$lieum |Criïtsrijr CTmtmnt Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken Thans naar een gesloten democratisch front? Hoe de internationale toestand zich ontwikkelt SbomumentsprijS: Per kwartaal in Leiden en in plaatsen waar een agentschap gevestigd is 2.35 Franco per post 2.35 portokosten Per week0.18 Voor het Buitenland bij wekelijksche zending4.50 Bij dagelijksche zending550 Alles bij vooruitbetaling Lose nummers 5 ct. met Zondagsblad 77» ct No. 6655 Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 56936 MAANDAG 20 MAART 1939 19e Jaargang ajfotrtcntirprijjtn: Van 1 tot 5 regels 1.177» Elke regel meer 022'/» Ingezonden Mededeeüngen van 1-5 regels 230 Elke regel meer 0.45 Voor het bevragen aan 1 bureao wordt berekend 0.10 Londen in het middelpunt Gelijk te venvachten was heeft Chamber lains te Birmingham gehouden rede een keer beteekend in de buiténlandsche poli tiek. De periode, welke men als den na- Münchenschen tijd zou kunnen kenschet sen, en die gekenmerkt werd door een ma laise in de betrekkingen tusschen „autori- tairen" en „democraten", gepaard gaande aan een allerwege versnelde oorlogsvoor bereiding, werd door de Duitsche machts daad in Tsjecho-Slowakije als met een bruut gebaar afgesloten. De pogingen tot een Europeesch bevredigingsvergelijk, reeds lang op het doode punt gekomen, zijn nu in hun tegendeel omgeslagen. Het dient ner gens toe. dit nog te willen verbloemen. Het Derde Rijk heeft, door gelijk Goethes Faust de these te stellen: „In den beginne was de daad", voorshands aan het woord en het overleg tusschen twee aan elkander tegen overgestelde machtsgroepeeringen een ein de gemaakt. Downingstreet, de residentie van den Britschen premier, heeft geduren de het week-einde zulk een druk politiek en diplomatiek verkeer gezien, als aan het af- en aanrijden in de onmiddellijke omge .Ving van een militair hoofdkwartier herin nert De minister-president beraadde zich allereerst met zijn medewerkers in het ka binet, vervolgens met de hoofden van de dominions, en tenslotte met tallooze gezan ten en ambassadeurs. Na al deze bespre kingen bracht hij een bezoek aan den koning, een audiëntie, die ongeveer een vol uur in beslag nam, en wel gebruikt zal zijn voor het uitspreiden van de kaart van den hui- digen politieken toestand, en het tezamen bestudeeren van de ingenomen stellingen. Terwijl deze gebeurtenissen plaats had den reisden twee ambassadeurs in tegen overgestelde richting huistoe. De Engelsche ambassadeur te Berlijn was onderweg naar Londen, en zijn Duitsche collega te Londen ppar Berlijn, beiden met het officieele doel, om him regeeringen mondeling over de jongste diplomatieke feiten versla? uit te brengen. Men heeft hier echter te doen met niet meer dan een formule; het wezenlijke van de zaak is, dat men in Ber lijn en Londen elkander over en weer op een preciese en duidelijke manier wil laten gevoelen, dat men zeer ontevreden op el kander is. Men heeft hier nog niet van doen met een terugroeping in den geest van het verbreken der diplomatieke betrekkingen, een stap waartoe men in onze dagen, welke in alles meer en meer informeel worden, niet zoo licht meer overgaat, maar het is toch een nuanceering van ditzelfde. De Duitsche pers intusschen neemt tegen over Chamberlain en Groot-Brittannië een zeer agressieve houding aan. In stee van te blijven zoeken naar hetgeen vereenigt, en een behoorlijke verklaring te zoeken voor de Britsche en Fransche misnoegdheid, wel