Nederlandsche Meubelfabriek
Wageningen N.V.
Eischt
Ned. Fabrikaat
ASBEST I RUBBER
N.V, KEMPENSGHE ZINK MIJ.
KNUTSELAARS
■V,
DONDERDAG 5 OCTOBER 1939
EERSTE BLAD PAG. a
FRANKRIJK BUKT NIET
VOOR GEWELD
Rede van Daladier voor de
Kamercommissie
Het land wil een dnurzamen vrede
Gistermiddag heelt de Fransche mi
nister-president Daladier in de com
missie van Buitenlandsche Zaken van
de Kamer een breedvoerige uiteenzet
ting gegeven van de oorzaken van den
oorlog en de diplomatieke actie van
Frankrijk sedert het uitbreken van het
conflict Tenslotte gaf hij een uiteen
zetting van het doel van Frankrijk in
den oorlog.
De minister-president begon met te con-
ktateeren, dat, indien de onmiddellijke oor
zaak van den oorlog het Duitsch-Poolsche
conflict is geweest, de diepere oorzaak is
gelegen in den wil tot overheersclnng, wel
ke Duitschland heeft gekoesterd.
Hij herinnerde aan den loop van liet im
perialisme Van Hitier sedert dc annexatie
.van Oostenrijk, de vernietiging en onder
werping van Tsjecho-Slowakije en den niet
.te rechtvaardigen aanval op Polen.
Vervolgens zette hij uiteen, welke pogin
gen Frankrijk en Engeland in nauwe sa
menwerking, in het bijzonder sedert 22
'Augustus, in het werk hebben gesteld, om
ite trachten hel» Duitsch-Poolsche geschil,
waarvan hij den oorsprong en de verschu
ilende stadia uiteenzette, op vreedzame
Wijze te regelen. Gedurende verscheidene
dagen stieten deze pogingen op systema
tise hen tegenstand en op het laatste oogen
blik op een plotseling optreden van de re
geering te Berlijn.
Daladier bracht hulde aan de pogingen
.van Mussolini tot het laatste oogenblik om
Èen catastrofe te bezweren en herinnerde
.vervolgens er aan, hoe de Duitsche regee
ring vastheid aan den wil tot aanval en
Verovering en het conflict provoceerde,
.waarvoor zij geheel verantwoordelijk blijft.
Vervolgens gaf Daladier een overzicht
Van den diplomatieken toestand, waarbij
hij wees op den dapperen tegenstand van
de Polen, den heldenmoed te Warschau en
den wanhopigen toestand van het Poolsche
3eger na den Russisch en inval van 17 Sep
tember.
Hij ontleedde het Duitsch-Russische ver
drag en toonde de mogelijke gevolgen voor
[Noord- en Zuid-Oost Europa ervan aan.
Hierna behandelde hij den loop der be
sprekingen met Turkije en wees op den
geest van vriendschap en loyaliteit, welke
het kenmerk zijn van .de betrekkingen tus
fechen Frankrijk en Turkije.
Betreffende de houding van Italië herin
nerde de minister-president aan de verkla
ring van den Italiaanschen ministerraad
op 1 September en maakte hij melding van
ide reis van graaf Ciefrio naar Berlijn.
Hij wenschte zich verder geluk met de
hormaliseering van de betrekkingen tot
Spanje en de aanzienlijke verbetering, wel
ke is getreden in de betrekkingen tot Ja
pan.
Betreffende de Vereenigde Staten behan-
jdelde spr. de wijziging van de neutrali-
.teitswet.
In het laatste deel van zijn verklaring
zette de minister-president de redenen uit
leen, waarom het noodzakelijk is den oor
log voort te zetten in de meest broederlijke
Solidariteit met de Britsche bondgenooten.
Frankrijk wil niet langer leven in de onze
kerheid van de laatste jaren.
