Iliruiur £>iïtórljf (tTmmuit
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
Gemeenteraadsverkiezingen
I ?°rtw,-v I
Abonnementsprijs!:
Per kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agentschap gevestigd is 235
Franco per post 2.35 -F portokosten
Per week0.18
Voor hel Buitenland bij wekelijksche
zending4.50
Bij dagelijksche zending5.50
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/j ct.
No. 6637
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 38936
MAANDAG 27 FEBRUARI 1939 19e Jaargang
abbertrntirprihen:
Van 1 tot 5 regels 1.17'/»
Elke regel meer f 022'li
Ingezonden Mededeelingen
van 1—5 regels 2.30
Elke regel meer 0.45
Voor het bevragen aan '1 bureau
wordt berekend ƒ0,10
Voorjaarscampagne 1939
Voor de wervers een goede tijd
Wlc zich heden op ons blad abonneert voor minstens
een jaar, ontvangt de tot 1 April a.s. verschijnende
nummers gratis.
Met inbegrip van het onovertroffen Zondagsblad,
12 bladzijden groot, hetwelk geen enkel voor verge
lijking in aanmerking komend blad op deze wijze aan
biedt, alsook van de Vrouwenbladen, welke de
harten der vrouwen (ook van de mannen?) hebben
veroverd.
Maar er is méér. Wervers, die jaarlezers aanbrengen,
ontvangen voor eiken zoodanigen lezer
onze zwaar zilveren Lepel
het waardevol bezit, waarin zoovele gezinnen zich reeds
verheugen. Wie zes Lepels verworven heeft, ont
vangt gratis een fraai Etui.
Er zijn nog honderden bij honderden gezinnen, waar
ons buitengewoon goedKoop blad met zijn op
de Christelijke beginselen en de Christelijke zeden inge
stelde inhoud een plaats behoort te hebben. Wij wachten
in goed vertrouwen af. Men kan den bon, welke zoo
nu en dan wordt opgenomen, gebruiken, of wel een
briefkaart schrijven en zich wenden tot
DE ADMINISTRATIE
Hoe worden de zetels verdeeld?
Men vroeg ons dezer dagen: hoe worden
straks na de verkiezingen de raadszetels
[verdeeld? Wij zouden kunnen antwoorden
eie de artikelen 100 tot en met 102; of, als
ge ook wilt weten, welke candidaten op
elke lijst gekozen worden bovendien de ar
tikelen 103 tot en met 106 der Kieswet. Ech
ter, het daarin gegeven antwoord is natuur
lijk wel onberispelijk, maar niet zoo klaar
als kristal. Daarom volgt hier een beknop
te, populaire toelichting.
Het komt voornamelijk aan op art. 100,
«lat een algemeene bepaling geeft, en op de
artt. 100b en 100c, die omschrijven, hoe het
reap, in gemeenten met 19 of meer en in ge
meenten met minder dan 19 raadszetels
gaat. In gemeenten, die bij de laatste volks
telling 20.000 of meer inwoners hadden, zijn
19 of meer raadsleden, ln kleinere .ge
meenten minstens 7 en hoogstens 17 raads
leden. Hoewel Voorburg thans reeds 27.000
inwoners telt, zijn er nog steeds 17 raads
leden, overeenkomstig de volkstelling van
1930; pas in 1943 komen er 21 of nog meer
raadsleden, wanneer het aantal inwoners
boven de 30.000 moaht stijgen.
De algemeene bepaling van art. 100 ls
eenvoudig: „even zoovele malen als de
kiesdeeler is begrepen in het stemcfjfer
eener lijst, wordt aan die lijst een der
zetels toegekend". Aldus: zijn er 700 geldige
stemmen uitgebracht en heeft lijst A. 300
Stemmen, dan komen er 3 candidaten van
die lijst in den Raad; want dit ls een klei
ne gemeente miet 7 raadsleden en elke 100
stemmen geven dus recht op een raads-
zetel.
In een gemeente met bijv. 10.000 zielen
•worden, zeg, 5200 stemmien uitgebracht. In
zoo'n gemeente zijn 18 raadsleden (als er
10.001 zielen zijn komen er 2 raadsleden bij),
'de kiesdeeler is dus 400. Heeft een lijst nu
2000 stemmien, dan krijgt die partij of groep
5 zetels.
