Ilieititre gnhsche(tTuurant FINANCIËN VACANT Abonnementsprijs Per kwartaal in Leiden en in plaatsen waar een agenlschap gevestigd is 2.35 Franco per post 2.35 portokosten Per week0.I8 Voor het Buitenland bij wekelijksche zending4.50 Bij dagelijksche zending5.50 Alles bij vooruitbetaling Losse nummers 5 ct. me*. 7>r, Cf. Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 38936 MAANDAG 22 ME11939 20e Jaargang Abbertentieprijjen Van I tot 3 regels P U7 Elke regel meer0.227» Ingezonden Mededeelingen van 1—5 .regels .7. 2.30 Elke regel meer 0.45 Voor het bevragen aan '1 bureau wordt berekend f 0.10 NO. 6706 DE STEM VAN DEN WOLF Wij zijn dankbaar op 28 Maart 1.1. een waarschuwing te hebben doen hooren tegen het blaadje „Evangelie en Volk". Onze con clusie kon niet anders zijn, dan dat de redactie, onder het mom van vroomheid, het nationaal-socialisme predikt en de onder drukking van de Kerk, die het levende Woord Gods brengt, zoo niet verdedigt, dan toch goed praat. Daarom spraken we van een wolf in schaapsvacht. Waarom zijn we blij, die waarschuwing te hebben geschreven? Omdat de redactie, boos geworden, thans kleur heeft bekend: het hooge woord is er uit en het bleek de stem van den wolf. We zouden daar heel veel over kunnen gphrijven, want volgens E. en V. doen wij denken aan een schaap met een wolfsvacht- je: van buiten bekeken voeren wij „een wel versneden pen met een beetje gif in de inkt, maar komt men tot het binnenste van het beestje, dan ziet men een zorgzaam har tje vol bekommernis voor de lammerkens, die in htm onschuld dartelen te midden van het wolfsgebroed". Dat laatste is waar. Wij dragen bekommer nis voor hen, die misschien in de strikken vallen van een beweging, welke twee stich telijke artikelen sohrijft in één klein blaadje en dam in polemiek met ons eerlijk er kent, dat ze den wolf geen onsympathiek dier vindt en liever een wolf dan een schaap wil zijn. Eigenlijk is deze betuiging van zelfkennis voldoende. Een wolf, die zijn schaapsvacht afschudt is minder gevaarlijk dan wanneer hij met zachte kleedcren bekleed is. Doch de stem van den wolf is na onze waarschu wing duidelijk hoorbaar De redactie van E. en V. gaat n.l. in op wat wij schreven over den Evangelieprediker Ds Niemöller, die zonder vorm van proces zelfs in het concentratiekamp verteert Zie hoe hij geteekend wordt in het vermomde N.S.B.-4>laadje: Wij denken aan iemand die principieel is tegen macht, kracht, wereld, staat. Een soort anarchist, die of in het geheel geen orde wil of alleen een hoogere orde, een irrationeele orde. Zoo iemand moet in een conflictsituatie komen omdat hij hét zelf wil. Hij is de ridder zander vrees of blaam, die net zoolang zocht tot hij een macht vond waarmede hij zich meten kon en die niet rustte tot hij zijn meerdere had gevonden. Hoe denkt Niemöller over de verhouding ,van Kerk en Staat? Altemaal vragen, welke moeilijk beantwoord kunnen worden. Maar, aldus de stem van den wolf; ten slotte zou het o.i. moeten zijn „de kerk: dat ben ik". Als dat hooge woord eruit is wordt de kwestie duidelijker. Niemöller trok uit ten strijde en vond een tegenstander die het tegen hem opnam. Ieder streed met de wa penen, die hem het beste pasten. Wie overwon, laten we in het midden, maar het einde was, dat Niemöller in hechtenis kwam. Wie den strijd zoekt, moet niet klagen als hij verliest Dat is een eisch van spor tiviteit. De worsteling voor de zuiverheid Gier Evangelieprediking en voor de autoriteit van Gods Woord verlaagd tot een strijd om de macht Zóó grof heeft zelfs de officieele pers der N.S.B, nog niet