Frankrijk weigert te bukken voor het
geweld en het voldongen feit. Ieder
denkbeeld van overwinning en over-
heersching is Frankrijk verre. Het wil
geen wapenstilstand tusschen twee
aanvallen, doch een duurzamen vrede,
welke volledig de nationale veiligheid
garandeert in het kader van de veilig
heid voor alle mogendheden.
Ten slotte bracht de minister-president
hulde aan de Fransche soldaten en hun
leiders en gaf hij uiting aan zijrt geloof in
de overwinning van Frankrijk en zijn
bondgenooten.
MOSKOU EN DE RANDSTATEN
Groóte Japansche overwinning?
In het Noordelijk deel van Hoenan
HANKAU, 5 October. Volgens het
'communiqué van het Japansche expeditie-
leger in midden-Ghina hebben Japansche
troepen in het Noordelijk deel der provincie
Hoenan, in de zgn. negende oorlogszone, slag
geleverd aan 42 divisies Ghineesche troepen
en aan 14 dezer, waarbij 6 divisies van het
Chineesdhe centrale leger, een vernietigenden
slag toegebracht.
Ook 7 andere divisies hebben tamelijk
ernstige schade béloopen.
Aan dit communiqué wordt nog toege
voegd;, dat de Qhineezen 25.000 man aan
dooden hebben achtergelaten, terwijl 2500
man werden gevangen genomen. De Japan
sche buit heeft 100 stuks berggeschut, 30
houwitsers, 50 zware machinegeweren, 200
machinegeweren en 4000 geweren op
geleverd.
Bovenstaand kaartje geeft de positie weer
van Letland en Litauen, die momenteel in
het middelpunt van de aandacht staan, nu
zij te Moskou him betrekkingen met Rusland
regelen. Volgens de Russische pers zouden
zoowel Letland als Litauen verzocht worden
een soortgelijk pact te sluiten als Estland.
Men acht het-niet uitgesloten, dat. ingeval
van agressie Sovjet-Rusland in Litauen en
Letland het redht van doortocht zal vragen.
Reeds werden genoemd de Letlandsche ha
vens Libau en Windau, die voor Sovjet-con
trole in aanmerking zouden komen.
Het is niet onwaarschijnlijk, dat Sovjet-
Rusljind geneigd zou zijn tegenover Litauen
Wilna af te staan een gebied dat vroeger bij
Litauen behoorde.
Geen initiatief van
Mussolini
In den huidigen stand van zaken
Stefani meldt uit Rome:
Verscheidene Engelsche bladen hebben
de mededeeling gepubliceerd, dat de Duce
bezig zou zijn een ontwerp voor een vre
desconferentie te bestudeeren en zij gé
ven hierbij zelfs een lijst van de mogend
heden, welke hieraan zouden moeten deel
nemen.
Dit bericht is van allen grond ontbloot.
In den huidigen stand van zaken zal
Italië een dergelijk initiatief niet nemen.
In welingelichte kringen te Londen, aldus
schrijft de diplomatieke redacteur van Reu
ter, wordt groot gewicht gehecht aan de 10
Rome uitgegeven officieele verklaring, dat
„in de bestaande omstandigheden Italië
geen initiatief zal nemen" met betrekking
tot een vredesconferentie. In deze kringen
brengt men deze verklaring in verband met
het feit, dat na het bezoek van Ciano aan
Berlijn geen communiqué is uitgegeven en
ziet men erin, dat de Duce geweigerd heeft
de vredesplannen van Hitier te steunen. Dit
is van te meer beteekenis, aldus de redac
teur, omdat Chamberlain gisteren verklaard
heeft, ieder voorstel te zullen onderzoeken
in het licht van de voorwaarden, die- hij te
voren had omschreven. Klaarblijkelijk vol
deden de Duitsche plannen aan deze voor
waarden niet en heeft Mussolini besloten
geen verantwoordelijkheid voor het indienen
der voorstellen te aanvaarden. Ook de zin
snede „in de bestaande omstandigheden"
wordt zeer belangrijk geacht, daar deze
omstandigheden den staat van oorlog tus
schen Duitschland en Frankrijk en Enge
land, alsmede de neutraliteit van Italië, in
sluiten. Dat nu Ciano's bezoek aan Berlijn
geen communiqué is gepubliceerd, wordt
waarschijnlijk, aldus de redacteur, verklaard
door de omstandigheid, dat de heide regee
ringen over de bewoordingen niet tot over
eenstemming konden komen en dat een
communiqué slechts gepubliceerd zou wor
den. indien de Duce met de Duitsche voor
stellen instemde. Daar hij zijn goedkeuring
niet heeft gegeroen. zal het communiqué
nooit het licht zien. Het is, zoo besluit de
redacteur van Reuter, zeer ongewoon dat na
een dergelijk belangrijk officieel bezoek geen
mededeeling wordt gepubliceerd.
