit is de reden, waarom ik een dergelijke bewe ring brandmerk als een schaamteloos en oneerlijk verzinsel. Ik heb echter niet het minste bezwaar tegen amateurs, die de eigenlijke betecke- nis van de militaire en maritieme gebeur tenissen van den oorlog in Europa bedis- cussieeren: het publiek zal daardoor in staat worden gesteld, deze kwesties voor zichzelf uit te maken." De rede van koning Leopold Na Roosevelt sprak koning Leopold van België in de Engelsche taal de volgen de rede uit: „Het is een eer voor Mij, het woord te voeren op dezelfde tribune als uw doorluch tige president. Ik heb met vreugde de uitnoodiging aan vaard, die Mij door het „Forum" werd ge daan toen het Mij verzocht, een korte bood- ichap tot de Amerikaansche natie te rich ten. Door kostbare en trouwe herinneringen zijn Mijn medeburgers, Mijn familie en Ik zelf aan de Vereenigde Staten gehecht. Geen enkele Belg kan den doelmatigen bijstand en de opbeurende hulp vergeten, die het Amerikaansche volk aan de Belgische be volking heeft verleend, toen het over zijn approviandeering waakte gedurende jaren van beproeving. Het thema, dat Mij werd voorgesteld: Een oproep voor de verdediging van de beschaving", beschouw Ik als een hulde aan Mijn land. Zij, die het hebben voorgesteld, hebben zich herinnerd, dat Belgen steeds een verheven plaats in de geschiedenis van de Westelijke wereld hebben ingenomen, en dat België steeds beschouwd werd als een de brandpunten voor den opbloei van de Christelijke beschaving. Overtuigd als Ik ben dat Mijn land de beschaving verdedigt door de aangenomen houding ten overstaan van het conflict, dat in Europa losgebroken is, meen Ik Mij te mogen beperken bij de toelichting van deze houding dewelke geheel en al strookt met den wil. den moed en de eer van mijn volk. In Mijn hoedanigheid van Staatshoofd verheugt het Mij, dat Mij de gelegenheid werd geboden de volgende feiten met klaar heid vast te stellen. In 1937 heeft België zijn onafhankelijk heidspositie afgekondigd en zijn drie mach tige geburen hebben er acte van genomen. Zij zijn zelfs verder gegaan toen zij ons spontaan de uitdrukkelijke verzekering ga ven, dat zij ons grondgebied zouden eerbie digen en de onafhankelijkheid van België zouden waarborgen. De neutraliteitsverklaring van de Belgi sche regeering. bij den aanvang van den oorlog afgelegd, was het logisch gevolg van deze politiek. De toestand van onzijdigheid trouwens, stemt overeen met de overleveringen en de verzuchtingen van het Belgische volk, welks gevoelens en geestesgesteldheid in den loop van eeuwenlange twisten geves tigd werden. Het was ten koste van zijn bloed en met een omvpkbaren wil zichzelf te blijven, dat de Belg, die in zoo hooge mate den zin van de individueels vrijheid De „Herald Tribune Forum" heeft gisteren als extra-attrac tie twee sprekers van naam voor haar microfoon laten op treden. Eerst president Roo sevelt, daarna koning Leopold van België. Beide staatshoof den getuigden op eigen manier van hun verlangen een strikte onzijdigheid te handhaven en buiten den oorlog in Europa te blijven. Roosevelt zeide o.a. wederom en met nadruk, dat het de be doeling is der Vereenigde Staten, hun neutraliteit voort te zetten. Hij verklaarde dat de geruchten, volgens welke opnieuw Amerikaansche jon gens op de slagvelden van Eu ropa gouden moeten sterven, volkomen ongegrond waren. bezit, dc verkrijging van zijn instellingen heeft tot stand gebracht. De onzijdigheid is bovendien een levenselement voor de belangen van zijn land. Het bestaan van België, ge bied van geringe uitgestrektheid, maar welks bevolking een der meest dichte van de wereld is, hangt hoofdzakelijk af van den arbeid zijner inwoners. Deze arbeid, vervolgens, is afhankelijk van de handhaving van onzen exporthandel en van het vrije verkeer van onze nij verheids- en voedingsapproviandeering. De