!lirtuiir£Viitsrl)r (tToumnt
Als 't wintert in Nederland
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leidenen Omstreken
iatjonnementspnjg:
Per kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agentschap gevestigd is 235
Franco per post 2.35 portokosten
Per week0.18
Voor bet Buitenland bij wekelijkscfre
zending4.50
Bij dagelijksche zending55°
Alles bij vooruitbetaling
|f. Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/i d
NO. 6578
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 53936
MAANDAG 19 DECEMBER 1938 19e Jaargang
Sbbertentieprijjen:
Van I tol 5 regelI.l7'/i
Elke regel meer0.22'/j
Ingezonden Mededeelingen
van 1—5 regels 230
Elke regel meer0.45
Voor het bevragen aan '1 bureau
wordt berekend 0.10
IJsselmeer en Wad
denzee één ijsmassa
Groote stagnatie voor de
scheepvaart
Schip op het IJsselmeer in
moeilijkheder
De plotseling fel inzettende koude
is zooals te begrijpen in ver
schillende opzichten niet zonder ge
volgen gebleven. Het verkeer te
water ondervindt in het Noorden
reeds groote hinder, op het IJssel
meer is de vaart zelfs al onmogelijk,
evenals op de Waddenzee. Verschil
lende bedrijven hebben hun werk
zaamheden al moeten staken, de
meeste werkverschaffingen liggen
stil. Hieronder vindt men een groot
aantal berichten dienaangaande.
Vertraging op het IJsselmeer
SCHELLINGWOUDE, 19 Dec. Zoover het
oog reikt is het Buiten-IJ en het IJsselmeer
thans bedekt met ijs, dat zich in den na
nacht van gisteren gezet heeft Toen het per
soneel van de Oranjesluizen gisteren om ze3
uur aan het werk toog, was hiervan nog
niets te zien, doch korten tijd later kwam
het grondijs reeds opzetten.
Uit de binnengekomen berichten blijkt, dat
Ue ijsvelden voornamelijk aan de Noorrt-
Ilollandsche kust te vinden zijn. Door den
ruid-oostcn wind worden zij hierheen go-
dreven en stapelen zich op elkander. Het
scheepvaartverkeer ondervindt, zooals be
prijpelljk, groote stagnatie. Alle zeilverkeer
ligt stil.
De passagiersboot te Zwolle, welke Zater-
'dagavond negen uur de Overijsselsohe hoofd
stad verliet en gewoonlijk 's morgens om
vier uur in de Oranjesluizen aankomt, arri
veerde thans pas om elf uur, dus liefst met
zeven uur vertraging. De kapitein deelde
mede, bij de Overijsselsche kust te kampen
te hebben gehad met zeer laag water en
daarna met een papperige ijsmassa, die
groote moeilijkheden opleverde.
Ondanks alles voeren gistermorgen toch
nog twee oude Lemmer-booten en vier S tan
fries-booten uit, die alle Lemmer als einddoel
hadden.
Marken Is geïsoleerd
MONNIKENDAM, 19 Dec. het eiland Mar
ken lag gisteren reeds geheel geïsoleerd. De
Gouwzee is één groot ijsveld. De boot der
N.Z.H.T.M. en de particuliere veerboot, die
in normale omstandigheden de verbinding
onderhouden met den vasten wal, zijn gister
niet uitgevaren. Aangezien het Ijs nog niet
zoo sterk is, dat jmen er over kan loopen, !s
het dus op het oogenblik niet mogelijk het
eiland te verlaten of te bereiken.
Zware ijsvormlng tn het Buiten-IJ
SCHELLINGWOUDE, 19 Dec. Omstreeks
half vier arriveerden gister in de Onanjo-
sluizen drie vrachtbooten van de N.V, Kee-
derij ..Stanfries".