Blijft Italië neutraal?
LONDEN, 5 Oct. Volgens Reuter heeft de
omroeper van den zender Rome gisteravond
voor den microfoon verklaard: „De Italiaan-
sche politiek beoogt te voorkomen, dat de
tweede Europeesche oorlog zidh uitbreidt en
afmetingen aanneemt, die voor de mensch-
heid noodlottig zouden zijn". De omroeper
voegde hieraan toe: „Er is geen reden om
aan te nemen, dat Italië zioh in de krijgs
verrichtingen zou mengen, tenzij het dat zon
doen tot zijn eigen verdediging of tot verde
diging van zijn belangen".
Hij zeide verder, dat de Italiaansohe
geering geen initiatief zou, nemen voor het
bijeenroepen van een vredesconferentie, of
schoon zij bereid is moreelen en diplomatie
ken steun te verleenen aan elk vreedzaam
initiatief, dat regeling van het conflict
kunnen brengen.
Moeilijkheden in Japansch
kabinet
Aantal ambtenaren nam zijn ontslag
TOKIO, 5 October. Het door het Kabi
net goedgekeurde plan tot instelling van een
ministerie voor den buitenlndscheir handel,
dat op formeele gronden was afgewezen
door de handelsafdeeling van het Ministerie
Buitenlandsche Zaken en door het Mi
nisterie van Koloniën, heeft, naar het D.N.B
meldt, plotseling tot ernstige moeilijkheden
geleid.
De ahef der handelsafdeeling, Matsoes-
jima en acht ambtenaren ran Buitenland
sche Zaken hebben hun ontslag genomen.
Later zijn 150 ambtenaren van Buitenland
sche Zaken in vergadering bijeengekomen.
Zij konden ook door een uiteenzetting van
den Minister van Buitenlandsdhe Zaken niet
overtuigd worden van de noodzakelijkheid
van het nieuwe ministerie.
Volgens het handelsorgaan „Tsjoegai" be
staat er ook verzet in economische kringen,
die vreezen, dat een samenvoeging der han-
deüsafdeelingen der verschillende ministe-
belemimeringen van bureaucratisdhen
aard voor den buitenilandsdhen handel zou
veroorzaken, welke op het oogenblik bijzon
der ernstig zouden zijn.
In politieke kringen is men van meening,
dat door deze aangelegenheid een ernstige
toestand voor het kabinet Abe zou kunnen
ontstaan. Ook op het gebied der buitenland
sche. politiek zou het kabinet voor moeilijke
beslissingen staan, daar de politiek, die een
toenadering tot de V. S. beoogt, weinig kans
op succes zou hebben.
HET VERVOER VAN RUSSISCH HOUT
Een officieele tegenspraak
STOCKHOLM, 4 October. De publicatie
van liet bericht, dat Sovjet-Rusland zioh zou
hebben gewend tot'Zweedsche en Noorsohe
reeders voor schepen tot vervoer van hout
van de Witte Zee naar Britsche en Fransche
havens werd gevolgd door de officieele me-
deeling, dat van een dergelijken stap niets
bekend was.