vrede is dus voor het Belgische volk een voorwaarde van leven of dood. Wü doen niet de minste territoriale aanspraken gelden. Wij zijn noch van verre noch van nabij betrokken geweest bij de oorzaken van het conflict dat Europa verdeelt. Zou België er in mee gesleurd zijn, zfin grondgebied zou in een slagveld her schapen worden, met het oog op zijn geringe uitgestrektheid. Een dergelijk lot zou gelijk staan met een algeheele verwoesting, welke ook de uitslag van den oorlog moge zijn. Met Nederland vormt he een vredes- eiland in het belang van alle volkeren. Op het kruispunt van de West-Europee- sche landen, vervult een onzijdig, loyaal en sterk België zooals het heden is, een bij uitstek vredelievende zending: daardoor worden het slagveld en de rouw beperkt. Aldus sticht het, onder de andere onzijdige staten, een vredesbrug en een element te vens van die verzoening, welke alleen de beschaving redden kan van de ineenstor ting, waartoe zij door een algemeenen oor log onverwijld zou gedreven worden. Wij zien met klaarheid onze rechten en onze plichten in, wij zien de toekomst tege moet met een kalme vastberadenheid en een geweten dat niets storen kan. Wij zijn bereid, onze onafhankelijkheid uit al onze macht te doen eerbiedigen. Het zal vandaag precies 25 jaren geleden zijn, dat het Belgische leger, na een harden strijd, onder het bevel van Koning Albert, Mijn Vader, den loop van een wreeden aan val stuitte. En mochten wij aangevallen worden God beware ons voor een dergelijke ramp in weerwil van de plechtige en stellige ver bintenissen tegenover ons in 1937 aange gaan en aan den vooravond van den oorlog hernieuwd, dan zouden wij zonder aarzelen strijden, maar met vertienvoudigde midde len en ditmaal ook zou het gansche land achter het leger staan Maar wij kunnen niet gelooven, dat onze neutraliteit door de oorlogvoerende mo gendheden niet zal geëerbiedigd worden. Wij hebben vertrouwen in het woord, dat zij ons in het aanschijn van de wereld gege ven hebben, zooals zijzelf mogen vertrou wen in onze loyaliteit, die ik, naar 't voor beeld van Mijn geliefden vader en als vorst van een vrij en trotsch volk, besloten ben steeds na te leven. Laat ik hopen, dat de Amerikaansche na tie. waaraan wij door gemeenschappelijke belangen en eendere instellingen zoo nauw verbonden zijn, ons helpe en ons steune in onze houding ten bate van den vrede in dienst van de beschaving." Eenige honderden zakenverloven verleend Naar wij vernemen heeft het bureau za kenverloven van het departement van de fensie van het oogenblik af, dat de regeling voor het verleenen van zakenverloven was afgekondigd, een menigte van verzoeken behandeld. In het begin van deze week, van 23 Octo ber af, zijn reeds eenige honderden zaken verloven verleend, in hoofdzaak landbouw- verloven. Het oponthoud in de Duins Ongerief zal tot een minimum worden beperkt Uiteenzetting van Britsche zijde In verband met het langdurige oponthoud van Nederlandschp schepen bij Duins heb ben wij ons via Reuter gewend tot de Britsche marine- en contrabande-controleautoriteiten, met het verzoek ons een uiteenzetting te willen geven van de oorzaken van dit lang durige oponthoud, terwijl wij tevens de vraag helbben gesteld of in de naaste toe komst versnelling der controle mogelijk ia. In antwoord op deze vragen ontvingen wij de volgende uiteenzetting: In sommige gevallen acht de contrabande commissie het noodzakelijk een garantie te vragen van den geadresseerde van de goede ren of van de regeering van het neutrale land, dat noch de goederen, noch de pro ducten. welke hiervan worden gemaakt ol het eouivalcnt hiervan zal worden uitge voerd naar Duitsrhland Ten einde vertra ging te voorkomen hebben sommige scheep vaart-maatschappijen de belofte gegeven, dat. indien hun schepen toestemming krij gen door te varen, zij de goederen