'je(üvuraiit
DE POLEN HEROVEREN LODZ
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor
Leiden en Omstreken
De loop der
gebeurtenissen
De gemobiliseerden krijgen
verlof
Abonnementsprijs:
Per kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agenlschap gevestigd is 2.35
Franco per post 2.35 portokosten
Per week0.18
Voor het Buitenland bij wekelijksche
zendingf 4.50
Bij dagelijksche zending5.50
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/s cf.
Bureau: Breestraat 123 - Telefoon 22710 (na 6 uur: 23166) - Postbox 20
NO. 6803 WOENSDAG 13 SEPTEMBER 1939
Postgiro 58936
20e Jaargang
atibtrtentirprij?en:
Van I tot 5 regels f 1.17'/»
Elke regel meer022'/,
Ingezonden Mededeelingen
van 1-5 regels 2J0
Elke regel meer0.45
Voor het bevragen aan 'I bureao
wordt berekend0.10
aKENTERING IN POLEN?
ïide s De berichten, we?ke ons gedurende de
laatste dagen uit Polen bereikten, duidden
er alle op, dat de strijd, welke daar tus-
schen de drie Duitsche invalslegers, er
OP evenveel fronten, aangevallen Poolsche
nationale leger wordt gestreden, tot een
j^et hoogtepunt begon te komen, een uiterste
crisis. De communiqués, door het Duitsdhe
Tü' opperbevel uitgegeven, en aanvankelijk in
Ho'ivrij soberen toon gehouden, geraakten ook
lek van dergelijke verwachtingen doortrokken,
en vingen aan, veroveringen, krij.gsgevange-
hei nen en buit in het vooruitzicht te stellen,
vo welke alle zeer binnenkort zouden kunnen
llcht worden binnengehaald. Wellicht werd deze
ietwat koortsachtige stemming nog wel ex-
^heeft 'tTa in de hand S^werkt door de wetenschap,
gekre dat men hier, op het oostelijk front, inder-
innen daad een race met den tijd heeft te houden,
'orentNiet zoozeer, om de westmachten voor een
pt h ontmoedigend voldongen feit te kunnen stel-
oefas"^en' om hun vervolgens met kans op succes
inker vredesaanbiedingen te gaan doen, want deze
ïheid. (Duitsche hoop moet, zoo zij al werkelijk
rmanj 'beeft bestaan, door de Britsch-Fransche oor-
bootlogsvastberadenheid wel zoo langzamerhand
z^n vervlogen. De tijd drong veelmeer uit
'anderen hoofde. Het voor de krijgsverrich-
coinij tingen zoo gunstige weer, warm en droog,
^on van dag tot dag omvallen, en herfst en
winter zijn factoren, die den Polen aanzien
lijk zouden ten goede komen. Het is bekend
dat hun land arm is aan behoorlijk verharde
wegen en andere moderne verbindingen.
dat het natte jaargetijde, uit wat thans diep
doorgroefde verkeersbanen zijn, zeer spoe
dig hopeloos diepe baggerpoelen kan maken,
voor; Deze oms'ag van het weer, wellicht tevens
issel;! in zekere mate van de oorlogsvooruitzichten
r.nigj op het oostelijk front, kan in allen gevalle
Dp spoedig verwacht worden. De teekenen,
Mag- waaruit men tot een kentering zou kunnen
Slei1 besluiten, zijn in ieder geval aanwezig.
