JHetturr ;€riiterijr (tTmtrant
1
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leidenen Omstreken
DANKBAAR, NIET VOLDAAN
Na de bomaanslagen in Engeland
laim.fRenn
- MOTOROILS -
!3bonntiittirtsprtjö:
Per kwartaal in Leiden en in pTaafSen
waar een agentschap gevestigd is 2-35
Franco per post 235 portokosten -%*•
Per weekf 0.18
Voor het Buitenland bij wekeliikscfie w
zending4.50
Bij dagelijksche zending ..>•-«»». 530
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7*Ï»Ö.
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936
WOENSDAG 18 JANUARI 1939 19e Jaargang
H
SïJfaer tentiepr if?en
Van I tot 5 regelsf.171/»
Elke regel meer 0.22'/»
'gezonden Mededeelingen
van f—5 regels 230 f
Elke regel meer 0.45 K
Voor het bevragen aan bureau
wordt berekend 0.10
No. 6603
a Het typografische gezelschap, dat
vorige week ter plechtige herdenking
a" van een kwarteeuw collectieve arbeids-
o' overeenkomst bijeenkwam, .was de Re
geering zeer dankbaar voor de betoonde
belangstelling, o.a. blijkend uit de aan
wezigheid van een Minister en verschil
lende hoofdambtenaren en ook uit de
ridderorde, een trouw lid der Centrale
Commissie op de borst gespeld.
Toch meenen wij dat de bijeepgeko-
1 menen eenigszins onvoldaan naar huis
le zjjn gegaan. Dat de Regeering het met
ig een ridderorde zei, was mooi; maar op
r- een zilveren feest verwacht men toch
iets meer dan een bloemtuil; in het
.ek" dagelij ksch leven behoort er het ge
schenk onder envelop of het gouden
?r horloge met inscriptie bij. In casu ging
d. op dit feest de begeerte naar de bin
dendverklaring uit.
I>e toespraak van den Minister van
Justitie was geestig en hartelijker
was ook wel eenige tastbare waardee
ring, maar het geschenk, waarop men
hoopte, bleef uit. De Minister kon de
verbindendverklaring van de collectieve
arbeidsovereenkomst nog niet aanbie
den.
Dit was, waarom het verzwegen,
voor velen een teleurstellende mededee-
ling. Wat al moeilijkheden zijn er in de
m typografie gerezen, omdat een deel der
1(1 patroons en een deel der arbeiders wei-
'nn gerden zich in het groote verband te
>p, laten opnemen: vrijbuïteren zit ons in
ie, het bloed. Wat een geluk is, omdat zoo
p onze landaard het nationaal-socialisme
etl afstoot uit eigen aandrang; wat echter
ook zijn kwade zijde heeft: tegenzin om
solidair, in collegiale gemeenschap op
te treden.
fH3 Men heeft wel eens gevreesd, dat de
Ji ongeorganiseerden het zegenrijke werk
der samenwerkende patroons en arbei-
e* ders langzaam, maar zeker zouden kun-
ir- nen vernietigen. Die vrees is gelukkig
n beschaamdhoewel er menigmaal on-
,r" georganiseerden zijn geweest, die even
lastig voor de anderen waren als hor-
zeis op een zomerdag voor een zwoe
gend paard.
Dat de Regeering met groote voor-
zichtigheid van haar bevoegdheid om
collectieve arbeidscontracten verbin-
en dend te verklaren, gebruik maakt, ver-
staan we ten volle. Zij moet zoo groot
mogelijke zekerheid hebben, dat er van
aPp machtsmisbruik geen sprake zal zijn.
Dit zou zij evenmin mogen tolereeren
!t- als terreur op werkwilligen in stakings-
q dagen. Ook het recht van den dwalende
is heilig.
e- Maar hier staat de Regeering tegen-
;e. over een instituut, dat 25 jaar aan één
stuk zjjn voortreffelijkheid en doel-
et" treffendheid heeft bewezen. En dat niet
,eK" in een groep van gelijkgezinden op elk
i"nn levensterreinniet in een kring van
n§ idealisten, die buiten het werkelijke en
"li vaak harde leven staan; maar in een
nn corporatief groepsverband, dat organi
ek saties van allerlei godsdienstige en
"Apolitieke kleur omvat.