Kort Nieuws
De peutraliteitsdebatten
den Amerika a nschen Senaat zijn
gister hervat. Verschillende sprekers Voerden
het woord, zoowel voor- als tegenstanders
van het wijzigingsontwerp Pittman. Senator
Edwin Johnson diende een resolutie in,
waarbij President Roosevelt wordt verzocht
zich aan te sluiten bij andere neutra
len om aan te dringen op onmiddellijken
wapenstilstand in Europa.
Het leger der V. S. heeft opdracht
gegeven tot aankoop van 329 nieuwe tanks
tot een bedrag van 6 millioen.
Mevrouw Pilsoedski heeft ge
protesteerd tegen de ontwijding van het
graf van haar echtgenoot door de Duit-
schers. Zij zeide dat het kasteel Belvédère
waar de maarschalk heeft gewoond, en het
nationale museum stelselmatig en meedoo-
genloos zijn verwoest.
De V. S. hebben den voonmaügen pre
sident der Poolsche republiek, Moscicki
uitgenoodigd, zich daar te lande te vesti
gen. Daar zijn gezondheidstoestand hem op
het oogenblik een dgl. reis niet veroorlooft,
zou Moscicki voornemens zijn zich eerst voor
eenige weken naar Zwitserland te begeven.
DE BESPREKINGEN
TE MOSKOU
Saradjogloe heeft nieuwe
instructies ontvangen
De positie van Letland en Litauen
De Turksche Minister van Buitenlandsche
Zaken Saradjogloe heeft, naar Reuter
uit Moskou meldt, gister het antwoord vau
zyn regeering ontvangen op de Sovjet-Rus-
siscHe voorstellen. Men verwacht nu, dat
Saradjogloe spoedig een bezoek aan Molotot
zal brengen en dat de onderhandelingen ge
durende het weekeinde zullen worden be
ëindigd. Gister heeft Saradjogloe nog een
onderhoud gehad met den Britschen ambas
sadeur en den Fransche zaakgelastigde te
Moskou. Ook heeft hij gister eën krans ge
legd op het graf van Lenin. De Turksche
pers geeft thans openlijk uiting aan haar
onbehaaglijkheid over het verloop der be
sprekingen. Turksche diplomatieke kringen
verklaren, dat wat er ook gebeurt, de positie
van Turkije en de toezeggingen aan Enge
land en Frankrijk onaangetast blijven.
De besprekingen met Litauen
U r b s y s. de Litausche Minister van Bui
tenlandsche Zaken, is gister uit Moskou te
Kaunas teruggekeerd om rapport uit te
brengen aan het Kabinet over de Russische
voorstellen.
Het Litausche Kalbinet is gister in buiten
gewone zitting onder voorzitterschap van
president Smetana bijeengekomen.
Men verwacht dat Urbsys vandaag naar
Moskou zal terugkeeren.
De positie van Letland
De ministerraad van Letland heeft gis
ter onder voorzitterschap van president U1-
n i s den aanleg van een nieuwen spoor
weg RigaKuldiga goedgekeurd. Men .er-
klaart. dat het. met het oog op de beteekenis,
die Libau zal krijgeji, als het aan de Sovjet-
Unie zal zijn afgestaan, noodzakelijk is een
moor directe verbinding der stad, hetzij met
de Sovjet-Unie hetzij met Riga tot stand te
brengen.
O z o 1 i n s, do voorzitter van het civiele
departement van den senaat (het opperste
gerechtshof van Letland), is gister per vlieg
tuig naar Moskou vertrokken, om deel te
nemen aan de Sovjet-Russisch-Letsche be
sprekingen.
