Ilirtuue ^Vihsiljr GEouranl Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken Hoe misbruiken van de persvrijheid tegen te gaan1) De Minister van Financiën treedt af wipe, abonnementsprijs: Per kwartaal in Leiden en in plaatsen waar een agentschap gevestigd is 2.35 Franco per post 2.35 portokosten Per week0.18 Voor het Buitenland bij wekelijksche zending4.50 Bij dagelijksche zending550 Alles bij vooruitbetaling Losse nummers 5 mrt 7'/2 ct. Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 3S936 NO. 6705 ZATERDAG 20 MEI 1939 20e Jaargang atrtjertentiepriptn: Van 1 tot 5 regels f.171/» Elke regel meer022'li Ingezonden Mededeelingen van 1—5 regels ./■•i f 2.3Ö Elke regel meer 0.45 Voor het bevragen aan 't bureau wordt berekend0.10 „Wij hebben allen vernomen wat de dagbladen dezer dagen hebben medege deeld omtrent het weeren van sommige geschriften. Een der vorige sprekers ge looft het niet; zoolang het niet door de Regeering tegengesproken wordt, geloof ik het wel. Ik ben lichtgelooviger dan hij. Het is niet berekenbaar, waarheen derge lijke maatregelen leiden; het komt mij voor, in kiem en strekking, tot vernieti ging der vrijheid van drukpers". Het was op 19 November 1852 in den loop van het debat over de erkenning van Napoleon III, dat Groen van Prinsterer in de Twee de Kómer deze woorden sprak, woorden, die we thans, nu de Regeering een ver schijningsverbod heeft voorgesteld, ons wel degelijk mogen herinneren. Daarbij ging het over een verzoek of aanmaning aan boekhandelaars om zich te onthouden van het verkoopen van brochures, waarin de Franschc Regeering vrij ernstig werd aangerand. Deze erkenning van de beteekenis der vrijheid verhinderde Groen van Prinsterer geenszins, een open oog te hebben voor de waardij van het gezag. Er bestaat, zoo wist hij, geen wezenlijke vrijheid zonder wezenlijk gezag. Ontbreekt dit laatste, dan ontaardt de vrijheid maar al te snel in bandeloosheid, welke op haar beurt snel voert naar algeheel verdwijnen van de vrijheid. Het is dus de vrijheid zelve, die bij het handhaven van het gezag gebaat is. Het zal van verschillende omstandig heden afhangen, hoe groot in een bepaal de periode van de geschiedenis de vrij heid, hoe groot het gezag zal zijn. Nu eens zal het accent moeten vallen op de vrijheid,"dan weer zullen de teugels van het gezag iets strakker aangetrokken moeten worden. Op de Overheid rust hierbij de dure, niet steeds dankbare plicht, het juiste midden op te zoeken, op dat de weegschaal in evenwicht blijve en niet doorsla, hetzij in de richting van too- melooze ongebondenheid, hetzij in die van straffe dictatuur. Het wil ons voorkomen, dat de Over heid in onze dagen de roeping heeft, strikt het gezag te handhaven en méér wellicht dan in andere tijden te doen ter eerbiediging van haar wil. Uit een en ander blijkt inderdaad, dat het streven hier ook op gericht is. We zouden kun nen noemen de nadere uitwerking van de gevolgen van het recht van vereeni- ging en vergadering, den laatsten tijd tot stand gekomen, en eveneens zouden we willen wijzen op de voorgestelde bepa lingen om misbruiken van de persvrij heid verder tegen te gaan. Vooral door hem, die weet, op welke wijze in zekere kringen het groote goed van de vrijheid benut wordt door lieden, die meeren- deels dezelfde vrijheid geheel zouden op heffen, zoo zij onverhoopt eens aan de macht kwamen, zal de vraag, of ver scherping van de sancties noodzakelijk is, niet anders dan bevestigend kunnen worden beantwoord. Zulks geldt temeer voor dengene, die erkent, dat de Over heid een instantie is, door welke het Gode belieft ons te regeeren. Daarom ook hebben wij met belangstelling uitge zien naar voorschriften, die in dezen ver betering konden aanbrengen. Dit alles evenwel mag ons er niet toe