Jlirniur ^ViJtsrljr GEuuraitt Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leidenen Omstreken Een woord tot allen DE MOREELE EN GEESTELIJKE HERBEWAPENING De aardbeving in Chili ;i<m wipe, abonnementsprijs: Per kwartaal in Leiden en in plaatsen waar een agentschap gevestigd is 235 Franco per post 2.35 portokosten Per weekf 0.18 Voor het Buitenland bij wekelijksctie zending4.50 Bij dagelijksche zending550 Alles bij vooruitbetaling Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'J»Ct. NO. 6612 Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 38936 ZATERDAG 28 JANUARI 1939 19e Jaargang 3btattntitprij?tn: Van I tot 5 regels1.17'/» Elke regel meer 0.221 Ingezonden Mededeeljngen van 1—5 regels 230 Elke regel meer 0.45 Voor het bevragen aan '1 bureaü wordt berekend 0.10 Dat was Nederlandsche en echt Christelijke taal, welke onze Koningin gisteren voor de radio sprak. De Koningin, ja, mits ge deze titulatuur neemt in de allermooiste beteekenis des woords. n.l. van vorst, de voorste, die voorgaat op het goede pad; die de eerste wil zijn om de nationale gemeenschap te doordringen van den geest der Christe lijke liefde en van broederzin. Alle ge dachte aan machtsbetoon, aan heerschen over de lichamen en misschien ook wel zielen der onderdanen, moet hier weg vallen. Want wanneer dit begrip onlos makelijk vastzat aan den titel, dan ware let beter om te spreken van „Moeder des volks". Gewis, maar dan een moeder die als Juliana op den Dillenburg haar kinderen vermaant tot saamhoorigheidsbesef, tot een dragen van elkanders lasten en een verdragen van elkanders lastigheden; tot zorg voor wat zwak is en dreigt onder te gaan, tot liefde voor den vrede, welke alleen verkregen wordt bij God en Zijn Christus. Het was Nederlandsche taal, welke de Koningin sprak in haar zuiver opgebouw de rede vol logische climax. Eerst de noodzakelijke inleiding; vervólgens de algemeene omschrijving en doelstelling; daarna de concretiseering op de twee voornaamste punten; dan de schildering van het meest schrijnende maatschappe- i lijke leed, de werkloosheid en de daaruit voortvloeiende armoede en verwording; maar onmiddellijk daarop de geestelijke nooden, welke er mee gepaard gaan en de daaraan toegevoegde oproep tot na tionaal verzet tegen deze volksnooden, omdat het moet en kan! Zoo was er klim van het materieele naar het geestelijke; maar ook daarin zit een nieuwe lijn omhoog. Dan moet er strijd zijn tegen de geprikkelde stemming door opgelegde onvrijheid ontstaan, doch evenzeer een vasthouden aan de vrijheid, omdat alleen een vrij volk tot een echt nationale daad van geestelijke herbewa pening kan komen. Een levensvernieu wing, waarbij Gods levende Geest onmis baar is; want God is liefde. Hij leert ons elkanders lasten dragen, en dat gaat des te gemakkelijker als het levensbeginsel, waarvan de Koningin in het ontroerend slot getuigde, gestalte in ons verkregen heeft* Christus voor alles. Tegen deze rede kan niemand in Ne derland bezwaar hebben. Geen minister der Kroon, maar ook niet de allereenvou digste en meest vergeten burger. Want hoe dicht staat de Koningin bij beiden. Zij is geen vreemdeling te midden van het volk, waarover God haar de regee- ring opdroeg. Zij staat midden in het volksleven; heeft weet van alle behoeften en steunt tevens het kabinet, dat de ver antwoordelijkheid der regeering draagt. Bizonder opvallend, zóó, dat er bijna een partyleuze van te maken zou zijn, werd aangedrongen op een geheel ge wijzigde, nieuwe geestesgesteldheid ten opzichte van de nooden, welke aMerwege zijn ontstaan. Het schrijnend leed der werkloosheid staat daarbij