Vroeg in den morgen waren zij uit Enk-,
huizen, het laatste tusschen-station op de
lijn, vertrokken. Zij bereikten tegen 1 uur
het Buiten-IJ. Ook hier ping het oorspronke
lijk nog niet zoo moeilijk, doch toen de drie
stoomvaartuigen de slurf bij de z.g. batterij,
onder Durgerdam hadden bereikt, stapelden
de moeilijkheden zich op. De ijsmassa werd
Steeds dikker en de drie booten, achter el
kander varende, kwamen maar nauwelijks
Vooruit. Herhaaldelijk voeren zij terug, om
'dan met volle kracht vooruit een nieuwe
poging te wagen, doch ook dit leidde niet
altijd tot het gewenschte resultaat Men
had meer dan drie uur noodig om tenslotte
de Oranjesluizen te bereiken.
Als koning winter in ons land regeert. Met alle macht probeert men de Oranje-
sluizen ijsvrij te houden voor het schutten der schepen
De Groningen 3 In het Bulten-IJ vast
AMSTERDAM, 19 Dec. Gisteravond om
streeks kwart over zes arriveerde de „Gro
ningen 4" van de HollandFriesland—-Gro
ningen-lijn, komende uit het IJsselmeer, in
de Oranjesluizen. Tazelfder tijd naderde de
Groningen 3 doch op een gegeven moment
bleek deze boot niet meer verder te kunnen
Van boord werden lichtsignalen gegeven,
waarna de Groningen 4 terugkeerde om een
onderzoek in te stellen. Het bleek, dat het
andere schip ter hoogte van de vliegloods
zco vast in het ijs zat. dat het voor- noch
achteruit kon. De Groningen 4 heeft daarop
het ij,s stuk gevaren, waarna beide schepen
om kwart over tien de reis naar Amsterdam
voort/.otten.
Van heden af zou de dienst over het
Noordhollandche Kanaal via Nieuwendiep en
Kom werd erzand worden onderhouden.
Schipper geïsoleerd op het IJsselmeer
Dezer dagen geraakte het motorschip
„Aaltje", schipper De Haan, van Nigte-
vecht ten gevolge van den mist od het IJs
selmeer nabij Muiderberg aan den grond.
Tot dusverre gelukte het den schipper niet
zijn schip los te krijgen.
Zaterdag ging de schippersknecht met
een roeiboot naar den wal ran levensmidde
len in te slaan. Toen de knecht terugkwam
was de roeiboot verdwenen, zoodat de man
niet aan boord terug kon komen. Schipper
De Haan bevond zich toen alleen aan boord
zonder voldoende leeftocht Ten gevolge van
den oostenwind, welke juist op den wal
stond, kwam er veel buiswater over, waar
door het schip dik onder het ijs zat.
De knecht heeft zich in verbinding gesteld
met de Oranjesluizen en daarna met het
havenkantoor te Amsterdam om raed en
bijstand. De burgemeester van Muiden werd
van de Oranjesluizen af van het gebeurde
op de hoogte gesteld, aangezien het schip
door den grooten ijslast kan omslaan en
zinken Het Amsterdamsche Havenkantoor
zond een sleepboot naar het bedreigde schip,
doch deze boot kon de „Aaltje" niet dichter
dan op 600 meter naderen,
Eerat Zondagochtend tegen twaalf uur
is men er met een ijsvlet in geslaagd de
„Aaltje" te bereiken. Schipper De Haan
ia van boord gehaald en veilig aan wal
gebracht.
Vier mannen uit Muiderberg vertrokken
met de vlet naar het aan den grond geraakte
vaartuig, doch de twee, die de vlet voort
duwden, zakten door het ijs. Aangezien het
ter plaatse zeer ondiep is, kwamen zij er
met een nat pak af. De twee anderen zetten
met succes den moeilijken tocht naar de
„Aaltje" voort
Laag water op de Wadden
HOLLUM, 19 Dec. De oostenwind, welke
het water uit de Waddenzee heeft gestuwd,
is oorzaak, dat ook Zaterdag de postboot
van Ameland niet naar de Friesohe kust
De ijspret in ons land viert hoogtij en aller wege wordt reeds druk schaats gereden.
