xxr
Recht van vereeniging en
vergadering
Met de Catalanen op de vlucht
DONDERDAG 9 FEBRUARI 1939
TWEEDE BEAD PAG. 5
Tweede Kamer
Meer werkdadig re
pressie! toezicht
Zijn de nieuwe bepalingen
te ruim
pverzicht
De Grondwet legt sinds 1848 in art.
9 eon der belangrijkste rechten van de
Nederlandsche volks- en rechtsgemeen
schap vast, n.l. het recht van vereeni
ging en vergadering.
Dit recht wordt daar erkend met deze
restrictie echter, dat de wet de uit
oefening er van regelt en beperkt in het
belang der openbare orde en de goede
zeden.
De wet van 22 April 1855 bevat die nade
re regeling. Zij maakt daarbij geen onder
scheiding tusschen Nederlanders en vreem
delingen, ingezetenen en niet-ingezetener.,
behalve alleen in artikel 16, krachtens welk
artikel vreemdelingen, geen ingezetenen
zijnde, niet leden van staatkundige vereeni-
gingen kunnen zijn. De overtreding van dit
.verbod wordt met straf bedreigd.
Met deze wet hebben we het ondanks
"liaar leemten en gebreken 80 jaar gedaan.
De laatste jaren deden zich echter ver
schijnselen in onze samenleving voor van
excessieven aard. Die tegen te gaan ter wil
le van de handhaving van de openbare orde
en de goede zeden, was noodig in onzen
rechtsstaat. De bestaande wetgeving even
wel bleek niet voldoende effectief om het
beoogde doel te bereiken. Slechts door ver
scherping van de wettelijke bepalingen zou
het bedoelde kwaad kunnen worden tegen
gegaan.
De Regeering heeft haar voornemens om
in die richting te gaan kenbaar gemaakt in
de Troonrede van 1937 en in Mei 1938 heeft
Minister Goseling de desbetreffende voor
stellen bij de Tweede Kamer ingediend.
Dat zij een gunstig onthaal vonden, kan
zonder eenige reserve niet worden getuigd.
Dat zit nu niet alleen daarin, dat deze Mi
nister in het algemeen geen persona grata is
en tot op zekere hoogte ipöur cause
Sn' de politieke wereld, maar ook in de
voorgestelde bepalingen zelf, die hier en
tiaar nogal ingrijpend waren. Té ingrijpend
mag men wel zeggen. Want bij de schrifte
lijke voorbereiding van de openbare behan
deling heeft de Minister zelf verscheidene
steenen des aanstoots moetien wegnemen. En
we hebben den indruk, dat bij de mondelin
ge behandeling, waarmee de Kamer vandaag
begonnen is, hij nog wel een enkele veer zal
móeten laten. De uiterst sobere, maar in
haar analyse van het ontwerp zoo scherp
zinnige en voortreffelijke rede van den anti-
rev. heer Algera, versterkte dit vermoeden.
Wat beoogt dit wetsontwerp met zijn
beperkten aard en repressieven in
houd?
In hoofdzaak twee dingen.
Het toezicht op het weren van verboden
Vereenigingen wordt in tweeërlei opzicht
[yerscherpt.
Thans is alleen een vereeniging verbo
den, die zich dingen, strijdig met de open
bare orde, ten doel stelt; voortaan zai
ook verboden zijn de vereeniging, wier
feitelijke werkzaamheid zulke
dingen teweegbrengt.
In de tweede plaats wordt onder de ver
boden vereenigingen gebracht de staatkun
dige vereeniging, wanneer deze of vreem
delingen toelaat tot het lidmaatschap of
hen op andere wijze, b.v. door het verlee-
ncn van financieelen steun, aan het leven
der vereeniging laat deelnemen. Bedoeld
vvordt het Nederlandsche staatkundig ver-
eenigingsleven beter te beschermen tegen
yreemde invloeden.
Ook in het recht van vergaderen wordt
.Verandering gebracht Te dezen aanzien
wordt een dubbele beperking ingevoerd.