bovenaan. De regeering heeft daarbij een taak en haar plannen zijn van 't grootste belang; maar zij zullen onvoldoende blijken als de par ticulieren niet bereid blijken te zijn met „een nieuwe instelling des geestes tegen over de nooden van ons volk te staan." Hiermee dient gepaard te gaan een zoo goed mogelijke verzorging van hen, die aan de eerste levensbehoeften gebrek hebben. En klemmend is de argumen tatie om naar middelen te zoeken, opdat zij gesteund kunnen worden, zooals oor logsslachtoffers geholpen zijn. Misschien is er, naar sommiger oor deel, reden om hier een kleine correctie aan te brengen en te spreken van „nog naar meer middelen te zoeken"; maar het is niet noodig, omdat deze omroep niet tot de regeering, maar tot het volk is gericht. En men lette er op. dat de Koningin, die wel weet wat er leeft onder het volk; die wel weet, dat er arbeids- schuwen zijn, over dezulken niet spreekt, zooals anderen zoo graag doen om zich daarbij van het „draagt elkanders lasten" af te maken. Neen, zij ziet de dingen breed als algemeenen nationalen nood en daarbij zoekt men geen uitvluchten. Neen, er wordt een beroep gedaan op het ge- heele volk om er zich rekenschap van te geven, hoe het den enkeling te moede moet zijn, indien de omstandigheden nog drukkender en benauwender zouden wor den en hij zich niet gedragen zoude voelen door de gemeenschapsgedachte. Dit kan slechts als er Christelijke so lidariteit gevonden wordt. Met dankbaar- Provinciale organisatie in Groningen Voorts in Middelburg reeds overleg GRONINGEN, 28 Jan. De commissaris der Koningin in de provincie Groningen, mr J. Linthorst TI oman. heeft tot alle inwo ners der provincie Groningen een oproep ge richt, waaraan wij het volgende ontleenen; H.M. de Koningin heeft in Hoogstderzelver radiotoespraak over geestelijke herbewape ning ons allen herinnerd aan onze hoogste plichten jegens elkander en jegens de ge meenschap. Hare Majesteit heeft daarbij wezen op den nood, waarin velen onzer 1 keereri. Ik weet en ik heb ook als voorzitter de „Vereeniging voor Opbouwwerk in de provincie Groningen" mogen ervaren, dat men in alle gelederen onzer (provinciale be volking overtuigd is van de ook hier bij ve len bestaanden grooten nood. Ik vertrouw, dat de aansporing van H.M de Koningin al len zonder uitzondering er toe zal brengen thans onze door Hare Majesteit aangegeven plichten sne! en goed na te komen in alle kringen en groepen in alle deelen onzer pro vincie. Plannen tot gezamenlijke uitoefening de- tr plichten in provinciaal verband zijn in voorbereiding. Uitwerking der mogelijkhe den zal binnenkort op zoo breed mogelijke provinciale basis plaats vinden. Mededeelin- gen en besprekingen volgen dan zeer spoe dig. MIDDELBURG, 27 Jan. De burgemeester van Middelburg heeft in overleg met enkele stadgenooten, die evenals hij zelf diep ge troffen waren door de woorden van H.M. de Koningin besloten desnoods vandaag nog zich in verbinding te stellen met de regee ring. teneinde te overleggen op welke wijze deze zoo opwekkende, het Nederlandsche volk het hart onder den riem stekende woor den, zoo spoedig mogelijk in daden omgezet zullen kunnen worden. Geheel in den geest dezer woorden meende men niet te moeten afwachten of mogelijkerwijze elders een be gin gemaakt zou worden. Dit initiatief van Zealand's hoofdstad sluit de mogelijkheid van nationale samenwerking natuurlijk geenszins uit. Telegram van „De Princevlag" Naar aanleiding van de radiorede van H. M. de Koningin inzake moreele en geeste lijke herbewapening zond de vereeniging ,De Princevlag" aan H. M. het volgende te legram: „Het