llifumr £rittsdjr (£mtrtutl De verdediging van onze kusten AvanG Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken Stonnementsprijs: Per kwartaal in Leiden en in plaafseft waar eën agentschap gevestigd is 2.35 Franco per post 2.35 portokosten Per weekt 0.18 Voor het Buitenland bij wekelijksche zending4.50 Bij dagelijksche zending5.50 Alles bij vooruitbetaling I. Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'h CL NO. 6756 Bureau: Breestraat 123 - Telefoon 22710 (na 6 uur: 23166) DONDERDAG 20 JULI 1939 Postbox 20 - Postgiro 58936 20e Jaargang atrtiertcntieprifcen: Van I tot 5 regels 1.17'/» Elke regel meer022'/» Ingezonden Mededeelingen van 1—5 regels 2.30 Elke regel meer 0.45 - Voor het bevragen aan '1 bureau wordt berekendƒ0.10 Wijkende kans Hoewel de kabinetscrisis zich van dag iot dag voortsleept, wordt toch de kans steeds geringer, dat roomsch-katholieken ;en sociaal-democraten op één program ;als regeeringspartijen zullen samenwer ken. Toen de scheur in het kabinet open baar werd, dacht' men hier en daar even aan een rood-roomsoh kabinet en het waren met name roode hengelaars, die met dit aas vischten. Echter, het is een wijkende kans, dat men zóó beet krijgt; jen zelfs in de roode pers ziet men dat al meer in. Wij willen hierover drie opmerkingen maken. De roode pers noemt een rood-roomsch kabinet een crisis-sprookje, waarmee juist de voorstanders van de opvattin gen van den heer Colijn zich tijdens deze (kabinetscrisis druk maakten Zakelijk is dit zeker niet geheel juist, jmaar dat doet er nu niet toe. Wdnt men noemt het een crisissprookje, omdat er jin feite van een rood-roomsch kabinet toch geen sprake zou zijn. „De grondslag zou veel breeder kunnen zijn". Wie zoo spreekt, denkt aan de be roemde 75 van het Nederlandsche volk, dat een andere, moeilijk te defi- nieeren werkloosheidspolitiek zou willen voeren en tot die 75 behooren dan niet alleen de sociaal-democraten en de roomsch-katholieken, maar ook de mees te vrijzinnig-democraten en een deel der chr. historischen. Of die 75. te vereenigen zijn op een 'behoorlijk program, laten wij in het mid- jden; doch vast staat wel, dat men dan, zonder politiek onrecht te bedrijven, zou kunnen spreken van een rood-roomsch I kabinet, omdat deze groepen zouden do- i min eer en. Om dit te camoufleeren zouden de sociaal-democraten ongetwijfeld gaarne met een onevenredig groote afvaardiging ;.van vrijzinnig-democraten en chr.-histo- rischen genoegen nemen, maar dit zou aan het karakter van het kabinet heel weinig veranderen. Blijkbaar voelen de roomsch-katholie ken dit ook en wagen zij zich daarom [liever niet aan een twijfelachtig experi ment, dat in andere landen weinig gunstige resultaten heeft opgeleverd en :in ons land nóg gevaarlijker is. Immers, toen in 1935 de samenwerking iin het kabinet op het doode punt was ge komen, stelde men als voorwaarde van samenwerking tussdhen de twee grootste fracties, dat ook ein Dritte im Bunde zou (toetreden tot een regeeringscombinatie, n.l. de vrijzinnig-democraten. Toen de- izen weigerden, wilden de Roomsch-Ka tholieken er ook niets van weten. Thans echter staat de zaak anders. De roode pers meent in optocht met vrijzin nig-democraten en een smaldeel van de Chr.