$ïimw (Courant SIR HENRY W. A. DETERDING OVERLEDEN Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leidenen Omstreken abonnementsprijs: Per kwartaal in Leiden en in plaatsen waar een agentschap gevestigd is 235 Franco per post 2.35 portokosten Per week0.18 Voor het Buitenland bij wekelijkscTte zending4.50 Bij dagelijksche zending5.50 Alles bij vooruitbetaling tosse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/j d Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 38936 NO. 6619 MAANDAG 6 FEBRUARI 1939 19e Jaargana abbertentieprijjen: j| Van 1 tot 5 regels 1.17'/» 4 Elke regel meer0.22'/» Ingezonden Mededeelingen van 1—5 regels2.30 Elke regel meer0.45 Voor het bevragen aan 't bureau wordt berekend0.10 Sir Henry Deterding f Man van groote koopmanschap en milddadigheid Met het plotseling overlijden van Sir Henry Deterding, die ondanks zijn Engelsche titel toch een volbloed Nederlander was, is een man heengegaan, waarop het Neder land- sche volk trotsch kan zijn. Zijn naam, die in één adem genoemd moet worden met andere, die op zakengebied een wereldnaam hebben, zooals Ford, Rotschild, Krupp en niet met minst met John D. Rockefeller, zijn grooten concurrent, wekt in ons land en daarbuiten gedachten aan groote koopmanschap en daarbij aan groote milddadigheid. Die groote koopmanschap bleek alras toen hij als directeur optrad van de Kon. Petro leum Maatschappij als opvolger van den heer J. 3. A. Kessler, nadat hij reeds vier jaren, van 1896 tot 1900, aan deze maat schappij verbonden was en deze in die jaren op vlotte, soepele wijze door groote finan- cieele moeilijkheden had heengeholpen, waardoor de „Koninklijke" snel tot bloei kwam en een ongekend hoogtepunt be reikte na het optreden van Deterding als directeur. Zijn groote koopmanschap, die voorzag dat een korte weg van den producent tot den consument van groote economische be- teekenis was, maakte hem een gevreesd concurrent van de toen bijna almachtige „Standard Oil" met Rockefeller aan hert hoofd. Dit bleek wel uit de herhaalde po gingen van de laatste om met de „Ko ninklijke" tort overeenstemming te komen. Overeenstemming wilde Deterding wel, doch geen verlies van zelfstandigheid. En deze houding heeft hem een fedlen strijd bezorgd, die reeds in 1898 was begonnen, maar nu met kracht werd voortgezet. Doch zijn groorte koopmanschap wist alle slagen te pareeren en zijn verbond met de Shell dn 1902, de samenwerking met verschillende Indische maatschappijen waardoor de „Ba- taafsche" ontstond, het in het leven roepen .van groote vervoermaatschappijen waren telkens even zoovele aanvallen tegen de „Standard" en baanden den weg tort groote verdiensten. Het groote inkomen, dat Deterding op deze wijze verwierf heeft hij niet voor zich alleen gehouden. Zijn groote milddadig heid is bekend. Zijn eenvoud en zijn afkeer .van pose eveneens. Hij heeft het wereldberoemde schilderij ,,Het Straatje" van Vermeer ons land ge schonken, doch stelde als voorwaarde geen onderscheiding. Vele beroemde schilde rijen heeft hij ons land geschonken. Zijn gift van tien millioen om overtollige groen ten in ons land op te koopen en daarmede het tekort in Duitschland eenigszins aan te vullen, typeert zijn breeden gedachtengang. Dat hij door zijn schenkingen leeraars en eerlingen van de Nederlandsche scholen in de gelegenheid stelt Indië te bezoeken, getuigt van zijn milddadigheid niet alleen, doch ook weer van zijn breeden blik, die inzag dat Nederland en Indië dichter tot elkaar ge bracht moeten worden. Zijn liefhebberij voor sport was bekend. Vele takken beoefende hij. Zijn gift om „Huis te Werve" voor de sportbeoefenaren in te richten getuigt