hoofdbestuur van de vereeniging „De Princevlag", met ontroering Uwer Majesteits boodschap van heden tot ons volk aange hoord hebbende, betuigt zijn volle instem ming met Uwer Majesteits oproep en zal aan de verwezenlijking daarvan in geestelijke stoffelijk opzicht naar vermogen medewer ken". H.M. de Koningin bij aankomst aan het gebouw der P.T.T. te Den Haag voor het uitspreken van Haar rede over: Onze taak in deze dagen in verband met de mo reele en geestelijke herbewapening heid mag erkend, dat de begeerte naar persoonlijk contact met God nooit zoo sterk en zoo verbreid is geweest als te genwoordig, nu de menschheid schier alles ziet wegvallen, waarop ze vroeger meende te kunnen rekenen. „Zoo leert de mensch in zijn geestelijke ellende en ver latenheid", aldus de deemoedige taal der Koningin, „roepen om Gods nabijheid." En dan volgt de sobere, maar daardoor te krachtiger belijdenis van het eigen, persoonlijk geloof: „Ik hoop aan de woor den „Christus voor alles" tot aan mijn laatsten ademtocht trouw te blijven, Daartoe geve Hij mij Je kracht". Ieder, die God vreest, bidt die bede mee en zegt er geloovig „Amen" op. ALG. FRIESCHE LEVENSVERZ. MY LEEUWARDEN - BURMANIAHUIS GROOT N00RDH0LLANDSCHE VAN 1845 AMSTERDAM - VAN BRIENENHUIS BEIDER GARANTIE VOOR ALLE VERZEKERDEN ER ZIJN NOG 60,000 KROTTEN IN ONS LAND Daarvoor goede woningen te bouwen, is nuttig en noodig Vier sprekers bepleiten verbetering der toestanden Er zouden meer dan 30.000 dooden zijn! Vreeselijk heeft de dood huisgehouden AMSTERDAM, 28 Jan. In Hotel Kras- napolsky heeft de Nationale Woning raad vandaag een landelijke bijeenkomst gehouden, die gewijd was aan de krotop ruiming. In deze bijeeenkomst, die onder leiding van den heer L van der Wal stond, heeft een viertal terzake kun dige sprekers aangetoond, dat er op het gebied van de woningtoestanden in ons land nog veel te verbeteren valt Krotopruiming in crisistijd eerste spreker was de heer C. Smeenk, lid van de Tweede Kanier, die tot onderwerp had „Krotopruiming in crisis tijd." Na geschetst te hobben de beteeke nis van een aan Geen conferentie van vier op komst Italië acht den tijd ervoor nog niet rijp Van bevoegde Italiaansche zijde worden de in het buitenland gepubliceerde be richten, volgens welke Italië het initiatief zou willen nemen voor de bijeenroeping van een conferentie van vier mogendhe den voor de regeling van het Spaansche vraagstuk, verzonnen genoemd. Voor de door den Franschen minister van buitenlandsche zaken, Bonnet, in de kamer vermelde mogelijkheid van een al gemeen, op Fransch initiatief bijeen te roepen conferentie, is de tijd niet rijp. De Lavoro Fascista schrijft in dit ver band, dat een dergelijk voorstel slechts ten doel zou hebben Frankrijk de gelegen heid te geven zich te onttrekken aan de verantwoordelijkheid voor de fouten van zijn Spaansche politiek. Ook te Londen acht men het voorstel van Bonnet eerder een proefballon, dan concreet voorstel. „TUNIS EN DZJIBOETI Farinacci dreigt te München De Italiaansche minister Farinacci heeit te München verklaard, dat „Italië nooit zal kunnen dulden, dat Tunis, buur land van Italië, in het bezit is van een land, dat Italië van het Zuiden uit bedreigt". Farinacci voegde er, aldus Havas, aan toe: ,3)zjibouti in Fransche handen zou betzelfde zijn ais Hamburg in buitenlandsche handen-'' Farinacci, die voor een gehoor van 9000 personen sprak, betoogde, dat de Duitsche koloniale eischen „gerechtvaardigd en ar gent" zijn. Door talrijke luidsprekers werd de rede door de stad verspreid en zij werd zoo door een aanzienlijke menigte aangehoord. Treinbestuurder reed door