.Thans heeft de politie alleen recht van toe
gang tot openbare vergaderingen, dat recht
breidt het ontwerp uit tot vergaderingen,
idie een besloten karakter dragen, indien
tiaar meer dan tien personen aanwezig zijn
en één of meer daarvan vreemdelingen
zijn. In de tweede plaats wordt zoowel in
openbare als in besloten politieke vergade
ringen aan vreemdelingen verboden het
woord te voeren.
Mocht men de hecren de Marchant
e t d'A nsembourg, De Visser en
A 1 b a r d a schijnbare uitersten raakten
elkaar weer gelooven, dan beteekenden
de nieuwe bepalingen een soort revolutie
op het stuk van het vereenigings- en ver-
gaderingsrecht.
De N.S.B.-er zag de spits der voorstellen
op zich en de zijnen gericht. Hij sprak van
een uitheemsch product en van Roomsche
dictatuur. Zakelijk had ziin rede echter
weinig om 't lijf; zij hield zich meer bezig
met politieke beschouwingen, dan met het
onderwerp, dat aan de orde was.
De voorzitter was op dit punt wel «Mat
erg ruim en liet zelfs passeeren, dat de po-
litiseerende graaf sprak over de Regecring
van het linksche Spanje als van de „moor
denaarscentrale". Later werd daarop zijn
aandacht gevestigd en volgde het ter ver
antwoording roepen van den weinig ge-
kuischten spreker. Deze nam de uitdruk
king lachend terug en stelde er meer nor
male termen voor in de plaats. De hamer
had hier eerder tusschenbeide kunnen ko
men.
De heer de Visser zag het precies
andersom. In zijn oog was dit „juridisch
monstrum", deze muilkorfwet, die een on
zer vrijheidsrechten aantast, een stuk poli
tieke autarkie, waarin de minister speciaal
de communisten wil opsluiten. Er komt
een belemmering van de spreekvrijheid,
die neerkomt op eenzijdige geestelijke ont
wapening. En daar houdt Moscou niet van,
evenmin als van te groote macht aan de
politie. Werd hier misschien gedacht aan
de Gepeoe en aan de geestelijke vrijheid
naar bolsjewistische opvatting?
Zoo dik als zijn roode neef legde de heer
A 1 b a r d a het er niet op. Hij wilde het
ontwerp als politieke crisismaatregel zien
en kon zich dan met veel er in vereenigen,
dat echter geen duurzaam recht moet wor
den. Z.i. gaat de minister ten aanzien van
de vreemdelingen te ver in reactionaire
richting tot schade van een gezond inter
nationalisme. Natuurlijk dacht de heer Al-
barda aan de internationale verbindingen
van zijn partij en de socialistische va!
beweging; heel handig, maar doorzichtig
naar de bedoeling, schoof hij echter telken
male de internationale contacten van de
christelijke partijen voorop. Ook de ver
grooting van den politiedwang was een
zijner grieven.
In meer gematigde bewoordingen en met
minder oratorisch vertoon, ontwikkelde
eveneens de heer J o e k e s op deze beide
punten enkele bezwaren. Het verbod van
contacten met het buitenland ging hem on
redelijk ver en van de uitbreiding van de
bevoegdheid der politie om toegang te vor
deren zelfs tot intieme bijeenkomsten van
meer dan 10 personen, indien daar één
vreemdeling bij is, duchtte hij willekeur.
Men moet niet verder gaan dan de hand
having der openbare orde vordert, zoo zei-
de hij.
Op dit standpunt plaatste zich ook de
C.D.U.-man Posthuma, die gaarne en
kele z.i. te ver gaande wenschen van den
minister zou zien vervallen.