BETIMMERINGEN - MEUBELEN
WAGENINGEN TELEFOON 2&T3
KALMTE AAN HET
WESTFRONT
Duitsche aanval op Pirmasens
afgeslagen
Het Fransche legerbericht van gisteravond
luidt als volgt:
Aan verschillende doelen van het front
werden patrouilles uitgezonden en hinder
lagen gelegd. De vijand heeft een aanval
gedaan op Pirmasens, welke werd afge
slagen.
Een van onze onderzeëers heeft een
Duitsch koopvaardijschip aangehouden en
naar een haven gebracht.
Sinds 24 uur heerscht, aldus Havas, aan
het front van Rijn tot Moezel een volkomen
kalmte, welke ternauwernood wordt ver
stoord door de artillerie der beide tegen
standers, welke bij tusschenpoozen optreedt.
Een der meest bewogen sectoren is die van
Zweibrücken.
Boven het geheele gebied van Moezel en
Saar is een hevige regen gevallen. De laag
hangende wolken en het slechte zicht heb
ben ook de activiteit van d"e luchtmacht
verminderd, welke gewoonlijk niet buiten
actie was, ook al was het aan het front
kalm.
Gezaghebbende personen verklaren, dat 't
ziektecijfer bij de Fransche troepen lager
dan normaal is.
Geen vlocht boven Berlijn
Het D.N.B. meldt: „Het Engelsohe Minis
terie van Luchtvaart heeft beweerd, dat
Engelsche vliegtuigen in den nacht van 2
op 3 October boven Potsdam en Berlijn vlug
schriften hebben laten vallen. Het com
mando der luchtmacht doelt in dit verband
mede, dat noch in dien nacht, noch in de
voorafgaande nachten vijandelijke vliegtui
gen zich boven Potsdam of Berlijn bevon
den hebben. Men heeft dus ook geen vlug
schriften laten vallen".
Fraaie Electr. Ornamenten
Voor elke kamer, voor elke beurs
N.V. Couzy, le Middellandscr. 72
Rotterdam. (Reel.)
DUITSCHE
WAARSCHUWINGEN
Aan Denemarken en aan Finland
Thans hebben ook Finland en Dene
marken uit Berlijn waarschuwingen ont
vangen, gelijkluidende aan die, welke ge
zonden zijn aan de V. S. cn Zweden, betref
fende vrachtschepen, die verdenking wekken
door te trachten aan de Duitsche controle
te ontkomen.
Wederom zijn twee Zweedsche schepen
door Duitsche oorlogsschepen opgebracht
Het betreft hier het s.s. „Aarne", dat van
Gothenburg met een lading hout op weg
was naar Antwerpen. Het tweede Zweed
sche schip, dat opgebracht is, heet „Kros-
holm" cn was op weg naar Wilmington met
in lading houtpulp cn ipapier.
De gezant van Letland te Berlijn, dde bij
de Duitsche regccring heeft geprotesteerd
tegen de in beslag neming van het Let
landsche stoomschip Imanta door een Duit
sche patrouille in de Zweedsche territoriale
wateren, heeft thans gemeld, dat de Imanta
vrijgelaten en op weg naar Letland is.
Op een mijn geloopcn
Het Noorsche s.s. „Hocgh", dat een lading
van 4914 ton aan boord1 had, is in het mijn-
i'eld bij den ingang van de haven van Sin
gapore op een mijn geloapen en gezonken.
Alle leden der bemanning werden gered.
Negen personen moesten in een ziekenhuis
worden opgenomen.
Aan het communiqué wordt toegevoegd,
dat het schip had nagelaten gehoor te geven
aan de signalen en ondanks de gegeven
waarschuwingen binnen een der mijnveldeiy
was gekomen, hoewel een patrouille had
gepoogd het schip te doen stoppen. De be
manning werd door de Britsche eenheid
aan boord genomen. Het Noorsche schip was
op weg van Saigon naar Bombay.