onveilig signaal Ontsporing was het gevolg Op 27 November van het vorig jaar had op het baanvak Nootdorp—Leidschendam van den electrischen trein Den HaagRotterdam (Hof plein) een ernstige botsing plaats; een per sonentrein uit de richting Den Haag, be stuurd door H. P. W. uit Den Haag, liep op leege trein, bestuurd door P. van Zwa nenburg, in, die de remise nabij Leidschen dam wilde binnen rijden.. Na de mededeelingen van den getuige van Zwanenburg, verklaarde de heer H. A. Eikeren, hoofd-werktuigkundige <jer afdee- ling Weg en Werken, afdeeling Seinwezen der Spoorwegen, dat wanneer de wissel wordt overgehaald, automatisch het onveilig sein voor den trein uit de richting Den Haag wordt ingesteld. Verdachte verklaarde dit sein niet te heb ben opgemerkt. De Officier vorderde een maand gevange nisstraf met een proeftijd van drie jaar. De verdediger wees op het gunstig verleden van verdachte en pleitte clementie. De toestand van hen, die de ramp in Chili overleefd hebben, wordt op het oogenblik in de meeste geteisterde streken steeds moeilijker en gevaarlijker. De voor ziening met levensmiddelen is volkomen ontwricht en ook de hygiënische toestand laat alles te wenschen over, daar het ber gingswerk slechts langzaam vordert en de lichamen der slachtoffers in de brandende zonnehitte snel tot ontbinding overgaan. Alle radio-berichten uit de getroffen streken vragen voortdurend om toezen ding van chemicaliën, ter desinfecteering van het water. Het is bovendien nog lang niet gelukt, voldoende verbandstoffen en medicijnen naar de verschillende plaatsen te trans porteeren. Terwijl volgens „officieele" opgave het aantal dooden tot 20.000 is gestegen, meldt de „Diaro Illustrado" dat er meer dan 30.000 dooden en 50.000 gewonden zijn. Een der gevaarlijkste gevolgen van de ramp is oe demoralisatie, die hier en daar onder de bevolking ontstaan is. Reeds heb ben politie en militairen in tal van steden en dorpen tegen roovers en plunderaars op moeten treden, waarbij hevig geschoten is. Naarmate de werklieden met het herstel van de verbindingswegen en lijnen naar het Zuiden vorderen, blijkt meer en meer, hoe vreeselijk de dood heeft huisgehouden. De regeering meldt, dat de toestand te Cauquenes met het uur kritieker wordt. De menschen sterven daar van honger, zoodat men begonnen is met de overlevenden naar gezondere streken te transporteeren. Het ge teisterde gebied is nog steeds zonder drink water en licht Er wordt honger en dorst geleden, vooral het laatste is gevaarlijk, daar vele personen door dorst gekweld uit bronnen of greppels drinken, die waar schijnlijk door de overal verspreide lijken, welke door de hitte nog sneller tot ontbin ding zijn overgegaan, zijn besmet Vele gewonden lijden aan koudvuur. Vele dooden werden in zakken begraven bij ge brek aan doodskisten, terwijl andere aastig gegraven putten werden gelegd. De meeste overlevenden hebben op open bare pleinen hun toevlucht gezocht,, waar 'j een soort schuilplaats hebben ingericht Onder de ontelbare verhalen omtrent de catastrofe vermelden wij dat van den afge vaardigde Salvador Allene. die per vliegtuig naar Chilian was gevlogen. „Toen ik te Chilian aankwam" vertelde hij, „zag ik een tooneel voor mij, dat erger was dan Dante's „Inferno". Het maakte zulk een indruk op mij, dat ik het nooit zal vergeten. Wat ik er ook over zou kunnen vertellen, of wat gij u ook zoudt kunnen voorstellen, dit is alles niets in vergelijking met de werkelijk heid. De eens zoo bloeiende streek is niet meer te herkennen. Men ziet de menschen wezen loos rondloopen, zonder notitie te nemen van de vreemdelingen. Zij