-historischen haar de Roomsche j burcht te kunnen gaan, doch de slotheer laat zelfs de klapbrug niet vallen om met de troubadours in eerste contact te ko men. Natuurlijk laat dit den rooden min- istreel niet onbewogen en dan stelt men prijs op de verklaring „dat over de mo gelijkheid van samenwerking tusschen (katholieken en sociaal-democraten geenerlei bespreking of andere gedach- tenwisseling van dezen aard heeft plaats gehad." J Maar dat er druk gehengeld is, zal (men toch niet kunnen ontkennen er I evenmin, dat de houding der roomsch- [katholieken de kans van slagen steeds jmeer doet wijken. j Voor die houding zijn natuurlijk veler lei motieven, gronden en ook hypothe sen aan te geven. Wij voelen het meest voor de volgende verklaring. Het moet ieder objectief beschouwer opvallen, dat van roomsch-katholieke zij de in de publieke propaganda meer na druk wordt gelegd op de algemeen gees telijke zijde der levensvragen dan vroe ger. Toen bleef het vermanende woord op geestelijk-zedelijk gebied- meer binnen de Kerkmuren; thans gaat men er meer de straat mee op: schriftelijke roomsch-ka tholieke straatprediking zou men kunnen I zeggen; niet van de „geestelijken", maar van de geestelijke leiders op maatschap- i pelijk-zedelijk gebied. Welnu, hoe sterker propaganda men van roomsch-kath. zijde in die richting drijft; hoe meer men eigen menschen en anderen duidelijk maakt, dat de belijde nis der kerk maatstaf moet zijn voor elke actie, hoe vérder men van de sociaal-democraten komt af te staan, Want deze, of in elk geval vele sociaal democraten hebben wel een andere hou ding aangenomen tegen kerk en gods dienst; maar nog pas konden we lezen, dat het „altijd buiten de roeping en doel stelling van de S.D.A.P. heeft gelegen, -om een aanval op den godsdienst te i doen". Waaruit volgt, dat de kerk al blij mag zijn, als de S.D.A.P. haar belij denis niet aanrandt, maar nearest. Intus- schen is het sociaal-demccraten persron- lijk wél geoorloofd om met Gek en gods dienst te spotten, zelfs binnen partijver- band, n.l. in de pers. Hoe meer de tegenstelling in casu POLITIEKE PEILINGEN Inzake kabinetsformatie Een tocht langs de verdedigingswerken De Generale Staf geeft voorlichting Onlangs hebben wij in enkele artikelen uiteen kunnen zetten, wat er zooal gedaan is voor de verdediging van ons land. Thans heeft een tweede excursie plaats gehad, waarbij weer de Generale Staf, een aantal journalisten heeft rondgeleid, thans voor namelijk langs de verdedigingswerken aan onze kust. Terwijl' de zon strak op het land schap straalde, ronkteeen vliegmachine hoog in de lucht Van daaruit zou men ech ter aan het landschap niets bijzonders ont dekken. Bekoorlijk en vreedzaam lag het daar: dorpen, kanalen, spoorlijnen en an ders niets. Wie echter op den beganen grond gaat en daarbij het voorrecht heeft te wandelen 5 wegen, welke voor anderen afgezet zijn, die ontdekt andere dingen. Hij wordt gewaar, dat hij zich bevindt in een stelling van de kustverdediging, in een rayon van het gebied, waar onze weermacht zich zoo noodig heeft te verdedigen tegen een aanva] xanuit de zee. Een eventueele vijand, die op onze kust een landing zou willen beproeven of die d9 zeegaten zou willen binnendringen, zal dat zeker niet ongestoord doen. Uit de kust- batterijen zou een zwaar granaatvuur op hem geopend worden, waaronder hij zich allesbehalve behagelijk zou gevoelen. Twee soorten batterijen ziet men, die de rust van een aanvaller zouden verstoren. Daar zijn de direct-vurende batterij, opge steld in de duinen, die haar eigen vuur richting bepaalt, en de zeer belangwekken de indirecl-vurende batterij. Deze bestaat uit drie stukken van 15 cm en ligt achter de duinen, zoodat ze niet kwetsbaar is, in tegenstelling tot de direct-vurende. De m- direct-vurende batterij heeft haar „oogen" aan de kust. Dat beteekent, dat daar zich de waarnemingsposten bevinden, die de nadering van een vijand opmerken. Zij geven hun melding telefonisch door naar den commandopost der batterij, met de plaatsen, waai