Mr v. M a a r s e v e e n, partijgenoot van
den minister, had voor het ontwerp veel
instemming; offers aan. de vrijheid moeten
naar zijn meening worden gebracht ter
wille van het doel, dat vrij algemeen in
stemming vindt
De rede van den heer Algera, waar
van we reeds spraken, had ook deze ver
dienste, dat zij tegenover de overdreven
"critiek in het licht stelde, dat principieel
niets nieuws wordt gebracht en dat in het
verleden reeds bij herhaling gesproken is
over en ook wel gevraagd om wat de mi
nister nu voorstelt Dat was in normale,
rustiger tijden. Er is dus weinig grond om
van een crisisontwerp te spreken. De din
gen worden alleen wat scherper omschre
ven, maar van nieuwe groote en forsche
lijnen is geen sprake. Daarom sloeg de heer
Algera de beteekenis van de aanvullingen,
die veelal de geldende jurisprudentie vol
gen, ook niet zoo bijzonder hoog aan.
Toch komt de gedachte op of de minister
in. zijn fonnuleering in het restantje van
zijn oorspronkelijke voorstellen, niet wat al
te ruim is en daarom werd de vraag ge
steld welke concrete aanleiding er is ge
weest tot het voorgestelde. .Wat is b.v. „fei
telijke werkzaamheid"? Een vereeniging
om één handeling te kunnen verbieden,
el wat kras zijn. Op dit punt en ook
teti aanzien van de politie gaat de wet wel
ver. Het was vermoedelijk niet zonder be
teekenis, dat in dit verhand herinnerd werd
aan amendementen van Mr Donker, die op
meer dan een punt eenige matiging be
oogen. De minister zal zijn voorstellen dus
behoorlijk moeten kunnen be-argumentee-
ren, wil hij over de geheele lijn gesteund
kunnen worden.
Ook de heer Wendelaar hoopte nog
op enkele verbeteringen, al was hij overi
gens bereid den minister te steunen in een
richting, waarin hij nimmer zou willen
gaan, indien niet anti-Nederlandsche, on-
vaderlandsche krachten, die werkzaam zijn,
dwongen tot front maken er tegen.
Een beperkte levensduur van de wet
scheen hem niettemin een aanlokkelijk
iets. In dit opzicht was weer heel de lin
kerzijde één. Begrijpelijk. Want bij de be
oordeeling der revolutionaire beginselen en
verschijnselen, heeft de vrijzinnigheid nooit
den diep-doorwerkenden invloed van be
ginselen doorschouwd, tot schade van het
gezag, 't Gaat wel weer over, zoo is veler
redeneering. Deze opvatting houdt echter
een principieele vergissing in, doordat zij
niet uitgaat van schriftuurlijke beginselen,
maar zich op den wankelen grondslag van
het humanisme stelt, een grondfout, waar
tegen Groen van Prinslerer reeds gestreden
heeft en die we ook nu nog telkens weer
moeten signaleeren. Positief-christelijk
spreekt hier .kennelijk een belangrijk woord
mee.
verder.
De Keer de Visser is zoo verstandig ge
weest zijn interpellatieaanvraag in te trek
ken na de uitvoerige Memorie van Ant
woord over Buitenlandsche Zaken, die
juist gisteren bij de Eerste Kamer is inge
komen. We waardeeren deze geste.
Bij den aanvang der vergadering heeft
de Kamer een voordracht voor raadsheer
in den Hoogcn Raad opgemaakt. Eerste
candidaat werd de Haagsche raadsheer Mr
Hijink, no. 2 zijn Arnhe'msche collega Mr
v. d. Flier en no. 3 Jhr Mr A. K. C.
Brauw, de in onzen kring zoo welbekende
hoogst bekwame Haagsche rechtsgeleerde.
Verslag
Recht van vereeniging en vergadering
Ot 3
22 April
Onder zeer groote belangstelling had gisteren de teraardebestelling plaats van het stoffelijk overschot van ds W. J. J.
yelders, ir. leven predikant van de Geref. Kerk van Rotterdam-CentrumHet moment, dat de kist in de groeve wordt
Neergelaten
Ervaringen van twee Nederlanders
Onbeschrijfelijke menschelijke
ellende
AMSTERDAM, 9 Febr. De commissie die
beoogt hulp te bieden aan de noodlijdende
bevolking van het linksche Spanje, had ons
in het American-Hotel te Amsterdam
uitgenoodigd om het een en ander mede te
deelen over den toestand der 1 Vi millioen
Spaansche vluchtelingen in Catalonië en
Zuid-Frankrijk bij de Pyreneeën.
