|lieuure geihsdje (JTottrant
Nog 88 menschen aan boord
van de Thetis"
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
ARNHEM
«EAGER^
GIN
mlpennm
.ucmcntsprijs:
Per kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agentschap gevestigd is 235
Franco per post 2.35 portokosten
Per week0.18
Voor het Buitenland bij wekelijksche
zending4.50
Bij dagelijksche zending5.50
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/2 ct.
No. 6716
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 38936
ZATERDAG 3 JUN11939 20e Jaargang
atfotrttntieprijjen:
Van 1 tot 5 regels t.17'/»
Elke regel meerQ22lli
Ingezonden Mededeelingen
van 1—5 regels23Ö
Elke regel meer 0.45
M&-
Voor het bevragen aan 't bureau
wordt berekend0.10
Vrijzinnige Sirenenzang
Onze tijd is vol van religieuze verlan
gens, maar ook van geestelijke verwarring
en vluchten in de vaagheid. De vraag
naar godsdienst en zelfs naar God spreekt
u dag aan dag, van alle zijden en op al
lerlei manier toe. Wij hebben daarvan
menigmaal gezegd, dat dit een verblijdend
verschijnsel is en dat het hen, die leven
bij de Schrift, tot prediking van het Evan
gelie in de meest wijde beteekenis van
het woord, moet aansporen; doch dat
tevens gewaakt dient te worden tegen
verflauwing en verdoezeling der grenzen.
Dit laatste is waarlijk geen bijzaak.
Want tegen het barre ongeloof wapent de
Christen zich bijna automatisch met „het
zwaard van Woord en Geest"; doch de.
behoedzaamheid verslapt zoo licht, wan
neer de dwaling zich hult we zeggen
volstrekt niet te kwader trouw in het
kleed der gemoedelijke vroomheid en zelfs
van vrome rechtzinnigheid.
De kern der geestelijke verwarring is
gemakkelijk aan te geven: het is de immer
blijvende antithese tusschen de erkenning
van de volstrekte souvereiniteit Gods
eenerzijds en de loochening van de bloed
theologie anderzijds. Maar die kern kan
op velerlei wijze en zóó kunstig omweven
zijn, dat het schier onbegonnen werk is
om de windselen los te maken en het
principe in volle klaarheid ten toon te
stellen.
Wie echter een projectiebeeld van de
omtrekken der geestelijke verwarring
onzer eeuw wil zien, die leze het boek „De
taak van de Kerk in de Nederlandsche
Volks- en Staatsgemeenschap" door A.
M. Brouwer, predikant te Engelen
(N.-B.) (uitgave G. F. Callenbach te
Nijkerk) en die neme kennis van het tijd
schrift „Het Gemeënebest", onder veel
hoofdige redactie, met genoemden predi
kant als secretaris.
De theologische onhoudbaarheid van
het boek werd reeds in een recensie in ons
blad aangetoond, maar het heeft ook een
sociaal-economisch-staatkundige strekking,
welke natuurlijk niet los van de theologi
sche dwalingen staat.
En deze beschouwingen nu vindt men
terug in het genoemde tijdschrift, waarvan
de uitgever Tjeenk Willink te Haarlem
ons de zevende aflevering toezond met
speciaal verzoek er aandacht aan te
schenken.
Welnu, wij hebben het oordeel van
predikanten en „leeken" gevraagd over
het boek van Brouwer; men is het met ons
eens, dat vele passages onze hartelijke in
stemming kunnen hebben, maar dat het
geheel een beeld van geestelijke verwar
ring geeft, te duisterder en onbegrijpelij
ker omdat men telkens moet raden i
de beteekenis van het betoog.
Ondanks het vage woordenspel echter,
kan de eindindruk niet anders zijn dan dat
wij hier te doen hebben met een vrijzinnig
sirenengezang, waartegen te waarschu
wen onze plicht is.
