$lieum |Criïtsrijr CTmtmnt
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
Thans naar een gesloten
democratisch front?
Hoe de internationale toestand
zich ontwikkelt
SbomumentsprijS:
Per kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agentschap gevestigd is 2.35
Franco per post 2.35 portokosten
Per week0.18
Voor het Buitenland bij wekelijksche
zending4.50
Bij dagelijksche zending550
Alles bij vooruitbetaling
Lose nummers 5 ct. met Zondagsblad 77» ct
No. 6655
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 56936
MAANDAG 20 MAART 1939 19e Jaargang
ajfotrtcntirprijjtn:
Van 1 tot 5 regels 1.177»
Elke regel meer 022'/»
Ingezonden Mededeeüngen
van 1-5 regels 230
Elke regel meer 0.45
Voor het bevragen aan 1 bureao
wordt berekend 0.10
Londen in het
middelpunt
Gelijk te venvachten was heeft Chamber
lains te Birmingham gehouden rede een
keer beteekend in de buiténlandsche poli
tiek. De periode, welke men als den na-
Münchenschen tijd zou kunnen kenschet
sen, en die gekenmerkt werd door een ma
laise in de betrekkingen tusschen „autori-
tairen" en „democraten", gepaard gaande
aan een allerwege versnelde oorlogsvoor
bereiding, werd door de Duitsche machts
daad in Tsjecho-Slowakije als met een
bruut gebaar afgesloten. De pogingen tot
een Europeesch bevredigingsvergelijk, reeds
lang op het doode punt gekomen, zijn nu in
hun tegendeel omgeslagen. Het dient ner
gens toe. dit nog te willen verbloemen. Het
Derde Rijk heeft, door gelijk Goethes Faust
de these te stellen: „In den beginne was de
daad", voorshands aan het woord en het
overleg tusschen twee aan elkander tegen
overgestelde machtsgroepeeringen een ein
de gemaakt. Downingstreet, de residentie
van den Britschen premier, heeft geduren
de het week-einde zulk een druk politiek
en diplomatiek verkeer gezien, als aan het
af- en aanrijden in de onmiddellijke omge
.Ving van een militair hoofdkwartier herin
nert De minister-president beraadde zich
allereerst met zijn medewerkers in het ka
binet, vervolgens met de hoofden van de
dominions, en tenslotte met tallooze gezan
ten en ambassadeurs. Na al deze bespre
kingen bracht hij een bezoek aan den koning,
een audiëntie, die ongeveer een vol uur in
beslag nam, en wel gebruikt zal zijn voor
het uitspreiden van de kaart van den hui-
digen politieken toestand, en het tezamen
bestudeeren van de ingenomen stellingen.
Terwijl deze gebeurtenissen plaats had
den reisden twee ambassadeurs in tegen
overgestelde richting huistoe. De Engelsche
ambassadeur te Berlijn was onderweg naar
Londen, en zijn Duitsche collega te Londen
ppar Berlijn, beiden met het officieele doel,
om him regeeringen mondeling over de
jongste diplomatieke feiten versla?
uit te brengen. Men heeft hier echter
te doen met niet meer dan een formule; het
wezenlijke van de zaak is, dat men in Ber
lijn en Londen elkander over en weer op
een preciese en duidelijke manier wil laten
gevoelen, dat men zeer ontevreden op el
kander is. Men heeft hier nog niet van doen
met een terugroeping in den geest van het
verbreken der diplomatieke betrekkingen,
een stap waartoe men in onze dagen, welke
in alles meer en meer informeel worden,
niet zoo licht meer overgaat, maar het is
toch een nuanceering van ditzelfde.
De Duitsche pers intusschen neemt tegen
over Chamberlain en Groot-Brittannië een
zeer agressieve houding aan. In stee van te
blijven zoeken naar hetgeen vereenigt, en
een behoorlijke verklaring te zoeken voor
de Britsche en Fransche misnoegdheid, wel
ke zich in de bekende demarches in de Wil-
helmstrasse uitte, drijft men de zaken tot
het uiterste 0(p de spits, en zoekt men de
schuld, met verschuiving der daadwerkelij
ke gegevens, bjj den ander. Men schroomt
o.a niet, te dreigen met een opzegging
yan het Duitsch-Britsche vlootverdrag, als
of het verwijden van de onderlinge kloof
ook maar iets zou kunnen bijdragen tot het
verbeteren .van een sfeer, die door de Duit
sche annexatierdaad zoo bitter slecht ge
worden is.