op net vuur gericht moet worden. In de meetlcamer wordt vervolgens de vuurrichting bepaald en den spuwen de stukken projectielen van ongeveer 1.35 M. lengte met een snelheid van acht tot tien per minuut voor ieder stuk. De batterij heeft een zware dekking, zoo dat ze scherfvrij is. Munitiebergplaatsen en schuilbergpiaatsen voor de bemanning be vinden zich op liet terrein en ook die zijn beveiligd tegen granaat- en bomscherven. Bovendien zijn stukken, bergplaatsen en schuilplaatsen gecamoufleerd, vandaar, dat zij uit de lucht niet zichtbaar zijn. Van do camouflage door groen en takken is men afgestapt, omdat die na eenigen tijd dor worden en dan tegen de omgeving kunnen afsteken. Maar boven de dekking is een net werk van kippengaas aangebracht, waarin lapjes jute zijn gevlochten, a' of niet groen geverfd naar gelang van de omgeving. De batterij in rust is dus goed verborgen. Maar zoodra ze vuur gaat geven, verraadt ze zich door de rookpluim. Dan kunnen vijandelijke vliegtuigen trachten aan de stukken afbreuk te doen door „laag-stekend", dat is in duikvlucht, een machinegeweer- vuur te openen. Ook daarop is men echter bedacht. In de nabijheid der stukken zijn mitrailleurs opgesteld, die de aanvaller. Ie vliegtuigen zullen bestrijden. Tegen luchtaanvallen zijn natuurlijk ook andere maatregelen genomen. Wij zien een batterij luchtdoelartillerie met zeer groote dracht. Ook hier is alles gecamoufleerd, zelfs de bedienende manschappen hebben hun helm van groen voorzien. We zien luohtdoelmitraiileurs in speciale dekking, tegen laagstekende vliegtuigen weer be schermd door gewone mitrailleurs. We zien tok in dit kustgebied een infanteriestelling met het moderne pantserfweergeschut, dat den weg bestrijkt. Het is opgesteld in zvv kazematten. Een eventueele vijand kan, be seffend, dat zijn voornemens het daglicht niet kunnen verdragen, een naohtelijken aanval op het oog hebben. Ook daarop moet de weermacht berekend zijn. En zoo staan op zekere afstanden zoeklichten langs de kust opgesteld, die den nacht zijn geheimen zu' len ontfutselen. Met lampen, zoo sterk, dat het overdag gevaarlijk voor de oogen is, er m te kijken en welker licht kilometers ver in zee doordringt. Dit geheele systeem berust op onderlinge samenwerking. Daarvoor is ook snelle com municatie noodig. Ergens in een duinpan vinden we den hoofdcommandopost voor dit rayon. Het is als het ware de militaire „ziel". Hier zetelt de commandant en door telefoonlijnen staat de post in verbinding et alle onderdeelen van het verdedigings systeem. Van hieruit worden de direct-vu rende en de indirect-vurer.de batterijen, do zoeklichten en de andere onderdeelen ge commandeerd. Indien het zoo ver zou komen, dat moet worden opgetreden, dan komt op één sig naal het geheele apparaat in werking. In dien het nacht is zullen de zoeklichten hun machtige bundels licht in de duisternis werpen, de batterijen zullen vuur braken en de mitrailleurs roffelen: de vlootstrijdkrach- ten en de vliegtuigen zijn gereed. Laat ons hopen, dat een dergelijk optre den niet noodgi zal zijn. Maar indien er gevaar dreigt, dan weten we: onze wi macht is bereid. Toen de regeering vele jaren geleden be sloot tot afslutiing van de Zunerzee. besef dat, naast groote voordeelen, die haar plan zou hebben er ook kans op gevaar zou ontstaan, het gevaar namelijk, dat een vijand van den afsluitdijk gebruik zou ma* ken om Holland binnen te dringen. Daar- >m werd onmiddellijk aandacht besteed aan de verdediging van den dijk. Wij hebben kunnen constateeren, dat de legerauforiteiten niet hebben stilgezeten. Met de middelen, die haar ten dienste