Een kijkje op een der banen in de Resi dentie
Dertien h veertien
graden vorst
Het heeft er flink op los gevroren
vannacht! 't Liet zich gisteravond
al aanzien, dat het kwik in de ther
mometer flink in de laagte zou
gaan: in Groningen vroor het 11
graden; in Maastricht 10 en in
Vlissingen 9 graden. In den loop
van den nacht werd het uiteraard
nog veel kouder en zoo daalde de
thermometer in Rotterdam tegen
den morgen tot 13V2 graad Celsius
beneden de streep!
Dusdanige vorst heeft altijd on
middellijke gevolgen, zooals uit het
onderstaande lijstje wel blijkt:
Op het IJsselmeer ligt de zeilvaart
geheel stil, de overige vaart waar
schijnlijk vandaag ook.
Verschillende schepen raakten vast
in het ijs.
Marken is geïsoleerd, evenals de
eilanden in de Waddenzee.
De werkverschaffingen zijn vrij
wel overal stopgezet.
In Amsterdam kwamen gisteren
vijftig schoorsteenbrandjes enz.
voor.
is kunnen oversteken Daardoor heeft zich
een hoeveelheid post van twee dagen opge
stapeld en zijn ook de personen, die zich op
reis wilden begeven, gedwongen geweest op
het eiland te blijven. Voor zoover het oog
reikt is in de Waddenzee alles ijs.
De veerdienst op Schiermonnikoog is he
den gestaakt, zoodat het eiland thans geheel
is geïsoleerd. De veerboot zit op Oost-
Mahorn, evenals de reddingboot Insulinde,
in het ijs bekneld.
Een vrachtscheepje van Schiermonnikoog,
schipper Smeenk, zit tusschen Schiermon
nikoog en Oost-Mahorn eveneens in het ijs
bekneld De schipper gaat af en toe over ijs
naar Schiermonnikoog om levensmiddelen
aan boord te halen. Het scheepje, dat gela
den is met beurtgoederen, verkeert in een
gevaarlijke positie
Bloemenaanvoer vertraagd
AALSMEER. 19 Dec. In het kweekers-
centrum te Aalsmeer, vanwaar eiken mor
gen de duizenden snijbloemen en potplan
ten per schuit naar de veiling worden ge-
gebracht. veroorzaakt de plotseling opgeko
men vorst veel ongemak. Reeds zijn toebe
reidselen getroffen, dat vanaf heden het ge
heele bloemenvervoer met speciale lorries
zal plaats vinden, daar alle slooten dicht
liggen.
Slopzetting van werkverschalfingen
De Rijksinspecteur der Werkverschaffing
te Alkmaar deelt mede. dat met ingang
van heden bij doorvriezend weer de werk
zaamheden der werkverschaffing, inspectio
Alkmaar, zijn stopgezet. Ook uit Z w o 11 e en
Dordrecht, alsmede uit de provincie
Limburg bereikten ons soortgelijke be
richten.
Vijftig schoorsteen- en binnenbrandjes
AMSTERDAM. 19 Dec. Amsterdam was
gisteren uitgestorven. Amsterdam zat om de
warme kachel. Amsterdam stookte kolen,
totdat de kachel roodgloeiend stond en Am-
EEN STROOM VAN STROOP
Zeebrugge verontrust door een
merkwaardig geval
Groote materieele schade
aangericht
De felle koude heeft in Zeebrugge (Bel
gië) een merkwaardig ongeluk veroorzaakt
Onder de inrichtingen van een havenmaat
schappij bevinden zich zes tanks voor het
opslaan van traan, stroop en creosoot. Op
een gegeven jogenblik hoorde men een dof
gedreun. Een onderzoek wees uit, dat een
der tanks, die niet minder dan 4.200 ton
suikerstroop inhield, was ingestort De sui
kerstroop stortte zich uit over den grond en
liep als een dikke golf in de richting van
twee cokesovens. Onderweg werd een twee
de tank door het geweld van de voortstroo-
mende massa omvergeduwd. Deze tank was
gevuld met 2.200 ton melasse. Ook een
kleine tank, waarin 150 ton creosoot was op
geslagen, werd omvergeduwd. Een eindje
verder werd de muur, die opgetrokken ls
rondom het emplacement der maatschap
pij, weggedrukt. Steeds verder stroomde de
dikke massa, passeerde een sloot en ver
spreidde zich over den weg, tot zij eindelijk
uitkwam bij de installaties der cokesovens.