Terwijl uit de verschillende Engelsche be
richten blijkt, dat men in de Downing
street zich gedwongen ziet tot een sterke
hergroepeering der democratische, vredesbe-
reide landen, niet om zelf tot agressie over
te gaan, doch slechts om zich daartegen
over veilig te stellen, verdienen ook de aan-
ldacht de verwarde geruchten, welke
trent de Duitsch-Roemeensche besprekingen
in de (pers blijven doordringen. Indiening
Van een Duitsch economisch ultimatum aan
'Boekarest -wordt van den een«n kant geloo-
ohend, van een anderen kant met hardnek-
kigheid gehandhaafd- Evenzoo is het met
de berichten omtrent een gedeeltelijke
bilisatie der Roemeensche weermacht het
geval
Druk politiek consult
te Londen
Chamberlain raadpleegt zijn
adviseurs
Zaterdag heeft te Londen een lang
durige bijeenkomst van het Britsche
Kabinet plaats gehad, waaraan door alle
ministers werd deelgenomen, behalve
door R u n c i m a n, die momenteel in het
buitenland vertoeft. Na de kabinetszitting
hebben de hooge commissarissen der
dominions in Downingstreet met den
minister-president den internationalen
toestand besproken.
Eden heeft op het Foreign Office
een langdurig onderhoud gehad met
Halifax. Vernomen werd nog, dat geen
enkele wijziging overwogen wordt in de
regelingen, welke getroffen zijn voor het
officieele bezoek, dat de president der
Fransche republiek en mevrouw Lebrun
aan Londen zullen brengen, waar zij
Dinsdagmiddag worden verwacht.
Het vertrek van Beek naar Londen is
voorloopig bepaald op 1 April.
Ook gedurende den Zondag heeft te
Londen een qroote politieke bedrijvigheid
geheersebt. Het was in Downingstreet een
onophoudelijk komen en gaan van minis
ters en gezanten, 's Middags is Chamber
lain door den koning in audiëntie ontvan
gen, een vol uur heeft dit onderhoud ge
duurd.
De algemeene indruk in Londen is, dat
na Chamberlains rede van Vrijdagavond
thans energieke pogingen worden gedaan
om een gesloten front te vormen van de
landen, die bereid zijn zich tegen even-
tueele verdere agressie te weer te stellen.
Volgens Reuter kwam het Engelsche
kabinet o.a. overeen, dat er onmiddellijk
contact moet worden gezocht met de vre
delievende naties in de geheele wereld",
teneinde het hoofd te kunnen bieden
aan eventueele verdere agressie en om
in elk geval een gesloten front te kunnen
plaatsen tegenover de as-mogendheden.
Men zou ook de Balkan-entente en Polen
uitnoodigen toe te treden tot dit democra
tische front. Vooral met het oog op de be
dreigingen waaraan Roemenië zegt bloot
te staan, wordt de toetreding van deze
landen van belang geacht.
Bij de besprekingen, die Zondag te
Londen werden gevoerd, speelde vooral
de vraag een rol, in hoeverre de Sovjet-
Unie zal samenwerken met Groot-Brittan
nië en Frankrijk. Het heeft de aandacht
getrokken, dat de Sovjet-gezant Maisky
langdurig heeft geconfereerd met lord
Halifax. Zelfs wordt de mogelijkheid ge
opperd, dat Litwinof naar Londen zal ko
men voor het voeren van politieke bespre
kingen.
Opzegging van het vlootverdrag
In officieuze Duitsche commentaren wordt
tot uitdrukking gebracht, dat men de In
lijving van Bohemen en Moravië, evenals het
accoord van München, heeft te zien slechts
als een étappe in de bevrijding van het
drag van Versailles.
Naar het heet zal Duitschland zijn duik-
bootprogramma zoodanig versnellen,
reeds het volgend jaar pariteit met Enge
land bereikt zal zijn.