waarom trent twijfel bestaat zullen vasthouden tot een beslissing is genomen, zooals ook in den vorigen oorlog is gedaan. Andere maatschap Dijen doen dit niet en indien hun schepen toestemming krijgen door te varen, dan be staat geen garantie, dat de contrabande niet zal worden doorgevoerd naar Duitschland fnderdaad heeft een schiD dat onlangs zon der goede garantie toestemming kreeg om door te varen, ten einde lang oponthoud te voorkomen een lading vervoerd, welke, naar hekend is. later werd doorgevoerd naar Duitschland. Men hoojit evenwel, dat van nu af de toe stand beter zal wordeVi tengevolee van een overeenkomst, welke met sommige scheeps eigenaren is getroffen en waarbli de scbeens papieren zoo spoedig mogelijk voor het bin nenvaren van de Britsche wateren voor uit zullen worden gezonden aan de Brit sche autoriteiten. In vele gevallen zal dit mogelijk maken het noodzakelijk onderzoek naar het verdachte deel van de lading in te stellen, voor het schip werkelijk in de con trolehaven aankomt. Men hoopt, dat dit systeem de voornaamste reden tot klagen ook van de Nederlandsche scheepseigenaars weg zal nemen. Wat betreft het ononthoud van passagiers op de vastgehouden schepen wordt gezegd, dat men hoopt in de toekomst een regeling te treffen waarbij de passagiers onmiddellijk aan land worden gezet en toestemming krii gen hun reis voort te zetten op de snelst mogelijke wijze. Iedere vertraging en ieder ongemak, dat niettegenstaande deze pogingen ze te vermij den, toch ontstaat, wordt te Londen be schouwd als een betreurenswaardige nood zakelijkheid in de poging te voorkomen, dat goedpren van essentieel belang Duitschland bereiken. DE LICHTING 1924 Bereden artillerie met groot verlof Naar van bevoegde zijde wordt verno men zal ongeveer half November a.s. de lichting 1924 van de beieden artillerie met groot verlof gaan. STALEN RAILS EN PLATEN; HOUTEN BIELS, voor Schuilkelders voorradig bij SIMONS METAALHANDEL le Katendr. Haven ROTTERDAM Telefoon 25460 (3 Ujaen). t (Reclj GEEN REGEN MEER Weerverwachting. Krachtige tot matige Noordoostelijke wind. Gedeelte lijk bewolkt. Geen regen van beteekenis. Weinig verandering in temperatuur. STORMWAARSCHUWINGSDIENST Geseind hedenmorgen ïalf twaalf: Weest op uw hoede. FIETSER? LICHT OP 28 Oct. Van 'sav. 5.09 u. tot 'smorg. 6.20 u OPVOLGER PROF. GERBRANDY AAN DE VRIJE UNIVERSITEIT Dr J. Oranje van Eindhoven benoemd Naar ons van bevoegde zijde wordt medegedeeld, hebben directeuren der Vereeniging voor Hoog er Onderwijs op Geref. grondslag in de vacature, ontstaan door het bedanken van Prof. Dr. P. S. Gerbrandy, benoemd tot hoogleeraar in het Handelsrecht, Faillissementsrecht en Burgerlijk Procesrecht, den heer Dr. J. Oranje, te Eindhoven. Mr Oranje is thans verbonden als juridisch adviseur aan het Philips-bedrijf. Dr. J. Oranje is een zoon van wijlen den bekenden Haagschen Ds. C. Oranje, die van 18971899 de Geref. Kerk van Berkel dien de en in 1907 overleden is. Hij werd in 1918 student aan de Vrije Universiteit en legde daar in 1919 zoowel het candidaatsexamen in de rechten als propaedeutisch exame de theologie af. Van 1919 tot 1926 was hij leeraar aan de Boys High School te Pretoria. Tijdens een verlof jaar (1925) deed hij docto raal examen rechten. Na terugkeer uit Zuid- Af rika was hij IV2 jaar werkzaam als hoofd commies op het toenmalige ministerie van Arbeid, Handel en Nijverheid. Daarna, ir December 1927, trad hij in dienst van d< N.V. Philips Gloeilampenfabrieken te Eind hoven. Dr. Oranje promoveerde 20 Mei 1938 aai de Vrije Universiteit tot doctor in de rechts geleerdheid op proefschrift „Rights affecting the use of broadcasts". Deze promotie trok groote belangstelling uit den kring der Phi- lipsfabrieken, omdat het onderwerp der dis sertatie: ie radio-uitzending, daar uiteraard alle aandachi heeft en ook, omdat Dr. Oranje