Dr. B. II. Sajet, lid der Commissie, en
Meivr. L. T. Heijnen waren juist terugge
keerd van een zesdaagsch verblijf in Noord-
Spanje en rapporteerden treffende bijzon
derheden omtrent de rampspoedige bevol
king van Catalonic.
Eerstgenoemde zeide, dat van Dr. Voet,
die namens de Commissie werd uitgezon
den, van 31 Maart 1938 af niets meer is ver-
pn. De Commissie is zeer ongerust over
zijn lot.
Met een vrachtwagen, geladen met broo-
„en voor de uitgehongerde vluchtelingen,
zijn Dr. Sajet en Mevr. Heijnen de Spaan-
scihe grens overgetrokken. Onderweg zagen
duizenden en duizenden vluchtelingen,
MIJNHARDT'S
I axeer
tabletten
werken zacht en zeker^
\KUI '5
Gemeenteraad van Amsterdam
Burgemeester
de Vlugt blijft
Onverwachte wending in de
Damterrein-kwestie
Weer erfpachtsmoeite
AMSTERDAM, 9 Febr. Bij den aanvang
van de gistermiddag gehouden zitting van
den raad heeft de burgemeester, Dr W. de
Vlugt, medegedeeld, dat de regeering er
bij hem om verschillende redenen op heeft
aangedrongen, dat hij zijn ontslagaanvrage
zou intrekken. Zij stelde er, aldus spr.,
hoogen prijs op, dat ik, waar mijn tegen
woordige ambtspyiodc 21 Juni a.s. ten
einde loopt, mij voor een derde herbenoe
ming zou beschikbaar stellen.
De burgemeester zeide verder, dat hij
met ter zijde stelling van persoonlijke
wqnsohen besloten heeft aan de uitnoodi-
ging gehoor te geven en hoopte onder Gods
zegen de stad nog eenigen tijd met opge
wektheid te mogen dienen.
De Raad applaudisseerde en de heer de
Miranda (s.d.) betuigde als oudste wet
houder de voldoening van het College over
dit besluit
Namens den Raad sloot het oudste lid,
de heer Ter Haar (c.h.) zich bij deze
woorden aan.
Na de aangename en vriendelijke woor
den over en weer, veranderde bij het vol
gend punt de prettige-stemming.
Het regeeringstelegram
Er was een telegram van de ministers
van O. K.: W, en van financiën Ingekomen,
Het oorlogsmateriaal dat door de
Spaansche regeeringssoldaten op hun
vlucht naar Frankrijk wordt mede
genomen, wordt door de Fransche auto
riteiten onder strenge bewaking gesteld.
alles beroofd, meermalen onder de
meest rampzalige omstandigheden. Tot Fl-
gueras, toen nog de zetel der republikein
sche regeering, die uit Barcelona was ge
vlucht konden de beide afgevaardigden
het brengen. Hun voornemen om met de
linksche autoriteiten te spreken werd ver
ijdeld, want hoewel aanvankelijk standhou
den tot het uiterste aan de soldaten was
voorgehouden, volgde een paar uur later het
consigne: vluchten! En de beide deputaten,
n de open luoht wat te hebben geslapen,
trokken den volgenden morgen met den
afzienbaren vluchtelingenstroom mee.
Slechts door één gedachte waren de men-
sohen bezield: weg van Franco on naar het
eilige Frankrijk!
Het was, deelde Dr. Sajet ons mede, een
ontzettende terugtocht Opgehoopte
massa's vrouwen, kinderen en ouden van
dagen zagen zij in dicht bezette treinen, voor
zoover die althans nog reden; verder In
stampvol geladen vrachtauto's. En dat wa
ren dan nog de betrekkelijk gelukkigen, dlo
niet als de v<11 zich te voet voortsleepten
door het ha "re winterland, over de met
sneeuw bedekte heuvels en hergen.