Het beste bewijs daarvan vindt men in
de inleiding van een artikel van Mr. R.
B a e 1 d e in het genoemde tijdschrift,
over de vereeniging „Woodbrookers in
Holland". Ter inleiding zegt de schrijver,
dat de redactie „het werk der „Wood
brookers" blijkbaar wil zien als een werk
aan onze geestelijke volkskracht boven
zekere scheidingslijnen uit". Blijkens het
vervolg wordt hiermee bedoeld een gods
dienstigheid boven geloofsverdeeldheid,
nun] want „de jaren van 1910—1920 waren
óók jaren van intens godsdienstig ver
langen, onbevredigdheid met de geijkte
kerkelijke vroomheidszin en zoeken naar
innerlijk-p ersoonlijke geloofsuitdruk-
king". En daarom „vonden gematigden
onder vrijzinnig- en orthodox-protestanten
elkaar, in diepe vreugde, dat men wezen
lijke eenheid had gevonden door o n we
zenlijke verschillen heen".
Dat laatste zegt genoeg. Het verklaart,
dat de redactie van „Het Gemeenebest",
evenmin als Ds Brouwer in zijn boek, iets
wil weten van „Christelijke" organisaties
en „Christelijke" politiek en kennelijk
dweept met de religieus-socialistische be
weging; terwijl het ontbreken van een
principieele lijn weer leidt tot de herhaal
delijk opvallende verdediging van een
organisatie als „Landbouw en Maat
schappij".
Anders gezegd: de Christen moet in
..neutrale" vereenigingen zijn invloed
laten gelden, of, om het boek te citeeren:
uHet getuigenis omtrent Jezus Christus
iS" niet een programmapunt, het is volko
men in onderdanigheid aan God, zwijgen
of spreken al naar het te pas komt. Luiste
rend wachten tot de goede gelegenheid.
Het is nooit en nergens aan regels te
binden. Het is niet een wet, maar het is
leven uit den Geest. Een strijd voor een
programma is een geheel andere zaak".
Met dit citaat wordt heel veel duidelijk.
Er volgt logisch uit, dat in het tijdschrift
met groote instemming gewaagd wordt
van de Groninger gemeenschap, doch
evenzeer van het nieuwe tijdschrift
..Woord en Wereld", dat de Barthiaan-
scbfi theologie ten grondslag wil leggen
dan de actie der Christenen (wel te onder-
j scheiden van „Christelijke actie") in Ne-
Er is geen hoop meer op redding
Ook het achterschip onder icater verdwenen
Even na middernacht heeft een ambte
naar van de Cammellaird-werf te Birken
head met gebroken stem aan de menigte,
die op nieuws wachtte over de gezonken
duikboot Thetis, medegedeeld: „T o t
mijnspijtmoetik zeggen, dat
er geen hoop meer is voor de
mannen, die nog in de Thetis
z i 11 e n".
De wachtende vrouwen barstten in
schreien uit. Velen harer hadden bijna
onafgebroken staan wachten sinds het
begin van den avond wachtende op
berichten. De vrouwen en verwanten van
de manschappen aan boord van de Thetis
bevonden zich onder de honderden men-
schen, die zich verdrongen bij de scheeps
werf van Cammellaird, op het oogenblik,
waarop het bovenvermelde tragische
bericht werd medegedeeld.
Kort voor middernacht was nog officieel
medegedeeld, dat er een poging gedaan werd
om de Thetis" met kaïbels te lichten, doch
dat de hoop op redding van verdere men-
schenlevens afnam. Eveneens kort voor
middernacht werd van de admiraliteit ver
nomen, dat slechts vier man gered waren
■van de „Thetis". Zij werden opgepikt dooi
den torpedojager „Bi-azen". Verder doen niei
bevestigde berichten de ronde, volgens welke
twee opvarenden verdronken zouden zijn
bij een poging om te ontsnappen. Voor mid
dernacht had men nog niet alle hoop laten
varen, hoewel toen reeds het feit, dat geen
signalen van de opvarenden werdon verno
men, duistere vermoedens wekte.