brengen, alle voorgestelde maatregelen critiekloos te doen passeeren. Er zijn me thoden, die bij het weren van misbruik gevolgd kunnen worden, welke ons min der aannemelijk voorkomen. En daartoe behoort ook het verschijningsverbod. We hebben getracht, aan te toonen, dat deze maatregel niet past in het systeem van de Grondwet en dat hij voorts niet ligt in de lijn van de vrijheid. Want bij het uitschrijven van bepalingen past groote voorzichtigheid, juist waar het hier zulk een belangrijk beginsel betreft. Vrijheden zijn teer. Niet alleen wor den ze snel door allerlei personnages misbruikt, doch evenzeer kan men in het uitgeven van voorschriften zoover gaan, dat de vrijheden zelf, alle goede bedoe lingen ten spijt, gekwetst worden. Nu versta men ons goed. We willen geenszins beweren, dat de vrijheid intact blijft, zoo men zich van preventieve maat regelen onthoudt en intusschen een lange reeks van repressieve wetsartikelen op stelt. Volgt men dezen laatsten weg, dan kan het Grondwetsartikel evenzeer wor den „uitgehold", zooals men pleegt te zeggen, en dat terwijl het geraamte van de vrijheid blijft bestaan. Daarom past ook hier voorzichtigheid, doch voorkeur verdienen de zuiver repressieve maat regelen volgens ons zeer zeker. Aldus be zien juichen we de artikelen, die de Re geering naast het verschijningsverbod heeft voorgesteld, gaarne toe, juist om dat zij althans repressief van aard zijn. al kunnen we nu op de juridische mérites Van deze artikelen niet nader ingaan. En overigens zal het ook bij dit alles aankomenniet zoozeer op goede wetten, *ls wel op goede zeden. Men zij waak zaam, als het gaat om de vrijheid. Vergis sen we ons, als we meenen, dat in onze dagen velen vooral oog hebben voor de misbruiken van de vrijheid en niet zoozeer letten op de principieele beteekenis van de vrijheid? De geschiedenis herhaalt zich. Den laatsten tijd moesten we nog wel eens denken aan de woorden, door het Kamerlid Luyben bij de Grondwetsherzie ning van 1840, dus nagenoeg een eeuw geleden, in een Nota neergeschreven: ..Zoo slechts aan het aankomend geslacht een donker tafereel van de misbruiken der drukpers wordt voorgesteld, zonder dat het uitgestrekte nut van dezelve ge- tijdig voor dat geslacht wordt ontwik keld, zullen daardoor stellingen en begin selen aan hetzelve worden ingeprent, te gen welke naderhand de pogingen van alles wat naar verlichting en vrijheid van denken en schrijven streeft, schipbreuk zullen lijden". Moge het Regeering en Volksverte genwoordiging gegeven zijn, bij de ko mende behandeling van de voorstellen eenerzijds de persvrijheid wezenlijk te handhaven, doch anderzijds misbruiken langs juisten weg streng tegen te gaan. Dit is het vierde artikel van deze reeks, waarvan de drie eerste voorkwamen in onze bladen van 15, 16 en 19 Mei jl. HET A.S. AFTREDEN VAN MINISTER DE WILDE. Het onverwachte bericht van het as. af treden van Mr J. A. d e W i 1 d e als minister van financiën, zal in breede kringen aller lei vragen doen rijzen en ook met groot leedwezen ontvangen worden. Deze minister had een vaste hand wat het beheer der rijksfinanciën betreft en genoot het vertrou wen. .-=—-•••• Aan een beoordeeling van de reden van het ontslag en de nu ontstane situatie wa gen wij ons vandaag nog niet. Daartoe rijzen aan alle kanten te veel vragen op. Dat een minister, die de verantwoordelijk heid niet langer kan dragen, heengaat, is duidelijk en toont de kracht van ons staatsbestel. Doch in hoeverre er thans voldoende grond is voor dit besluit, zal nader moeten blijken. Echter, dit staat vast, dat het terugkee- rende economische vertrouwen door deze scheur in het kabinet zal worden geschokt. Dit bleek reeds op hetzelfde moment, dat wij kennis kregen van het voornemen van den minister. Het