Bizonder fel reageert de Duitsche pers op
Chamberlains beschuldiging,
Duitschland zijn te München gegeven woord
heeft gebroken.
De „Völkischer Beobachter". het officieele
orgaan der N.S.D.A.P. zegt o.a.:
„De houding, welke Engeland in de laat
ste drie dagen tegenover de groote midden-
Europeesohe vredesdaad van den Führer
heeft aangenomen, getuigt van volmaakt ge
mis aan begrip, van politieke en historische
onwetendheid, van moreelen hoogmoeds
waanzin en van openlijke machtspolitieke
vijandschap.
Dat plaatst ons voor de vraag, of de
Engelsche bladen en eenige Engelsche
ministers de werkelijke houding van het
Engelsche volk weergeven. Indien dit zoo
is, dan zou dat niets anders beteekenen.
dan dat wij Engeland voortaan als een uit
gesproken vijand van Duitschlands natuur
lijke ontwikkeling te beschouwen zouden
hebben. En dat zou Duitschland nopen,
zijn jarenlange eerlijke hoop op een toena
dering met de Engelschen te begraven en
zijn politiek tegenover het Britsche rijk
definitief aan een omvangrijke en door-
grijpende verandering te onderwerpen.
In het vervolg van dit betoog wordt
dan de bedreiging geuit, dat Duitschland
eventueel het Duitsch-Engelsche vloot
verdrag zou kunnen opzeggen.
Met eenig recht mag worden aangenomen,
dat Koning Carol wel degelijk in nauw over
leg met Londen en Parijs staat, of nu de
bedreiging van zijn land reeds in een acuut
stadium is geraakt, of dat de vrees, dien
aangaande, zich nog enkel in toekomstbe
duchtheden van algemeenen aard kristalli
seert. Carols land ligt in Duitschlands eco
nomische opmarsch-zöne, wat is derhalve
redelijker, dan dat de Roemenen de groote
mogendheden zouden polsen, of zij als de
kwesties soherp worden gesteld, op actieven
militairen steun uit het westen zouden mo
gen rekenen. Zonder zulk een ondersteu
ning immers ware het ondernemen van een
verdedigingsoorlog bij voorbaat tot een vol
slagen mislukking gedoemd. Klaarheid van
uitzicht, waaraan het o.a. in de dagen, wel
ke aan München voorafgingen meermalen
heeft ontbroken, zou hier noodig zijn, daar
ontstentenis daarvan tot een nieuwe natio
nale catastrofe zou kunnen leiden.
Bij al dit druk beraad blijft Londen
menteel een centrale positie innemen. Men
gaat niet te ver zoo men veronderstelt, dat
thans aan de Theems wereldgeschiedenis
wordt voorbereid.
Op de redactie-afdeeling van de krant
vliegen de berichten heen en weer, rinkelt de telefoon, ratelt
de telex, tikken rusteloos de schrijfmachines, jagen de foto
grafen, werken journalisten op record-tempo. Déór
klopt de polsslag van het leven
Vanuit dit centrum wordt eiken dag Uw gezin gevoed met
geestelijk voedsel en dan komt het er maar op aan, op welke
wijze dat geschiedt. Wordt het beheerscht door de elementaire
beginselen van het Christendom, of niet? Erkent het God
als Beheerscher van dat leven, of niet? Zooals die polsslag
op de redactie slaat, zoo slaat de levensklop in Uw huiskamer.
Zoo slaat het in Uw gezin
De verwijdering tusschen Groot-Brittannië en Duitschland, ten
gevolge van het gebeurde in Tsjecho-Slowakije, heeft tot de voorloopige
terugroeping van den Britschen gezant te Berlijn, en van zijn Duitschen
collega te Londen geleid. Beide ambassadeurs reisden huistoe, om, naar
het officieel heet, bij hun regeeringen rapport uit te brengen.
De Fransche senaat heeft met overweldigende stemmenmeerder-
heid aan Daladier volmachten verleend voor de versterking van de
Fransche defensie. „Mijn oogen zijn dag en nacht op de grenzen
gericht", verklaarde de premier.