turen naar de ruïnes van wat eens hun huis was". Jubileum in het Chr. Militair Tehuis te Den Bosch •HERTOGENBOSCH, 28 Januari. Zoo als wij reeds eerder gemeld hebben, her dachten de huisvader van het Chr. Militair Tehuis de heer R a e s en diens echtgenoote dezer dagen hun 25-jarig jubileum als zoo danig. In een drukbezochte bijeenkomst in het Tehuis heeft men dit zilveren jubileum feestelijk herdacht. Ds D o u w e s, de voorzitter van het Be stuur, heeft de bijeenkomst geopend door te laten zingen Ps. 68 iO en voor te gaan in gebed. In zjjn welkomstwoord zeide spr. te hopen, dat de grondtoon mocht zijn het loven van God voor Zijn zegeningen. Daar op werd begonnen met het programma, dat uit afwisselend muziek en voordracht be stond. Na de pauze heeft Ds Douwes de jubileerende vader en moeder hartelijk toe gesproken.. Als stoffelijk blijk van waar deering kreeg de heer Taes een stoel e.. echtgenoote werd met bloemen gehuldigd. De heer Raes dankte allen voor de be- wyzen van sympathie, die hij en zijn vrouw bij dit jubileum in zoo ruime mate hadden mogen ontvangen. Bovenal bracht hij dank aan God, die al die jaren kracht ei geschonken heeft het werk te mogen doen De jubilarissen werd toegezongen Ps 134 3. Daarna boden de soldaten een prach tige klok aan. Sergeant van der Knaap droeg hierbij °en humoristisch gedicht voor. Ver der werd de avond op gezellige wyze door gebracht. N.V. GRONINGSCHE HYPOTHEEKBANK gevestigd te GRONINGEN De Bank geeft uit: 31/2 Pandbrieven a 100% (Koers van omwisseling 100% C. Smeenk redelijke eischen voldoende woning; voor het gezinsleven, voor de moreele opvoe ding der kinde en en. voor de volksgezondheid wees spr. op het feit, dat in Ne derland op het terrein van de volkshuisvesting reeds veel bereikt is. Ondanks dat is er nog veel te doen. Bij de volkstel ling van 1930 ble ken van de 139.387 één-kamerwoningen nog 73.476 bewoond te zijn door 2 o.f meer personen .Ernstig is hier vooral, dat in '".414 één-kamerwoningen meer dan 2 personen waren gehuisvest In 19.495 zelfs en meer personen, en in welk een toe stand bevinden zich dikwijls deze „wo ningen". Ook vele zoogenaamde 2 en 3 kamerwo ningen zijn feitelijk krotten. Vele woningen zijn overvuld. 204.723 woningen 11.9 pro cent van het toaal hadden in 1930 „on voldoende slaapruimte". Maar bij deze be rekening heeft men aangenomen, dat vol doende slaapruimte reeds aanwezig was, "*anneer men de jongens en meisjes bo en 14 jaar kon scheiden. Deze leeftijd schijnt te hoog. Ook vergete men niet dat de slaapkamertjes dikwijls te klein zijn, om drie of vier personen van hetzelfde geslacht een behoorlijke slaapruimte te bieden. De hoofdinspecteur van de volkshuisves ting schatte in 1925 het aantal krotten op "".000. Stellig kan men ook nu nog zonder overdrijving zegen: er zijn minstens 60.000 krotten. In de steden, maar vooral ook in een aantal plattelandsstre ken laten de toestanden veel te wenschen over. Voor een periode van zeg 10 jaar is hier goed werk te doen. Spreker pleit voor aanpakken n u! Er is werkloosheid in de bouwvakken en daarom is hier voortreffelijk werk te doen. Door thans te bouwen, spaart men steun uit Over een plan tot vervanging krotten door goedkoope en goede volkswo ningen ware overleg te voeren tusschen over heid en de organisaties van werkgevers en bouwvakarbeiders. Zoo zou men zeker nut- werk kunnen doen. Een tweede reden om te bouwen, is de lage rentestandaard. Zeker zullen er moeilijkheden zijn. maar met goeden wil zijn die wel te overwinnen. Krotopruiming en werkloosheidsbestrijding De heer J. An dries sen, lid van de Tweede Kamer sprak vervolgens