Iliruiur £>iïtórljf (tTmmuit Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken Gemeenteraadsverkiezingen I ?°rtw,-v I Abonnementsprijs!: Per kwartaal in Leiden en in plaatsen waar een agentschap gevestigd is 235 Franco per post 2.35 -F portokosten Per week0.18 Voor hel Buitenland bij wekelijksche zending4.50 Bij dagelijksche zending5.50 Alles bij vooruitbetaling Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/j ct. No. 6637 Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 38936 MAANDAG 27 FEBRUARI 1939 19e Jaargang abbertrntirprihen: Van 1 tot 5 regels 1.17'/» Elke regel meer f 022'li Ingezonden Mededeelingen van 1—5 regels 2.30 Elke regel meer 0.45 Voor het bevragen aan '1 bureau wordt berekend ƒ0,10 Voorjaarscampagne 1939 Voor de wervers een goede tijd Wlc zich heden op ons blad abonneert voor minstens een jaar, ontvangt de tot 1 April a.s. verschijnende nummers gratis. Met inbegrip van het onovertroffen Zondagsblad, 12 bladzijden groot, hetwelk geen enkel voor verge lijking in aanmerking komend blad op deze wijze aan biedt, alsook van de Vrouwenbladen, welke de harten der vrouwen (ook van de mannen?) hebben veroverd. Maar er is méér. Wervers, die jaarlezers aanbrengen, ontvangen voor eiken zoodanigen lezer onze zwaar zilveren Lepel het waardevol bezit, waarin zoovele gezinnen zich reeds verheugen. Wie zes Lepels verworven heeft, ont vangt gratis een fraai Etui. Er zijn nog honderden bij honderden gezinnen, waar ons buitengewoon goedKoop blad met zijn op de Christelijke beginselen en de Christelijke zeden inge stelde inhoud een plaats behoort te hebben. Wij wachten in goed vertrouwen af. Men kan den bon, welke zoo nu en dan wordt opgenomen, gebruiken, of wel een briefkaart schrijven en zich wenden tot DE ADMINISTRATIE Hoe worden de zetels verdeeld? Men vroeg ons dezer dagen: hoe worden straks na de verkiezingen de raadszetels [verdeeld? Wij zouden kunnen antwoorden eie de artikelen 100 tot en met 102; of, als ge ook wilt weten, welke candidaten op elke lijst gekozen worden bovendien de ar tikelen 103 tot en met 106 der Kieswet. Ech ter, het daarin gegeven antwoord is natuur lijk wel onberispelijk, maar niet zoo klaar als kristal. Daarom volgt hier een beknop te, populaire toelichting. Het komt voornamelijk aan op art. 100, «lat een algemeene bepaling geeft, en op de artt. 100b en 100c, die omschrijven, hoe het reap, in gemeenten met 19 of meer en in ge meenten met minder dan 19 raadszetels gaat. In gemeenten, die bij de laatste volks telling 20.000 of meer inwoners hadden, zijn 19 of meer raadsleden, ln kleinere .ge meenten minstens 7 en hoogstens 17 raads leden. Hoewel Voorburg thans reeds 27.000 inwoners telt, zijn er nog steeds 17 raads leden, overeenkomstig de volkstelling van 1930; pas in 1943 komen er 21 of nog meer raadsleden, wanneer het aantal inwoners boven de 30.000 moaht stijgen. De algemeene bepaling van art. 100 ls eenvoudig: „even zoovele malen als de kiesdeeler is begrepen in het stemcfjfer eener lijst, wordt aan die lijst een der zetels toegekend". Aldus: zijn er 700 geldige stemmen uitgebracht en heeft lijst A. 300 Stemmen, dan komen er 3 candidaten van die lijst in den Raad; want dit ls een klei ne gemeente miet 7 raadsleden en elke 100 stemmen geven dus recht op een raads- zetel. In een gemeente met bijv. 10.000 