De leidende nazi-bladen n-emzn ten opzichte van Chamberlain en
Groot-Brittannië een zeer agressieve houding aan. Gedreigd wordt zelfs
met het opzeggen van de Duitsch-Engelsche vlootovereenkomst, en met
een snelle uitbreiding der Duitsche duikboot-vloot.
Gedurende het weekeinde heeft te Londen een bijzonder druk
politiek en diplomatiek verkeer plaats gehad. Na een langdurige
kabinetsraad heeft Chamberlain de hoofden der dominions bij zich
ontvangen, evenals talrijke buiténlandsche ambassadeurs. Er zou
momenteel gewerkt worden aan het tot stand brengen van een gesloten
democratisch statenfront, dat ten doel heeft zich tegen eventueele nieuwe
agressie-pogingen krachtdadig te verzetten.
De vraag, of Duitschland tot Roemenië een economisch ultimatum
heeft gericht, wordt zoowel bevestigend als ontkennend beantwoord.
Naar verluidt zou koning Carol zich met Frankrijk, Engeland, Rusland
en de Vereenig de Staten in verbinding hebben gesteld om te vernemen,
of hij op steun zou kunnen rekenen, zou zijn land militair in het gedrang
zou komen.
Aan Adolf Hitler is bij zijn terugkeer te Berlijn een triomfale
ontvangst toebereid. Intusschen hoort men verder nieuws over arrestaties
en wapenopvorderingen in Bohemen en Moravië; het eerste concentra
tiekamp zou reeds zijn gevormd. Ook het anti-semitisme begint zich
reeds baan te breken.
Daladiers blik is op de
grenzen gericht
„Een situatie, die spoedig tragisch
kan worden"
Na de Fransdhe Kanner heeft ook de Se
naat met overweldigende meerderheid Da
ladiers volmachtenwet aanvaard, waar
door de premier groote vrijheid verwerft tot
het treffen van die maatregelen welke hij
voor de versterking van Frank rij ks veilig
heid noodzakelijk acht.
„Ik moet tot mijn spijt constateeren",
zoo zeide de premier in het debat dat
slechts zeer kort duurde, „dat München
dood is, en het denkbeeld van een
Fransch-Duitsche samenwerking even
eens. Wij bevinden ons in een situatie,
welke spoedig tragisch kan worden".
Na zijn rede werd de premier door
bijna alle senatoren staande toegejuicht.
Enkele amendementen waren op het re-
geeringsvoorstel ingediend, waarvan ei
één een verbod behelsde om de openbare
vrijheden aan te tasten. Nadat Daladier
gezegd had, dat de inhoud daarvan be-
leedigend voor hem was, werd het met
280 tegen 23 stemmen verworpen. Het
regeeringsontwerp verkreeg daarna 286
tegen 17 stemmen.
INBRAAK IN PASTORIE
EDE. In den afgeloopen nacht is ingebro
ken in de woning van Ds. H. Japchen, pre
dikant der Ned. Herv. Gemeente alhier. Er
wordt eenig geld vermist.
ONTSTELLEND ONGELUK
IN POLEN
42 kinderen door het ijs gezakt
en verdronken
WARSCHAU, 20 Maart. Tijdens een school
uitstapje is een ontstellend ongeluk ge
beurd. 45 kinderen begaven zich met hun
onderwijzer op het dunne ijsdek van
meer in Wolhynië; het ijs brak en alle kin
deren vielen in het water. Met gevaar voor
eigen leven gelukte het den onderwijzer drie
kinderen te redden; de 42 andere kinderen
verdronken. De bewoners van alle omlig,
gende dorpen zijn opgeroepen om de lijken
te bergen.
Engeland zoekt Ruslands
medewerking
LONDEN, 20 Maart (Router), De diploma
tieke correspondent van de „Daily Mail" be
richt, dat de Britsche regeering de Sovjet
Unie formeel heeft uitgenoodigd om te over
wegen, tezamen met Frankrijk, Engeland en
andere mogendheden, die bereid zijn mede
te werken aan het weenstand bieden aan de
Duitsche agressie, een verdrag te sluiten.