De eerste Duitsche teTenslag is geweest de
misrekening wat aangaat den val van War-
schau- Het hier verwachte succes, hetwelk
blijkbaar reeds voorbarig was afgekondigd,
tot op heden uitgebleven. De Duitsche
kolonnes konden niet verder vorderen dan
tot de westelijke voorsteden; het oostelijke
stadsdeel van Warschau bleef in PoolsCh
'bezit, en is dat ook nog vandaag. De hulp,
welke de Duitschers verwachtten van hun
Gitroepen uit Oost-Pruisen, is opgehouden
door den weerstand, welken deze by hun
marsch naar het zuiden van de ten noorden
x Soevan de hoofdstad gelegerde Poolsche
JPex-tingenten bleven ondervinden-
De Poolsche communiqués maken thans
sit met trots melding van de herovering van
Joos de ten zuid-westen van de hoofdstad gelegen
stad industriestad Lodz, waarvan het verlies
d. voor Polen zulk een ernstige schade moest
•Hand "worden geacht. De Poolsche troepen in
Ram a Lodz moeten bovendien weder verbinding
EJl®tae'hebben gekregen met de af deelingen, welke
idenbi bij Kutno opereeren, en aldaar zoo leelïjk
ds 'waren in het nauw geraakt. De Duitsche
die van drie zijden Warschau dreigde
te omsluiten en de Polen zou noodzaken,
uit zelfbehoud hun troepen steeds meer
Oom;.naar het oosten te verplaatsen, is blijkbaar
ette. voorloopig eenigszins ontwricht, en weigert
te sluiten,
GtHet is nu nog niet de tijd, uit deze dingen
conclusies te trekken. Wij kunnen moeilijk
nagaan of het respijt, dat de Polen uit deze
■Duitsche tegenslagen kunnen trekken, groot
Subjgenoeg zaj -wezen om hun te veroorloven,
•on. zich in een daartoe geschikt terrein te con-
r; ^centreeren en te versterken. Echter moeten
deze successen er wél aanzienlijk toe mede-
5. 14. werken, het moreel der Poolsche legers,
j Be,van de bevolking eveneens, te versterken,
terwijl de Duitsche troepen, door hun ge-
h forceerde oprukken vermoedelijk toch reeds
2;0, oververmoeid, daaruit wel eens een inzin
king van krachten konden gewaar worden.
Het Duitsche opperbevel maakt bovendien
melding van de actie van franctireurs, die
talrijke slachtoffers zouden maken. Ook deze
ei "factor draagt niet ertoe bij, de Duitsche
ipositie te verstevigen, vooral zoo men, ge-
ans- Tfjk het P.A.T. meldt, hier niet met vrij
schutters, doch met kleinere Poolsche af
deelingen te doen heeft, die zich achter de
ntoniïjuitsche linies hersteld hebben, en thans
'Uik, door deze beginnen heen t5 dringen.
Bec! De Poolsche oorlog neemt toe aan be-
dat is al wat wij op het oogen-
ius 7blik kunnen zeggen. Het aantal slachtoffers
^,el3Hschijnt evenredig te stijgen.
27.' W
"Waarom.
langer gewacht?
Nu is het de tijd een abonne
ment op ons blad te nemen.
De belangstelling voor wat
er in de wereld gebeurt, is
gespannen, meer dan ooit.
Het verloop van nu kan be
slissend zijn voor de toekomst
van vele komende jaren.
Dagelijksche voorlichting
is noodig.
Hebt ge kennis genomen van
onze premie-lijst? Er is voor
elk wat bij.
We leven in den lijd, dat werken
voor het Christe.ijk Dagblad méér
dan ooit mogelijk en noodzakelijk is
De Polen berichten, dat ze
de belangrijke industrie
stad Lodz, gelegen ten
Z.-W. van Warschau, op de
Duitschers heroverd heb
ben. Ook zou de verbinding
met Kutno, ten noord-wes
ten van de hoofdstad,
weder zijn hersteld.
Volgens mededeelingen
van dezelfde zijde zou de
Duitsche opmarsch thans
vrijwel tot staan zijn ge
bracht.
Op het westelijk front heeft de
Duitsche artillerie zich krachtig
teweer gesteld tegen de van Fran-
schen kant voortgezette pogingen,
ten Oosten van de Saar nieuwe
vorderingen te maken.
De Opperste Raad van de geal
lieerde westmachten heeft gisteren
op een niet nader genoemde plaats
in Frankrijk voor het eerst een bij
eenkomst gehouden. De Britsche
premier Chamberlain en de Brit
sche coördinatie-minister Lord
Chatfield, de Fransche minister
president en de Fransche opperbe
velhebber Gamelin namen aan de
besprekingen deel.
De Engelsche ministers, die per
militair vliegtuig over het kanaal
waren gekomen, hebben op de
zelfde wijze de terugreis gemaakt.
Chamberlain heeft vervolgens een
onderhoud met koning George ge
had.