voor zijn sportiviteit. Mert Deterding is, zooals we opmerkten, heengegaan een man van groote koopman schap en groote milddadigheid. Zijn leven en arbeid is voor ons land van groote be- teekenis geweesrt en nog zal ons land kun nen blijven profirteeren van zijn sociale en ideëele scheppingen. Noodlanding van een Engelsch vliegtuig Op voetbalveld te Krimpen aan de Lek gebaald KRIMPEN AAN DE LEK, 6 Febr. Zater dagmiddag miaakte een Engelsdh vliegtuig een noodlanding op het voetbalveld „De Z".ag" alhier. Door den mist was de bestuur der uit den koers geraakt, zoodat hert hem verstandiger leek zijn machine aan dien grond te zetten. Nadat benzine was ingeno men, is de bestuurder later op dien mid dag weer opgestegen om naar Waalhaven te vliegen. Zesjarig meisje overreden en gedood VFGHF.L, 6 Februari. Zaterdagmiddag omstreeks twee uur is hier ter plaatse een ernstig ongeluk gebeurd. Het 6-jarig doch tertje van de familie J. van den Broek stak bij het spelen plotseling den rijweg over. Op hetzelfde moment passeerde een motorrijder. Het kind werd gegrepen en met ernstige verwondingen opgenomen. Tijdens het_trane- port naar 't St. Joseph-ziekenhuis te Veghel is het meisje aan de gevolgen overleden. Griezelig grapje te Ouderkerk aan den IJssel Op de stoep van het Raadhuis te Ouder kerk aan den IJssel deed men Zaterdag een 2"V-7(lige vondst. Onbekenden hadden in d n na°M het cadaver van een varken d;.ar gedeponeerd. De reddn van deze lu gubere grap is tot nu toe aübekendi Ontzettend bloedbad in China Veertien honderd dooden bij luchtbombardement Volgens Chineesche berichten hebben Ja- pansche vliegtuigen boven de steden Kc Wi Jang en Wan Hsjien, die in het Oostelijk deel van de provincie Szjetsjau liggen, hon derden bommen omlaag geworpen. De berichten melden, dart de uitwerking van dit bombardement vreeselijk was. Vol gens de eerste officieeel mededeeling zou de stad Wan Hsjien zoo goed als vernietigd zijn. Aillecn in deze stad wordt hert aantal slachtoffers op 1000 geraamd. Dat in Ke Wi Jang zou 400 bedragen. In Wan Hsjien zijn de inwoners, die ge spaard gebleven waren, den geheelen dag Mevrouw Berghuys, echtgenoote van den commandant, verrichtte Zaterdag te Middelburg de opening van het nieuwe schoolgebouw der school voor dienstplichtige onder-officieren- admi nistrateur bezig geweest met de gewonden en dooden tusschen de rookende puinhoopen te verwij deren. Tevens trachtten zij met water, dat zij in kleine houten emmers uit een nabijzijnde rivier moesten halen, het vuur, dat nog steeds woedde, uit te dooven. BURGEMEESTER VAN DUIVEN Aan Z. Th. J. F. Baron van Dort.h tot Metier is op zijn verzoek met ingang van 1 Mei 1939 eervol ontslag verleend als bur gemeester der gemeente Duiven. I Torter„ I V I ■A/ociqooode Viiiadore/ ibero» raeat/lflplleicfii Beert/ oeKroond lentoavteilioq Adom 16811 H.BDEBEER.Aol770 4M/TERDAM. (Reel.) ITALIAANSCHE LEGIONNAIRS BLIJVEN V00RL00PIG IN SPANJE Een besluit van den Grooten Fascistischen Raad De groote Fascistische Raad, die in den nacht van Zaterdag op Zondag ver gaderde, heeft, naar Stefani meldt, een resolutie aangenomen, waarin de Raad „de wereld mededeelt, dat de fascistische vrijwilligers de<n strijd in Spanje niet zullen staken, voordat hij geëindigd is zooals hij eindigen moet: met de over winning van Franco". De zitting van den Raad. aldus Stefani werd geopend mpt een exposé van Mussolini die verslag uitbracht over den algerneenen internationalen toestand Deze uiteenzetting werd verscheiden malen door applaus onder broken en conclusies van den duce wer den met geestdriftige toejuichingen aan vaard. Vervolgens nam de minister van Buiten- landsche