zielen •worden, zeg, 5200 stemmien uitgebracht. In zoo'n gemeente zijn 18 raadsleden (als er 10.001 zielen zijn komen er 2 raadsleden bij), 'de kiesdeeler is dus 400. Heeft een lijst nu 2000 stemmien, dan krijgt die partij of groep 5 zetels. Men begrijpt echter wel, dat de getallen ln werkelijkheid nooit zoo mlooi zijn. Maas sluis bijv. heeft 4920 kiezers, maar er zijn in 1935 slechts 4136 geldige stemmen uitge bracht. De kiesdeeler was dus het 13de deel van 4136 318 2/13. De Chr. Hist [partij had Ï108 stemmen op zich vereenigd. Zij had dus aanvankelijk recht op 3 zetels, maar zij kreeg er 4: de vierde werd toegewecen voor een overschot van 153 7/13 stem. Bij een andere partij moet het dus net andersom geweest zijn. Het was o.m. zoo bij de A.R. partij. Die bracht 1300 stemmen en kreeg daarvoor di rect 4 zetels, want 4 X 318 2/l'3 1272 8/13. Er bleven dus nog 27 5/13 over, dodh die kondien geen nut doen. Voor dit overschot werd geen zetel toegekend, omdat het te klein was. De grootte van het overschot beslist dos. 'Ja, in gemeenten met hoogstens 17 raads leden en wanneer het met de verdeel ing vlot verloopt Maar ook dat geschiedt niet altijd. Het komt nl. voor, dat een lijst min der stemmen heeft dan de kiesdeeler be draagt. In Maassluis b.v. was de kiesdeeler 318 2/13. Partijen, die meer dan zooveel stem men uitbrachten, kregen direct één otf meer zetels toegewezen en er bleven overschotten over. Bij de eerste verdeeling zijn alle tels niet verdeeld. Er werden dus overschot zetels toegekend. Hiervoor kwamen eohter alleen in aanmerking partijen, die meer dan 75 van den kiesdeeler hadden be haald. Onherroepelijk vielen af de C.D.U., die 167 en de V.D., die 210 stemmen gekre- ,gen had, want 75 is ruim 238 stemmen. Bij de eersie verdeeling waren 9 zetels 'toegewezen: 4 A.R., 3 C;H. en 2 S.D.A.P. Er Svaren toen de volgende overschotten: A.R. 27 5/13, C.H. 153 7/13, S.D.A.P. 165 9/13, R.K. 261 en V.B. 288. De nog resteerende zetels werden nu toegewezen aan V.B., R.K. 261, S.D.A.P. en C.H.U. (De A.R. viel af en loor ditmaal een zetel). Echter, nu zijn we er nog niet. Het kan gebeuren, dat elke partij, die een overschot had. er een zetel bij gekregen heeft en dan nog alle zetels niet verdeeld zijn. Wat dan? Dan treedt het tweede lid van art. 100 c in werking en geldt het stelsel der grootste gemiddelden. Dat werkt aldus: wij schrijven onder el kaar op alle partijen, die één of meer zetels verworven hebben, daarachter het aantal zetels en het aantal stemmen, We kunnen nu uitrekenen hoeveel stem men iedere partij per zetel betaald heeft. We geven nu partij voor partij er in ge dachten nog een zetel bij en berekenen wat elke zetel kost. De partij of de partijen, die dfin per zetel het aantal stemmen hebben, krijgt er een zetel bij. (Bij gelijk aantal stemmen beslist steeds het lot). Wij weten nu hoe in 't algemeen in deze gemeente de zetelv'érdeeling tot stand komt eerst door deeling op het geheel, dan naar de grootste overschotten en ten slotte rekenen met het grootste gemiddelde. Er moet echter nog één opmerking bij. Het kan voorkomen, dat een partij minder dan de helft van het aantal uitbrengt en toch de meerderheid in den raad verkrijgt; als er b.v. eenige partijen afvallen, die min der dan 75 pet van den kiesdeeler hebben. De kieswet maakt hiertegen geen