Het Duitsche Roode Kruis heeft
bij het Internationale Roode Kruis
te Genève geprotesteerd tegen de
gruwelen, welke door de Polen
tegen aldaar wonende Duitsche
burgers zouden worden bedreven,
en met den meesten aandrang ver
zocht, hiernaar een onpartijdig on
derzoek te doen instellen.
Opperste Raad
der Entente bijeen
Chamberlain en Chatfield
in Frankrijk
Het Bureau van den Franschen Mi
nister-President deelde gisteren mee:
„Vandaag is op Franschen bodem
vergadering van den Oppersten Raad
gehouden. Hieraan werd voor Groot-
Brittannië deelgenomen door minister
president Chamberlair en Lord Chat
field, minister van de coördinatie, ter-
wyl Frankrijk werd vertegenwoordigd
door minister-president Daladier en den
opperbevelhebber van het Fransche
leger, generaal Gamelin.
In deze vergadering is opnieuw het
vaste besluit van Frankrijk en Engeland
gebleken al hun krachten en al hun hulp
middelen aan te wenden om het hoofd te
bieden aan het conflict, dat hun is opge
drongen. Zij hebben besloten, Polen, dat
met zooveel moed weerstand biedt aan
den inval op zijn gebied, zoover in hun
vermogen ligt hulp te bieden."
Chamberlain en Lord Chatfield heb
ben hun reis naar Frankrijk gemaakt in
een militair vliegtuig.
Nader wordt medegedeeld, dat Cham
berlain en Chatfield in den namiddag te
ruggekeerd zijn te Londen, en dat de
Britsche premier vervolgens een onder
houd gehad heeft met den Engelschen
koning.
Mr J. A. DE WILDE TWEEDE KAMERLID
Als opvolger van den heer H Botterweg.
die ontslag heeft genomen als lid van de
Tweede Kamer, heeft de Voorzitter van het
Centraal Stembureau tot lid van dit college
benoemd verklaard Dr H. C o 1 ij n te 's-Gra-
venhage. Deze zal, naar men weet. deze be
noeming niet aanvaarden, aangezien hij in
de Eerste Kamer zitting neemt.
Als opvolger van den heer Botterweg zal
ix tot Tweede Kamerlid worden benoemd
de oud-minister van financiën Mr J. A. de
Wild e, die deze benoeming zal aanvaar
den.
Twee maal twee dagen
per maand
Gehuwden met zwaarste
gezinsomstandigheden
gaan voor
Vervoer voor rijksrekening
De Regeeringsnersdienst meldt, dnt een
regeling is getroffen voor de periodieke ver-
Voor de Landmacht
Voor het personeel behoorende tot de
Koninklijke Landmacht geldt de volgende
regeling:
1. Indien en zoolang de omstandigheden
zulks gedoogcn, kan, ingaande 17 Septem
ber 1939, aan het militair personeel behou
dens dat bedoeld in punt 2, naar onder
staande regeling periodiek verlof worden
verleend.
2 Deze -regeling geldt niet voor personeel,
dat voor het volbrengen van eerste oefening
korter dan 6 maanden in werkelijken dienst
3. De regeling van het verleenen van de
verloven wordt opgedragen aan de comman
danten van compagnieën, eskadrons, batte
rijen en overeenkomstige oorlogsonderdee-
4. In elke kalendermaand kan aan
ieder der betrokkenen tweemaal 2 dagen
verlof worden verleend, met dien ver
stande, dat nimmer meer dan een zeven
de deel van 't betrokken oorlogsonder
deel met periodiek verlof afwezig mag
zijn, slechts in de avonduren zal het
percentage afwezigen als gevolg van het
gestelde in punt 6, gedurende enkele
uren grooter mogen zijn.
Voor wat betreft de officieren en dienst
doende officieren, behoorende tot de lucht-
verdeddgingsorganen geldt deze regeling
slechts voor zoover de dienst zulks toelaat
Indien de betrokkene op greote afstand
van zijn garnizoen woont, kan in stede
tweemaal twee dagen per kalendermaand
éénmaal vier dagen per kalendermaand pe
riodiek verlof worden verleend.