geschreven. Het is in volle klaarheid de stem van den wolf, die de kudde niet sparen zal. De toestand van Generaal Snijders Weinig hoop meer op herstel HILVERSUM, 22 Mei. Sedert Zaterdag is er in den toestand van generaal Snijders een ongunstige wending geko men. Deze is nu hoogst ernstig. Er bestaat weinig hoop meer op herstel. DE COLLECTE VAN DE CENTRALE Gift van H.M. de Koningin Het bestuur van de Centrale voor Werk- loozenoorg, gesticht op initiatief van den Raad van Nederlandsche Kerken voor Prac- tisdh Christend. m, mocht thans weer een belangrijke gift ontvangen van H.M. de Ko ningin, als blijk van belangstelling in den zegenrijken arbeid ter bestrijding van de gevolgen der werkloosheid. Het verloop van de vijfde oollecte is tot op dit oogenblik niet onbevredigend. Dank zij den radio-avond van 8 Mei j.l. kwam ook een stroom van giften binnen. Het bestuur van de Centrale hoopt dat velen, aangemoedigd door het koninklijk voorbeeld nog een bijdrage zullen storten of overschrijven op postrekening 234919 te Utrecht. Vrouw te Gulpen vindt tragischen dood Drooglijn stond onder stroom GULPEN, 22 Mei. Een tragisch ongeluk heeft de 42-jarige echtgenoote van den heer Claessens alhier het leven gekost. De kabel van de waschmachine heeft waarschijnlijk contact gemaakt met de drooglijn. Toen de niets vermoedende vrouw de wasch wilde ophangen, is zij waarschijnlijk in aanraking gekomen met de onder stroom staande drooglijn. Zij werd op slag gedood. De yrouw was moeder van tien kinderen, Men schrijft ons uit anti-revolutionai-1 ren kring het volgende. Opneming hier van wil niet zeggen, dat de geheele' gedachtengang met al de onderdeelen van het betoog door ons worden onderschre ven Een ministerscrisis wordt publiek domein nadat er al een en ander in de binnenkamer zich heeft afgespeeld. Wat dat is geweest, weten wij niet, althans lang niet volkomen. Men moet het standpunt van alle par tijen r- hoeveel zijn er hier? kennen, om hierover te kunnen oordeelen. Wèl durven wij nu reeds ons leed wezen uit te spreken over dezen gang van zaken. Dr. Colijn sprak over de noodzakelijke eenheid op de Bondsdagen te Leeuwarden en Utrecht, en zie, thans reeds treedt een belangrijk meeningsver- schil naar voren in den boezem van ons Kabinet. Wij hopen, dat spoedig een op lossing worde gevonden in dien zin, dat het landsbelang erdoor gediend wordt, doch ook de noodzakelijke eenheid tus- schen geestverwanten in den eersten of in den tweeden graad niet in blijvend gevaar wordt gebracht. Thans geven wij dan hierachter plaats aan het ons gezonden artikel. Het voor velen onverwachte aftreden van den minister van Financiën heeft nog slechts aanleiding gegeven tot sober en spaarzamelijk commentaar. Het is min of meer begrijpelijk. Den nauiylettenden waar nemer kunnen echter verschillende waar schuwende verschijnselen sinds den zomer van 1938 nauwelijks zijn ontgaan. Niet ge heel en al onbekend mag het ook heeten, dat we in de Septembermaand van dat jaar niet ver af zijn geweest van hetgeen op 15 Mei ƒ.1. eindelijk in acuten vorm leidde tot een conflict, waarvan de ontslagaanvrage van minister de Wilde de logische conse- kwentie is geweest. In .geding waren vermoedelijk allerlei concrete punten van staatsbeleid, maar het geval tot zijn algemeen karakter herleiden de, kan men wel zeggen, dat het ging om de budgetaire politiek, om de uitgaven- politiek. Het getuigt dan ook, naar onze meening, van beperktheid van blik als men gelijk de socialistische pers deed de onmiddel lijke oorzaak van het conflict zoekt in de uitgaven voor de