En het gaat niet met horten en stoo
rt ten; het loopt niet stroef. Integendeel,
rd de „rechterlijke macht", welke uit het
^'bedrijfsleven zelf opkwam, oordeelt zóó
7" objectief, zoo zonder aanzien des per-
,o0. soons, dat een verzetpleger geen schijn
van kans zou krijgen om aanhangers
«Avoor een andere meening te krijgen,
mi Aan een instituut, dat zóó het ver-
H trouwen in zijn objectiviteit won, kan
o 3 de Regeering ook vertrouwen schenken.
Wij achten dat geenszins een geringe
H zaak. Wanneer de C.A.O. in de typogra-
'ft fie verbindend wordt verklaard, dan
ontstaan er gansch nieuwe verhoudin-
gen, zoo tegenover ongeorganiseerden
n r als tegenover het publiek, de consu
menten.
ft; De laatste kant is op de bijeenkomst
haast niet besproken. Volkomen ver-
do klaarbaar in een kring van bedrijfs-
i»r genooten. De tweede spreker heeft
alleen de afdoende opmerking gemaakt,
>r-dat de verbindendverklaring juist een
'p rem aanlegt, want als men te ver gaat,
en de loonen en andere arbeidsvoor
waarden te hoog opschroeft, zou de
'rM C.A.O. niet goedgekeurd wordenook
hier zou de wal het schip keeren.
>«t Trouwens, men kan boeken en kran-
In ten niet zoo duur maken als men maar
®JWil; de uitgevers moeten rekening hou-
rp- den met de financieele draagkracht der
;"j lezers. Over het „vreeselijk lot" der
consumenten maken we ons dus niet
iaJ Beide sprekers hebben er echter na-
H drukkeljjk op gewezen, dat de verbin-
dendverklaring nieuwe verplichtingen
!mJ °P de bedrijfsorganisatie zou leggen,
*>q omdat de verhouding tot de ongeorga-
niseerde concurrenten geheel anders
zou worden.
„De arbeidsvoorwaarden zullen
voortaan niet meer als concurrentie
middel worden gebruikt en de recht
spraak der organisatie zal het arbeids
recht hebben te bestellen over allen,
die de typografie uitoefenen." Dit
groote gebeuren slaagt alleen, wanneer
er geen sprake is van overwinnaars en
overwonnenen. Maar dan moet recht
spraak ook ten volle rechtspraak zijn.
Zij behoort even objectief te blijven
tegenover ongeorganiseerden als zij het
tot heden was tegenover georganiseer
den. „Ook hier moet het vertrouwen
het winnen van het vooroordeel."
Natuurlijk, wie meent, dat alles van
een leien dakje zal loopen, vergist zich
deerlijk. Het gaat in het leven meestal
een beetje anders toe dan in een plech
tige bijeenkomst. En wanneer aan het
bedrijfsrecht lieden worden onderwor
pen, die geen deel uitmaken van de ge
meenschap, dan zullen deze ongeorga
niseerden ongetwijfeld onverschillig
staan tegenover wat hun wordt opge
legd. Maar dan moeten organisaties en
rechtspraak zorgen, „dat de ongeorga
niseerden aan de regeling niet vreemd
blijven".
Zonder moeite zal dat niet gaan
hoewel menigeen misschien blij zal zijn
met de toepassing, waartoe hij tot
heden geen kracht vond. Wij twijfelen
er echter niet aan of ook hier zullen
de leiders slagen. Na een kwarteeuw
prachtige praktijk behoeft men zijn
verwachtingen niet al te laag te span
nen. Dat mag zelfs niet.
Drs J. H. Gispen directeur
van Organon
's GRAVENHAGE, 18 Jan. Naar wij
vernemen is Drs J. H. Gispen, thans refe
rendaris bij het Departement van Econo
mische Zaken, benoemd tot directeur van
de Organon.
Zooals men zich zal herinneren is een
paar maanden geleden de directeur Z. van
de Organon veroordeeld wegens zedendelic
ten en ontslagen als directeur dezer fabrie
ken.
AUTOMOBILISTEN, LET
DONDERDAGAVOND OP!