5. Bij het vaststellen van een regeling
voor het toekennen van periodiek verlof
moet er rekening mede worden gehouden,
dat zoowel werkdagen als Zon- en feestda
gen aan elkaar gelijk zijn. Indien derhalve
de laatste verlofdag bijv. op Zatprdag valt
mag aan den betrokkene de daaraan vol
gende Zondag geen verlof worden verleend.
6. Degenen, aan wie verlof wordt verleend,
mogen in den avond vóór den eersten
lofdag vertrekken op zooaanig tiji.<stip, dat
zy hun woonplaats nog kunnen bereiken;
zij moeten zich in den avond van den laat-
sten verlofdag weder bij hun oorlogsonder-
dcel melden Het verleenen van z.g. eerste
reisgelegenheid ia niet toegestaan.
7. Commandanten van de oorlogsoncer-
deelen, die aan daarvoor in aanmerking ko
mend personeel ingevolge het bepaalde in
deze regeling periodiek verlof verleenen,
dragen zorg voor het doen aanleggen van
een lijst waarin al het betrokken personeel
is vermeld en waarin nauwkeurig aantee-
kening omtrent de verleende verloven moet
worden gehouden. Deze lijst moet bij het
oorlogsonderdeel worden bewaard.
8. Bij het vaststellen van de volgorde
waarin aan het personeel periodiek verlof
moet worden verleend, moeten tfe betrok
ken commandanten er rekening mede hou-
Hitier dreigt met
onbeperkten oorlog
Ook Poolsche burgerbevolking
zou meevechten
Het Duitsdhe opperbevel in Polen deelt
mede, dat het aantal gevallen toeneemt,
waarin de Poolsche burgerbevolking daad
werkelijk zich in de vijandelijkheden mengt.
In verband hiermede wijst het erop, dat de
Duitsche artillerie en het Duitsche lucht-
wapen niet langer tegenover deze bevolking
consideratie zullen kunnen gebruiken, als
de Polen zelf open steden, markten en dor
pen tot strijdgebied maken.
Zoo de Polen voortgaan, de bevolking te
doen deelnemen aan de krijgsoperaties, zal
de Duitsche weermacht van nu af aan met
alle haar ter beschikking 6taande middelen
den tegenstand in dergelijke plaatsen wre
ken. Het Duitsche luchtwapen zal in ver-
eeniging met zware artillerie die militaire
maatregelen ten uitvoer leggen, welke erop
berekend zijn, in dan kortst mogelijken tijd
aan dergelijke plaatsen de doelloosheid van
tegenstand duidelijk te maken. De gevolgen,
welke daaruit zullen ontstaan voor de zwaar
beproefde bevolking aldus eindigt deze
Duitsche mededeeling komen uitsluitend
iroor de verantwoordelijkheid van de Pool
sche regeering en haar even onbekwame
als gewetenlooze legerleiders.
den, dat moet worden begonnen met het
erleenen van dat verlof aan het oudste
personeel en daarvan in de eerste plaats
de gehuwden met de zwaarste gezinsom
standigheden.
9. Indien de omstandigheden zulks noodig
maken, zullen allen aan wie periodiek ver
)f is verleend door middel van de radio
■orden teruggeroepen. Heeft zoodanige op-
roepig plaats, d'an zijn allen die zich op dat
tijdstip met periodiek verlof bevinden, ver
plicht onverwijld naar hun standplaats
terug te keeren.
Bovendien zal hieraan door het aanplak
ken van kennisgevingen in de gemeenten
bekendheid worden gegeven.
10. Voor elk periodiek verlof wordt zoowel
voor de heen- als voor de terugreis vervoer
voor rijksrekening verleend De commau
danten zullen hiertoe, tot het tijdstip waar
op vanwege het departement van Defensie
de vereischte bewijzen zullen worden toege
zonden, aan betrokkenen een eenvoud'
verlofpas, waarop de reis kan worden ge
daan, verstrekken. De verlofpas moet zijn
voorzien van de handteekening van den
betrokken comp. batterij, eskadron, detache-
ments- of overeenkomstigen commandant.
Voor de zeemacht
Voor het marinepersoneel zal naar gelang
van de omstandigheden drie dagen per drie
weken of vier dagen .per vier weken verlof
worden verleend.