landsverdediging. Hoog stens is hiermede een der vele facetten er van aangegeven. We begrijpen intusschen, dat de Arbeiderspers niet dieper groef, want dan zou zij onherroepelijk zijn gestoo- ten op „des Pudels Kern": de uitgavenpoli- tiek. En op dit punt behoort zij tot degenen, die de groote gevaren van zulk een onge breidelde wijze van het doen van staatsuit gaven plegen te miskennen, hoewel het thans wel voor ieder duidelijk kan zijn, dat zulks nog nimmer ergens ter wereld b 1 ij- v e n d e resultaten voor de volkswelvaart heeft opgeleverd. Eer is er een bedreiging van die welvaart in gelegen. Wij althans achten het lichtzinnig om zich om de wijze van het uitgeven van geld niet te bekom meren. Toch zijn er, voor wie het besteden van een millioen in principe net zooveel be- teekent als het uitgeven van 100 of 500 mil lioen. Als het geld maar rolt! Geld rolt echter niet altijd maar door; soms ligt het al spoedig om. De befaamde „pomppolitiek" b.v. leert dat zeer afdoende. Millioenen en milliarden verdwijnen vaak zeer spoedig door allerlei „lekken" uit het verkeer. Een deel eclipseert naar het bui tenland, een ander deel vindt zijn neerslag in stijgende binnenlandsche bank- en spaar saldo's, die niet tot nieuwe activiteit komen. Wil een Regeering er den gang in houden, Gendarmes in hun nieuwe parade- uniformwaarmede zij bij h.et bezoek van H.M. de Koningin aan België den koninklijken stoet luister zullen bij- dan moet de „pomp" telkens opniéuw wor den aangezet en achteraf blijkt meermalen de aangerichte schade grooter dan de be reikte voordeelen. Iets duurzaams was niet verkregen. Het gestremde goederen- er geldverkeer hangt met deze feiten ten nauwste samen. Ook de neiging om.de pro ductiekosten te verhoogen oefent hier een ongunstigen invloed uit, die niet is te niet te doen door devaluatie of dergelijke mani pulaties, welker effect al evenzeer van tijde- hjken aard is te achten. Dit laatste hebben we ook in ons land ervaren. Wil men dezen vicieuzen cirkel verbre ken, dan staat eigenlijk slechts één uitweg open: de economische dictatuur naar Duitsch of Russisch model. Datzelfde Duitscnland heeft ons bereids geleerd, dat wat typisch is genoemd de „kanonnenconjunctuur" geen duurzame sociaal-economische waarde heeft, maar wel de nationale lasten op korten termijn zeer verzwaart, de volkswelvaart aantast de volken nog tientallen jaren onder de gevolgen gebukt doet gaan. Te meer, omdat het op dat gebied alsmaar is: geeft, geeft, Van verzadiging is geen sprake. Op den duur stikken de volken onder de bewape ningsuitgaven. Wie vanuit een algemeen gezichtspunt het officieele communiqué omtrent het af treden van minister de Wilde nauwkeurig leest, gaat al spoedig begrijpen, waar de kern van het gerezen geschil moet worden gezocht. We hebben reeds Zaterdag daar omtrent enkele aanwijzingen gegeven, waar aan we voorloopig niets hebben toe te ve gen. Zij worden volkomen gedekt door het bericht van den Regeeringspersdienst, dat gewaagt van bij de samenstelling van de ontwerp-begrooting voor het jaar 1940 van de zijde van den minister van Financiën gerezen bezwaren, maar er aan toevoegt, dat deze bezwaren „voornamelijk" be trekking hadden op nieuw aangevraagde uitgaven. Dat behoeven niet uitsluitend 1940-uitgaven te zijn. Ze kunnen ook be trekking hebben op in het verleden gevallen beslissingen en suppletoir aangevraagde 0 aan te vragen uitgaven. Dat het om aanzienlijke bedragen gaat, die niet maar uitsluitend een of twee ministers gelden, maar gevolg zijn van een meer algemeen verschijnsel, ligt voor de hand. Om