Zuid-Holland bewaakt
zijn grenzen
's-GRAVENHAGE, 18 Januari. Men
meldt ons van officieele zijde:
Tijdens de luchtbeschermingsoefening
in de provincie Zuidholland op 19 Januari
a.s., zal in het tijdvak van 20.30 tot 22.30
de verlichting van alle motorrijtuigen en
andere voertuigen moeten zijn afge
schermd.
In verband hiermede wordt er de aan
dacht op gevestigd, dat deze verplichting
ook geldt voor van elders komende auto
mobilisten, zoodra zij de grens der pro
vincie Zuid-Holland overschrijden. Indien
zij aan deze verplichting niet voldoen,
moet rekening worden gehouden met de
mogelijkheid, dat hun belet zal worden
hun reis te vervolgen.
ACHTER HET STUUR ONWEL
GEWORDEN
Verkeersongeluk eischte
twee dooden
Autobestuurder en fiets jon zen
het slachtoffer
UDENHOUT, 18 Januari. Op den Rijks
weg Tilburg—Den Bosch is gistermiddag een
ernstig verkeersongeluk voorgevallen, dal
aan twee personen het leven heeft gekost.
Ter hoogte van de grens tusschen de ge
meenten Udenhout en Haaren reed de 55
jarige reiziger 1. Hol los y uit Amsterdam
met zijn personenauto in de richting 's-Fer-
togenbosch. Vermoedelijk doordat de heer
Hollosy plotseling onwel werd, veranderdt
de wagen opeens van richting en zwenkte
naar links, waar hij op het rijwielpad te
recht kwam. Hipr reed de 18-jarige bood
schappenjongen J o s. Hamers, die van
zijn dienst bij den kruidenier Danklos De
Jong te Udenhout, huiswaarts keerde. D.1
jongeman, die in de richting Ti'burg reed
kreeg een hevigen slag van de auto en werd
25 meter verder in een sloot geslingerd. H>j
was op slag dood. De auto botste na de aan
rijding tegen een boom, waardoor zij aan de
voorzijde geheel werd vernield. Den bestuur
der werd de borstkas ingedrukt, waardoor
de dood onmiddellijk intrad. Eerst na heel
veel moeite kon men den ongelukkige be
vrijden.
Zeer spoedig na het ongeluk was genees
kundige hulp ter plaatse Dr. Veraart van
Huize „Asisie" was het eerst aanwezig ,doch
kon bij beide slachtoffers slechts den dood
constateeren.
HET CONFLICT IN DE VRIJW.
BURGERWACHT AMSTERDAM
Bespreking in algemeene
ledenvergadering
Grieven en insinuaties waren
ongegrond
Drie leden zijn geroyeerd
AMSTERDAM. 18 Jan. De vereeniging
„Vrijwillige Burgenvacht Amsterdam" heeft
gisteravond haar algemeene vergadering
gehouden in het gebouw van de Burger
wacht aan den Singel. Deze drukbezochte
vergadering besprak het schorsingsbesluit
t.a.v. eenige leden van de V.B.A.. genomen
door het hoofdbestuur.
De bijeenkomst werd geopend door den
commandant, kolonel b.d. H. R. B o e r e
die nog een uitvoerige uiteenzetting va
het conflict gaf.
Na de schorsing van de eerste drie leden
ontving het hoofdbestuur dreigbrieven, zij
belegden zelfs geheime vergaderingen,
eenmaal bijgewoond door een lid van
het bondsbestuur. Op een dezer geheime
vergaderingen was zelfs al een nieuwe
commandant aangewezen.
Nadat Ds Knoppers, lid van het H. B. zijn
houding nog bad gemotiveerd, was het
woord aan de leden.
Namens de infanteriebrigade diende de
heer Da Silva Soles een motie in,
waarin de vergadering zich uitsprak voor
het sehrappen van de drie geschorste leden
uit te voeren door het hoofdbestuur,
Beschuldigingen ongegrond
Op verzoek van het hoofdbestuur
stelde een commissie uit de leden
eenige maanden geleden een onder
zoek in naar do grieven en beschul
digingen van de drie thans ge
schorste leden. Deze commissie achtte
de grieven en insinuaties ongegrond.
Van de beschuldigingen is totaal
□iets overgebleven.
le. Bekrachtiging van het schorsingsbe
sluit.
2e. Vernietiging van dit besluit.