gerucht alleen veroor zaakte op de onmiddellijk reageerende beurs, dat de ponden vaster lagen en de gulden flauw gestemd was. Er zullen wel heel spoedig zoodanige of- ficieele commentaren verschijnen, dat wij een oordeel over deze plotseling opge stoken, maar natuurlijk reeds lang broeien de kabinetscrisis kunnen vormen. GEDEP. STATEN VAN FRIESLAND De rechtsche meerderheid in het college gaat verloren C. H. sluit overeenkomst met S.D.A.P. en V.D. Naar wij vernemen zral het college van Ge deputeerde Staten van Friesland straks een belangrijke wijziging ondergaan en zal de rechtsche meerderheid verdwijnen. Door de Chr. Historische Statenleden is een overeen komst aangegaan met de S.D.A.P. en VD.; in wordt beschikt over 27 van de 56 uit te brengen stemmen. De Roomsch-Katholiek zal vervangen worden door een Sociaal- Democraat. Aan de A.R. partij werd verzocht te werken met deze combinatie, dan kon 2 A.R. aanwijzen. De A.R. heeft één- mmig geweigerd tot de over komst toe te treden. Belangrijke beslissingen in Japan verwacht TOKIO, 20 Mei. Uit welingelichte bron verneemt men, dat minister-president Hira, noema zich veel moeite geeft om tot een beslissing te komen ten aanzien van het anti-kom intern verdrag. De Japansche regeering hoopt te kunnen aankondigen, hetzij, dat Japan zich bij de spilmogendheden zal voegen, hetzij, dat een bondgenootschap met Duitschland en Italië zal worden gesloten, indien de Japansche voorstellen door Rome en Berlijn worden aanvaard. De politieke bedrijvigheid zal vandaag zeer groot zijn. Belangrijke beslissingen schijnen venvacht te kunnen worden. SIGARENFABRIEK AFGEBRAND TE RHENEN RHENEN, 20 Mei. Vanochtend is door nog niet bekende oorzaak brand ontstaan in de sigarenfabriek van de firma Geer. Van V 004: th u i z e n alhier. Ofschoon de brand weer spoedig op het terrein van den brand aanwezig was, mocht het haar niet geluk ken den brand te blusschen. Dc fabriek werd in de asch gelegd. Het uit veertig man bestaande personeel is door brand werkloos geworden. De schade wordt door verzekering gedekt. Red Star Line en H.A.L. Duitsch personeel wordt vervangen De Red Star Line deelt in een communi qué mede, naar uit Brussel wordt gemeld, dat in den loop der onderhandelingen, die tot een accoord tusschen de Holland Ame rika Lijn en de Red Star Line hebben ge leid, besloten is, dat de Duitsche beman ningen ontslagen en naar haar land terug gezonden zullen worden en dat Belgisch personeel zal kunnen worden aangenomen. Eveneens is besloten, in de ruimste mate rekening te houden met de Belgische be langen voor wat betreft de uitrusting en de ravitailleering. Minister de Wilde kan verantwoordelijkheid voor uitgavenpolitiek niet langer aragen Min. Colijn zal „financien" overnemen Bij K.B. van 19 Mei is ten eerste op zijn verzoek eervol ontslag ver leend als Minister van Financiën aan den heer Mr J. A. de Wilde, met dankbetuiging voor de vele en gewichtige diensten den lande in deze moeilijke tijden bewezen. Ten tweede is tijdens ontstentenis van een Minister van Financiën het beheer van het departement van financiën ad interim opge dragen aan den Minister van Staat, Minister van Algemeene Zaken, Voorzitter van den Raad van Ministers, den heer Dr H. Colijn. De Minister van Algemeene Zaken, Dr H. Colijn, die ad interim is belast met het beheer van het departement van Financiën, heeft op zich genomen door bezuinigingen de taak, die óók Mr de Wilde zich voor oogen had gesteld, namelijk om voor 1940 budgetair evenwicht te bereiken, tot een goed einde te brengen. We vernemen nog dat Maandag de overdracht van de portefeuille zal plaats hebben. Zijn we wel ingelicht, dan houdt het besluit van Minister de Wilde om heen te gaan, verband met verschillende beslissingen van het Kabinet