Wellicht nog triester, zei Dr. Sajet, was
de terugtocht van het gedemoraliseerde le-
ger. Verschrikkelijk slecht, oververmoeid za
gen de soldaten er uit Hongerig na zoo-
ele ontberingen boden zij een treurigen
aanblik.
Tijdens de vlucht hadden de slachtoffers
van den Spaanschen burgerkrijg te lijden
van bombardementen. Hoevele kinderen on
derweg hierdoor zijn gestorvpn en tenge
volge van koude, ziekte en honger, is bij
benadering niet te schatten. Vele vrouwen
en hulpbehoevenden kwamen om in de
sneeuw. Toch heeft Dr. Sajet bij tal an
rouwen haar vitaliteit bewonderd. On
danks onbeschrijfelijke omstandigheden za
gen zij er meermalen over het algemeen goei
erzorgd uit, het haar behoorlijk opgemaakt
)at waren evenwel slechts enkele indruk
ken, want Dr. Sajet kwam tijdens den vree-
selijken todht zóó onder den indruk van
deze ramp van onteettenden omvang, dat hij
niet spoedig zou kunnen los komen van do
aangrijpende misère, d:-> door hem werd
aanschouwd en die hij persoonlijk heeft
meegemaakt
Onvoldoende hulp
De toestand der vele ""-wonden was aller^
treurigst en de geboden hulp -was absoluut;
onvoldoende. Van een krachtig georgani
seerde actie van het internationate Roods
Kruis was geen sprake. In Perplgnan wer
ken een viertal particuliere kleine hulp-
comité's samen, waaronder ook het Fran
sche Roode Kruis. Hoewel Dr. Sajet met lof
gewaagde van den nobelen geest van dok
ters en verpleegst rs. heeft hii ook meerma
len zusters bezig gezien, wier handen óf
totaal verkeerd stonden óf te midden van
de grootste ellende werkloos bleven.
Van paniek heeft hij heel den langen,
hangen weg. niets bemerkt Er was slechts
één drang zei Dr. S.. om het veege lijf, h >t
naakte bestaan te redden.
Ten slotte zei Dr. S., dat de Fransche re
geering veel doet om de ellende te tempe
ren, doch dat zij dit niet alleen kan doen.
Hulp van andere landen, ook van het onze,
is. naar het oordeel der Commissie, dringend
noodig. Vooral sanitaire hulp. ook al met
het oog op het groot geA-aar voor de Fran
sche bevolking van de zijde der onverzorgds
of onvoldoend verpleegde gewonden, waar
van velen sterven.
Mevr. Heijnen voegde hier nog het eeri
en ander aan toe. Zij schetste den indruk,
dien de wanhopige vluchtelingen in het
overdag door de zon, bij nacht door het
heldere maanlicht beschenen Spaansche
landschap op haar maakte. Het waren too-
neelen om nooit te vergeten.
Voor velen zijn de herhaalde bombarde
menten erger dan een nachtmerrie gewor
den. Panische schrik beving de mensehen
als zij slechts meenden een vliegtuig te
hooren. Door die luchtbombardementen we
ten velen eerst wat een oorlog beteekent.
Ondanks de groote ellende, waarin de voort-
jaohtende vluchtelingen zich bevonden en'
nu nog bevinden, zag mevr. H. vele blijken
van opoffering en kameraadschap.
Het aantal geëvacueerde soldaten hoorde
zij nog gisteren in Parijs schatten op 400.000,
waarbij de regeering verzocht de behande
ling van de voordracht tot verkoop van het
Midden-Damterrein voor bebouwing aan te
houden teneinde harerzijds een adviescol
lege te kunnen raadplegen.
De burgemeester stelde voor aan het
verzoek te voldoen, maar daarin konden de
heeren Matthijssen (s.d.) en Secgers
(comm.) niet zoo maar bewilligen. De heeren
Ter Haar (cjh.), Crucq (ex-nat. herst),
Boissevain (lib.), Weiss (middenst.)