3e. Instellen van een onpartijdige com
missie om de zaak aan haar oordeel te on
derwerpen.
Bekrachtiging van het schorsingsbesluit
werd voorgesteld mei het uiteindelijk ge
volg schrapping van de drie leden.
Vervolgens ging men over tot de stem
ming over de motie, ingediend door de In
fanteriebrigade. Met algemeene stemmen
werd deze motie aangenomen. De voorzit
ter deelde hierop mede, dat de vergadering
met algemeene stemmen heeft besloten de
drie leden te schrappen.
Bestuursleden keeren terug
Onder daverend applaus der vergadering
verzocht de heer Bokma dc heeren F u 1 d
en R a h u s e n, die als leden van
hoofdbestuur hebben bedankt per 1 Januari
op hun besluit terug te komen en weer zit
ting in het hoofdbestuur te nemen.
Na eenige discussies over formeele moei
lijkheden verkreeg de heer F u 1 d 't woord.
Onder dankzegging aan de vergadering
verklaarde hij zich mede uit naam van den
heer Rahusen bereid in het hoofdbestuur
den strijd aan te binden tegen insinuaties
en moeilijkheden, die van binnen en
buiten de V. B. A. bedreigen.
De vergadering werd een oogenblik ge
schorst om het hoofdbestuur gelegenheid te
geven zich over deze kwestie te beraden.
Na heropening deelde de voorzitter mede
dat de heer Fuld door het II. B. is herko
zen, 'n besluit, dat door de algemeene ver
gadering bij acclamatie werd bekrachtigd.
Dc heèr Rahusen heeft zijn herintrede
het hoofdbestuur in beraad gehouden. 2
dat over diens herverkiezing geen besluit
kon worden genomen.
Met een driewerf hoera op H. M. de Ko
ningin ging de vergadering uiteen.
ERNSTIGE VORSTSCHADE
IN ZEELAND
Op vele plaatsen algeheele
mislukking van den oogst
Het blijkt, dat de vorstschade in Zee
land, voora! in de te velde staande win
tergewassen van zulk een ernstigen aard
is. dat op vele plaatsen van een alge
heele mislukking kan worden gespro
ken. Op verschillende plaatsen in deze
provincie is de wintertarwe voor 50 k 80
pCt bevroren.
Het koolzaad is nagenoeg verdwenen.
Vorstschade van ten dergeüjken omvang is
in Zeeland sinds monsehonheugenis niet
v' orgekomen
Hel zal waarschijnlijk niet mogelijk zijn al
de bevroren wintertarwe door zomertarwe
te vervangen, daar de hoeveelheid zaaikoren
niet toereikend zal zijn Het zal voor velen
een orohlecm zijn. wat ze moeten zaaien op
het vrijkomende land. Vooral voor vele
kleine landbouwers beteekont deze vorst
zeer groote schade
KNAAPJE ONDER GESPAN GEDOOD
ASTEN, 18 Januari. Gistermiddag is het
fi-jarig zoonte van den caféhouder Van den
Broek die met een autoped op den rijweg
stond, door een gespan overreden. Het ventje
kreeg de wielen over het lichaam en was
op slag dood.
Scotland Yard doet nauwgezet
onderzoek
Men vermoedt een reusachtig
terreur •complot l
De serie bomaanslagen, waardoor
Engeland is verontrust, en waarvan men
vermoedt, dat zij door Iersche terroristen
zijn op touw gezet, om de politieke een
heid van heel Ierland van Groot-Brittan-
nië af te dwingen, heeft Scotland Yard
tot bizondere activiteit genoopt. Ook de
plaatselijke politiecorpsen verleenen de
grootst mogelijke medewerking bij den op-
sporingsarbeid, en op groote schaal is het
ondervragen begonnen van alle reizigers,
die ook maar in het minst verdacht geacht
kunnen worden. Vooral geldt dit voor hen
die tusschen Engeland en Ierland reizen.
Het minutieuze onderzoek te Londen
concentreert zich thans vooral op zes per
sonen, van wie er vier, naar men gelooft,
onlangs uit den Ierschen Vrijstaat geko
men zijn.
Ook doet de politie alle moeite, de her
komst der explosieve stoffen te vinden.