He» torpedoeren van de „Gun"
De Vapitein van het ZweedBche s.s. „Gun'
dat door een Duitschen onderzeëer is getor
pedeerd, heeft medegedeeld, dat een Duit
sche patrouille aan boord van zijn schip was
gekomen en de bemanning dwong de spring
lading te plaatsen.
Oneer bedreiging met de revolver lieten
de manschapoan van de patrouille zich
naar een kast brengen Zij braken deze open
om zich meester te maken van de sigaret
ten. De commandant van de duikboot poog
de verscheidene malen den Zweedschen
kapitein te dwingen een verklaring
onderteekenen. waaruit moe6t blijken, dat
<2e lading niet voor België bestemd was.
Gij bevoordeelt daarmede
Uw landgenooten en U zelveI
UIT OOST- EN WEST-INDIF
Voor slechts korten duur
BANDOENG, 5 Oct. (Aneta). Naar het
A.I.D. „De Preangerbodé' verneemt, heeft
het legerbestuur 3e voorbereiding van het
geleidelijk en voor korten duur onder de
wapmen roepen van landstormplichtigen ter
hand genomen, met het doel duze weerplioh-
tigen voor te bei'eiden voor de mobilisatie-
taak.
Het plan is de duur van de oefening tot
een week te beperken. Voor een deel van
deze week zal men slechts des middags oefe
nen. Alleen voor hen die zulks wenschen,
wordt kazerneering toegepast.
Twee rïserve-hoofd-officieren zijn benoemd
tot commandant van landstorm-bataljons en
zijn reeds belast met de voorbereiding van
deze maatregelen.
DE EXPEDITIE IN NIEUW-GUINEA
BATAVIA, 5 Oct (Aneta). De leider van
de expeditie van het Kon. Aardrijkskundig
Genootschap meldt, dat hij met een anthro-
poloog, een arts, een luitenant-tcr-zee,
astronoom, een plaatsbepaler en een foto
graaf op 13 September in het midden van
het Kema-dal is aangekomen en wel op drie
graden 44 minuten zuider-breedt-e en 126
graden 45 minuten ooster-lengte. De dalen
zijn dicht bevolkt en de bevolking is zeer
welwillend tot aan den Boven-Rouffaer toe.
In het zware hooggebergte heeft men veel
last van regen.
De Kema-rivier, zoo is gebleken, komt van
de Carstensz- en Idenbprgtoppen. Het is een
fraai wetenschappelijk arbeidsveld voor alle
onderzoekers. Men heeft hoop dat, ondanks
het klein aantal dragers, het stroomgebied
van den Boven-Rouffaer kan worden bereikt
ANTI-JAPANSCHE UITINGEN GESTRAFT
BATAVIA, 5 Oct. (Aneta). De Javasche
Courant van gisteren bevat een gouverne
mentsbesluit, gedateerd 30 September, waar
bij het drukken en verspreiden van het Chi-
•neesche dagblad „Chiao yit pao" te Makas
sar, voor den duur van veertien dagen is
verboden wegens h-*t voortgezet uiting geven
aan anti-Japansche gevoelens.
DE INDISCHE TEXTIEL
Japansche fabrikan
prilzen van es port.
verhoogd. Voor de
zeer zeker geen prettig bericht.
Verwacht wordt echter, dat deze toestand
jjHl .1 zjjn. Japan is immers
t betreft
gebroeders vraets
machinehandel'
BILTHOVEN(HOLLAND) Tel. 3196
SPECIAAL IN
Moderne Werk
tuigmachines o.a. c
Draaibanken, f
Rcvolverdraal-
banken, Excen-
ierpersen, Trek-
persen, Schopperscn, Forceerbanken,
Schaafbanken, Boormachines, Fralsban- p
ken etc. etc. Vraagt vertegenw.bezoekll -
VAN DER LINDEMENVELDHUIS
AMSTEUAH ROTTERDAM O.ON.N0IK
VOORAUE DOELEINDEN I TECHNISCHE ARTIKEIEI
(Zlncs.de -Ia Camplne)
RLOEZINS KETELZINK ZWAVELZTJÜB
SUPERFOSFAAT.