Zaken, sraaf Ciano, het woord, ten einde eenige bijzondere aspecten van de Italiaansrhe buitenlandsche nolitiek tce te lichten. De voornaamste ppnten van deze toelichting werden vervolgens door den duce van commentaar voorzien. De Groote Raad nam voorts bij acclamatie de volgende twee resoluties aan: le. „De Groote Fascistische Raad geeft uiting aan zijn groote voldoening ovei de rede, die de Führer bij gelegenheid van den zesden verjaardag van het nationaal-socia- Hartverlamming maakte plotseling een einde aan zijn leven Een groot Nederlander is met hem heengegaan De man, die de „Koninklijke" tot een wereldconcern maakte Te St. Moritz, waar hij bij voorkeur des winters verblijf hield, is Zaterdagmiddag om half zes plotseling aan een hartverlam ming overleden Sir Henry Deterding, oud- directeur-generaal van de Koninklijke Ne derlandsche Petroleum Maatschappij. Het einde van den heer Deterding, die den leef tijd van 72 jaar bereikt heeft, is geheel on verwacht gekomen. Met dezen man is een groot Nederlander heen gegaan, die een toonbeeld was van Hollandsche durf en werkkracht. Hij was het, die de „Koninklijke" van kleine petro- leummaatschappij wist uit te bouwen tot een wereldonderneming, zooals er slechts wei nige zijn. Bij zijn wereldwijde werk heeft hij nooit zijn vaderland verloochend. Zijn heele leven door is hij in zijn hart gebleven een echte Nederlander, die zijn belangstelling voor zijn geboorteland ook daadwerkelijk toonde. Henrich Wilhelm AugustDeter- d i n g werd 19 Aug. 1866 te Amsterdam ge boren als zoon van een koopvaardijkapitein van Deensche origine. Na daar ter stede de H.B.S. te hebben doorloopen, kwam hij in 1882 in dienst van de Twentsche Bank. Daar bleef hij tot 1888. Toen riep de Ned. Handel- maatschapij jongelui op ter uitzending naar Indië. De 21-jarige Deterding was bij de 209 sollicitanten, die zich aanmeldden, en bij het vereischte examen was hij nummer één! Reeds zes weken later vertrok hij naar Indië, waar hij eerst aan de Factory te Batavia, later te Medan en op Pinang in de Straits Settlements werkzaam was. Daar, in Pinang, waar hij als agent werk zaam was, bereikte hem in Mei 1896 tele grafisch het verzoek van den heer Kessler, destijds directeur van de „Koninklijke" om bij deze maatschappij in dienst te treden. Deterding bedacht zich niet lang en op 13 Juli 1896 trad hij in dienst bij de „Konin klijke", een nog klein bedrijf, dat hij later zou uitbouwen tot een wereldconcern. Want de „Koninklijke" was in die dagen imimers nog niet de groote maatschappij van nu. In 1890 opgericht zijnde, leidde zij in de eerste jaren een heel moeilijk bestaan, daar men naar buiten stond tegenover de groote Ame- rikaansche petroleumkoningen, doch zelfs ook naar binnen moest vechten tegen de macht van het buitenlandsche kapitaal. De heer Kessler zocht nu iemand, die hem vooral bij den verkoop van de producten kon terzijde staan en daarbij had hij in den toen 30-jarigen Deterding wel den rechten man gevonden. Spoedig bleek zulks op overtuigende wijze. Toen de heer Kessler overleed, werd de heer Deterding benoem,d tot directeur. Dat was in December 1900. Ruim een jaar later reeds werd hem de opperste leiding over 't bedrijf toevertrouwd als directeur-generaal en toen begon de groote strijd, waaruit de Koninklijke onder leiding van Deterding als overwinnaar is tevoorschijn gekomen, de srtrijd tegen Rockefeller en andere petro- leummagnaten. Tenslotte wist de Konin klijke het zoover te brengen, dat zij be schouwd werd als de gelijke van de Stan dard-oil. Tot dat resultaat was men niet zoo gemakkelijk gekomen. Om een bedrijf als de Standard Oil te kunnen besrtijden moest