daar werkt als adviseur voor ie directie buitenlandsche aangelegenheden. Na de pro motie zijn Dt. Oranje door Prof. Mr. P. S. Gerbrandy (thans zijn voorganger) aan wien hij in zjjn proefschrift als promotor dank brengt, zeer waardevolle woorden toege voegd voor zijn wetenschaippelijken arbeid. DE FINSCHE REGEERING NOG IN BERAAD Over herziene Russische voorstellen Een officieel Finsch communiqué ver meldt, dat de Finsche regeering thans de herziene Russische voorstellen in overwe ging neemt. De gedelegeerden zullen eerst naar Moskou terugkeeren. nadat de voorstellen volledig zullen zijn bestudeerd en de noo- dige beslissingen zullen zijn genomen. Na hun terugkeer uit Moskou zijn de gede legeerden naar Moskou, Paasikivi en Tanner naar het D.N.B. meldt, 's morgens om 10 uur ontvangen door president Kallio, waar biji de minister van staat Kajander en de minister van buitenlandsche zaken, Erkko, aanwezig waren. De Russische voorstellen zullen door de Finsche regeering grondig bestudeerd wor den. Besluiten zijn nog niet genomen. De Finsche minister van buitenlandsche zaken,' Erkko, heeft, naar Reuter uit Stock holm meldt, aan een Zweedschen dagblad correspondent een verklaring afgelegd ovïr Fin lands vastberadenheid, zijn onafhanke lijkheid te handhaven. Op dit punt, zoo zeide de minister, zal Fin land niet van zijn standpunt afwijken. Het Fransche legerbericht van heden PARIJS, 27 Oct, (Havas). Het legerbe richt van vanochtend luidt: Gedurende den nacht plaatselijke activiteit van verkenners Reserve-kapitein gearresteerd Militaire gelden verduisterd? Te O ss is gister op last van de militaire autoriteiten gearresteerd de reserve-kapitein F. L. L. De verdachte zou zich schuldig hebben gemaakt aan verduistering van gel den, die hij als compagnies-commandant onder zijn berusting had. VAN EEN HOOIZOLDER GEVALLEN MAASLAND, 27 Oct. Gisteravond is de oS^arige landbouwer C. van Mil alhier van een stalzolder gevallen en gedood. Om zes uur was de man niet aan tafel verschenen. Zijn vrouw dacht aanvankelijk dat hij nog op het land werkte, doch toen hij om half negen niet thuis was. ging men hem zoeken. Het bleek, dat Mi! door een luik van den stalzolder was gevallen. Het slachtoffer was vader van vijf kin deren. VOORNAAMSTE NIEUWS Dit Nummer bestaat uit TWEE bladeu Van Engelsche zijde wordt verzekerd dat het oponthoud van schepen in de Duins tot een minimum zal worden be perkt. De Tweede Kamer heeft een aanvang gemaakt met de algemeene beschouwin gen over de begrooting voor 1940. De lichting 1924 van de bereden artil lerie zal ongeveer half November met groot verlof gaan. De Centrale Diaconale Conferentie der Geref. Kerken. Voor het Amsterdamsche Gerechtshof is de moord op de Linden gracht behan deld in hooger beroep. Er zijn thans mil der straffen geëischt. Dr J. Oranje te Eindhoven is benoemd tot opvolger van Prof. Gerbrandy als hoogleeraar aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Chamberlain en Halifax beantwoorden vragen in het parlement. Radio-toespraken van Roosevelt en. Koning Leopold. De „City of Flint" verlaat de haven van Moermansk. -"ZACHT VAN SMAAK-PRUS TO ct (Reel) VERITEX VOLKSGASMASKERS Rijkskeur 014. Compl. 3.50 Uit voorraad leverbaar bij de postkantoren en bij de plaatselijke Luchtbescher- mings-Vereenlgingen. (Red) KWALITEIT en LIJN harmonieeren volkomen in de W. L. D. Schoen Heeren die het ge noegen kennen van het beste te dragen kie zen daarom W. L. D. SCHOEIEN (Red) HUISVROUWEN Mel KKH PAK TüRCo doet O MICKK dun met 20 stukken «eet Doet Dn foordeelI Slechte 23 cent per pa to elk pak GEBRUIKSAANWIJZING met tal van NUTTIGE WENKEN VerkrUKbnnr In nlle sroote narcnhnlze: „«nnvos*» Handelmaatschappij Znldblaak 22 Tel. II626 - Rotterda SCHAAP Co. AMSTERDAM ÏOKIN 106 MOOIERE FDRUKKEN 6x9 4 ets.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1