Eenige fabrlkante ln Nederland van
MAAGDELIJK BLOKZINK
TELEFOON 69 WEERT
FORTO-KOUDLUM IS HET IDEAAI
Steeds gereed. eeen wachten, eeen geknoei m1
stoffig poeder, g^en resten, uiterst zuinig, enoid*'
bindkraebt, vlek vrij op eiken. Vr.ze Uw winkelier:
of andera ons. onder adresopg. v. Uw leverancfef
FRENCKEN'S FABRIEKEN - WEER
"SOEFSIAIION VOOR BOUWMATERIALEN
BUREAU voor CHEMISCH ONDERZOEK^
P
Koning Bienfaii
AMSTERDAM, DACOSTA KADE 104 m
TELEFOON 83047
In ieder HUIS
Hoort'n PELGRIM?
KOLEN FORNUIS
Voordelig stoken M
Prima koken
Geen vuile pannen F'
1 Mod. kleuren en decorp1
Het „PELGRIM" Koleni
fornuis garandeert boven' I
dien een lange levensduni' 1
en is pl
NEDERLANDS FABRIKAA'
N.V. „PELGRIM" - GAANDEREI
an katoenen garens, op Ned.-Inmf
moeilijkheden zal de Import iP9
;rfstoffen uit Duitschland opleveren. De alitt.
lerfstofC,
xporteeren. Door de Reg'1"
>rdt verder de gewone pr|es'
I met de naderende poeasj,-i;
gedurende de laatste jaren.
rf9orG.R.van der BEEK
(12
Terwijl zij door de kostersvrouw werd ontvangen, die haar
kleinzoon bewonderde en prees, bracht Tinus zijn vader,
Stijntje en Knelis naar de hooge banken achter in de kerk,
.vlak onder 't met lofwerk en verguldsel schoon versierde orgel
dat zacht murmelde. De koster wenkte, dat Tinus vlug zijn
eigen plaats achter de ouderlingen moest gaan innemen, want
het luiden van het torenklokje had opgehouden, waarna de
voorlezer zijn hokje opende en op het trapje achter zijn lesse
naar ging staan, wachtend tot de jongelui, en dat begrip was
öp het kerkpleintje erg rekbaar, ook naar binnen waren ge
komen.
Het orgel zweeg.
Er waren veel leege plaatsen in de kerk.
De voorlezer verzocht de gemeente te zingen „van" Psalm
105 vers 5.
Met overgave las hij het vers voor.
„Ik herzeg Psalm 105 vers 5".
Nu blikte hij op naar het schuinhangend spiegeltje op de
orgelgalerij, zoodat de speelman kon zien, dat hij beginnen
mocht indien hij bij zijn toebereidselen het einde van den
Psalm niet had opgemerkt.
Gijs had geen verstand van muziek, maar Knelis en Stijntje
keken verbaasd op. Dat klonk anders dan in de kerk van
Dengeren, waar meester Koordewegs vaardige handen aan
het instrument een schooner geluid wisten te ontlokken dan de
onzichtbare organist hier, op zijn galerij. Doch het gezang
zelf wist hij aardig bij te houden en het fluitend gezucht na
den Psalm, dat als naspel bedoeld scheen, duurde vrij lang,
zoodat men toch ook weer niet den indruk kreeg, dat de
speler blij was aan het eind gekomen te zijn.
Het was Gijs niet ontgaan, dat zijn kinderen „iets had
den". En vermanend keek hij op hen neer.
In een vreemde kerk behoorde je in de allereerste plaats
je eerbiedig te gedragen en ook geen aanstoot te geven.