over de be teekenis van krotopruiming voor de werk- loosheidbestrijding. Dat de krotopruiming beteekenis is voor de bestrijding der werkloosheid toonde spr. aan op verschil lende gronden. Allereerst is daar de groote werkloosheid in de bouwbedrijven, maar verder worden bij krotopruiming de steun gelden welke verstrekt moeten worden, zoo productief mogelijk aangewend, de werk loosheid onder de stedelijke arbeiders zou er door verminderen en tenslotte moet ook ter wille van de indirecte en secundaire werk verruiming de krotopruiming ter hand den genomen. Tenslotte ontwikkelde spr., dezen gedachtengang volgend, een krotoprui mingsplan. Wat er te doen valt De heer J. Bomraer, secretaris van den Nationalen Woningraad sprak vervolgens er het onderwerp „Wat valt er land nog te doen?", waarna de heer W. Drees de maatregelen behandelde, die thans noodzakelijk zijn. VOORNAAMSTE NIEUWS Dit Nummer bestaat uit DRIE bladen en het ZONDAGSBLAD De Commissaris der Koningin in Gro ningen heeft een oproep tot de bevolking gericht in verband met de radiorede van H.M. de Koningin. Het jaarverslag van de Rotterdamsche Bankvereeniging over 1938. Te Wormerveer heeft een werklooze een aanslag gepleegd op den directeur van Maatschappelijk Hulpbetoon. Financieel Weekoverzicht Voorloopig geen vier-mogendheden* conferentie te wachten. De cijfers der Chileensche slachtoffer-: lijst worden steeds onstellender. Groote toevloed van vluchtelingen naar de Pyreneeëngrens. Meisje van zestien jaar aangerand Drie jaar tegen twee jongemannen geëischt AMSTERDAM, 28 Jan. De officier van jus titie, Mr Bosch, eischte gister tegen twee jongemannen, die op de heide bij B I a r 1- u m, een 16-jarig meisje hadden aangerand, gevangenisstraffen van 3 jaar, benevens i jaar ter beschikkingstelling van de regee ring. De zaak werd met gesloten deuren be handeld. RONDOM HET VRIESPUNT Voor het geheele land: tempe ratuur om het vriespunt, geen neerslag van beteekenis, zwaar bewolkt tot be trokken, matige tijdelijk krachtige noord oostelijke tot zuidoostelijke wind. BAROMETERSTAND Stand vanmorgen half twaalf 760.3, THERM OME TERSTAND Stand vanmorgen half twaalf 2.4 C. 29 Jan. Zon op 7.49 uur, onder 4.87 uur 30 Jan. Zon op 7.47 uur, onder 4.39 uur 29 Jan. Maan op vm, 11,03 u. ond. vm. 1,39 u 30 Jan. Maan op vm. 11.44 u., ond. vm. 2,48 u, FIETSERS LICHT OP Jan. Van 'sav. 5,07 u. tot 'smorg. 7,17 u Jan. Van 'sav. 5.09 u. tot 'smorg. 7,16 n Generaal Agent ANDRE KER5TENS. Tilburt) KAMERS MET 0NTBUT-f-3-MET BADKAMER -F-4- Rangeerder gedood UTRECHT, 28 Jan. Hedenmorgen is op het Buurtstation te Utrecht een doodelij'k onge luk gebeurd. De Rangeerder van der Linde was bezig een locomotief te rangeeren. Hij is van de machine gevallen bij het veranderen van een wissel en was o? slag dood. Twee andere rangeerders die het ongeluk zagen gebeuren schrokken zoodanig dat zaj bewus teloos werden. Zij zijn naar him woning ver voerd. EEN RECHTSKUNDIG ADVISEUR Het hoofdbestuur van den Bond van Ghr. Bakkerspatroons in Nederland heeft tot rechtskundig adviseur van den Bond be noemd Mr. Tiddo Vroom, advocaat on procureur te Apeldoorn. UIT DE A.R. PARTIJ CAPJDIDATENLIJST CENTRALE ARNHEM In de vergadering van gisteravond hwl'. de Statenkieskring Centrale Arnhem de volgende candidatenlijst voor de a.s. Staten verkiezing vastgesteld: 1 G Smeenk. Arnhem: 2. v. Heeckeren van Keil, De Steeg; 3. Dr J, J. de Waal Maleiiji. A.,i stra. Velp; 5. K. Post.ma Arnhen.: It. J. ten Cate, Arnhem; J. W. J. Slori 'rr ng. Velp; 8. Mr. E. Visser; 9. J. K'rvv'.n Vein. fijndie ken ik

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1