De duikboot weggegleden
Toen gisteravond de reddingboot van
Llandudno terugkeerde, verklaarde de sohip-
derland. Prof. Barth had het niet anders
kunnen schrijven dan Ds Brouwer.
Natuurlijk, alleen wat dit betreft.
Maar in dit opzicht trekt de predikant
van Engelen de Barthiaansche lijn dan
ook consekwenter door dan de Barthiaan
sche politici. Terecht merkt hij op. dat het
hem „een raadsel is, hoe Groen van Prin-
sterer en vooral ook Hoedemaker in over
eenstemming met de meeningen van Prof.
Barth kunnen worden gebracht, vooral
als men let op diens standpunt inzake
kinderdoop en zijn rigoureuze afwijzing
van het begrip Christelijke en vanzelf ook
Protestantsche natie".
Wie Barth wil volgen, moet beginnen
met zijn eigen Christelijke politieke partij
f te breken. Van haar standpunt zeer ad
em wijst de redactie van „Het Gemeene
best" terecht op de halfslachtigheid van
sommige Christelijk-historische schrijvers,
die in principe betoogen, dat de tegen
woordige politieke grenslijnen behooren
weggevaagd te worden, doch die voor het
bestaansrecht van eigen partij blijven
strijden.
Dit is inconsekwent; al achten wij het
een gelukkige inconsekwentie. Want er
blijkt uit. dat men het vrijzinnig sirenen
gezang, hoe betooverend ook, ni# ver
trouwt, VCWf-».
per, dat hij meende te weten, dat zes man
zich uit de Thetis hadden bevrijd, maar dat
drie man, die hetzelfde hadden trachten te
doen, om het leven waren gekomen. De duik
boot was naar den zeebodem gegleden. De
vrouw van een stoker aan boord van de
Thetis heeft verklaard, dat zij van de admi
raliteit een telegram had ontvangen, waarin
haar werd medegedeeld, dat haar man om
het leven was gekomen, toen hij trachtte
uit de duikboot te ontsnappen.
Zes deskundigen, die indertijd hebben
medegeholpen aan de berging van de nabij
Scapa Flow gezonken Duitsche oorlogsche
pen, waren, naar Press Association meldt,
gisteravond per vliegtuig van de Orkney-
eilanden naar Liverpool vertrokken, tenein
de aan de werkzaamheden tot berging van
de Thetis deel te nomen. Na hun aankomst
hadden deze gespecialiseerde duikers zich
onmiddellijk ingescheept op den torpedo
jager Matabele, die zich in allerijl naar de
plaats des onheils heeft begeven.
Alles was vergeefsch
Gisteren had men heel den dag koorts
achtig gearbeid aan de bevrijding van dein
het wrak opgesloten mannen. In den loop
van den middag bleek dat dit er 88 moesten
zijn. Men had aanvankelijk gedacht dat er
in het totaal 90 menschen aan boord waren
en dat er, nu 4 zich met behulp van het
Davis-toestel hadden weten te redden, nog
86 over waren, doch latere gegevens toonden
dat nog 2 officieren aan boord waren gegaan
voor de oefening.
Gistermiddag heeft men 't hoven 't water
uitstekende achterschip aan pontons vast
gelegd, om te voorkomen dat het schip door
de snelle getijstroomen, die hier staan, onge
controleerd van positie zou veranderen.
Overigens is men er verwonderd over dat
de eerste vier geredden die zich met't Davis
toestel uit de duikboot bevrijd hebben, niet
door meer zijn gevólgd.