men sterk staan. Dat zag Deterding met zijn vooruitzienden blik spoedig genoeg in en daarom trachtte hij tot een combinatie te komen met een groot aantal andere, klei nere ondernemingen. Dat lukte en daardoor werd ook de Koninklijke een groote maat schappij, die zich over de geheele wereld verbreidde. En zoo werden ook de versnip perde petroleumbelangen in Indië vereenigd. Zoo werden, om er enkele te noemen, in den loop der jaren overgenomen de bedrijven van de Potr. Mij Moeara Enim, Moesi Illir. Sumatra Palembang en Dordtsche Petro leum. Die groei blijkt ook uit de steeds groo- ter wordende kapitaalsverhoogingen. In 1902 bedroeg het aandeelenkapitaal vijf millioen en nog in datzelfde jaar werd het gewone kapitaal verhoogd tot tien millioen. Doch niet alleen dat verschillende maat schappijen in Indië werden overgenomen, met andere werden exploitatiecontractcn ge sloten en voorts breidde de Koninklijke haar belangensfeer ook uit buiten Ned.-Indië. Tn 1902 nam zij dee! in de Asiatic Petroleum Cv Ltd Deze maatschappij, in lief k-vulsnl waarvan dc Koninklijke vooreen derde dec! nam werd door haar op initiatief van Deterding opgericht, tezamen met de Shell Transport and Trading Cy en de Kaspische Zwarte Zee Mij. Hierdoor werd de grondslag gelegd voor de later zoo nauwe samenwer king tusschen de groote Nederlandsche en Engelsche onderneming, welke tot de groote combinatie de „Koninklijke Shell" leidde Hierin nam de Koninklijke voor 60 pet, de Shell voor 40 pet deel. De Anglo Saxon nam transport, opslag, raffinage en verdere be werking buiten Indië voor haar rekening, alles wat op productie betrekking had. ineï. de aandeelen in andere produceercnde maat schappijen kwam in handen van de B a- t a a f s c h e. De Koninklijke heeft strijd moeten voeren, om te worden wat zij nu is, doch het is onder leiding van Deterding een eerhjke strijd geweest, waaruit iets groots geboren is. Het groote overwicht, dat deze maat schappij in Indië verworven heeft, is niet te danken aan eenige bescherming, van wie ook, doch uitsluitend aan den vooruitzien- den blik van den grooten leider Deterding, die, zooals Dr Colijn eens gezegd heeft, wak ker was, toen anderen sliepen. De wereld organisatie, die zoo gegroeid is', dat is het levenswerk van Deterding geweest Zijn ge schiedenis is de geschiedenis van de Ko ninklijke, die thans met een ongeveer 100 maal zoo groot kapitaal werkt als in 1902, toen Deterding tot directeur werd benoemd. En een voorname reden om dezen man dankbaar te zijn, is ook wel, dat hij de Ko ninklijke in haar heele ontwikkeling gehou den heeft wat zij was: een Nederlandsche onderneming. Omtrent de loopbaan van den heer Deter ding zij tenslotte nog vermeld, dat hij in 1928 op grond van zijn vele verdiensten door de Technische Hoogeschool te Delft is be noemd tot doctor honoris causa in de techni sche wetenschappen. In 1936 heeft de heer Deterding ontslag genomen als directeur- generaal en sindsdien is hij commissaris. Als directeur-generaal is hem, opgevolgd ir J. E. F. de Kok. Dat het den heer Deterding aan uiterlijk eerbetoon niet ontbroken heeft, laat zich hooren. Zoo had hij den Engelschen titel Sir. was grootofficier in de Órde van Oranje- Nassau; had onderscheidingen in de Orde van de Roemeensche Kroon, in de Kroon orde van Italië en in het Fransche Legioen van Eer. Tenslotte moeten we dan nog wijzen op het overigens bekende feit van de vrijgevig heid van den thans overledene, die steeds voor zijn vaderland veel over heeft gehad. Hoevele schilderijen heeft hij niet a^n de Nederlandsche musea geschonken En schonk hij niet voor tien millioen levens middelen uit Nederland aan