In Downingstreet zijn bijzondere voor
zorgen genomen. De politie patrouilleert
daar voortdurend en gistermiddag vooral
was de aandacht, die zij aan de voorbij
gangers besteedde, uitermate groot.
„ER ZIJN GEEN LAFAARDS
IN ITALIË"
Oorlog met de komst der
eerste zwaluwen
Onbekookte taal in fascistische
bladen
De Fransche pers heeft onlangs, in
reactie op de zeer grove aanvallen, welike
Italiaansche dagbladen op Frankijk heb
ben gedaan, op haar beurt van leer ge
trokken tegen Italië en o.a. den moed van
het Italiaansche leger in twijfel getrok
ken. Dit heeft in het land van den duce
ontzaglijk veel kwaad bloed gezet en een
ongekend felle perscampagne tusschen
beide landen ontketend.
In verband hiermede voorspelt een ze
kere Pedrazza in een fascistisch
partijblad, dat Europa nog in dit voorjaar
in een oorlog zal gewikkeld zijn. ..Het is
mogelijk, zegt hij. dat de crisis zeer snel
in de komende dagen zal losbreken, doch
het is waarschijnlijker, dat het zal gebeu
ren met de 'komst der eerste zwaluwen"
Deze voorspelling heeft onder de be
volking van Rome groote beroering ge
wekt.
In politieke kringen te Rome meent men
te moeten concludeeren. dat de perscam
pagne aan de contróle ontsnapt is en dat
heide regeeringen goed zouden doen, er de
onmiddellijke staking van te bevelen, vóér
het te laat is.
„Er is iets nieuws in de lucht", aldus
Pedrazza. wij ontmoeten onze kennissen
op straat met ernstiger gezichten en harder
blikken iedereen is ongeduldig.. wij
hebben allen uniformen in de kast Alles,
wat wij te doen hebben, is ze aan te trekken
De groote verwoesting in de electricitéits-
centrale te Southwark, een der voorsteden
van Londen. Van de omliggende gebou
wen bleef geen ruit heel.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Dit Nummer bestaat uit TWEE bladen
Verschenen is het Voorloopig Verslag
der Tweede Kamer over de begrooting
van Suriname.
In Zeeland heeft de vorst ernstige
schade veroorzaakt aan de te velde staan
de wintergewassen.
De werkloosheid in de laatste week
van December.
De verkoop van tomatensoep is een
groot succes geworden.
Een ledenvergadering over het conflict
in de Burgerwacht Amsterdam: drie le
den zijn geroyeerd.
Drs J. H. Gispen te Den Haag is be
noemd tot directeur der Organon.
Dr J. Th. Obbink wordt dezer dagen
zeventig jaar.
Uiterst felle Italiaansche perscampagne
tegen Frankrijk.
China vraagt aan den volkenbond we
derom steun tegen Japan.
Flandin en Blum over de niet-inmenging
in Spanje.
fertje gevonden, waaraan "n wekker-instal
latie met draden bevestigd was, vermoede
lijk de overblijfselen van een tijdbom.
In Birmingham is vlak bij de electricl-
teitsfabriek een niet ontplofte bom gevon
den en in de omgeving dier stad is een mast
van het electriscihe net door een bom be
schadigd.
Een boerenknecht heeft in een laantje niet
ver van den mast een heel pakket bommen
gevonden. Het waren primitieve bommen,
zakjes springstof, waaraan een electrisch
koord bevestigd was.
De autoriteiten beschouwen het complex
dezer incidenten als een bewijs, da* een
reusachtig complot bestaat. Als al deze bom
men ontploft waren, zou het geheele licht-
net in de Midlands gestoord zijn geweest.
De leiders der I.R.A. (Iersche Republi-
keinsche leger) te Dublin weigeren zich uit
te laten over de berichten omtrent de bom
aanslagen en de vraag, of deze tot de acti
viteit der I.R.A. behooren. Ook in de krin
gen, die met de I.R.A. in contact staan,
gert men iedere verklaring.