De laatste geredde heeft verklaard, dat,
toen hij het schip verliet andere mannen
gereed stonden om ook van de Davis toe
stellen gebruik te maken. Maar omdat tel
kens wanneer een man het schip verlaat
een zekere hoeveelheid water naar binnen
stroomt, dacht hij, dat de mannen in het
soliip het besluit hadden genomen om te
wachten tot zij allemaal gered werden, zoo
dat gecm enkele redding ten koste van
anderen zou behoeven te geschieden.
Om zes uur gistermiddag was het laag
water en toen waren de omstandigheden
het gunstigst om de redding met kracht
voort te zetten. Men schatte dat de manner
aan boord op dat oogenblik nog voor zes of
zeven uur zuurstof aan boord hadden. Een
ongunstige omstandigheid was int.usschen
dat de boot voortdurend kantelde en dat men
de pogingen om een gat te snijden aan
stuurboordzijde van den achtersteven toen
op moest geven. Men had gehoopt door dit
gat zuurstof in het schip te kunnen brengen.
Voortdurend daalden duikers af langs het
schip die met klopsignalen het contact met
de bemanning onderhielden. Volgens deze
duikers moesten gistermiddag om zes uur
alle opvarenden van de Thetis nog in leven
zijn.
Men was erin geslaagd een tros om het
schip heen te brengen, doch het lukte niet
Een luchtfoto op de plaats van het
ongelukop het oogenblik, waarop
juist de achtersteven van de Thetis
rechts) boven water komtLinks een
drietal reddingsbooten
hiermee eenige beweging in de Thetis te
krijgen. De vier geredden verklaarden, dat
zich in het voorschip geen manschappen oe-
vonden en dat op het oogenblik dat zij de
boot verlieten alle verdere opvarenden on
gedeerd waren. De vier geredden zijn allen
uit de achterste ontsnappingspoort geko
men. de voorste bevindt zich in het volge
stroomde deel van de boot.
Het officieele communiqué
In een officieel communiqué van de ad
miraliteit wordt gezegd, dat volgens de laat
ste berichten, welke van 16.15 dateerden,
niemand uit het wrak van de „Thetis" heeft
kunnen ontkomen, sedert om 9.15 zich nog
twee man hadden kunnen bevrijden. Deze
twee overlevenden rapporteerden, dat de rest
van de bemanning toen op het punt stond,
van de Davis-toestellen gebruik le maken
en het is niet duidelijk, wat nieuwe bevrij
dingen door middel van deze methode ver
hinderd heeft
Om 10 uur gisteravond had de admirali
teit opnieuw een communiqué uitgegeven
waar gezegd werd, dat de admiraliteit tol
haar leedwezen moest verklaren, dat de
hoop, dat nog meer menschenlevens gered
konden worden, verminderde.
Het achterschip van de „Thetis" was, toen
het getij om 18 uur afliep, niet, zooals men
had verwacht, opnieuw boven water ge
komen. Er werden toen pogingen in het
werk gesteld, het achterschip met behulp
van pontons te lichten.
De duikers dalen af
LONDEN, 3 Juni (Reuter). Twee uur, na
dat de hoop op redding van de in de „The
tis" achtergebleven mannen vrijwel was op
gegeven, deed het ministerie van marine
mededeeling van het bericht, dat er teeke
nen van leven waren vernomen Het was
toen twee uur in den ochtend. Duikers had
den zwakke klopseinen uit de duikboot ge
hoord. Het ministerie voegde hieraan toe,
dat de reddingspogingen werden voortge
zet en dat men opnieuw zou trachten den
achtersteven boven water te brengen, als het
getij dat zou veroorloven.
Bij het aanbreken van den dag heeft men
daartoe inderdaad pogingen in het werk ge
steld. Om vijf uur daalden duikers af om Je
positie van de duikboot vast te stellen. Ter
wijl zij beneden waren, stonden zij in voort
durende verbinding met de reddingsvaar
tuigen. Zij brachten aan de marine-autori
teiten volledig verslag uit, waarop met het
reddingswerk een begin werd gemaakt.