bezwaar. Maar de kieswet maakt er wel bezwaar te gen, wanneer een partij meer dan de helft van het aantal stemmen zou krijgen en toch minderheid in den raad zou worden. Ook dól was mogelijk, althans in een gemeente met minder dan 3000 zielen. Het is eens in Aar- denburg gebeiurd, als we ons niet vergissen. In 1933 is daarom in de Kieswet de bepa ling opgenomen van het „wie heeft, dien zal gegeven worden": de sterkste partij krijgt er dan een zetel bij en de partij met het klein ste overschot verliest er een. Hiermede is het voornaamste gezegd over de verdeeling in gemeenten met minder dan 19 raadsleden. In gemeenten met 19 of meer is art. 100 b van toepassing; q.w.z. daar werkt men niet met overschotten, maa reet met het grootste gemiddelde. Na het Flandin hoopt op' „compromis der ideologieën" „Hervormt de wereld met de ploeg en met gereedschap" FLANDIN Flandin, voormalig Fransch premier, heeft te Marseille een rede gehouden over de buitenlandsche politiek, waarin hij o.i zeide: Groote ideologische conflicten ver- deelen de staten en de leiders trachten de massa's mee te sleepen in den kruistocht, dien zij prediken. De dictatoren, Musso lini en H i 11 e r, deze laatste nog meer, hebben het eerst hun sarcasmen over de democratieën laten hooren, de leiders der democratieën antwoordden met heftige cri- tiek op de dictaturen. De laatste rede van Roosevelt waj wel het krachtigste, wat in dit opzicht is gehoord. Wij beleven thans een bewapeningswedloop die ae kiem van sociale wanorde in zich dragen kan, welke niet minder verwoestend zal zijn dan de oorlog zelf. De eenige kans op redding uit den ondergang is een compromis tusschen de ideologieën. De volken willen in vrede leven. Het verlangen naar overheersching, de zucht naar veroveringen scheppen den vrede al evenmin als de economische strijd en een financieel imperialisme. Zonder den handelsboycot en het financieel isolement van Duitschland, aldus Flandin, zou het anti-semitisme in Duitschland niet tot zijn betreurens waardige excessen zijn gekomen. Zon der de sanctiepolitiek tegenover Italië zou de strijdlust van Mussolini niet groot zijn geweest. Wilde ik een voorspelling wagen, dan zou ik zeggen, dat 1939 de consolidatie van den vrede zal brengen, mits de ideologische politiek van rassenleer en fascisme, anti rassenleer en anti-fascisme wordt vervan gen door een politiek van handelsverdra gen en internationale verdragen. Men hervormt de wereld niet met doctri nes, maar met de ploeg, de machine en het gereedschap. Men schept geen rijkdommen met douanebeambten en belastingontv gers, maar met boeren en werklieden, die hun producten zelfs over de grenzen uit wisselen. Flandin eindigde met den wensch uit te spreken, dat de erkenning van Bur gos en het einde van den burgeroorlog het begin mogen beteekenen van een tijdperk van kalmte in Europa; de handelsbespre kingen tusschen Londen en Berlijn zijn er de eerste uiting van. H.M. de Koningin in Hondrich Mooi plaatsje aan het meer van Thun BERN,' 27 Febr. (A.N.P.) H. M. de Koningin is gisteren met haar gevolg in Hondrich aangeko men. Hondrich is een mooi dorpje aan het meer van Thun. De Ko ningin zal hier twee of drie weken doorbrengen. KAPITEIN TEELENS ONDERSCHEIDEN DEN HAAG, 27 Febr. In verband met het aanstaand vertrek van den adjudant van den minister van