Dipts-Vand? Dat waren daden, die getuigden van liefde vcor het vaderland. De Nederlanden -Milien die daden in dankbaarheid gedenken! Stoffelijk overschot naar Mecklenburg BERN, 6 Febr. Het stoffelijk overschot van Sir Henry Deterding zal worden over gebracht naar Dobbin in Mecklenburg, waar de overledene een bezitting had en de laat ste jaren geleefd heeft De vlaggen halfstok Ten teeken van deelnoming in het over lijden van dr IT. W. A. Deterding" ir van net. gebouw van de Kon. Petroleum Mij en van dat der Rataafsche Import Mij. de vlag half stok geheschen. Ook van alle bertzinelaad- stations in Nederland is de vlag halfstok 1 geheschen. Directeur Heldring gestichten Ds K. O. Finkensieper benoemd Het Bestuur der Heldringgestichten heeft in de vacature van directeur benoemd Ds. K. O. Finkensieper, Ned. Herv. pred. te Oosthem (Fr.). Ds. Finkensieper bezocht de gymnasia te Alkmaar en Doetinchem (Chr. Phil. Inr.), studeerde aan de Universiteit te Utrecht van 1925—1930 en werd in dat laatste jaar Pred. Evang. voor de Zuiderzee werken in dienst bij de Vereeni-ging „Land in Zicht". In 1932 werd hij Pred. Evang. in de Wieringermeer, in 1934 Pred. Evang. te Zaandam en Koog/Zaandijk, in 1936 Pred. te Oosthem. Ds. Finkensieper maakt in Fries land en elders deel uit van -erschillende be sturen. De aanvaarding van deze benoeming heeft Ds. Finkensieper in overweging ge- listische bewind gehouden heeft en waarin hij de politieke, ideëele en militaire solida riteit bevestigde, die de fascistische en na- tionaal-socialistische revoluties en de toe komst van beide volken vereenigt". 2e. „De Groote Fascistische Raad. bijeen cp den dag:, waarop door de bezetting van Gerona zoo goed als geheel Catalonië van de barbaarsohe bolsjewistische onderdrukking bevrijd is. zendt een geestdriftigen groet aan de heldhaftige Spaansche strijders en legion naire. die eendrachtig de overwinning be haalden'. In het vervolg van deze motie werd. gelijk in den aanhef gemeld, uiting gegeven aan het besluit, dat de Italiaansche vrijwilligers tot aan de eindoverwinning in Spanje zullen blijven. Mussolini deed vervolgens mededeeling van de besluiten i.z. den twintigsten ver jaardag van de stichting der fasci. Aa/n het einde van de zitting nam de Raad nog de volgende motie aan. „De Groote Fascistische Raad besluit op voorstel van den duce, dat bij gelegenheid van den 20sten verjaardag van de stichting der fasci de geheele sociale etgeving uitgebreid zal worden". HET IERSCHE TERRORISME IN ENGELAND Halifax ontvangt ultimatum Een terroristisch offensief op komst Naar verluidt heeft de Britsche minister van buitenlandsche zaken Halifax on langs een mededeeling ontvangen, welke af komstig heet te zijn van het verboden Ier- sche republikeinsche leger en waarin in den :orm van een ultimatum de terugtrekking binnen vier dagen van de Engelsche troepen uit Ierland werd geëischt. Kort daarop zou den in Engeland inderdaad de eerste bom inslagen zijn gepleegd. De Engelsche bladen melden, dat op Scotland lard een document zou zijn binnen gekomen, met onthullingen aangaande de plannen der terroristen. O.a. zou men bom men tot ontploffing willen brengen in het Buckingham Paleis, het kasteel van Wind sor, het Parlementsgebouw, Scotland Yard en de Bank van Engeland. Blijkens het document zouden ook moord aanslagen zijn beraamd op hooge Londen- sche politieautoriteiten. Voorts verneemt men, dat de politie bij de onderzoekingen, welke zij heeft gedaan in Stoke, Newington en Noord-Londen, een lijst heeft gevonden van agenten van de speciale afdeeling Scotland Yard. Een agent van de afdeeling crimineele zaken van Scotland Yard, defectieve Pearce. werd