betrekkelijke kleinigheden kan "t niet gaan, onndat die niet licht aanleiding zullen zijn tot het aftreden van een minis ter. Dat zich hier een conflict van funda- menteele beteekenis en den hoogsten ernst heeft voorgedaan, spreekt dan ook, naar wij meenen, van zelf. Deze conclusie vormt te vens het uitgangspunt voor enkele vragen. Want het heeft de aandacht getrokken, dat minister de Wilde alleen is heen gegaan. Zou iemand hieruit willen afleiden, dat hij geen medestanders had, dan, geloo- ven we, zou zulk een opvatting van te ver gaande strekking zijn. Er kunnen te dezen aanzien bepaalde elementen en factoren van opportuniteit aanwezig zijn, die er toe hebben geleid, dat slechts één minister heenging. En bovendien is de kwestie met de opzienbarende ontslagaanvrage ten principale en in het algemeen ten volle beslist? We zouden geen vrijmoedigheid hebben om deze vraag bevestigend te be antwoorden, zonder nog direct over te ne men de reeds gegeven diagnose: het begin van het einde. Waarmee ook weer niet ge zegd wil zijn, dat voor dit oordeel geen gronden zijn aan te voeren. We zouden er toe in staat zijn. Het komt ons intusschen inopportuun voor om zulks thans te doen, omdat we voorloopig willen volstaan met te herinne ren aan de taak, welke de minister-presi dent als minister van Financiën a.i. op zich genomen heeft. Door bezuinigingen hoopt hij de taak, die ook Mr de Wilde zich voor oogen had ge steld, namelijk om voor 1940 bud getair evenwicht te bereiken, tot een goed einde te brengen. Dat beteekent: de strijd wordt voortgezet 1938, toen het er ook gespannen- heeft, zal een da capo verkrijgen. Daaraan is, wan neer het sluitend budget voor 1940 doel blijft, niet te ontkomen. Wat een kind in de politiek kan begrijpen, dat de ontwerp- begrooting voor dat jaar ook al houdt men rekening met 50 millioen aan nieuwe belastingen een zeer belangrijk tekort moet vertoonen. Dit zal er niet beter op worden, als tot de honderden millioenen aan nieuwe uitgaven, waarnaar onmisken baar aandrang bestaat, zou worden beslo ten. Ook al zou men deze alle op den kapi- taaldienst kunnen brengen wat in geen enkel opzicht verantwoord zou zijn dan nog zou dat tevens beteekenen het belasten van den gewonen dienst met tientallen mil lioenen aan voorzien ings-, aan exploitatie uitgaven. Zullen die, samen met het natuurlijk uit- gavenaccres, door bezuinigingen worden opgevangen? Dat wilde de afgetreden mi nister van Financiën en is ook de wil van zijn tijdelijken opvolger een definitieve vervanging zal stellig niet ecnvou lig zijn blijkens het uitgegeven communiqué. Kan men gegeven de in wetsvoorstel len, parlementaire debatten, persuitingen en allerlei meer openbaar geworden menta liteit, welke we een groot gevaar voor ons volk achten in zoo iets buitengewoons, In zulk een financieel wonder zouden we bijna zeggen, gelooven? We zouden het willen. Maar we behooren niet tot hen, die maar aanstonds met blij moedigheid gaan gelooven wat ze gaarne zouden wenschen. De begrootmg voor 1939 biedt aan eenige optimistische verwachting niet den minsten grond eer het tegendeel. En het uitgaven- tempo is sinds November 1938 van dien aard geweest, dat we de te overbruggen kloof steeds wijder en wijder hebben zien gapen. Een deel van het Parlement was er zelfs op uit haar nog opzettelijk te doen uitzetten. Voor 1940 dreigt die afstand teD koste van het restant van onze welvaart, nog grooter te worden Er kan hier slechts sprake zijn van een in hooge mate somber perspectief. We moeten dan ook verklaren, dat we voorshands ten aanzien van het