defensie, den kapitein an den generalen 6taf P. M. H. Tielens, heeft minister Van Dijk dezen officier Zater dagochtend in het kabinet mededeeling ge daan van zijn benoeming tot ridder in de Orde van Oranje Nassau met de zwaarden en hem het versiersel dezer orde overhan digd. Op verzoek schreven wij dit artikel. Het was echter nog niet ter zetterij, toen wij N. Samsom te Alfen ad. Rijn een klein ge schrift ontvingen, getiteld: „Ge mee raadsverkiezingen; populaire uit eenzetting van de techniek der wet, voorin melijk met betrekking tot de toewijzing di zetels door H. Janssen, secretaris der gemeente Rossum.' Dit boekje van 16 pagina's geeft een duidelijk overzicht van de zetelverdeeling is daarom zeer aan te bevelen. Het vertrek van H.M. de Koningin naar Zwitserland. De vor stin arriveert aan het station S. S. te Den Haag. Eischt van Uw leverancier" V I RB OE BEER. Aol7ZD AM/TERDAM. (Keel.) Dankbetuiging van H.M. de Koningin 's-GRAVENHAGE, 27 Febr. Van of- ficieele zijde meldt men het navolgende: Waar het Hare Majesteif de Koningin niet mogelijk is voor de tallooze adr-*s?en en brieven, welke Haar naar aanleiding van haar op 27 Januari j.l. gehouden radiorede van allerwegen bereikten, zoo wel uit het Moederland als uit Nederland onder de keerkringen, elk afzonderlijk van Hare erkentelijkheid te doen blijken, wenscht Hare Majesteit daarvoor op deze wijze Haren dank te betuigen. Met belangstelling heeft Hare Ma jesteit kennis genomen van de gedachten door zoovelen op schrift gesteld. Hare Majesteit verheugt zich over den weer klank, welken de denkbeelden in Hare Radiorede neergelegd in wijden kring hebben gevonden en waardeert de bereid willigheid tot verwezenlijking van de geestelijke en moreele herbewapening, welke zich alom geopenbaard heeft. VOORNAAMSTE NIEUWS Dit Nummer bestaat uit TWEE bladen Van de helling der Ned. Scheepsbouw Mij te Amsterdam is het grootste tank* schip de .Tibia" te water gelaten. Thans is ingediend het wetsontwerp tot wijziging van de Tariefwet en de wet op het Statistiekrecht. Zaterdag heeft een felle brand gewoed de Stroocarton- en Papierfabriek v.h< W. A. Scholten te Sappemeer. Flandin over vrede door arbeid. Poolsche studenten blijven betoogen te* gen Duitschland. Een Palestina-ronde-tafel-conferentie September? KANS OP REGEN Voor het geheele land: toene mende bewolking met eenige regen, later gedeeltelijk opklarend; matige tot krach tige zuidwestelijke tot westelijke wind,; weinig verandering in temperatuur. Hoogere invoerrechten voorgesteld Wijziging van de Tariefwet 1934 Het reeds eenigen tijd geleden aan gekondigde wetsontwerp tot wijziging van de Tariefwet 1934 en van de wet op het Statistiekrecht is thans door de Regeering bij de Tweede Kamer ingediend. Met deze voorstellen tot verhooging der invoerrechten beoogt de Regee ring den afzet der producten van de binnenlandsche nijverheid op de eigen markt te bèvorderen. Zij vor men een onderdeel van het complex van maatregelen in Troonrede en Millioenennota genoemd als midde len tot herstel van de economische welvaart van het land. De volgende takken van nijverheid zijn bij de voorstellen betrokken: de glas- en aardewerk-industrie, de tex tiel- en kleeding-industrie, de papier industrie, de hout- en houtbewerkings industrie. de leder- en lederwaren- industrie en de