stonden, hebben zij gewoekerd om V ier een zoo sterk mogelijk verdedigingsstelsel op te bouwen. tusschen Roomsch-Katholieken en So ciaal-democraten duidelijk wordt, hoe minder gemakkelijk het zal gaan, deze partijen op een regeerings-program coaliseeren. En het is onze overturning, dat deze factor ook thans meespreekt. Voor den inwendigen mensch dee soldaten aan Neerlands grenzen wordt goed gezorgd. De koks zet ten hun beste beentje voor. Onze „jongens" bij de grensverdedi- ging en kustbescherming houden het hoofd koel. Een welkome ver frisse hing. Verscheidene van de hier aangebrachte verdedigingswerken zijn voor iederen voor bijganger zichtbaar. Dan zijn de (prikkel draadversperringen, die, wanneer ze onder vuur staan, kleine vestingen op zich zelf zijn, de eigenaardige tankver9perringen, bestaande uit rijen opstaande staven, „as perges", van den eenen voe,t van den dijk tot den andere. Maar er zijn ook gecamou fleerde sterkten. Plaatsen van bijzonder gewicht zijn die, waar zich sluizen en bruggen bevinden. Hier vindt men een geheel assortiment van verdedigingswerken. Weer de prikkel draadversperringen en de tankversperrin- geri, en dan de wegversperring tegen pant serwagens en andere gevechtsmachines. De versperringen tot den toegang van de brug staan onder het vuur van de stukken ge schut, die in de kazematten terzijde van den weg zijn opgesteld. Een groep van ka zematten inderdaad. Sommige herbergen het geschut en de mitrailleurs, andere doen dienst als keuken en zelfs is er een ambu lance, waar we een kleine apotheek en an der geneeskundig gereedschap kunnen be wonderen. De troepen zijn immers ook legerd en het is de consequentie van het permanent bedrijf, dat de verpleging der manschappen verzorgd is. De maaltijden worden nu in de open lucht, zij het onder een afdak gebruikt, dóch in geval van ge vaar zal dat in de kazematten moeten ge schieden. Indien de nood aan den man komt, is men in deze groep versterkingen op zich zelf aangewezen. Van het binnenste der sterkten uit moet dan ook alles geregeld kunnen worden. Zoo beschikte de groep over een installatie, waardoor de electrische stroom voor 't geheele complex kan worden opgewekt. Brug en sluizen kunnen van de kazematten uit bediend worden. Zoo noodig kunnen zij geopend worden en in eenige minuten kan de lading onder de brug ge bracht worden, die haar opblaast. Het is, daar, half onder den grond, inderdaad een geheel bedrijf: een betrekkelijk kleine ruim te waarvan een. kracht uitgaat, die zóó groot is, dat men mag beweren dat deze dijk, die in Europa zijn weerga niet heeft, naar menschelijke berekening vrijwel on neembaar is. AMELAND (NES) Hotel Hofker - Telef. No. 2 Eerste en meest bezochte hotel van het eiland. Stroomend water. Schitter, gel. Hotelgasten kunnen gratis gebruik ma ken van autobusdienst hotelstrand v.v. VRAAGT PROSPECTUS HET LOO Hotel „de Keizerskroon" („Röge") Rustig familiehotel. Modern comfort. Lage pension- prijs. Telefoon 2145. Naast het Kon. Paleis „Het Loo". Hotel ITTMANN NUNSPEET (niet meer aan den grooten verkeersweg) Pensionsprijs Voorseizoen 5. Hoogseizoen f 5.50 en 6.- Grooten Tuin met aüweathor Tennisbanen T pompenberg's PALACE HOTEL Hilversum - Telef. 7941 (2 lijnen) Het geheele jaar geopend JAVA-HOTEL „Cramers Java Dependance" SOESTDIJK. Aan hoofdweg A'dam-Amersfoort, tfn. 2038. Modern comfort - Indische sfeer - bungalows Langer verblijf spec. red. Week-end tariev. RESTAURANT HOTEL HOF VAN HOLLAND Hilversum Tel. 6113 NIEUW RESTAURANT NIEUW INGERICHT CAFé GROOTE ZALEN Hotel OOSTERBEEK DREYER00RD" - Telef. 5046 Prettig familie-hotel. Centr. verw. K. en str. w. op alle kam. Gr. tuin. Bek. keuken. Pensionprijs vanaf 4.