in een straat in de Londensche voor stad Dalston door twee personen ingeval len, die hem in het gelaat schopten en ver volgens de vlucht namen Men weet nog niet, of deze aanval ver band houdt met de laatste aanslagen. Tenslotte wordt gemeld, dat verscheiden parlementsleden onlangs anonieme brieven hebben ontvangen, waarin hun de raad werd gegeven „voorzichtig te zijn". De politie meent, dat zij in het bezit is ge komen van belangrijke gegevens en zoekt thans vooral naar twee Ieren, die de organi satoren zouden zijn van de jongste aansla gen in Londen. Speurtocht naar springstoffen. Door het geheele land zal een onderzoek worden ingesteld naar de aanwezige voorra den ontplofbare stoffen. aangezien men meent, dat een enorme hoeveelheid hiervan nog verborgen wordt gehouden. Het onderzoek zal zich uitstrekken van kleine fabriekjes tot de inrichtingen van ministerie van oorlog en van de admirali teit. en tot de perceelen der groote rijksaan nemers. De Londensche politie heeft meer dan honderd adressen bezocht en de detective» hebben eenige geh- ime aanwijzingen gevon den. welke wellicht tot een snelle ontknoo ping zuilen leiden. Speciale voorzorgsmaatregelen heeft men getroffen te Windsor Aan bezoekprs van Windsor Castle, die tassehen of oakje* bij zich hebben, wordt verzocht, d, n inhoud te toonen. Als voorzorgsmaatregel is het parlements gebouw te Londen voor het publiek gesloten. Nieuwe euveldaden Zaterdagavond Iaat is te Liverpool een bom ontploft tegen "den muur van de Wal ton-gei angenis. Er werd een ernstige be schadiging aangericht, doch er ontstond geen bres. Het politie-onderzoek heeft nog VOORNAAMSTE NIEUWS Oit Nummer bestaat uit TWEE blad .-n Overleden is Ds W. J. Velder: dikant der Geref. Kerk te Rotterda Te St. Moritz is plotseling aan Y /ei- lamming overleden Sir Henry De ing, oud-Directeur-Generaal van de Ko.. Ned. Petroleum Maatschappij. Overleden is te Amsterdam de heer T« S. Goslinga, oud-wethouder van Leider Ds K. O. Finkensieper is benoemd tot directeur der Heldringgestichten. Nabij Maassluis is een Duitsch tank schip aangevaren, waardoor een deel vani de benzine-lading over het water werd uit gestort. De republikeinsche regeering van Spanje naar Frankrijk uitgeweken: Figueras ert Seo de Urgel in rechtsche handen. Het terrorisme in Engeland steekt op nieuw den kop op. Bürckel verklaart, dat de toestand itf Oostenrijk onbevredigend is. Ontzettend oorlogsbloedbad in China. Weinig verandering Voor de kuststrook: meest ma tige, zuidelijke tot zuidwestelijke wind, licht tot half bewolkt, droog weer, weinigf verandering in temperatuur. Voor het binnenland: zwakke tot matige zuidwestelijke tot zuidelijke wind, helder tot licht of half bewolkt, droog weer, temperatuur om het vries punt tot lichte vorst in den nacht, overdag weinig verandering te temperatuur. BAROMETERSTAND Srtand vmmorgen half twaalf 771.3. THERMOMETERSTAND Stand vanmorgen half twaalf 4.6 C. FIETSERS LICHT OP: 7 Febr. Van 'sav. 5,25 u. toé 'a morg. 7.02 U N.V. CHEMISCHE FABRIEK „VELADA" TECHNISCHE- EN SCHEEPSVERVEN Vloeibaar Aluminium ..PARAPYR" Brandwerende materialen S^ih. en CelL Lakken Glanslakken (Reel.) 1 Keel.) geen resultaten opgeleverd. In Londen is tijdens het week-einde in vier verschillende warenhuizen een begin van brand ontstaan. De branden waren ver oorzaakt door brandbommen. INSPECTIE MIDDELBAAR ONDERWIJS Bij beschikking van den minister van on derwijs, kunsten en wetenschappen is met ingang van 1 April 1939 als standplaats van den inspecteur van het middelbaar on derwijs in de 4de inspectie, C. de Bruyn, aangewezen de gemeente Zwolle.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1