HUURBELASTING
Wij belasten ons met het. zeer vakkundig
administreeren van onroerende goederen.
Wij verstaan hieronder alle daartoe noodige
werkzaamheden, zooals:
huurincasso, betaling grond- en straat
belasting, waterleiding, contröle verze
keringspolissen, regeling hypotheken,
aangifte belasting, enz., enz.
De meeste onderhoudswerken verrichten wij
in eigen beheer.
Ons uitvoerig tarief zenden wij U zonder
verplichting gaarne toe.
N.V. „ZOMERHOF" Bijkant. Rotterdam-W
BEUKELSDIJK 136A TELEFOON 32886
(Red.)
ALG. FRIESCHE LEVENSVERZ. MY
LEEUWARDEN - BÜRMANIAHUIS
GROOT N00RDHOLLANDSCHE
VAN 1845
AMSTERDAM - VAN BRIENENHUIS
BEIDER GARANTIE VOOR ALLE
VERZEKERDEN
De kwestie-Oss
Het rapport der commissie
komt vóór 13 Juni
Er wordt weer gesproken over
een enquête
Venvacht wordt, dat de Tweede Kamer
op 13 Juni a.s. zal bijeenkomen en dat voor
dien tijd de commissie uit de Tweede
Kamer, belast met de voorbereiding van
de behandeling der ministerieele nota in
de kwestie-Oss, met haar rapport gereed
zal zijn. Het rapport zal worden gepubli
ceerd. De door minister Goseling tegen
over de commissie aangenomen houding,
zal het verschijnen van het rapport wel
eenigszins hebben bespoedigd.
De behandeling van de nota van den
minister van Justitie en het rapport der
Kamercommissie zal vrij zeker nog plaats
hebben eer de Kamer op zomerreces gaat.
Naar we meenen te weten, heeft de
minister door zijn houding de stemming
te zijnen opzichte in parlementaire krin
gen die ten opzichte van Oss in het alge
meen toch reeds ver van gunstig was, er
niet op verbeterd.
Uitgaande van de formeele beslissin
gen van het ambtenarengerecht en den
Centralen Raad van Beroep schijnt toch
de wijze, waarop de Minister van zijn
formeele Levoegdheden gebruik heeft ge
maakt, weinig respect en verdediging
één fractie misschien geheel of grooten-
deels uitgezonderd te hebben gevonden.
Dit zou kunnen beteekenen een ver
oordeeling van 's ministers beleid inzake
Oss.
Het schijnt, dat de minister op dit punt,
gelijk ook ten aanzien van andere punten,
die den laatsten tijd zijn beleid eenigszins
in opspraak hebben gebracht, hem gege
ven goed bedoelde waarschuwingen ir
den wind heeft geslagen en eigen inzicht
heeft gevolgd, met het resultaat, dat in
den lande een vrij sterk verbreid ongunstig
oordeel, om niet te zeggen wantrouwen,
zich te zijnen opzichte heeft gevormd.
Of het nog tot 'n parlementaire enquête
in de Ossche zaak zal komen, valt nog
moeilijk te zeggen. Er zijn groote bezwa
ren tegen. Toch is het denkbeeld opnieuw
ter sprake gekomen. Het zal misschien
kunnen afhangen van 's ministers uitein
delijke houding, hoe te dezen opzichte het
verloop zal zijn.
DALENDE WERKLOOZENCIJFERS
TE AMSTERDAM
AMSTERDAM, 3 Juni. Aan het einde van
April stonden als niet geplaatst nog bij de
Gemeente-Arbeidsbeurs ingeschreven 49040
werkzoekenden, waarvan 43371 werkloozen
naar eigen opgaaf, benevens 1923 personen,
die in werkverschaffing werkten en 395 ge
deeltelijk werkloozen.