Woltjer (a.r.) en Dingemans (r.k.)
verklaarden echter allen het verzoek te wil
len toestaan, al was men niet algemeen inge
nomen met ae houding der regeering op dit
oogenblik.
De burgemeester zeide de teleurstel
ling in den Raad te kunnen begrijpen,
waarna de Raad besloot in te gaan op 's bur
gemeesters voorstel en de voordracht aan te
ïouden.
Of deze onverwachte wending van de Dam-
kwestie nog meer verrassingen zal veroor
zaken? Onwaarschijnlijk lijkt ons zulks niet.
Nasleep erfpachtskwestie
Bij de een vorig maal aangehouden voor
dracht tot erfpachtsuitgifte in de buurt Bosch
en Lommer in West oefende de heer D i n-
gemans (r.k.) critiek op het bebouwings-
plan, dat wel aan ae letter maar niet aao
len geest van de Bouwverordening beant
woordt. En dit plan, zei spr., is nog wel af
komstig van een architect, die in den Raad
steeds den mond vol heeft over verbetering
der volkshuisvesting.
Duidelijk was het, dat de r.k. spreker den
heer Gulden op het oog had, wiens naam,
naar men weet, is genoemd in verbana met
de in onderzoek zijnde erfpachtskwestie.
De tweede r.k. woordvoerder, de heer D e
Groot, maakte bezwaar om erfpachtsgron-
den uit te geven aan iemand als den heer J.
J. Borst, directeur van de maatschappij, die
hier woningen gaat bouwen. Dergelijke per
sonen, vond spr., moesten, om den handel
in erfpachtsgronden den kop in te drukken,
geen erfpaohtsgrond meer krijgen.
De heer Ter Haar (c.h.) verklaarde zioh
ook tegen, en de heer Woudenberg
(s.d.) zeide zonder enthousiasme te zullen
vóórstemmen.
Wethouder De Miranda (s.d.) zei ook
Sn dezen over vveinig enthousiasme te kunnen
besdhikken. Niettemin ging de voordracht er
door met 28 tegen 10 stemmen, hetgeen te
betreuren is, omdat woningen die men hier
bouwen wil, bezwaarlijk als goede woningen
in den geest van de Bouwverordening kun
nen worden beschouwd.
De wethouder heeft evenwel verklaard op
naleving van deze verordening te zullen toe
zien. Wel jammer, dat hierop niet van te
voren beter is gelet
VERHEFFEND WERK
t Spreekwoord zegt dat visch moet
zwemmen
En, getoetst aan de praktijk
Krijgt dit smakelijk gezegde
Elke dag weer schoon gelijk.
't Staat iets anders met den visscher,
De befaamde „waterrat"
Die voor ons, zoetwaterzwemmers
Altijd iets geweldigs had.
Zijn ontzaglijke prestaties
Op de zee, de oceaan,
Zijn onbuigbare volharding
In de kamp met de orkaan,
Zijn gebruinde, bronzen aanschijn
En zijn onverschrokken kijk
Maakten hem den held-te-water
Van ons kleine koninkrijk.
Maar ...de vreeselijke mare
Dat de visscher in 't gemeen
Niet kan zwèmmen, sloeg ten deelr
Onze trots op hem ineen.
Tellende de ongelukken
Werd de leus op zwemterrein:
Als er één moet kunnen zwemmen
Zal het wel de zeeman zijn!
Deze leus is uitgedragen,
Is met kracht gepropageerd,
En, gelukkig, heeft ons zeevolk
Op die roep gereageerd:
Heele scholen vroede visschers
Trekken thans het zwemvest aan
En ze leer en aan de hengel
Proestend van zich af te slaan.
Dat is waarlijk tot verheffing
Van ons waterrattenras
Dat is nuttig, dat is noodig,
Dat is voorzorg eerste klas.
(Nadruk verboden)
LEO LENS
Het nieuwe kerkgebouw der Geref.
Kerk te Wieringerwerf werd gisteren
officieel in gebruik genomen. Groep
van deputaten voor den geestelijken
arbeid in het IJsselmeer-gebied. welke
het gebouw aan de kerkvoogdij over
droeg