— tot 5.—. VALKENBURG (L.) HOTEL „FRANSSEN" BONDSHOTEL A.N.W.B. EN K.N.A.C. 80 kam., pr. tuin en boomg. - Lift Tel 3S Garage vrij Pens. 3.75 Hoogs, v.af 4.- DOMBURG Hotel de l'EUROPE TELEFOON 1 doorverb. Nog gisteravond schreef het r.k. dagblad e T ij d op nogal schampere wijze over het „trage tempo", waarop Dr Colijn, rustig als altijd, de kabinetscrisis tracht op te los sen. Maar intusschen was het gisteren een dag van veel confereeren en politieke pei lingen geweest. Des morgens heeft de kabinetsformateur Mr J. A. de Visser, zoon van wijlen mi nister Dr J. Th. de Visser, proc.-generaal bij het Arnhemsche Gerechtshof, ontvangen. Het bezoek duurde een uur en stond recht streeks in verband met de kabinetscrisis. Mr de Visser zou min of meer aangewezen zijn voor Justitie en hieruit volgt dus met rij groote zekerheid, dat Prof. Bargi Mr Sluis geen portefeuille wenschen te vaarden. In de middaguren ïs overleg gepleegd met Prof. Mr A.. C. Josephus Jitta, vroeger vrijzinnig-democraat, thans nogal rechts georiënteerd; volgens zijn eigen zeg gen dichter staande bij de anti-revolutionai ren en vooral bij Colijn, dan bij eenige an dere partij. Over de besprekingen kon prof. Jitta niets meedeelen; het ligt voor de hand dat hij eventueel voor Sociale Zaken in aanmerking zou komen. Hij heeft zich in 't algemeen en vooral als rijksbemiddelaar hoofdzakelijk op dat terrein bewogen, vraag is echter of zijn gezondheidstoestand hem zou veroorloven een ministersambt en dan niet het minst gemakkelijke op zich te nemen. Het Vaderland meldt, dat ook de oud-burgemeester van Bussum, H. de Bor des, en de heer C, J. P. Za a 1 b e r g, oud directeur-generaal van den Arbeid, aange zocht zouden zijn voor een portefeuille. Bevestiging van het eerste bericht kon niet verkregen worden. De heer Zaalberg zou hebben bedankt Ook deze „candidaten" zouden in de eer ste plaats voor Sociale Zaken in aanmer king komen, waarbij vooral de laatste niet op een vriendelijke ontvangst zou kunnen rekenen. Des avonds is Prof. Ir I. P. de Vooys, directeur der Algemeene Kunstzijde Unie, bij Dr Colijn op bezoek geweest en deze heeft toegegeven, dat het onderhoud in band stond met de crisis. Deze zou Mr Steenberghe kunnen vervangen. Geconfereerd is gisteravond nog met Mr J. A. N. Pat ij n, minister van Buitenland- sche Zaken, doch niet over de crisis en met de heeren H. van Boeyen en Ch. I. J. M. W e 11 e r. ministers van Binnenlandsche Zaken en van Koloniën. Met hen werden blijkbaar wel besprekingen gehouden over de kabinetsformatie Combineert men deze gegevens en hecht men bovendien waarde aan het gerucht, dat de oud-Indische ambtenaren V a n d e he en Bodenhausen voor d eer hebben bedankt, dan wijst alles er op, dat de R.K. ministers in het tegenwoordige kabinet het niet eens konden worden met den formateur. Immers zijn er dan plaats vervangers aangezocht voor Sociale Zaken, voor Justitie en voor Economische Zaken, Echter weet de Maasbode reeds heden morgen mee te deelen, dat deheeren Weiter, Steenberghe en Josephus Jitta een porte feuille geweigerd hebben. Het blad zegt: Daaruit kan tevens worden afgeleid, dat ondanks alle geruchten de kans van optreden van katholieke ministers in een mogelijk nog tot stand te komen Kabi- net-Colijn uitgesloten moet worden ge acht Deze gang van zaken bevestigt ook, wat parlementaire redacteur van dit blad gisteravond schreef, dat geen overeenstemming inzake de werkloosheidspolitiek is bereikt tusschen de ministers Colijn en Romme het heengaan van den laatste hoogst waarschijnlijk het heengaan van alle katholieke