ke zich in de bekende demarches in de Wil- helmstrasse uitte, drijft men de zaken tot het uiterste 0(p de spits, en zoekt men de schuld, met verschuiving der daadwerkelij ke gegevens, bjj den ander. Men schroomt o.a niet, te dreigen met een opzegging yan het Duitsch-Britsche vlootverdrag, als of het verwijden van de onderlinge kloof ook maar iets zou kunnen bijdragen tot het verbeteren .van een sfeer, die door de Duit sche annexatierdaad zoo bitter slecht ge worden is. Terwijl uit de verschillende Engelsche be richten blijkt, dat men in de Downing street zich gedwongen ziet tot een sterke hergroepeering der democratische, vredesbe- reide landen, niet om zelf tot agressie over te gaan, doch slechts om zich daartegen over veilig te stellen, verdienen ook de aan- ldacht de verwarde geruchten, welke trent de Duitsch-Roemeensche besprekingen in de (pers blijven doordringen. Indiening Van een Duitsch economisch ultimatum aan 'Boekarest -wordt van den een«n kant geloo- ohend, van een anderen kant met hardnek- kigheid gehandhaafd- Evenzoo is het met de berichten omtrent een gedeeltelijke bilisatie der Roemeensche weermacht het geval Druk politiek consult te Londen Chamberlain raadpleegt zijn adviseurs Zaterdag heeft te Londen een lang durige bijeenkomst van het Britsche Kabinet plaats gehad, waaraan door alle ministers werd deelgenomen, behalve door R u n c i m a n, die momenteel in het buitenland vertoeft. Na de kabinetszitting hebben de hooge commissarissen der dominions in Downingstreet met den minister-president den internationalen toestand besproken. Eden heeft op het Foreign Office een langdurig onderhoud gehad met Halifax. Vernomen werd nog, dat geen enkele wijziging overwogen wordt in de regelingen, welke getroffen zijn voor het officieele bezoek, dat de president der Fransche republiek en mevrouw Lebrun aan Londen zullen brengen, waar zij Dinsdagmiddag worden verwacht. Het vertrek van Beek naar Londen is voorloopig bepaald op 1 April. Ook gedurende den Zondag heeft te Londen een qroote politieke bedrijvigheid geheersebt. Het was in Downingstreet een onophoudelijk komen en gaan van minis ters en gezanten, 's Middags is Chamber lain door den koning in audiëntie ontvan gen, een vol uur heeft dit onderhoud ge duurd. De algemeene indruk in Londen is, dat na Chamberlains rede van Vrijdagavond thans energieke pogingen worden gedaan om een gesloten front te vormen van de landen, die bereid zijn zich tegen even- tueele verdere agressie te weer te stellen. Volgens Reuter kwam het Engelsche kabinet o.a. overeen, dat er onmiddellijk contact moet worden gezocht met de vre delievende naties in de geheele wereld", teneinde het hoofd te kunnen bieden aan eventueele verdere agressie en om in elk geval een gesloten front te kunnen plaatsen tegenover de as-mogendheden. Men zou ook de Balkan-entente en Polen uitnoodigen toe te treden tot dit democra tische front. Vooral met het oog op de be dreigingen waaraan Roemenië zegt bloot te staan, wordt de toetreding van deze landen van belang geacht. Bij de besprekingen, die Zondag te Londen werden gevoerd, speelde vooral de vraag een rol, in hoeverre de Sovjet- Unie zal samenwerken met Groot-Brittan nië en Frankrijk. Het heeft de aandacht getrokken, dat de Sovjet-gezant Maisky langdurig heeft geconfereerd met lord Halifax. Zelfs wordt de mogelijkheid ge opperd, dat Litwinof naar Londen zal ko men voor het voeren van politieke bespre kingen. Opzegging van het