Verscheiden met cokes geladen wagons
werden omvergeworpen en de gebouwen
der cokesovens werden bedreigd.
Terstond waren de politie en de gendar
merie gealarmeerd. Tegen twaalf uur arri
veerden voorts 200 soldaten van het garni
zoen te Brugge ter versterking
Wanneer men bedenkt, dat de suiker
stroop een waarde heeft van 50 centimes
per k.g. en het creosoot 90 centimes, kan
men nagaan hoe groot de schade, alleen
aan verloren grondstoffen is. Bovendien zijn
de cokesovens, die Brugge van gas voor
zien, bedreigd. In overleg met de maat
schappij, die gas levert aan Oostende, zul
len terstond maatregelen beraamd worden.
De opgeslagen suikerstroop was pas
lost door het Engelsche s.s. „Athelmer",
Alles was verzekerd.
Wat de oorzaken van het ongeval betreft,
het schijnt wel, dat die gezocht moeten wor
den in de plotseling optredende felle koude
waardoor de tanks gekrompen zijn, terwijl
de melasse zelf niet samendrukbaar is,
dat de ijzeren tankwanden scheurden.
sterdam sprak dan: ,Ach wat lekker".
Maar heel velen dachten er n i e aan, dat
de overvloedige hitte-uitstraling wel
gevaarlijk kon zijn. Vooral dan, wanneer de
schoorsteen niet erg schoon is. En in vijftig
gevallen veroorzaakte die groote hitte-uit
straling een brandje in den schoorsteen of
in de kamer wanneer de vloeiende kachel
even onbewaakt werd gelaten. En in aiie
vijftig gevallen renden de bewoner' angstig
naar een telefoon, of naar een brandmelder.
Zoo gebeurde het dan ook, dat vijftig maal
een motorwagen van de brandweer door de
koude verlaten straten joeg!
Ijsvermaak
Vooral in het Noorden is al veel schaatsen
gereden. In de Zuidelijke provincies was het
ijsvermaak nog beperkt, maar het scheelt
niet veel meer, of de ijspret kan algemeen
worden. Verschillende ijsclubs berichten ons
reeds, dat de banen geopend zijn; anderen
zien het nog even aan. in'verband met de
wakken, die nog gevaarlijke plekken vor
men. Maar morgen zal bij aanhoudende
vorst wel oevral gereden worden.
ZAANDAM. 19 Dec. In de kerk van de
Ned. Herv. Gemeente van West-Zaandam,
bekend onder den naam van Bullekerk, is
ingebroken. Nadat de nachtelijke bezoekers
aan de achterzijde van het gebouw waren
binnengedrongen, wisten zij de deur van
de consistoriekamer te forceeren. Hier bra
ken zij zes offerblokken open, waarna zij
zich den inhoud, een totaalbedrag van
<j 120. toeëigenden. Men heeft de daders nog
niet kunnen achterhalen.
BEILEN, 19 Dec. Zaterdag heeft het 3-
iarig zoontje van den rijwielhandelaar R. de
Werd. een pinda in de luchtpijp gekregen.
Hoewel de vader zich onmiddellijk met
het kind naar dien dokter spoedde, kon me
dische hulp niet meer baten. Het kind ie
gestikt
DE NEDERLANDSCHE
ZELFSTANDIGHEIDSPOLITIEK
Weerspiegeld in de dislocatie
der weermacht
DEN HAAG, 17 Dec. De regeerings-
persdienst meldt: Naar aanleiding van
in de Duitsche pers verschenen be
schouwingen over de vraag of de dislo
catie der Nederlandsche strijdkrach
ten moet leiden tot de opvatting dat
Nederland zijn zuidgrens en met name
zijn westgrens min of meer ongedekt
laat, terwijl het een onevenredig groo
te troepenmacht aan de oostgrens ge
reed zou houden, wordt van bevoegde
zijde het volgende medegedeeld:
In dagen van Internationale span
ning worden langs onze kust opgesteld
niet één bataljon (gelijk in Duitsche
bladen op gezag van een publicatie
van een Néderlandsch oud-opperoffi-
cier was vermeld), doch verschei
dene bataljons, nog afgezien
van de kustartillerie.