Men begrijpt echter wel, dat de getallen
ln werkelijkheid nooit zoo mlooi zijn. Maas
sluis bijv. heeft 4920 kiezers, maar er zijn
in 1935 slechts 4136 geldige stemmen uitge
bracht. De kiesdeeler was dus het 13de deel
van 4136 318 2/13. De Chr. Hist [partij had
Ï108 stemmen op zich vereenigd. Zij had dus
aanvankelijk recht op 3 zetels, maar zij
kreeg er 4: de vierde werd toegewecen voor
een overschot van 153 7/13 stem.
Bij een andere partij moet het dus net
andersom geweest zijn.
Het was o.m. zoo bij de A.R. partij. Die
bracht 1300 stemmen en kreeg daarvoor di
rect 4 zetels, want 4 X 318 2/l'3 1272 8/13.
Er bleven dus nog 27 5/13 over, dodh die
kondien geen nut doen. Voor dit overschot
werd geen zetel toegekend, omdat het te
klein was.
De grootte van het overschot beslist dos.
'Ja, in gemeenten met hoogstens 17 raads
leden en wanneer het met de verdeel ing
vlot verloopt Maar ook dat geschiedt niet
altijd. Het komt nl. voor, dat een lijst min
der stemmen heeft dan de kiesdeeler be
draagt.
In Maassluis b.v. was de kiesdeeler 318
2/13. Partijen, die meer dan zooveel stem
men uitbrachten, kregen direct één otf meer
zetels toegewezen en er bleven overschotten
over. Bij de eerste verdeeling zijn alle
tels niet verdeeld. Er werden dus overschot
zetels toegekend. Hiervoor kwamen eohter
alleen in aanmerking partijen, die meer
dan 75 van den kiesdeeler hadden be
haald. Onherroepelijk vielen af de C.D.U.,
die 167 en de V.D., die 210 stemmen gekre-
,gen had, want 75 is ruim 238 stemmen.
Bij de eersie verdeeling waren 9 zetels
'toegewezen: 4 A.R., 3 C;H. en 2 S.D.A.P. Er
Svaren toen de volgende overschotten: A.R.
27 5/13, C.H. 153 7/13, S.D.A.P. 165 9/13, R.K.
261 en V.B. 288. De nog resteerende zetels
werden nu toegewezen aan V.B., R.K. 261,
S.D.A.P. en C.H.U. (De A.R. viel af en
loor ditmaal een zetel).
Echter, nu zijn we er nog niet. Het kan
gebeuren, dat elke partij, die een overschot
had. er een zetel bij gekregen heeft en
dan nog alle zetels niet verdeeld zijn. Wat
dan? Dan treedt het tweede lid van art.
100 c in werking en geldt het stelsel der
grootste gemiddelden.
Dat werkt aldus: wij schrijven onder el
kaar op alle partijen, die één of meer zetels
verworven hebben, daarachter het aantal
zetels en het aantal stemmen,
We kunnen nu uitrekenen hoeveel stem
men iedere partij per zetel betaald heeft.
We geven nu partij voor partij er in ge
dachten nog een zetel bij en berekenen
wat elke zetel kost. De partij of de partijen,
die dfin per zetel het aantal stemmen
hebben, krijgt er een zetel bij. (Bij gelijk
aantal stemmen beslist steeds het lot).
Wij weten nu hoe in 't algemeen in deze
gemeente de zetelv'érdeeling tot stand komt
eerst door deeling op het geheel, dan
naar de grootste overschotten en ten slotte
rekenen met het grootste gemiddelde.
Er moet echter nog één opmerking bij.
Het kan voorkomen, dat een partij minder
dan de helft van het aantal uitbrengt en
toch de meerderheid in den raad verkrijgt;
als er b.v. eenige partijen afvallen, die min
der dan 75 pet van den kiesdeeler hebben.
De kieswet maakt hiertegen geen bezwaar.