vlootverdrag In officieuze Duitsche commentaren wordt tot uitdrukking gebracht, dat men de In lijving van Bohemen en Moravië, evenals het accoord van München, heeft te zien slechts als een étappe in de bevrijding van het drag van Versailles. Naar het heet zal Duitschland zijn duik- bootprogramma zoodanig versnellen, reeds het volgend jaar pariteit met Enge land bereikt zal zijn. Bizonder fel reageert de Duitsche pers op Chamberlains beschuldiging, Duitschland zijn te München gegeven woord heeft gebroken. De „Völkischer Beobachter". het officieele orgaan der N.S.D.A.P. zegt o.a.: „De houding, welke Engeland in de laat ste drie dagen tegenover de groote midden- Europeesohe vredesdaad van den Führer heeft aangenomen, getuigt van volmaakt ge mis aan begrip, van politieke en historische onwetendheid, van moreelen hoogmoeds waanzin en van openlijke machtspolitieke vijandschap. Dat plaatst ons voor de vraag, of de Engelsche bladen en eenige Engelsche ministers de werkelijke houding van het Engelsche volk weergeven. Indien dit zoo is, dan zou dat niets anders beteekenen. dan dat wij Engeland voortaan als een uit gesproken vijand van Duitschlands natuur lijke ontwikkeling te beschouwen zouden hebben. En dat zou Duitschland nopen, zijn jarenlange eerlijke hoop op een toena dering met de Engelschen te begraven en zijn politiek tegenover het Britsche rijk definitief aan een omvangrijke en door- grijpende verandering te onderwerpen. In het vervolg van dit betoog wordt dan de bedreiging geuit, dat Duitschland eventueel het Duitsch-Engelsche vloot verdrag zou kunnen opzeggen. Met eenig recht mag worden aangenomen, dat Koning Carol wel degelijk in nauw over leg met Londen en Parijs staat, of nu de bedreiging van zijn land reeds in een acuut stadium is geraakt, of dat de vrees, dien aangaande, zich nog enkel in toekomstbe duchtheden van algemeenen aard kristalli seert. Carols land ligt in Duitschlands eco nomische opmarsch-zöne, wat is derhalve redelijker, dan dat de Roemenen de groote mogendheden zouden polsen, of zij als de kwesties soherp worden gesteld, op actieven militairen steun uit het westen zouden mo gen rekenen. Zonder zulk een ondersteu ning immers ware het ondernemen van een verdedigingsoorlog bij voorbaat tot een vol slagen mislukking gedoemd. Klaarheid van uitzicht, waaraan het o.a. in de dagen, wel ke aan München voorafgingen meermalen heeft ontbroken, zou hier noodig zijn, daar ontstentenis daarvan tot een nieuwe natio nale catastrofe zou kunnen leiden. Bij al dit druk beraad blijft Londen menteel een centrale positie innemen. Men gaat niet te ver zoo men veronderstelt, dat thans aan de Theems wereldgeschiedenis wordt voorbereid. Op de redactie-afdeeling van de krant vliegen de berichten heen en weer, rinkelt de telefoon, ratelt de telex, tikken rusteloos de schrijfmachines, jagen de foto grafen, werken journalisten op record-tempo. Déór klopt de polsslag van het leven Vanuit dit centrum wordt eiken dag Uw gezin gevoed met geestelijk voedsel en dan komt het er maar op aan, op welke wijze dat geschiedt. Wordt het beheerscht door de elementaire beginselen van het Christendom, of niet? Erkent het God als Beheerscher van dat leven, of niet? Zooals die polsslag op de redactie slaat, zoo slaat de levensklop in Uw huiskamer. Zoo slaat het in Uw gezin De verwijdering tusschen Groot-Brittannië en Duitschland, ten gevolge van het gebeurde in Tsjecho-Slowakije, heeft tot de voorloopige terugroeping