Hij, Gijs Streef zat hier als vader van den machinist uit
het Achterveld. Hij had een stand op te houden. Zagen
die kinderen naast hem, dan niet wat een goed figuur Sijke
maakte naast haar „zusters" in het voorgestoelte. En
was Lijntje daar niet, wie men den rijkdom zoo aanzag.
Echt, er was een gevoel in Gijs' hart, dat hem anders
vreemd was. Hij voelde zich méér dan voorheen en vond
het eigenlijk een gebrek, dat er aan zijn hals enkel 't boordje
van het donkere overhemd was, recht en smal, zonder
dasje.
Dit bedacht hij onder het eentonig voorlezen van de op
gegeven verzen uit Lucas 8; de geschiedenis van het doch
tertje van Jaïrus.
Gijs kende den dominee van Monshuizen van een enke
len keer dat deze in Dengeren gepreekt had. Nu stond hij
recht op in zijn potsierlijk nauw spreekgestoelte een blonde
reus in zijn ruime, glanzende toga.
De tekst ter overdenking was genomen uit het voorge
lezen gedeelte en wel: „verzocht hij Hem in zijn huis te
komen".
Dominee Kleibergen noemde geen punten en 't was Gijs
spoedig duidelijk, dat de predikant de plechtigheid van dit
Zondagmiddaguur als het middelpunt van zijn preek stelde.
Met enkele weloverdachte zinnen voerde hij de luisteren
de menschen mede naar het Oosten, waar de zomerzon
zengend neersloeg in de stoffige straten, waar de blauw
paarse schaduwen tegen de oude, plompe huizen stonden.
Een enkel gebaar met de armen, een nadruk met de ge
spreide hand onderstreepte zijn bedoelingen. Zacht waren
zijn woorden en de kerkgangers voelden, dat alleen iemand,
die zich klaar den toestand indacht, zóó duidelijk kon
schilderen. Ze zagen het tafereel,
Gijs voelde wel, waar hij heen wilde: kom in mijn huis.
Zou Tinus het ook begrijpen, zou hij het verlangen? Kon hij
het verlangen. En als een verwijt kwam het in Gijs' hart,
dat hij toch zooveel verzuimd had in de opvoeding van zijn
kinderen. Nu was het hem duidelijker dan ooit. nu op d;t
oogenblik, dat zijn eerste kleinkind werd opgenomen in het
Verbond. Gijs wist dit alles. Maarhij had er zoo wei|
met de kinderen over gesproken. Die opvoeding had
overgelaten aan de catechisatie. Er kwam niet van.
Maar de rustige stem vroeg zijn aandacht, want:
„Verstaat gij die vraag? Is in uw aller hart, vaders
moeders, ook het smeekend .verzoek of, Hij bij u in huis
komen. Zie, wat ginds mocht en kon, zooveel eeuwen
leden, in de schaduw van de sierlijke wijdgespreide pal:
dat kan en mag ook hier onder onze, grauwe luchten
zooals vandaag onder de lentezon of later onder den
sloten hemel van de winterdagen, want Hij wacht op U,
op mij, op onze vraag: kom in mijn huis.
En denk nu niet, dat het enkel de rijken zijn zooals Jaï
die met vrijmoedigheid tot den Heiland kunnen gaan,
enkel de voornamen, de edelen en de geletterden, w
waarom zou er dan door dit liefrijk verhaal gevlochten
die andere historie van de arme vrouw? Want dat staat
Ik geloof dat het er met opzet staat. Als de rijke dat vra
dat durft vragen, verzwijgt de Bijbel het ons niet, maar
kent ons in onze uitvluchten en duizenderlei vonden en d;
om, (hier verhief hij zijn stem,) luister, daarom staat er
dat verhaal van die arme vrouw, die niets meer had.
had zij niet alles ten koste gelegd. Was zij niet bedr
door de menschen. die op haar geld aasden, die haar
alles ontnomen hadden. En toentoen werd zij geho
nog vóór den rijke..
Wordt vervol