Deze vraag zou door den Britsohen rr
nister van Buiténlandsche zaken, Lord Ha
lifax, aan den Sovjet-Russischen ambas
sadeur Maisky zijn voorgelegd bij diens
bezoek aan het Foreign Office, met het ver
zoek dit door te geven aan zijn regeering.
Conflict
in den scheepsbouw?
Er dreigt een staking, n.ooo
metaalbewerkers omvattend
ROTTERDAM, 20 Maart. De secretaris
van de drie samenwerkende Metaalbewer
kersbonden te Rotterdam, den R.-Katholie-
ken, den Christelijken en den Algemeenen,
deelt ons in verband met de actie tot ver
betering van de loonen van de personeelen
bij de werf P. Smit Jr. de Rotterdamsche
Droogdok Maatschappij-Nieuwe Waterweg
Wilton-Fijenoord te Schiedam, mede, dat
een conferentie, die Vrijdagmiddag met
de directies gehouden is, Zaterdagavond
vergaderingen belegd zijn met de leden der
bonden. Uitvoerig is op deze vergaderingen
deze materie* besproken, in verband met
de onbevredigende uitslagen der conferen
tie. Met bijna algemeene stemmen is beslo
ten om de hoofdbesturen te Amsterdam
machtiging tot het stellen van een ultima
tum aan de directies der betrokken maat
schappijen te verleenen.
Hedenmorgen te 10 uur zouden de drie
hoofdbesturen te Amsterdam bijeenkomen,
teneinde den toestand nader onder de oogen
te zien. Komt het tot een ultimatum
daarna tot een staking dan zal deze
11.000 metaalbewerkers omvatten.
GRONINGER KUSTVAARDER
IN NOOD
M.s. „Brandaris" maakte slagzij
dwars voor Ameland
Reddingsbooten en sleepbooten
op zoek
HOLLUM, 20 Maart. Gisteravond om
streeks acht uur zijn ten Noorden van
den vuurtoren bij Hollum op Ameland,
ongeveer zee zeemijl uit de kust, nood
seinen waargenomen. Volgens een na
der bericht waren deze afkomstig van
het motorschip „Brandaris", een Ne
derland sche kustvaarder, die vermoe
delijk te Groningen thuis hoort Een an
der schip schijnt in de nabijheid te zijn.
De „Brandaris" zou slagzij maken en
verzocht dringend om hulp.
Onmiddellijk zijn van Terschelling de mo
torrecklingboot „Brandaris" van de Noord-
Zuid-Hollandsche Redd'ingmaatschappij en
de sleepboot „Holland" van de reederij
Doeksen vertrokken. Voorts is de mo tarred-
dingboot „Ineulinde" van Oosrtmahorn ter
assistentie uitgevaren. Van het eiland Bor-
kum heeft een sleepboot van Bugsir koers
gezet naar de aangegeven plaats.
Nog nader werd gemeld, dat de „Bram
daris" zich dwars van Ameland bevindt.
I-Iet schip is waarschijnlijk met klei gela
den. Een Poolsch stoomsriiip heeft draad
loos van de noodsignalen melding gemaakt
Het schip onvindbaar
De uitgevaren reddiing- en sleepbooten
waren er tegen middernacht, nadat zij ruim
een uur de omgeving hadden afgezocht
nog niet in geslaagd het in nood verkee-
rende motorschip „Brandaris" te ontdekiken.
Er stond een stevige Noordenwind en de
zee was vrij onstuimig. Ook op het eiland,
waar men tusschen half acht en half negen
lichtkogels had waargenomen, heeft men
na dien tijd geen enkel' signaal meer ge
zien. Aan boord van de „Brandaris" bevin
den zich waarschijnlijk vier opvarenden.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Dit Nummer bestaat uit DRIE bladen
Te Lisse is de geheime zendinstallatie
die op de golflengte van Hilversum uit*
zond door politie en ambtenaren ontdekt
en in beslag genomen.
Er dreigt een arbeidsconflict waarbij
11.000 metaalbewerkers betrokken zijn.
In Amerika zijn de heer P. Guilonard
en Ir A. G. von Baumhauer. bij een vlieg*
ongeval om het leven gekomen
De Britsche gezant te Berlijn en zijn
Duitsche collega te Londen zijn naar hun
hoofdsteden terugontboden.