metaalnijverheid. De verhooging van het invoerrecht zal voor de eindproducten, welke thans in het algemeen met 12 pet zijn belast, 20 pet van de waarde niet overschrijden. Naar het oordeel van de Regeering spreekt het vanzelf, dat de diamant bewerking, de grafische bedrijven, de bouwbedrijven, de kunstnijverheid, de gas- en electriciteits mijen en de voe- dings- en genotmiddelen-industrie niet voor steun in den vorm van verhoogde invoerrechten in aanmer king komen. Ook de chemische nijverheid is niet in de voorstellen betrokken, om dat hierin in hoofdzaak grond- en hulpstoffen worden vervaardigd ten behoeve van andere bedrijfstakken, waardoor instelling of verhooging van invoerrecht voor deze producten tot bedenkelijke consekwenties zou leiden. De verhooging der invoerrechten zal geen merkbare stijging van de kosten van het levensonderhoud tengevolge hebben. De bate voor de schatkist wordt globaal geraamd op 5 millioen gulden per jaar. Voor nadere bijzonderheden zie men blz. 5. A.R.-lijsten in Zuid-Holland Voor de Prov. Staten-Verkiezing De candidatenlijsten der Anti-Rev. Partij in Z u i d-H o 11 a n d luiden als volgt: Op de nummers 1 tot 15 zaj<g in alle kies kringen de volgende namen geplaatst: L Th. Heukels, Rotterdam. 2. Jhr. Mr. J. M. M. van Asch van Wijck, Den Haaig. 3. Krijn Verhoeven, Rotterdam. 4. Mr. P. B. Bouman, Rotterdam. 5. Mr. J. W. Notoboom, De-u Haag. 6. Dr. C. Beekenkamp, Leiden. 7. C. J. Hoogendijk, Ouderkerk a. d. IJssel. 8. P. v. d. Bas, Moordrecht. 9. Mr. G. van Baren, Delft. 10. J. A. J. Jansen Manenschijn, Zwijndirecht 11. J. C. Diepenhorst, Strijen. 12. Mr. E. J. E. G. Vonkenberg, Gorcum. 13. Mr. T. de Jong Tzn., Rotterdam. 14. V. Ph. Valstar, Naaldwijk. 15. G. v. Andel, Zuidland. De namen achter de nummers 1 tot 11 komen echter in de verschillende Statencen- trales in onderscheiden volgorde voor. Die achter de nummers 12 tot 15 zijn overal gelijk. Als „lijsttrekkers" zijn aangewezen dc heeren Heukels (Rotterdam); v. Asch van W ij c k (deji Haag)Beekenkamp (Leiden); Hoogendijk (Gouda), v. Ba ren (Delft); Heukels (Dordrecht) en Diepenhorst, (Ridderkerk). Elke lijst bevat 20 namen. De laatste vijf zijn door iedere Staten-centrale afzonderlijk aangewezen. Dat zijn voor: Rotterdam: A Reyers, Dr. J. Hekman, A. Hogeweg, C Grashoff en A. den Boer W.zn. D e n H a a g: M. A. Potter. Mr. H. v. Hae- ringen, K. Dijk, C. v. d. Zaal en A. A Klapwijk. Leiden: H. v. Zonneveld, Sassenheim, D. Parmentier, Leiden, T. Kralt, Rijnsburg, G. Hordijk, Leiden en P. Boot Jr., Leider dorp. Gouda: Jac. Biemond. Bleiswijk, B. Of- fringa, Hazerswoude, Alb. v. Wijk, Gouda, A. den Ouden. Alphen aan den Rijn Mr. Y. Langhout te Voorburg. Delft: A. Hoek, Schiedam, A. v. Rijn Pzn., Vlaardingen, J. H. Dolman, Rijswijk, C. A. v. d. Kruk, Naaldwijk en A. I. Geel hoed, Maassluis. Dordrecht: K. Aantjes, Bleskens- graaf, A. Pierhagen, Streefkerk, Ir. W. den Boer, Dordrecht, D. v. Rij, Leerdam en G. I. O. Vermeer, Gorcum. Ridderkerk: P. J. Keijzer, Goedereede, J. P. Kögeler, Zwjjndrecht, H. v. d. Berg, s-Gravendeel, P. v. d. Meijden, Rrielle en J. lH. Dijkers, Sommelsdijk, DE POOLSCHE STUDENTEN BLIJVEN ROERIG Misplaatste Duitsche humor de grondoorzaak De anti-Duitsohe studentenibetoogingen ln Polen hebben Zaterdag een nog feller karak- aangenomen. De Duitsche ambassadeur