Maar de kieswet maakt er wel bezwaar te
gen, wanneer een partij meer dan de helft
van het aantal stemmen zou krijgen en toch
minderheid in den raad zou worden. Ook dól
was mogelijk, althans in een gemeente met
minder dan 3000 zielen. Het is eens in Aar-
denburg gebeiurd, als we ons niet vergissen.
In 1933 is daarom in de Kieswet de bepa
ling opgenomen van het „wie heeft, dien zal
gegeven worden": de sterkste partij krijgt er
dan een zetel bij en de partij met het klein
ste overschot verliest er een.
Hiermede is het voornaamste gezegd over
de verdeeling in gemeenten met minder dan
19 raadsleden. In gemeenten met 19 of meer
is art. 100 b van toepassing; q.w.z. daar
werkt men niet met overschotten, maa
reet met het grootste gemiddelde. Na het
Flandin hoopt op'
„compromis der
ideologieën"
„Hervormt de wereld met de ploeg
en met gereedschap"
FLANDIN
Flandin, voormalig Fransch premier,
heeft te Marseille een rede gehouden over
de buitenlandsche politiek, waarin hij o.i
zeide: Groote ideologische conflicten ver-
deelen de staten en de leiders trachten de
massa's mee te sleepen in den kruistocht,
dien zij prediken. De dictatoren, Musso
lini en H i 11 e r, deze laatste nog meer,
hebben het eerst hun sarcasmen over de
democratieën laten hooren, de leiders der
democratieën antwoordden met heftige cri-
tiek op de dictaturen. De laatste rede van
Roosevelt waj wel het krachtigste, wat
in dit opzicht is gehoord. Wij beleven thans
een bewapeningswedloop die ae kiem van
sociale wanorde in zich dragen kan, welke
niet minder verwoestend zal zijn dan de
oorlog zelf. De eenige kans op redding uit
den ondergang is een compromis tusschen
de ideologieën.
De volken willen in vrede leven. Het
verlangen naar overheersching, de
zucht naar veroveringen scheppen den
vrede al evenmin als de economische
strijd en een financieel imperialisme.
Zonder den handelsboycot en het
financieel isolement van Duitschland,
aldus Flandin, zou het anti-semitisme
in Duitschland niet tot zijn betreurens
waardige excessen zijn gekomen. Zon
der de sanctiepolitiek tegenover Italië
zou de strijdlust van Mussolini niet
groot zijn geweest.
Wilde ik een voorspelling wagen, dan
zou ik zeggen, dat 1939 de consolidatie van
den vrede zal brengen, mits de ideologische
politiek van rassenleer en fascisme, anti
rassenleer en anti-fascisme wordt vervan
gen door een politiek van handelsverdra
gen en internationale verdragen.
Men hervormt de wereld niet met doctri
nes, maar met de ploeg, de machine en het
gereedschap. Men schept geen rijkdommen
met douanebeambten en belastingontv
gers, maar met boeren en werklieden, die
hun producten zelfs over de grenzen uit
wisselen. Flandin eindigde met den wensch
uit te spreken, dat de erkenning van Bur
gos en het einde van den burgeroorlog het
begin mogen beteekenen van een tijdperk
van kalmte in Europa; de handelsbespre
kingen tusschen Londen en Berlijn zijn er
de eerste uiting van.
H.M. de Koningin in Hondrich
Mooi plaatsje aan het meer van Thun
BERN,' 27 Febr. (A.N.P.) H. M.
de Koningin is gisteren met haar
gevolg in Hondrich aangeko
men. Hondrich is een mooi dorpje
aan het meer van Thun. De Ko
ningin zal hier twee of drie weken
doorbrengen.
KAPITEIN TEELENS ONDERSCHEIDEN
DEN HAAG, 27 Febr. In verband met het
aanstaand vertrek van den adjudant van
den minister van defensie, den kapitein
an den generalen 6taf P. M. H. Tielens,
heeft minister Van Dijk dezen officier Zater
dagochtend in het kabinet mededeeling ge
daan van zijn benoeming tot ridder in de
Orde van Oranje Nassau met de zwaarden
en hem het versiersel dezer orde overhan
digd.