Bij vergelijking met bet einde der vorige
maand, toen het aantal werkloozen 45969
het aantal personen in werkverschaffing 1
bedroeg, blijkt, dat het aantal werkloozen aan
het einde der verslagmaand 2598 lager is,
het aantal personen in werkverschaffing 233
hooger is
Zeevaart-Machinistenschool
„Willem Barentsz"
Terschelling - Internaat
Opleiding van gezagvoerders, stuurlieden en
Scheepswerktuigkundigen ter koopvaardij.
De aanmelding voor de volgende cursussen
is opengesteld tot 1 JULI a.s.
a. Tweejarige cursus voor stuurmansleer
lingen (getuigschrift A.S.)
Vereischte vooropleiding om zonder
examen te kunnen worden toegelaten:
a. Mulo-diploma A (met Wiskunde);
b. het bewijs, bevorderd te zijn tot de 3e
klasse eener H.B.S.
Toelatingsexamen mogelijk.
b. Tweejarige cursus voor machinistleer
lingen (getuigschrift A.M.)
Vereischte vooropleiding om zonder
examen te kunnen worden toegelaten:
a. Eindgetuigschrift eener Ambachts
school, óf
b. Mulo-diploma A (met Wiskunde) óf
c. het bewijs bevorderd te zijn tot de 3c
klasse eener H.B.S.
Toelatingsexamen mogelijk.
Inlichtingen cn prospectus aan te vragen
bij den Directeur,
J. DE GROOT.
(Red.)
VOORNAAMSTE NIEUWS
Dit Nummer bestaat uit DRIE bladen
en het ZONDAGSBLAD
Verschenen is de Memorie van Ant-
woord aan de Tweede Kamer over de
wijziging van de Dienstplichtwet.
De promotie van Dr E. P. Verkerk,
burgemeester van Boskoop.
Het rapport der Kamercommissie inzake
de kwestie-Oss zal waarschijnlijk vóór 13
Juni verschijnen.
Te Leiden is een havermoutfabriek door
brand vernield.
Financieel Weekoverzicht.
Geen kans op redding voor de opva
renden van de „Thetis".
Britsche koningspaar naar België ge
nood.
Cuba weigert 922 Joodsche vluchte
lingen.
Ruslands antwoord aan Britschen am
bassadeur overhandigd.
DROOG, VRIJ WARM WEER
Weerverwachting voor het noorden
droog vrij warm weer helder tot half
bewolkt, matige tot zwakke wind uit
noordelijke richtingen.
Voor het zuiden: droog warm weer,
aanvankelijk helder, in den namiddag
echter wat toenemende bewolking, matige
tot zwakke wind, uit oostelijke richtingen.
BAROMETERSTAND:
Stand vanmorgen half twaalf 769.0
THERMOMETERSTAND
Stand vanmorgen half twaalf 19.4 C.
4 Juni. Zon op 4.44 uur, onder 9.13 uur
4 Juni. Maan op nm. 10.56 u. ond. vm. 6.56 u
5 Juni. Zon op 4,43 uur, onder 9,14 uur
5 Juni. Maan op nm. 11,30 u. ond. vm. 7,55 u
5 Juni. Van 'sav. 9,44 u. tot 'smorg. 4,13 u
rwin"'inmim«a
HANDELSWETENSCHAPPEN
TALEN EN WISKUNDE
MAKELAAR-TAXATEUR
POLIITIEDIPLOMA
LANDMACHINIST
Stormschadeverzekering
STORMSCHADE-VERZEKERING
Een specialiteit op het gebied van
Algemeen Onderling Waarborg Genootschap
„RENOVATUM"
te Amsterdam, .spuistraat 219-21, Tel. 35626
Vraagt eens een prospectus aan!
(Red.)
-MPN'IOG^RT
,N ZEEPGOED
WOTfL TEL3I660
'ft
R1JKS-TCUFOON STBOOMEND V
SPECIAL DRY
Generaal Agent ANDRE KERSTENS. Tilburg
(Red)
lijnl die
1 ken ik
(RetIJ