budgetaire evenwicht voor 1940 geen groote en mootc verwachtingen kunnen koesteren, tenzij... er in de inzichten van verschillende minis ters en Kamerfracties een radicale bekee ring zou ontstaan. Ons erachtens zijn hier echter enkele vraagteekens op hun plaats. Daarom herhalen we: de strijd gaat nu pas goed beginnen en we zouden om wat liefs willen, dat do minister-president in zijn pogen zou slagen. Alleen maar het moet niet uitloopen op een budget, dat den naam van een wer kelijk en eerlijk budget niet dragen mag. Men kan het n.l. door allerlei manipulaties van zoovele „noodverbanden" voorzien, dat het iets zou krijgen van een budgetair 1 strum. Dat doe men het Nederlandsche volk echter niet aan. Boven een valschen vrede moeten we dan de voorkeur gevv aan een openlijken strijd, waarin we met ons financieele verantwoordelijkheidsbesef frank en vrij voor het Nederlandsche volk duiven te verschijnen. Op dit punt is ons geweten volkomen gerust. Uit het regeerkasteel is een hoeksteen weggevallen. Ons volk zal dit ongetwijfeld beseffen. Komt bij andere leden van het ka binet niet de omkeer, die we noodzakelijk achten, dan vreezen we. dat de 20ste Me: 1939 ons getoond heeft een teeken aan der wand van zinrijke, maar sombere beteke nis. We zien dit alles niet „in den mist" maar met volkomen duidelijkheid. Daarom te meer rijst onze bede, dat ons schip van staat niet in de geweldige bran ding. waarin het is geraakt, blijvende scha de lijde, maar ten slotte weer in kalmer water kunne worden gevoerd en bestuurd. MINISTER VAN BOEYEN 50 Jaar 's GRAVENHAGE, 22 Mei. Morgen wordt de heer H. van Boeven, Minister van Bin nenlandsche Zake>n, 50 jaar. HEFFING OP MELKPOEDER 's-GRAVENHAGE, 20 Mei. De heffing op melkpoeder is met ingang van Zondag 21 Mei bepaald op 16 cent per kig. Dit hedrag zal, behoudens ingrijpende wijzigingen k omstandigheden, voor den verderen duur het inmiddels aangevangen melk jaar worden gehandhaafd. Brussel is gereed voor de ontvangst van H.M. de Koningin. Op tal van plaatsen zijn versieringen aange- Man doodgereden Ernstig ongeluk op Goudschesingel te Rotterdam ROTTERDAM, 22 Mei. Vanmorgen omstreeks tien minuten over zeven is op den Goudschesingel te Rotterdam een ernstig ongeval gebeurd, dat aan den 68-jarigen A. B. v. d. Donker, gewoond hebbend Karnemelkshaven, het leven heeft gekost. Uit de richting van de Jonker Fransstraat kwam omstreeks het genoemde tijdstip vrachtauto van de R.M.I. De bestuurder van dezen wagen wilde ter hoogte vai Van Alkemadestraat links afslaan om zich naar het filiaal van de R.M.I. op den Goud schesingel te begeven. In gelijke richting, dys naar het Oostplein, reed een tramwa gen. De bestuurder van de vrachtauto liet de tram voorgaan en maakte daarna de bocht links om de van Alkemadestraat in te rijden. Terwijl hij dit deed naderde van tegen overgestelde zijde een tractor van de fa A. H. Breys en Zonen, bestuurd door den 34- jarigen J. M. W. uit de Brabantschestraat. Deze schijnt de vrachtauto van de R.MJ. te laat opgemerkt te hebben en heeft op het laatste moment het stuur omgegooid ten einde een aanrijding te vermijden. De tractor, die een flinke vaart had, maakte een enorme schuiver en reed ter hoogte van de Lange Frankenstraat het trotoir op. Het e voertuig kwam met een hevigen slag, die tot ver in de omgeving werd gehoord, tegen een daar staand urinoir aan. Deze werd firfaal aan puin gereden. Een ge deelte van de urinoir werd enkele meters weggeslingerd, het dak plofte naar beneden l viel op het restant. Het staat niet vast of de heer A. B. v. d. Donker zich in