te Warschau wordt thans voortdurend door 25 politie-agenten bewaakt, daar de studen ten telkens pogingen doen om voor het gebouw to demonstreeren. Eenigen wisten door de afzetting heen te dringen en hebben steenen naar het gebouw geworpen, dat evenwel niet beschadigd werd. Ook in an dere, Poolsche steden, zooals Krakau, Posen, Lemberg en Wilna, zetten de studenten hun betoogingen voort. Het Poolsche departement van Buiten landsche Zaken heeft, naar Reuter ver neemt, aan de Duitsche ambassade reeds verontschuldigingen aangeboden. „Honden on Polen worden niet toegelaten" Het schijnt, zoo meldt Reuter uit Danzig, dat de onrust onder de studenten een dag of tien geleden begonnen is, toen een bord met het opschrift: „Honden en Polen worden niet toegelaten" geplaatst stond in een open bare gelegenheid, welke door studenten wordt bezocht. Het was als een studentengrap bedoeld, doch de Poolsohe studenten hielden een gadering, waarin de sprekers in krachtige bewoordingen protesteerden. Duitsche studenten te Danzig hebben daar op betoogd. Zij verschenen in nazi-uniform en verwijderden de Polen uit de leeszaal als protest tegen de door Poolsche studenten ii htm vergadering gebezigde taal. n de dwurtfa Y 30-tonnert e« e \^x.def de 6 CV neemt men de „beste bumper". En too groeit cteedt het oontof von hen die utt eigen ervaring' groningen BLOM VOOR BANDEN ROTTERDAM TEL 28000 DEN HAAG TEL. 770038 KWALITEITS /.T-\ MASSA GIETWERK 'sfB-'' GIETWERK Op colonne huzaren ingereden Drie militairen gewond 's-GRAVENHAGE, 27 Februari. Zaterdag avond om tien minuten voor half acht heeft de 39-jarige mr M. F. A. H. H., wo nende aan de van Alkemadelaan, vermoe delijk tengevolge van den regen en het feit, dat het ter plaatse op de v. Alke madelaan bij de v. Zaeckstraat nogal donker was, met zijn auto op deze laan drie huzaren aangereden, die deel uitmaak ten van een colonne huzaren te voet. Zij hadden deelgenomen aan een oefe- ningsmarsch van een wandelsportvèreeni- ging en waren op weg naar de kazerne. Drie militairen werden gewond. Het zijn de 21-jarige J. J. B„ die het linker been brak, de 20-jarige P. L. V., wiens linkersleutelbeen gebroken werd en de eveneens 20-jarige H. J. G„ die een ge compliceerde linkerbeenbreuk kreeg. Zij zijn door den G.G.D. naar het Militair Hospitaal gebracht, waar zij zijn opgeno* ERNSTIG ONGELUK TE DELFT Twee jongens door trailer gegrepen en gedood DELFT, 25 Febr. Vanmiddag is dp de Vrijenbergschelaan te Delft een ernstig on geluk gebeurd. Twee jongens uit Delft, bei den omstreeks 16 jaar oud, die per fiets re den, zijn door een trailer uit Utrecht aan gereden. Een van de jongens werd op slag gedood, de ander is in stervenden toestand naar het gasthuis overgebracht, waar hij spoedig daarna is besweken. Het eerste slachtoffer is de 17-jarige P. van der Kruk, wonende in de Javastraat te Delft De naam van den ander is H. Kaf- steeg, die eveneens in de Javastraat woont. Deze jongen was 16 jaar. De jongens fietsten naast elkaar in de richting van de Insulindeweg en lieten zich voortslepen door een trailer uit L'trechi De jongen, die de auto vasthield, verloor ver moedelijk de macht over zijn stuur en heeft zijn kameraad daarop vastgegrepen, zoodat beiden vielen, met het vermelde noodlottige gevolg.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1