Op verzoek schreven wij dit artikel. Het
was echter nog niet ter zetterij, toen wij
N. Samsom te Alfen ad. Rijn een klein ge
schrift ontvingen, getiteld: „Ge mee
raadsverkiezingen; populaire uit
eenzetting van de techniek der wet, voorin
melijk met betrekking tot de toewijzing di
zetels door H. Janssen, secretaris der
gemeente Rossum.'
Dit boekje van 16 pagina's geeft een
duidelijk overzicht van de zetelverdeeling
is daarom zeer aan te bevelen.
Het vertrek van H.M.
de Koningin naar
Zwitserland. De vor
stin arriveert aan het
station S. S. te Den
Haag.
Eischt van Uw leverancier"
V I
RB OE BEER. Aol7ZD AM/TERDAM.
(Keel.)
Dankbetuiging van
H.M. de Koningin
's-GRAVENHAGE, 27 Febr. Van of-
ficieele zijde meldt men het navolgende:
Waar het Hare Majesteif de Koningin
niet mogelijk is voor de tallooze adr-*s?en
en brieven, welke Haar naar aanleiding
van haar op 27 Januari j.l. gehouden
radiorede van allerwegen bereikten, zoo
wel uit het Moederland als uit Nederland
onder de keerkringen, elk afzonderlijk
van Hare erkentelijkheid te doen blijken,
wenscht Hare Majesteit daarvoor op deze
wijze Haren dank te betuigen.
Met belangstelling heeft Hare Ma
jesteit kennis genomen van de gedachten
door zoovelen op schrift gesteld. Hare
Majesteit verheugt zich over den weer
klank, welken de denkbeelden in Hare
Radiorede neergelegd in wijden kring
hebben gevonden en waardeert de bereid
willigheid tot verwezenlijking van de
geestelijke en moreele herbewapening,
welke zich alom geopenbaard heeft.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Dit Nummer bestaat uit TWEE bladen
Van de helling der Ned. Scheepsbouw
Mij te Amsterdam is het grootste tank*
schip de .Tibia" te water gelaten.
Thans is ingediend het wetsontwerp tot
wijziging van de Tariefwet en de wet op
het Statistiekrecht.
Zaterdag heeft een felle brand gewoed
de Stroocarton- en Papierfabriek v.h<
W. A. Scholten te Sappemeer.
Flandin over vrede door arbeid.
Poolsche studenten blijven betoogen te*
gen Duitschland.
Een Palestina-ronde-tafel-conferentie
September?
KANS OP REGEN
Voor het geheele land: toene
mende bewolking met eenige regen, later
gedeeltelijk opklarend; matige tot krach
tige zuidwestelijke tot westelijke wind,;
weinig verandering in temperatuur.
Hoogere invoerrechten voorgesteld
Wijziging van de Tariefwet 1934
Het reeds eenigen tijd geleden aan
gekondigde wetsontwerp tot wijziging
van de Tariefwet 1934 en van de wet
op het Statistiekrecht is thans door
de Regeering bij de Tweede Kamer
ingediend.
Met deze voorstellen tot verhooging
der invoerrechten beoogt de Regee
ring den afzet der producten van de
binnenlandsche nijverheid op de
eigen markt te bèvorderen. Zij vor
men een onderdeel van het complex
van maatregelen in Troonrede en
Millioenennota genoemd als midde
len tot herstel van de economische
welvaart van het land.
De volgende takken van nijverheid
zijn bij de voorstellen betrokken: de
glas- en aardewerk-industrie, de tex
tiel- en kleeding-industrie, de papier
industrie, de hout- en houtbewerkings
industrie. de leder- en lederwaren-
industrie en de metaalnijverheid.
De verhooging van het invoerrecht
zal voor de eindproducten, welke
thans in het algemeen met 12 pet zijn
belast, 20 pet van de waarde niet
overschrijden.
Naar het oordeel van de Regeering
spreekt het vanzelf, dat de diamant
bewerking, de grafische bedrijven, de
bouwbedrijven, de kunstnijverheid, de
gas- en electriciteits mijen en de voe-
dings- en genotmiddelen-industrie
niet voor steun in den vorm van
verhoogde invoerrechten in aanmer
king komen.