Fransche Senaat aanvaardt Daladiers
volmachtenwet.
Duitsche pers dreigt met opzegging
van het Duitsch-Engelsche vlootverdrag.
Chamberlan overweegt, een gesloten
democratisch front tegen Duitschland en
Italië te vormen.
In Polen zijn 42 kinderen door het ijs
gezakt en verdronken.
BUIIG WEER
Voor het geheele lt-nd: meest
zwaar bewolkt met eenige buien, matige
tot krachtige, later tijdelijk stormachtige,
zuidwestelijke tot noordwestelijke wind*
weinig verandering in temperatuur.
B AR OMETERST AND
Stand vanmorgen half twaalf 760.1
THERMOMETERSTAND
Stand vanmorgen half twaalf 5.0 C.
21 Mrt. Zon op 6.04 uur, onder 6A2 uur
21 Mrt. Maan op vm. 5,53 o. ond. vm. 7,00 u«
Nieuwe Maan voorm. 2.09 uur
FIETSERS LICHT OP:
21 Mrt. Van 'sav. 6,42 u. tot 'smorg. 5,32 U
i Duitsche sleepboot van de reederij
Bugsir, afkomstig van het eiland Borkum,
en de reddingbooten „Ineulinde" en „Bran
daris" zijn vanmorgen onverriohterzake te
ruggekeerd. Zij hebben geen spoor va
.Brandaris" gevonden.
Geslipt door gladheid
van den weg
Drie gewonden bij auto-ongeluk te Ede
EDE, 20 Maart. Gisterenmorgen werd een
automomilist, die nabij de GLnkel tusschen
F.de en Arnhem in de richting van laatstge
noemde plaats reed, door een man, die een
teeken gaf langzaam te rijden, er opmerk
zaam op gemaakt, dat de weg glad was. Dt-
bestuurder ondervond dat onmiddelijk, want
toen hij remde, slipte de wagen. Deze kwam
met. verschillened boomen in aanraking
tenslotte tegen één daarvan tot stilstand te
komen. De auto werd gedeeltelijk ingedeukt
De bestuurder, de heer D. Venema. kwam
er zonder letsel af, doch van de overige drie
inzittenden werden twee vrij ernstig en
zeer ernstig gewond. De 22-jarige heer
enema kreeg een hersenschudding, ue
eveneens 22-jarige qiej. M. Lindeman brak
een rib en liep een hersenschudding op,
wijl de 52-jarige mevrouw Venema eei
schedelbasisfractuur bekwam. Nadat door
dokter J. H. A Offerhaus de eerste hulpver
leend was, werden de slachtoffers, die allen
uit Den Haag afkomstig zijn ,naar liet Ju-
nanoziekenhuis te Ede vervoerd. Mevrouw
Venema was gisteravond niet buiten lev
gevaar.
In den loop van den dag zijn op denzelfden
weg nog 3 auto's geslipt Zij werden zwaar
beschadigd, doch de inzittenden bleven
gedeerd.
N.V. BETONBOUW
v.h. Fa. Kool en Wildeboer
Fabriek en Kantooi HOOGKERK (Gron.;
Telefoon 1766
Bijkantooz DEVENTER, Telet 3863
Uitvoering van Beton-, Utlliteits-, Burger
en Waterbouwwerken. Groote voor
raden Betonartlkelen, ook met asphalt
geïmpregneerd of gepenetreerd tegen
agressieve Invloeden.
BETON EMAILLE en ARTILUX-
MATERLAAL voor mnurbopleistertng en
gevelstukken.
Lezers van dit blad, laat het 11 ntet weer
houden, ook eens bij ons aan te vragen.
Steeds wordt door ons geleverd door het
geheele land.
(Reel)
Prinselijk Paar komt
Dinsdag terug
•a-GRAVENHAGE, 20 Maart Mon meldt
ons van officieele zijde dat het Prinselijk
Paar en Prinses Beatrix Dinsdag as. in dea
loop van den dag ten Paleize Soestdijk
wordt terugverwacht van hun vacantievcr-
blijf in Zwitserland.