In normale tijden zijn deze meer in het
centrum des lands gelegen. Bovendien
moet bij een beoordeeling dezer dislocatie
er mede rekening worden gehouden, dat on
ze westgrens een zeegrens is. en dus een
natuurlijke belemmering vormt voor een
aanvaller. Vooral echter moet gelet worden
op het feit, dat de kustverdediging niet al
leen— en zelfs niet in de eerste plaats
aan de bovenbedoelde troepen der land
macht is toevertrouwd, doch bovenal aan
de Kon. Marine, die daarvoor de beschik
king heeft over het noodige varend mate
riaal en doode weermiddelen als mijnver-
sperringen.
Wat de zuidgrens betreft, zij er op gewe
zen dat deze korter is dan de oostgrens.
Voor de zooveelste maal moge
uit het voorgaande blijken, dat
het de regeering ernst is met de
toepassing harer zelfstandig
heid spolitiek naar alle zij den.
PRIJSVRAAG DE VRIES ROBBé
De N.V. De Vries Robbé te Gorkum heeft
onlangs een prijsvraag uitgeschreven voor
een embleem, dat als fabrieksmerk is b*
bezigen.
Niet minder dan 947 inzendingen k./a-
men in.
De jury kende de prijzen toe aan den heer
M. Budding te Amsterdam onder motto
„Stabiel", le p rijs; mej. J. Louwerse te Was
senaar onder motto „Oplossing X", 2e prijs;
den heer J. van de Weg te Eindhoven onder
motto „Relief', 3e prijs.
SCHOOL VOOR VLASBEWERKERS
Hoewel nog niet alle gemeenten «uhsi.lie
hebben toegezegd, is toch de oprichting van
de stichting „Vakschool voor Vlasbewerkers
m Noord-Brabant" een feit geworden. Dit
is de tweede vlassersschool in ons land. In
Friesland (Het Biit) is men n.l. reeds verder
met de voorbereiding van een dergelijk in
stituut In Zeeuwsch-Vlaanderen is men ook
met de voorbereiding bezig. Het hangt 1 ans
van de toezegging van subsidie te Den Haag
af, wanneer men met het bouwen kan oe-
ginnen. te Standdaarbuiten.
Een definitief bestuur
Brand in de kerk te Bolnes
IJSELMONDE, 19 Dec. Gistermiddag is
brand ontstaan in de Geref. Kerk te Bolnes.
Toen Ds. Warnink omstreeks half een in het
kerkgebouw kwam, bemerkte hij dat achter
In de kerk een viertal banken in brand was
geraakt, waarschijnlijk door het omvallen van
een stoof. De banken zijn verbrand, terwijl
ook het orgel beschadigd werd. Met eigen
middelen en met behulp van de slangenwan
gen is het brandje gebluscht. De avonddienst
kon door dezen brand geen doorgang vinden.
Te Uselmonde begon om negen uur,
een half uur voor den aanvang van den
dienst, de kachel zoo geweldig te rooken, dat
het heele gebouw in korten tijd vol rook
stond en men van buiten gezien aan brand
dacht. Gelukkig was dat niet het geval, doch
men was toch genoodzaakt, den dienst te
houden in een vergaderlokaal onder de kerk.
Toen de dienst begonnen was, zijn enkele
stukken van het plafond losgeraakt en naar
beneden gevallen, zoodat men van geluk mag
spreken, dat er geen mensohen In de kerk
waren. Dan zouden er wellicht ongelukken
gebeurd zijn. Naar de oorzaak van dit ge
vaarlijke verschijnsel wordt een onderzoek
ingesteld.