Ook de chemische nijverheid is
niet in de voorstellen betrokken, om
dat hierin in hoofdzaak grond- en
hulpstoffen worden vervaardigd ten
behoeve van andere bedrijfstakken,
waardoor instelling of verhooging
van invoerrecht voor deze producten
tot bedenkelijke consekwenties zou
leiden.
De verhooging der invoerrechten
zal geen merkbare stijging van de
kosten van het levensonderhoud
tengevolge hebben.
De bate voor de schatkist wordt
globaal geraamd op 5 millioen gulden
per jaar.
Voor nadere bijzonderheden zie men
blz. 5.
A.R.-lijsten in Zuid-Holland
Voor de Prov. Staten-Verkiezing
De candidatenlijsten der Anti-Rev. Partij
in Z u i d-H o 11 a n d luiden als volgt:
Op de nummers 1 tot 15 zaj<g in alle kies
kringen de volgende namen geplaatst:
L Th. Heukels, Rotterdam.
2. Jhr. Mr. J. M. M. van Asch van Wijck,
Den Haaig.
3. Krijn Verhoeven, Rotterdam.
4. Mr. P. B. Bouman, Rotterdam.
5. Mr. J. W. Notoboom, De-u Haag.
6. Dr. C. Beekenkamp, Leiden.
7. C. J. Hoogendijk, Ouderkerk a. d. IJssel.
8. P. v. d. Bas, Moordrecht.
9. Mr. G. van Baren, Delft.
10. J. A. J. Jansen Manenschijn, Zwijndirecht
11. J. C. Diepenhorst, Strijen.
12. Mr. E. J. E. G. Vonkenberg, Gorcum.
13. Mr. T. de Jong Tzn., Rotterdam.
14. V. Ph. Valstar, Naaldwijk.
15. G. v. Andel, Zuidland.
De namen achter de nummers 1 tot 11
komen echter in de verschillende Statencen-
trales in onderscheiden volgorde voor. Die
achter de nummers 12 tot 15 zijn overal
gelijk.
Als „lijsttrekkers" zijn aangewezen dc
heeren Heukels (Rotterdam); v. Asch
van W ij c k (deji Haag)Beekenkamp
(Leiden); Hoogendijk (Gouda), v. Ba
ren (Delft); Heukels (Dordrecht) en
Diepenhorst, (Ridderkerk).
Elke lijst bevat 20 namen. De laatste vijf
zijn door iedere Staten-centrale afzonderlijk
aangewezen. Dat zijn voor:
Rotterdam: A Reyers, Dr. J. Hekman,
A. Hogeweg, C Grashoff en A. den
Boer W.zn.
D e n H a a g: M. A. Potter. Mr. H. v. Hae-
ringen, K. Dijk, C. v. d. Zaal en A. A
Klapwijk.
Leiden: H. v. Zonneveld, Sassenheim,
D. Parmentier, Leiden, T. Kralt, Rijnsburg,
G. Hordijk, Leiden en P. Boot Jr., Leider
dorp.
Gouda: Jac. Biemond. Bleiswijk, B. Of-
fringa, Hazerswoude, Alb. v. Wijk, Gouda,
A. den Ouden. Alphen aan den Rijn
Mr. Y. Langhout te Voorburg.
Delft: A. Hoek, Schiedam, A. v. Rijn
Pzn., Vlaardingen, J. H. Dolman, Rijswijk,
C. A. v. d. Kruk, Naaldwijk en A. I. Geel
hoed, Maassluis.
Dordrecht: K. Aantjes, Bleskens-
graaf, A. Pierhagen, Streefkerk, Ir. W. den
Boer, Dordrecht, D. v. Rij, Leerdam en G.