waardoor het uitgavenpeil in snel tempo op zijns inziens niet te verantwoorden wijze wordt opgevoerd. De verantwoordelijkheid daarvoor wenscht hij niet langer te dragen. Het standpunt van den Minister kan ongeveer als volgt worden omschreven, naar ons ter oore kwam: Het uitgaven-accres doet zich o.a. in zeer belangrijke mate voor bij de depar tementen van Defensie en Sociale Zaken. Er schijnt daar een geest vaardig te zijn geworden, die schier geen financieele grenzen kent Minister Romme's laatste experimenten bijv. zijn van zeer kostbaren aard en zullen vrij waarschijnlijk practisch meer gaan in de richting van consolideeren, van werkloosheid, dan van effectief be strijden ervan. Defensie meent in deze dagen met ruime hand over 's lands middelen te moeten beschikken. Dat is tot op zekere hoogte wel noodig, maar de gepaste zui nigheid schijnt hoe langer hoe meer uit het oog te worden verloren. Er is ook een streven, dat voor enorme verzwaring van lasten niet terugschrikt: slagkruisers en nieuwe divisies bijvoorbeeld. De bereidheid om geen nieuwe uitga ven te voteeren, schijnt bovendien in het algemeen af te nemen. Alles bij elkaar is een financieel pers pectief ontstaan, dat met de grootste zorg vervullen moet. Het tekort voor de Be grooting 1940 ook na het tot stand komen der nieuwe Belastingontwerpen, zal zoo aanzienlijk zijn, dat de Minister van Fi nanciën het niet met zijn verantwoorde- De nieuwe Zondagsschoolrooster van Uitg. bur. en Kerkbkh. Johs.Vlaanderen Oldenzeel, le Oosterp.str. 212, A'dam-O.. is töch beter. (Adv.) VOORNAAMSTE NIEUWS Dit Nummer bestaat uit VIER bladen en het ZONDAGSBLAD Vermoedelijk zal hedenavond de Staats courant het verzoek bevatten van Minis ter J. A. de Wilde om af te treden. Met ingang van heden is de rijksdienst tot bestrijding der werkloosheid ingesteld. Het Voorloopig Verslag der Tweede Kamer over de oproeping van dienstplich tigen is verschenen. Verklaring van Chamberlain in het Britsche Lagerhuis over de besprekingen met Moskou. Transatlantische Oceaanvluchten van gen heden aan. Britsch Koningspaar te Ottawa. DROOG WEER Weerverwachting voor het g e h e e 1 e land: gedeeltelijk bewolkt, droog weer, koude nacht, overdag iets warmer, meest zwakke veranderlijke wind. THERMOMETERTAND Stand vanmorgen half twaalf 110 C. 21 Mei. Zon op 4.59 uur, onder 8.55 uur 21 Mei. Maan op vm. 7,05 u. ond. nm. 11.13 u 22 Mei. Zon op 4.58 uur, onder 8.56 uur 22 Mei. Maan op vm. 9,01 u. ond. nm. 11.57 u FIETSERS LICHT OP 21 Mei. Van 'sav. 9,25 u. tot 'smorg. 4,28 u 22 Mei. Van 'sav. 9.26 u. tot 'smorg. 4.26 u Jong Volendam deed de deelnemers aan het Spoorwegcongres uitgeleide, toen het gezelschap deze week een bezoek aan het karakteristieke dorp had gebracht. De sleepboot „Oostzee" van L. Smit Co's Intern. Sleepdienst, die giste ren met de vlag halfstok te Maassluis terugkeerde. Zooals wij reeds bericht ten zou deze sleepboot de baggermo len ,*Aden" van de Schotsche haven Leith naar Sliedrecht sleepen. Op deze reis is de „Aden" door een grondzee gegrepen en omgeslagen. De beide opvarenden kwamen bij dit ongeval om 't leven. Minister de Wilde lijkheid meent te kunnen vereenigen, om dit alles te laten geworden. Kennelijk heeft hij voor zijn standpunt in het Kabinet niet dien steun kunnen vinden, waarop hij in 's Lands belang hoopte. Het gevolg is geweest zijn ver zoek aan H.M. de Koningin om ontslag als Minister van Financiën. Naar meer contact met Zuid-Afrika Groote tentoonstelling in de Residentie Ossewagens als reclame-middel DEN HAAG, 19 Mei. Een bekend stad genoot, de heer F. A. van der Loo. heeft in overleg met den Zuid-Afrikaanschea schen gezant, Z.Exc. Dr. H. D. van Broekhuizen, het plan opgevat om in do Residentie een groote tentoonstelling te organiseeren om