llirtuur £>iitsij)r (Courant
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leidenen Omstreken
Het Rotterdamsche Vliegveldcomité
zet zijn standpunt uiteen
Schiedamsche molen in vlammen
„MALLEJAN", Vierhouten, tel, 7
«EAGERC
GIN
abonnementsprijs:
Per kwartaal in Leiden en in pfaatsen
waar een agentschap gevestigd is 235
Franco per post 2.35 portokosten
Pct week0.18
Voor het Buitenland bij wekeliikscïie
zending4.50
Bij dagelijksche zending. 550
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 et. met Zondagsbfad 7'/j
No. 6571
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 39936
ZATERDAG 10 DECEMBER 1938 19e Jaargang
2ttfoertenticprij?cn:
Van 1 tot 5 regels 1.17'/»
Elke regel meer0.22'/j
Ingezonden Mededeelingen
van 1—5 regels2.30
Elke regel meer0.45
Voor het bevragen aan 't bureau
wordt berekend0.10
Kwaal en medicijn
SE1
•ale
Het is een bekende waarheid, welke
nooit veroudert, dat het stellen van de
diagnose, het omschrijven van het ziek
teverschijnsel en het aanwijzen van de
oorzaak, van groote beteekenis is; doch
dat zich daarbij de gepaste medicijnen
moeten voegen.
Een maatsdhappelijk-godsdienstige
kwaal van ons volk, welke steeds verer
gert, is, dat de Zondag al minder dag
van rust wordt, waardoor de Zondags
heiliging al meer in 't gedrang komt. Wij
zagen in ons vorig artikel hoe voor dit
kwaad in Roomsch-Katholieke kringen
de oogen beter opengaan en mutatis
mutandis konden wij ons bij de diag
nose van de kwaal volkomen aansluiten.
Daarom nu iets over het medicijn.
Laten wij daarbij buiten beschouwing
wat specifiek kerkelijk Roomsch is, dan
zien wij in de beschouwing in „de Maas
bode", waarop we reeds de aandacht
vestigden, een verblijdende heenbuiging
naar het standpunt der orthodox-protes
tanten. Wij doelen hier natuurlijk op bij
komstige maatregelen en middelen, wel
ke de Zondagsheiliging kunnen bevorde
ren; de uiterlijke steunpunten voor een
Christelijke levenswandel. Dat een
Christelijke levenswandel niet mogelijk
is zonder een diepe, godsdienstige le
vensovertuiging staat van te voren vast
en is in confesso. Zooals de schrijver in
genoemd blad zegt: „achter de directe
oorzaken van het kwaad, ligt de groote
indirecte oorzaak, dat n.l. het diepe ge
loof, de innige geloofsovertuiging bij ve
len ontbreekt en heeft plaats gemaakt
voor godsdienstig indifferentisme. Daar
ligt het hart van de kwestie; geef den
mensohen het diep geloof weeren
'de Zondagsheiliging zal vanzelf terug
komen!"
De prediking moet daarop dan ook
steeds gericht zijn. Maar ook uiterlijke
iteunsels zijn onmisbaar en de vruchten
faoeten gezien worden. Tusschen beide
heerscht steeds een onophoudelijke wis
selwerking.
Op enkele middelen door den schrijver
genoemd, vestigen we kortelijks de aan
dacht. Buiten bespreking laten we die,
welke in de zuiver kerkelijke sfeer lig
gen. .Volle nadruk wordt terecht gelegd
op „verspreiding van goede lectuur en
van platen met propagandistische strek
king. Van de neutrale pers is in dezen
natuurlijk niets te verwachten".
Dat moet helaas telkens weer naar vo
ren gebracht worden. Want al te velen
Vergeten steeds weer, dat de Christelijke
pers, ondanks haar gebreken en tekort
komingen, recht heeft op een plaats in
het gezin boven de z.g. maar nooit in
wezen neutrale pers. Men zou bij het
aanhooren van catechismuspreeken over
Welk gebod ook, soms denken, dat de
prediker meer gevaar ziet in onchriste
lijke boeken-, dan in neutrale dagblad-
lectuur. En dat is een schromelijke ver
gissing. Moge het, zoo noodig, anders
worden.
Dat „inperking van de reisgelegenheid
en vermaken op Zondag, speciaal in de
ochtend -en voormiddaguren, zoo noodig
met medewerking van de overheid"; on
ze volkomen instemming heeft, behoeft
niet gezegd. De steun van deze zijde zal
door hen, die sinds jaar en dag op deze
inperking aandringen, gaarne worden
aanvaard.