het urinoir of in de onmid dellijke nabijheid daarvan heeft bevonden. Doch in elk geval werd de man door de rondvliegende brokken puin zoo zwaar ge wond dat hij per auto van den Geneeskun digen Dienst naar het ziekenhuis aan den Coolsingel moest worden vervoerd, waar hij bij aankomst reeds aan zjjn verwondingen bleek bezweken te zijn. Onmiddellijk na het ongeval heeft de politie de plaats van het ongeluk afgezet. Een onderzoe* naar de oorzaak wordt in gesteld. O.a. werd een groot aatal politie foto's genomen. De tractor was zoo zwaar beschadigd, dat deze moest worden weggeslee- VOORNAAMSTE NIEUWS Dit Nummer bestaat uit DRIE bladen Te Amsterdam is de jaarvergadering gehouden van de Nederl. Zuid-Afrikaan- sche Vereeniging. Zondagavond heeft zich boven ons land een gloeiende meteoor vertoond. Rede van Mussolini te Cuneo. Ciano vertoeft te Berlijn voor het on derteekenen van het Duitsch-Italiaansche pact. Aanslagen van terroristen op Engelsche badhotels. Poolsch-Duitsche Danzig. incidenten nabij Merkwaardig hemel verschijnsel Een gloeiende meteoor boven ons land Zondagavond om ongeveer tien mi nuten voor half tien is in verschil lende plaatsen van ons land, met name in de provincies Zeeland. Noord-Brabant, Utrecht, Noord- en Zuid-Hol land een merkwaaroig he melverschijnsel waargenomen, dat in het algemeen beschreven wordt als een oranje-gele of groene vuurbol met 'n langen staart, waaruit vonken en vlammen schoten. De bol bewoog zich in schuinsche richting naar de aarde toe, om achter den horizon te verdwijnen. Naar aanleiding van deze berichten hebben wij ons in verbinding gesteld met den hoofddirecteur van het Kon. Nederl. Meteorologisch Instituut te De Bilt, Dr G. Cannegieter, die even eens uit verschillende plaatsen in het zuiden en midden van ons land van het verschijnsel in kennis was ge steld. Op grond van de gedane mede deelingen sprak Dr Cannegieter het vermoeden uit, dat het hier betreft 'n gloeienden meteoor vaa bijzondere grootte, welke boven de aarde is uit eengespat. Eerst na vergelijking van de verschillende waarnemingen, zoo wel hier te lande als in het buiten land. zal het mogelijk zijn de plaats in de hemelsatmosfeer te bepalen, waar het verschijnsel is opgetreden. Het K.N.M.I. ziet gaarne schriftelijke rapporten tegemoet, waarin het he melverschijnsel zoo nauwkeurig mo gelijk wordt beschreven en waarin vooral opgave wordt gedaan van de hemelsrichting, waarin men het ver schijnsel heeft gezien. TE OU TEOFLU TEOOOTE MOOI WEER Weerverwachting voor het ge heele land: gedeeltelijk bewolkt, droog weer, weinig verandering in tem peratuur, meest zwakke veranderlijke wind. BAROMETERSTAND Stand vanmorgen half twaalf 765.9 WILBUR Prins Hendrikkade 34 AMSTERDAM -C. LASCH ELECTRODEN Doodelijk ongeval bij Wilton-Fijenoord SCHIEDAM, 22 Mei. Zaterdagmiddag om streeks twee uur is op de werf Wilton-Fije noord ee ndoodelijk ongeval gebeurd. Eeaige arbeiders stonden op een stelling, welke go- plaatst was om het stoomschip „Hada County", en waren bezig groote ijzeren pla ten van den buitenwand te verwijderen. Deze platen, die losgebrand werden, kwa men onder groote spaaning te staan, tenge volge waarvan een ervan lossloeg en de ar beiders J. B. de G. en W. A. H. beiden uit Rotterdam in het ruim werden geslagen. De G. bekwam een schedelb&sisfractuur en is per auto naar hot Gem. Ziekenhuis overge bracht, waar hij 's nachts aan de gevolgen is overleden. Zijn kameraad H. kwam er beter af. Deze kneusde alleen zijn pols en kon naar zijn woning worden vervoerd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1