van den Britschen gezant te Berlijn, en van zijn Duitschen collega te Londen geleid. Beide ambassadeurs reisden huistoe, om, naar het officieel heet, bij hun regeeringen rapport uit te brengen. De Fransche senaat heeft met overweldigende stemmenmeerder- heid aan Daladier volmachten verleend voor de versterking van de Fransche defensie. „Mijn oogen zijn dag en nacht op de grenzen gericht", verklaarde de premier. De leidende nazi-bladen n-emzn ten opzichte van Chamberlain en Groot-Brittannië een zeer agressieve houding aan. Gedreigd wordt zelfs met het opzeggen van de Duitsch-Engelsche vlootovereenkomst, en met een snelle uitbreiding der Duitsche duikboot-vloot. Gedurende het weekeinde heeft te Londen een bijzonder druk politiek en diplomatiek verkeer plaats gehad. Na een langdurige kabinetsraad heeft Chamberlain de hoofden der dominions bij zich ontvangen, evenals talrijke buiténlandsche ambassadeurs. Er zou momenteel gewerkt worden aan het tot stand brengen van een gesloten democratisch statenfront, dat ten doel heeft zich tegen eventueele nieuwe agressie-pogingen krachtdadig te verzetten. De vraag, of Duitschland tot Roemenië een economisch ultimatum heeft gericht, wordt zoowel bevestigend als ontkennend beantwoord. Naar verluidt zou koning Carol zich met Frankrijk, Engeland, Rusland en de Vereenig de Staten in verbinding hebben gesteld om te vernemen, of hij op steun zou kunnen rekenen, zou zijn land militair in het gedrang zou komen. Aan Adolf Hitler is bij zijn terugkeer te Berlijn een triomfale ontvangst toebereid. Intusschen hoort men verder nieuws over arrestaties en wapenopvorderingen in Bohemen en Moravië; het eerste concentra tiekamp zou reeds zijn gevormd. Ook het anti-semitisme begint zich reeds baan te breken. Daladiers blik is op de grenzen gericht „Een situatie, die spoedig tragisch kan worden" Na de Fransdhe Kanner heeft ook de Se naat met overweldigende meerderheid Da ladiers volmachtenwet aanvaard, waar door de premier groote vrijheid verwerft tot het treffen van die maatregelen welke hij voor de versterking van Frank rij ks veilig heid noodzakelijk acht. „Ik moet tot mijn spijt constateeren", zoo zeide de premier in het debat dat slechts zeer kort duurde, „dat München dood is, en het denkbeeld van een Fransch-Duitsche samenwerking even eens. Wij bevinden ons in een situatie, welke spoedig tragisch kan worden". Na zijn rede werd de premier door bijna alle senatoren staande toegejuicht. Enkele amendementen waren op het re- geeringsvoorstel ingediend, waarvan ei één een verbod behelsde om de openbare vrijheden aan te tasten. Nadat Daladier gezegd had, dat de inhoud daarvan be- leedigend voor hem was, werd het met 280 tegen 23 stemmen verworpen. Het regeeringsontwerp verkreeg daarna 286 tegen 17 stemmen. INBRAAK IN PASTORIE EDE. In den afgeloopen nacht is ingebro ken in de woning van Ds. H. Japchen, pre dikant der Ned. Herv. Gemeente alhier. Er wordt eenig geld vermist. ONTSTELLEND ONGELUK IN POLEN 42 kinderen door het ijs gezakt en verdronken WARSCHAU, 20 Maart. Tijdens een school uitstapje is een ontstellend ongeluk ge beurd. 