het land aan de Kaap en de lage landen aan de Noordzee dichter tot elkaar te brengen. Deze ten toonstelling zal vermoede'ijk gehouden worden in den Dierentuin van 15 Oct tot 1 December. Op e«n persconferentie vernamen wij, dat hij zoo juist uit Zuid-Afrika was terugge keerd en reeds tal van belangrijke toezeg gingen voor zijn grootsche plannen had ontvangen. Het Ministerie van Handel en Nijverheid stelde bijv. niet alleen een be langrijk bedrag ter beschikking, doch zal ook zorg dragen voor de inzending van di verse producten en delfstoffen. Verder staat het practisch vast dat de onlqngs opge richte Toerist Ontwikkeling Corporatie, zoo wel financieele als materiecle hulp zal bie den. En zoo zijn er nog verschillende an dere organisaties en lichamen in Zuid- Afrika, op wier medewerking mag worden gerekend. Als oen pakkende propaganda zullen wee ossewagens door de Residentie rijden, resp. getrokken door 12 glanzend steenroode en 12 goudgele ossen. De wagens zullen tuurgetrouw in Nederland worden vervaar digd, terwijl een der beste fokkers van Zuid-Afrika. de Hollander Van Beek, zal zorgen voor de verzending van de beesten, die beboeren tot de mooiste welke Zuid- Afrika bezit Er zullen vakkundige bege leide^ aan toe worden gevoegd. Aan bur gemeesters van diverse andere groote ste den in ons land zal toestemming gevraagd worden om met deze ossewagen ook in hun gemeenten propaganda voor de Haagsohe tentoonstelling te mogen maken, zulks om het aantal bezoekers zoo hoog mogelijk op te voeren. Behalve Zuid-Afrikaansohc producten en delfstoffen zal als een speciale attractie op de expositie een groote stand van Zuid- Afrikaansche wilde bloemen te zien zijn. De kleurenpracht van c.czc bloemen is onbe schrijfelijk mooi en het aantal variëteiten loopt in do honderdon. Vanwege haar groo te bekoring zullen de „chincherinchers" nog een aparte stand vormen. Bij goede ver zorging bloeien deze 2 k 3 maanden! Er wordt neg onderhandeld met den Mi nister van Naturellen Zaken om een 25-tal Zoeloe-kafffers hierheen te krijgen, die hun traditioneele rondavels (hutten) zullen 00- bouwen en daarin al dien tijd wonen. Van tijd tot tijd zullen zij in verschillende dan sen optreden Verder wordt nog geconfe- reerd met handelshuizen in astrakan-vel- len (caracul), in verband waarmee enkele Nedorlandsche firma's hebben toegezegd cr mantels van te zullen maken. Deze man tels, die eeniire duizenden guldens per stuk kosten, zullen als prijzen voor de bezoekers beschikbaar worden gesteld. Men wil vooral ook het hezoek van school kinderen stimuleeren, zulks dsor voor hen zeer lage toegangsprijzen te heffen, al dan niet gecombineerd met speciale spoorbiljet ten. Een kind uit Maastricht zal bijv vooi HANDELSWETENSCHAPPEN TALEN EN WISKUNDE MAKELAAR-TAXATEUR POLIITIEDIPLOMA LANDMACHINIST ANNO 1721 Generaal Agent ANDRE KERSTENS. Tilburc Keel) CAFÉ ÖAft SN KOUD WATER OP ALLE KAMERS KAMERS MET ONTBOT-TB-MET BADKAMER -f-4- RIJKS-TELEFOON STROOMEND f 3 uit en thuis zijn, waarvoor het ook nog ontvangt het mooie boekwerk, waarvan we hierboven gewaagden. Is er eenmaal een propaganda-fonds, dau wil men een driehoekspropaganda zaan voeren, door een soortgelijke tentoonstelling het volgende jaar in Oost-Indië (Bandoeng) en het jaar daarop in Zuid-Afrika te hou den. Voorts wordt gedacht aan het uitwis selen van studenten. Zoover is het echter neg niet. doch gelet op het feit, dut tal van vooraanstaande Nederlanders, w.o. Jhr. Bce- laorts van Blokland, in een eere-comité voor deze eerste tentoonstelling zullen plaats ne men, bestaat er gegronde hoop, dat iets bij zonders kan worden gedaan om de banden met Zuid-Afrika nog aanmerkelijk sterker te maken dan ze al zijn. fijnl die ken ik

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1