Mochten de omstandigheden een andere
regeling noodig maken, dan zijn tie betrok
ken marine-autoriteiten gemachtigd om een
andere regeling naar denzelfdcn maatstaf
vast te stellen.
Overigens gelden voor het marineperso
neel dezelfde bepalingen als voor het perso
neel van de landmacht zijn vastgesteld.
Voor het vervoer naar hun woonplaats
van de militairen, die met periodiek verlof
vertrekken, zullen met ingang van 16 Sep
tember vanaf des namiddags 16.00 uur voor
zooveel noodig extra-treinen worden inge
legd. Ingaande Maandag 18 September zul
len bovendien in de avonduren extra-trei
nen worden ingelegd voor het vervoer van
de verlofgangers naar hun corpsen.
KANS OP REGEN
Weerverwachting geldig van heden
avond tot morgenavond ongeveer 19
uur: Zwakke tot matige wind uit Noor
delijke richtingen. Betrokken tot zwaar
of lialf bewolkt. Aanvankelijk afnemen
de, later weer toenemende kans op
regen. Weinig verandering in tempera
tuur. In den nanacht en ochtend kans op
mist.
BAROMETERSTAND
Stand vanmorgen half twaalf 755.4.
THERMOMETERSTAND
Stand vanmorgen half twaalf 16.6 C.
14 Sept. Zon op 6.32 uur, onder 7.18 uur
14 Sept. Maan op vm. 7.51 u. ond. nm. 7,29 u
Eerste kwartier 20 Sept. voorm. 11.54 uur
FIETSERS LICHT OP:
14 Sept. Van 'sav. 7,48 u. tot 'smoig. 6,04 u
Bijeenkomst der Oslo-staten
BRUSSEL, 13 Sept Gisteravond heeft die
permanente commissie van de Oslostatcn
in het ministerie van buitenlnnusc-he zaken
haar werkzaamheden beëindigd. Na de ver
gadering werd het volgende communiqué
aan de pers verstrekt:
„De permanente commissie van de Oslo-
staten heeft op 11 en 12 September te Brus
sel vergaderd en heeft met medewerking
van ti<e deskundigen ue vraagstukken be
sproken, welke op het programma stonden.
De besprekingen werden gevoerd over de
maatregelen, welke genomen moeten wor
den op handelsgebied in verband met den
oorlog. Gebleken is, dat de vertegenwoonli-
gende landen volkomen eensgezind zijn"
Op een latoren datum zullen de deskundi
gen opnieuw bijeen komen.
Drijvende mijnen aangetroffen
De inspecteur-generaal voor de scheep
vaart maakt bekend, dat drijvende mijnen
zijn aangetroffen langs de Noordzeekust, op
de Oosterschelde en in de Waddenzee,
PONTIER
KARREMAN
MAKELAARS IN
ASSU R ANTI N
ROTTERDAM
behartigen de belangen van verzekerden
VOORNAAMSTE NIEUWS
Dit Nummer bestaat uit TWEE bladen
Chamberlain en Chatfield naar Frank*
rijk.
De Polen hebben Lodz heroverd.
Duitschlands eisch inzake „economische
neutraliteit".
Japanners lijden zwaren nederlaag aan
Mandsjoerijsche grens.
De gemobiliseerden krijgen per maand
twee maal twee dagen verlof.
Begrafenis van de slachtoffers van de
„Willem van Ewijck",
De zevende zitting van de Generale Sy*
node der Geref. Kerken,
KAN MAAR DE BESTE ZUN
N.V. „TWENTOL" - DEVENTER
(Recl)
Duitsche verliezen zouden aanzienlijk zijn Duitschel«ch"»ach'ncht
Het Poolsche leger is nog intact
LONDEN, 13 Sept. (Reuter). Een te Warschau uitgegeven officieel
communiqué vermeldt, dat Lodz door de Polen is heroverd.
Ook wordt er in bevestigd, dat de twee Poolsche legercorpsen, die
het gevaar liepen in Poznan (Posen) en Pommersen van de hoofd
macht te worden afgesneden, er in geslaagd zijn het contact met
deze hoofdmacht der Poolsche strijdmacht tot stand te brengen.
Het communiqué besluit met de mededeeling, dat op alle andere
fronten de Duitschers in bedwang worden gehouden' en niet verder
kunnen.