ministers ten gevolge zal heb ben en tevens zal meebrengen, dat de formateur geen prominente katholieken bereid zal vinden, een portefeuille te aanvaarden. Echter, het zijn altemaal nog steeds ruchten. Zooals de situatie zich nu laat aanzien, zijn verrassingen niet uitgesloten en daarom verdiepen we ons niet in de vraag, hoeveel tijd van leven een kabinet- Colijn zou hebben, dat als oppositie tegen over zich zou vinden twee groote fracties als Roomsch-Katholieken en Sociaal-demo craten. De tijden zijn nu eenmaal abnor maal. VOORNAAMSTE NIEUWS Dit Nummer bestaat uit TWEE bladen De Algemeene Synode der Ned. Hervi Kerk. Eert excursie langs de verdedigings* werken aan onze kust. De Bond van Chr. Oranjevereenigingert heeft te Gouda gister de jaarvergadering gehouden. Het concours hippique te Hoofddorp. .Vluchtelingen-conferentie in Washing* ton voorbereid. Nog geen vooruitgang in de Britsch* apansche besprekingen. Ernstig mijnongeval nabij Luik, In Danzig zijn talrijke arrestaties ver* richt. 1200 mijnwerkers in levensgevaar De luchttoevoer is gestoord LUIK, 19 Juli. De kabel, welke de elec trische centrale verbindt met den transfor mator van de steenkolenmijn Limburg- is over de geheele lengte, 1500 meter, door brand vernield. De steenkolenmijn is hierdoor geheel van stroom verstoken. Twaalfhonderd arbeiders bevinden zich werkeloos onder den grond Volgens de laatste berichten begint be Het gezellige Familiehotel met gerenomeerde nedcn ln de mijn dt lucht slecht-te worden Keuken. Stroomend koud en warm water op alle kamers. Badkamers. Voor- en na- mijnwerkers hebben z ch beneden aan seizoen v.af 4.—. Hoofdseizoen v.af 5.de schachten verzameld en de directie Eig. A. MEYER, Chef de Cuisine. 1 de mijn poogt hen van dranken te voorzien. A. W. ROELOFS SCHORTENINDUSTRIE GEMERT Tiet befere genre schort Kleurecht Waschecht Bij alle goede jnanufaduren'zaken BEWOLKTE LUCHTEN Weervcrwachting voor het ge* heele land: zwaarbewolkt met opkla ringen; enkele plaatselijke regenbuien met kans op onweer; weinig verandering in temperatuur; meest matige zuidweste lijke tot zuidelijke wind. des avonds 19 Juli is in Friesland de weers gesteldheid critiek geweest voor het optre den van aardappelziekte. BAROMETERSTAND Stand vanmorgen half twaalf 759.4. THERMOMETERSTAND Stand vanmorgen half twaalf 17.8 C. SCHOENEN Het betere merk! Stoomen Verven Zoek het niet in lage prijzen Zoek het wel in kwaliteit. De ervaring zal bewijzen Dat gij daarmee beter zijt PA LT H E (Reel.) J»-* NIVA jlonid"?' TANDPASTA De Wereldtentoonstelling te New York Alle looncn gaan 10 peet. naar omlaag Whalen, de president van de wereld tentoonstelling te New York, heeft medege deeld, dat met ingang van 1 Augustus u.s. de salarissen en looncn van het personeel der wereldtentoonstelling, \an hoog- ut laag. met 10 procent zuilen worden ver minderd. Deze maatregel is genomen, aangezien op do tentoonstelling weinig bedrijvigheid heersoht en het autnl bezoekers niet zoo groot is als werd verwacht Eenige honderden leden van het perso neel zijn bovendien ontslagen. Hoewel het juiste aantal niet bekend R wordt gespro ken van 500 tot 600, doch het kunnen er ook duizend of meei zijn De meeste em ployés namen het volgens Reuter nogal kalm op. doch studenten, die hij «ie nV.ee- ling itilichtingen werkten o- nis gids opt i a den. hebben gedemonstreerd Het verluidt, dat de geheele afdeeling inlichtingen, waar aan 276 personen werkten, is opgeheven. Sedert begin Juli komen per dag 100.000 personen minder op de tentoonsteling dan noodig is om haar to doen rendeeren.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1