45 kinderen begaven zich met hun onderwijzer op het dunne ijsdek van meer in Wolhynië; het ijs brak en alle kin deren vielen in het water. Met gevaar voor eigen leven gelukte het den onderwijzer drie kinderen te redden; de 42 andere kinderen verdronken. De bewoners van alle omlig, gende dorpen zijn opgeroepen om de lijken te bergen. Engeland zoekt Ruslands medewerking LONDEN, 20 Maart (Router), De diploma tieke correspondent van de „Daily Mail" be richt, dat de Britsche regeering de Sovjet Unie formeel heeft uitgenoodigd om te over wegen, tezamen met Frankrijk, Engeland en andere mogendheden, die bereid zijn mede te werken aan het weenstand bieden aan de Duitsche agressie, een verdrag te sluiten. Deze vraag zou door den Britsohen rr nister van Buiténlandsche zaken, Lord Ha lifax, aan den Sovjet-Russischen ambas sadeur Maisky zijn voorgelegd bij diens bezoek aan het Foreign Office, met het ver zoek dit door te geven aan zijn regeering. Conflict in den scheepsbouw? Er dreigt een staking, n.ooo metaalbewerkers omvattend ROTTERDAM, 20 Maart. De secretaris van de drie samenwerkende Metaalbewer kersbonden te Rotterdam, den R.-Katholie- ken, den Christelijken en den Algemeenen, deelt ons in verband met de actie tot ver betering van de loonen van de personeelen bij de werf P. Smit Jr. de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij-Nieuwe Waterweg Wilton-Fijenoord te Schiedam, mede, dat een conferentie, die Vrijdagmiddag met de directies gehouden is, Zaterdagavond vergaderingen belegd zijn met de leden der bonden. Uitvoerig is op deze vergaderingen deze materie* besproken, in verband met de onbevredigende uitslagen der conferen tie. Met bijna algemeene stemmen is beslo ten om de hoofdbesturen te Amsterdam machtiging tot het stellen van een ultima tum aan de directies der betrokken maat schappijen te verleenen. Hedenmorgen te 10 uur zouden de drie hoofdbesturen te Amsterdam bijeenkomen, teneinde den toestand nader onder de oogen te zien. Komt het tot een ultimatum daarna tot een staking dan zal deze 11.000 metaalbewerkers omvatten. GRONINGER KUSTVAARDER IN NOOD M.s. „Brandaris" maakte slagzij dwars voor Ameland Reddingsbooten en sleepbooten op zoek HOLLUM, 20 Maart. Gisteravond om streeks acht uur zijn ten Noorden van den vuurtoren bij Hollum op Ameland, ongeveer zee zeemijl uit de kust, nood seinen waargenomen. Volgens een na der bericht waren deze afkomstig van het motorschip „Brandaris", een Ne derland sche kustvaarder, die vermoe delijk te Groningen thuis hoort Een an der schip schijnt in de nabijheid te zijn. De „Brandaris" zou slagzij maken en verzocht dringend om hulp. Onmiddellijk zijn van Terschelling de mo torrecklingboot „Brandaris" van de Noord- Zuid-Hollandsche Redd'ingmaatschappij en de sleepboot „Holland" van de reederij Doeksen vertrokken. Voorts is de mo tarred- dingboot „Ineulinde" van Oosrtmahorn ter assistentie uitgevaren. Van het eiland Bor- kum heeft een sleepboot van Bugsir koers gezet naar de aangegeven plaats. Nog nader werd gemeld, dat de „Bram daris" zich dwars van Ameland bevindt. I-Iet schip is waarschijnlijk met klei gela den. Een Poolsch stoomsriiip heeft draad loos van de noodsignalen melding gemaakt Het schip onvindbaar De uitgevaren reddiing- en sleepbooten waren er tegen middernacht, nadat zij ruim een uur de omgeving hadden afgezocht nog niet in geslaagd het in nood verkee- rende motorschip „Brandaris" te ontdekiken. Er stond een stevige Noordenwind en de zee was vrij onstuimig. Ook op het eiland, waar men tusschen half acht en half negen lichtkogels had waargenomen, heeft men na dien tijd geen enkel' signaal meer ge zien. Aan boord van de „Brandaris" bevin den zich waarschijnlijk vier opvarenden. VOORNAAMSTE NIEUWS Dit Nummer bestaat uit DRIE bladen Te Lisse is de geheime zendinstallatie