Het Poolsche legevbericht deelt verder medé:
In eenige districten is de opmarsch der Duitsche troepen tot sta....
gebracht. Het geheele Poolsche leger is nog volkomen intact.. In
den loop van den dag is een afdeeling Duitsche tanks buitgemaakt.
Er zijn geen luchtaanvallen op Warschau gedaan, blijkbaar als
gevolg van de groote verliezen, die de Duitsche luchtmacht gisteren
geleden heeft.
Uit Berlijn wordt gemeld, dat de Duitsche troepen in Zuid-Polen
Lemberg steeds meer naderen. Ten Zuidoosten van Przemysl heb
ben bergtroepen Sambor bezet en stellingen aan den Dnjestr inge
nomen. In het Noordoosten is Krakowiez door de Duitschers
bezet. De Duitsche luchtmacht heelt aanvallen gedaan op de Pool
sche troepen, die ten Westen van Warschau met omsingeling be
dreigd worden. Luchtraids werden eveneens ondernomen op de ver
bindingswegen van Warschau naar het Oosten.
In Zuid-Polen maken de Slowaken melding van vorderingen tus-
schen de San en de Wislok.
groote vernielingen aan
Volgens het D.N.B. heeft de Duitsche
luchtmacht de Poolsche troepenconcentra
ties bij KutnoKlodawa en Krosnievice—
HobalGostynin met succe.> aangevallen.
Verscheidene escadrilles hebben lucht»
raids ondernomen op de omgeving van de
Warschausche voorstad Praga, alsmede op
de spoorwegen, die van Warschau naar
Radzymin, Tluszcz, Si<*dlce en Demblin
leiden.
De resultaten van die aanvallen zijn
brandende stations, vernielde rails, zwaar
beschadigde spoorbruggen, spoorwegover-
gangen^ en vernielde munitie transporten en
auto-colonnes, 't Verzet der Poolsohe lucht
macht wordt steeds zwakker. Ten einde ook
eiken toekomstigen aanval onmogelijk te
maken, heeft de Duitsche luchtmacht aan
vallen gbdaan op de rosteerende vliegvel
den. Bij de aanvallen op de vliegvelden van
Godek, Deblin, Luck en Leniberg zijn 34 op
de starthanen staande machines vernield
en twee neergeschoten.
Uit Bratislava meldt het D.N.B., dat de
Slowaaksche troepen, volgi-ns het Slow-aak-
sche legerbericht, aajx het Oostelijk front
in Polen het vijandelijk verzet gebroken en
den vijand door een frontaanval gedwongen
hebben 20 K.M. terug te trekken. Daardoor
hebben de Slowaaksche troepen aan hun
front oen gunstige positie kunnen innemen.
Ook op de linie Krosno- -Sanok bevinden
de Polen zich, aldus het fegerbericht, nog
steeds op den aftocht De gebouwen op bet
vliegveld van Krosno staan ln brand. De
Slowaaksche luchtmacht toonde weer een
groote activiteit en heeft eik optreden der
Poolsche vliegers onmogelijk gemaakt Met
speciale voldoening stedt net Slowaaksche
communiqué ten slotte vast dat dé samen
werking met het Duitsche leger voorbeel
dig ia.
De Duitsche verliezen
Volgens inlloh tingen uit betrouwbare
bron, zoo meldt Havaa u.t ZQrich, zijn de
verliezen der Duitsche troepen in Polen
aanzienlijk. De Duitsche mededeelingen
hebben de verliezen slechts in percentages
genoemd Het blijkt dat het aantal dooden
en gewonden oneindig bjoger is dan de
«fficieele berichten melden. De verliezen
waren zoo hoog en overtroffen zoozeer de
verwachtingen van het 'egercommando. dat
M korps verpleegsters en dokter# onvol
doende was. Te Berlijn wordt de helft der
-eholen als hospitaal «.«bniikt Te Weenen
'ijn ziekenhuizen en schok* vol gewonden,
'n ®en officieele med-'deefing ia nadruk
gelegd op nood zakelijkheid van vervroeging
der medische examens Jo verband met de
bestaands omstandigheden', aldus besluit
Havaa.