Het Utrechtsche Station door vuur verwoest
In den nacht van Zaterdag op Zondag heeft in Utrecht een
brand gewoedwelke ongekend is in de geschiedenis
van het brandwezen in ons land, en die sterke herinneringen
opriep aan den brand welke indertijd het Leidsche Stadhuis
heeft verwoest. Ook toen was er evenals in het Utrecht
sche geval bijna geen bltisschen mogelijk omdat het
bluschwater steeds bevroor, ook toen was er een sterke
wind, welke den brand aanwakkerde. De interessante mede
deelingen welke onze redacteuren die verslag van den brand
gaven, doen op pagina vijf van dit blad zullen onze lezers
doen zien, dat deze reuzebrand van zeer grooten omvang
geweest is, waarbij de brandweerlieden voor een bijna on-
menschelijke taak gestaan hebben om het vuur te bestrijden.
VOORNAAMSTE NIEUWS
□it Nummer bestaat uit DRIE bladert
In het Centraal Station te Utrecht heeft
een brand van ernstig karakter gewoed.
Overleden is Ds D. A. van Haselen,
emeritus predikant der Ned. Herv. Kerk
.n Charlois.
De plotselinge felle koude heeft heel
wat ongerief veroorzaakt.
Overleden is Ds G. Ploos van Amstel*
emeritus predikant der Geref. Kerk varf
Oppenhuizen.
Mussolini's redevoering op Sardinië.
Zeebrugge bedreigd door een stroop-i
lawine.
Te Hebron demonstreeren de Arabier
ren vóór Engeland.
Herstel der monarchie in het rechtsche
Spanje
DE WEERSOMSTANDIGHEDEN
Wat voor weer krijgen we
Voor het gehcelo land: meest matige, tij
delijk nog toenemende Oostelijke wind,
helder tot licht of half bewolkt, droog weer,
strenge vorst des nachts, overdag matige
BLO
BANDEN
ROTTERDAM DEN HAAG
TEL. 28000 TEL. 770038
BOEKHOUDING
BALANS
BELASTINGZAKEN
JOH. A. RIENKS
C00LSINGEL 71 ROTTERDAM
Telefoon 13634
BATES MEERWANDIGE
PAPIEREN ZAKKEN
GEVEN
GEMAK en BESPARING
BATES CEPRO ZAKKEN MLI. N.V.
MAASTRICHT
N.V. BETONBOUW
v.h. Fa. Kool en Wildeboer
Fabriek en Kantoor HOOGKERK (Gron.J
Telefoon 1766
Bijkantoor DEVENTER, Telef. 3865
Uitvoering van Beton-, Utiliteits-, Burger
en Waterbouwwerken. Groote voor
raden Betonartikelen, ook met aspbalt
geïmpregneerd of gepenetreerd tegen
agressieve invloeden.
BETON EMAILLE en ARTILUX-
MATERIAAL voor muurbepleistering en
gevelstnkken.
Lezers van dit blad, laat het U niet weer
houden, ook eens bij ons aan te vragen.
Steeds wordt door ons geleverd door het
geheele land.
Voor de vervolgden om ras
en geloof
De penningmeester van het Protest an tsch
Hulpcomité voor Uitgewekenen om Ras of
Geloof, de heer H. P. Doodeheefver,
schrijft ons:
Zoo nu en dan ontvang ik ee brief, waar
in men betoogt, dat eerst de Nederlandsche
werkloozen en behoeftigen geholpen moeten
worden.
Het bestuur van ons comité is het daar
mee geheel eens. De actie van ons comité
bedoelt dan ook geenszins een stopzetting
van de hulp aan eigen volksgenooten. Het is
slechts de vraag, of hen boven de hulD, die
men aan iandgenooten verstrekt, zich uit
louter menschelijke overwegingen niet ver
plicht acht, ook menschen te helpen die zich
in hun nood tot ons wenden.
Ons Comité vraagt dus. niet alleen en uit
sluitend te denken aan de vervolgden om ras
of geloof, maar alleen om hen niet te ver-