die op de golflengte van Hilversum uit* zond door politie en ambtenaren ontdekt en in beslag genomen. Er dreigt een arbeidsconflict waarbij 11.000 metaalbewerkers betrokken zijn. In Amerika zijn de heer P. Guilonard en Ir A. G. von Baumhauer. bij een vlieg* ongeval om het leven gekomen De Britsche gezant te Berlijn en zijn Duitsche collega te Londen zijn naar hun hoofdsteden terugontboden. Fransche Senaat aanvaardt Daladiers volmachtenwet. Duitsche pers dreigt met opzegging van het Duitsch-Engelsche vlootverdrag. Chamberlan overweegt, een gesloten democratisch front tegen Duitschland en Italië te vormen. In Polen zijn 42 kinderen door het ijs gezakt en verdronken. BUIIG WEER Voor het geheele lt-nd: meest zwaar bewolkt met eenige buien, matige tot krachtige, later tijdelijk stormachtige, zuidwestelijke tot noordwestelijke wind* weinig verandering in temperatuur. B AR OMETERST AND Stand vanmorgen half twaalf 760.1 THERMOMETERSTAND Stand vanmorgen half twaalf 5.0 C. 21 Mrt. Zon op 6.04 uur, onder 6A2 uur 21 Mrt. Maan op vm. 5,53 o. ond. vm. 7,00 u« Nieuwe Maan voorm. 2.09 uur FIETSERS LICHT OP: 21 Mrt. Van 'sav. 6,42 u. tot 'smorg. 5,32 U i Duitsche sleepboot van de reederij Bugsir, afkomstig van het eiland Borkum, en de reddingbooten „Ineulinde" en „Bran daris" zijn vanmorgen onverriohterzake te ruggekeerd. Zij hebben geen spoor va .Brandaris" gevonden. Geslipt door gladheid van den weg Drie gewonden bij auto-ongeluk te Ede EDE, 20 Maart. Gisterenmorgen werd een automomilist, die nabij de GLnkel tusschen F.de en Arnhem in de richting van laatstge noemde plaats reed, door een man, die een teeken gaf langzaam te rijden, er opmerk zaam op gemaakt, dat de weg glad was. Dt- bestuurder ondervond dat onmiddelijk, want toen hij remde, slipte de wagen. Deze kwam met. verschillened boomen in aanraking tenslotte tegen één daarvan tot stilstand te komen. De auto werd gedeeltelijk ingedeukt De bestuurder, de heer D. Venema. kwam er zonder letsel af, doch van de overige drie inzittenden werden twee vrij ernstig en zeer ernstig gewond. De 22-jarige heer enema kreeg een hersenschudding, ue eveneens 22-jarige qiej. M. Lindeman brak een rib en liep een hersenschudding op, wijl de 52-jarige mevrouw Venema eei schedelbasisfractuur bekwam. Nadat door dokter J. H. A Offerhaus de eerste hulpver leend was, werden de slachtoffers, die allen uit Den Haag afkomstig zijn ,naar liet Ju- nanoziekenhuis te Ede vervoerd. Mevrouw Venema was gisteravond niet buiten lev gevaar. In den loop van den dag zijn op denzelfden weg nog 3 auto's geslipt Zij werden zwaar beschadigd, doch de inzittenden bleven gedeerd. N.V. BETONBOUW v.h. Fa. Kool en Wildeboer Fabriek en Kantooi HOOGKERK (Gron.; Telefoon 1766 Bijkantooz DEVENTER, Telet 3863 Uitvoering van Beton-, Utlliteits-, Burger en Waterbouwwerken. Groote voor raden Betonartlkelen, ook met asphalt geïmpregneerd of gepenetreerd tegen agressieve Invloeden. BETON EMAILLE en ARTILUX- MATERLAAL voor mnurbopleistertng en gevelstukken. Lezers van dit blad, laat het 11 ntet weer houden, ook eens bij ons aan te vragen. Steeds wordt door ons geleverd door het geheele land. (Reel) Prinselijk Paar komt Dinsdag terug •a-GRAVENHAGE, 20 Maart Mon meldt ons van officieele zijde dat het Prinselijk Paar en Prinses Beatrix Dinsdag as. in dea loop van den dag ten Paleize Soestdijk wordt terugverwacht van hun vacantievcr- blijf in Zwitserland.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1