De „Civic Guard" heeft inlichtingen aan
Scotland Yard verstrekt over den aard
oe bommen en andere explosieven waarvan
de I.R.A. gebruik pleegt te maken. Afgezien
hiervan heeft er geen uitwisseling van ge
dachten en inlichtingen tusschen de regee
ringen van Ierland en Engeland plaats ge
had. De regeeringen, zoowel die van Noord
■Ierland als die van Ierland, bewaken de
havens streng en onderzoeken alle uitgaan
de en binnenloopende schepen.
en weg te gaan zonder melodramatische af
scheidsscèneswij zijn bereidt
„Ook gij, lezers, zijt bereid. Er zijn geen
lafaards in Italië. Lafaards zijn er in Frank-
rijk en als zij ons beleedigen, doen zij dat,
omdat zij in angst leven".
De ..Tevere" zegt het krasser: „44.000.00G
menschen hebben reeds gespuwd in het ge
laat der derde republiekKomt, Fran
sche admiraals, om de grondige bespuwing
le ondergaan, die de laatste matroos in
Italië voor u heeft voorbereid!"
Een andere onsmakelijke uitlating van een
Italiaansch oud-officier seint nog het Ste
fan i-agent.schap. Bedoelde soldaat vocht dap
per mee tijdens den oorlog, o.a. in Oost-Afri-
ka. Te Blignv werd hij zwaar gewond, ge
decoreerd en gebreveteerd.
De oud strijder is thans blijkbaar hevig
onder den indruk gekomen van 't „Tevere"-
artikei, dat Frankrijk „waard acht bespuwd
te worden". Hij schrijft aan den directeur
van genoemd blad, hoe ontzettend het hem
nu spijt, het „smerige Frankrijk te Blignv
te hebben verdedigd".
„Ik haast mij", zoo gaat hij verder, „u dc
decoratie en het brevet te zenden, waarmede
mijn moed beloond werd, opdat ge ze, met
die der andere Italiaansche oud-strijders, die
het zeer walgelijke Frankrijk toen verdedig
den, zult werpen in het vuilste privaat van
italië, dat intussrhen zelfs nog te goed is
voor dezen smaad".
Het schrijven was onderteekend: Ugo di
Mario, „toekomstig vrijwilliger in den oor-
'og tegen het zeer laffe Frankrijk".
Urk uit zijn isolement verlost
P.T.T. mankt een radio-verbinding
's-GRAVENHAGE, 18 Januari. In ver
band met de gestoorde telefoongemeenschap
met Urk heeft de PTT. dadelijk gepoogd
de verbinding met het eiland langs radio-
telegrafisrhen weg te herstellen.
Dit is gelukt. Maandagavond vertrokken
twee P T T -ambtenaren naar Kampen met
••en paar 5 meter zendinstallat'es waarvan
er een in den vroegen ochtend van Dinsdag
naar Urk werd overgebracht. F.nkele uren
de aankomst aldaar, had men reeds ver-
onding met Kampen, zoodat Urk althans
"adiografisch weer gemeenschap heeft met
den wal.
PONTIER
KARREMAN
MAKELAARS IN
ASSURANTI ÉN
ROTTERDAM
behartigen de belangen van verzekerden
De Bilt voorspelt:
Kouder, geen regen
Voor de kuststrook: iets kouder,
geen regen van beteekenis, gedeeltelijk
bewolkt, matige, tijdelijk krachtige zuide
lijke wind.
Voor het binnenland: kouder des
nachts, overdag iets kouder. Geen regen
van beteekenis, gedeeltelijk bewolkt,
matige, tijdelijk zwakke zuidelijke wind.
Stormwaarschuwirugsdfienst: hedenmorgen
te 9.50 werd geseind aan a'lle posten: „Attentie
neerhalen".
BAROMETERSTAND
Stand vanmorgen half twaalf 746,0.
fHERMOME TERSTAND
Stand vanmorgen half twaalf 10,2 C.
FIETSERS LICHT OP
19 Jan. Van 's av. 4,50 u. tot 's morg. 7,30 u
pAlnceSS
ONZE NIEUWSTE
NAJAARSMODELLEN
voorradig
H.J.VAN BLADEL, Waalwijk
KAN MAAR DE BESTE ZIJN
TWENTOL" - DEVENTER
RESTAURANT
DIKKER THIJS AMSTERDAM
DINER vanal 1 1.75
LUNCH f 25
ZEEUWSCHE HOEK 12—2 uur:
Speciale Plats du Jour vanaf 0 50
Koffie 0.15.