I. O. Vermeer, Gorcum.
Ridderkerk: P. J. Keijzer, Goedereede,
J. P. Kögeler, Zwjjndrecht, H. v. d. Berg,
s-Gravendeel, P. v. d. Meijden, Rrielle en J.
lH. Dijkers, Sommelsdijk,
DE POOLSCHE STUDENTEN
BLIJVEN ROERIG
Misplaatste Duitsche humor
de grondoorzaak
De anti-Duitsohe studentenibetoogingen ln
Polen hebben Zaterdag een nog feller karak-
aangenomen. De Duitsche ambassadeur
te Warschau wordt thans voortdurend door
25 politie-agenten bewaakt, daar de studen
ten telkens pogingen doen om voor het
gebouw to demonstreeren. Eenigen wisten
door de afzetting heen te dringen en hebben
steenen naar het gebouw geworpen, dat
evenwel niet beschadigd werd. Ook in an
dere, Poolsche steden, zooals Krakau, Posen,
Lemberg en Wilna, zetten de studenten hun
betoogingen voort.
Het Poolsche departement van Buiten
landsche Zaken heeft, naar Reuter ver
neemt, aan de Duitsche ambassade reeds
verontschuldigingen aangeboden.
„Honden on Polen worden niet toegelaten"
Het schijnt, zoo meldt Reuter uit Danzig,
dat de onrust onder de studenten een dag of
tien geleden begonnen is, toen een bord met
het opschrift: „Honden en Polen worden
niet toegelaten" geplaatst stond in een open
bare gelegenheid, welke door studenten
wordt bezocht.
Het was als een studentengrap bedoeld,
doch de Poolsohe studenten hielden een
gadering, waarin de sprekers in krachtige
bewoordingen protesteerden.
Duitsche studenten te Danzig hebben daar
op betoogd. Zij verschenen in nazi-uniform
en verwijderden de Polen uit de leeszaal als
protest tegen de door Poolsche studenten ii
htm vergadering gebezigde taal.
n de dwurtfa
Y 30-tonnert e« e
\^x.def de 6 CV
neemt men de „beste bumper".
En too groeit cteedt het oontof
von hen die utt eigen ervaring'
groningen
BLOM
VOOR
BANDEN
ROTTERDAM
TEL 28000
DEN HAAG
TEL. 770038
KWALITEITS /.T-\ MASSA
GIETWERK 'sfB-'' GIETWERK
Op colonne huzaren ingereden
Drie militairen gewond
's-GRAVENHAGE, 27 Februari. Zaterdag
avond om tien minuten voor half acht
heeft de 39-jarige mr M. F. A. H. H., wo
nende aan de van Alkemadelaan, vermoe
delijk tengevolge van den regen en het
feit, dat het ter plaatse op de v. Alke
madelaan bij de v. Zaeckstraat nogal
donker was, met zijn auto op deze laan
drie huzaren aangereden, die deel uitmaak
ten van een colonne huzaren te voet.
Zij hadden deelgenomen aan een oefe-
ningsmarsch van een wandelsportvèreeni-
ging en waren op weg naar de kazerne.
Drie militairen werden gewond. Het
zijn de 21-jarige J. J. B„ die het linker
been brak, de 20-jarige P. L. V., wiens
linkersleutelbeen gebroken werd en de
eveneens 20-jarige H. J. G„ die een ge
compliceerde linkerbeenbreuk kreeg.
Zij zijn door den G.G.D. naar het Militair
Hospitaal gebracht, waar zij zijn opgeno*
ERNSTIG ONGELUK
TE DELFT
Twee jongens door trailer
gegrepen en gedood
DELFT, 25 Febr. Vanmiddag is dp de
Vrijenbergschelaan te Delft een ernstig on
geluk gebeurd. Twee jongens uit Delft, bei
den omstreeks 16 jaar oud, die per fiets re
den, zijn door een trailer uit Utrecht aan
gereden. Een van de jongens werd op slag
gedood, de ander is in stervenden toestand
naar het gasthuis overgebracht, waar hij
spoedig daarna is besweken.
Het eerste slachtoffer is de 17-jarige P.
van der Kruk, wonende in de Javastraat te
Delft De naam van den ander is H. Kaf-
steeg, die eveneens in de Javastraat woont.
Deze jongen was 16 jaar.
De jongens fietsten naast elkaar in de
richting van de Insulindeweg en lieten zich
voortslepen door een trailer uit L'trechi De
jongen, die de auto vasthield, verloor ver
moedelijk de macht over zijn stuur en heeft
zijn kameraad daarop vastgegrepen, zoodat
beiden vielen, met het vermelde noodlottige
gevolg.