En dat het den schrijver ernst is,
blijkt uit zijn aansporing om te breken
met de huidige praktijk, „dat R.K. orga
nisaties des Zondagsmiddags het kerkbe
zoek praktisch belemmeren". Wij wezen
daar reeds op. Indien de opvatting in
gang vindt, dat men vrijelijk over den
Zondag beschikken kan, als men des
morgens slechts „zijn godsdienstplichten
beeft vervuld", dan loopt het mis met de
Zondagsheiliging.
In verband daarmee is ook noodig
»,een betere regeling van de sportbeoefe
ning, want de bezwaren tegen de hui
dige sportbeoefening (sportmanie) zijn
overtalrijk en klinken van alle kanten op.
Een priocipieele sportorganisatie sta
voorop, maar is op zich zelf nog niet vol
doende." Neen, dat is het zeker niet. als
deze ondanks haar principieel karakter,
toch over den Zondag beschikt. Ons
principieel verzet tegen wedstrijden op
Zondag vond in Roomsch-Katholieke
kringen niet dikwijls weerklank. „Wij
hebben wat „ruimer" opvattingen, dan
gij", werd ons meermalen toegevoegd.
Moge die verdediging voortaan wat min
der gehoord worden.
Steeds meer moet de waarheid voor
opgesteld worden, dat de Zondag het
karakter van rustdag draagt. Rust
dag nu niet in die beteekenis. dat men
moet aflaten van slaafschen arbeid de
begeerte daartoe is algemeen maar dat
wij rust enmoeten van onze booze wer
ken om den eeuwig enSabbat reeds in dit
leven aan te yangeni
De G.A.O. in de Typografie
Herdenking vljl-en-twintig-]arig bestaan.
AMSTERDAM, 10 December. Ter herden
king 'van het feit, dat op 1 Januari 1914 het
eerste collectief contract in de typografie in
werking trad en sindsdien sedert vijf-en-
twintig jaar onafgebroken een collectieve
overeenkomst in dezen bedrijfstak van
kracht is geweest, alsmede ter herdenking
van vijf-en-twin tig jaren bedrijfsrechtspraak
van de oentrale commissie in de typografie,
zal op Donderdag 12 Januari 1939 des na-
mi dags van twee tot vier uur een openbare
zitting van genoemde commissie worden ge
houden in de aula van het Koloniaal Insti
tuut te Amsterdam.
Deze plechtige herdenking zal bestaan in
het uitspreken van een redevoering door
Prof. Mr. Paul Scholten, hoogleeraar
aan de Gemeentelijke Universiteit te Amster
dam, en den heer H. Diemer, voorzitter
van de centrale commissie.
Verschillende autoriteiten en vooraanstaan
de personen uit het juridische, sociale en
economische leven zullen tot bijwoning van
deze openbare zitting worden uitgenoodigd.
ALG. FRIESCHE LEVENSVERZ.-MY
LEEUWARDEN - BURMANIAHUIS
GROOT N00RDH0LLAN0SCHE VAN
1845
AMSTERDAM - VAN BRIENENHUIS
DUBBELE GARANTIE VOOR ALLE
VERZEKERDEN
Vervroegd ontslag voor
oudere arbeiders
Steungeld beschikbaar
In de Memorie van Antwoord op de Be
grooting van Sociale Zaken wordt hierom
trent het volgende opgemerkt:
Indien de iplannen tot vervroegd ontslag
van oudere arbeiders, als waarvan thans
sprake is in het grafisch bedrijf, verwerke
lijkt kunnen worden door de beschikbaar
stelling van dientengevolge bespaarde steun
gelden, is de Minister tot de bevordering
van zoodanige beschikbaarstelling in begin
sel bereid.
Cuhi etOltto We^tH^^yenX).Paadies
«Jlomtüaia
Dreigende gevolgen, indien
Schiphol Centraal Vliegveld
wordt
Leiderdorp ware een aan
vaardbare oplossing
ROTTERDAM, 10 Dcc. Hoewel
zulks aanvankelijk nog niet in de be
doeling lag, heeft het Rotterdamsch
vliegveldcoraité thans een brochure
uitgegeven, waarin de toekomstige
ontwikkeling van het luchtverkeer
in Nederland in verband met de be
langen van de groote bevolkings
centra wordt bezien. Aanleiding
daartoe was het feit, dat het ge
meentebestuur van Amsterdam kort
geleden een brochure en een boekje
heeft verspreid, waarin deze kwestie
wordt bezien, zoodat het Rotter
damsche Comité zijn aanvankelijk
ingenomen standpunt heeft laten va
ren en ook een publicatie het licht
doet zien.
Voor Rotterdam, de eerste handelsstad
des lands, behoort een eigen luchthaven tot
de onontbeerlijke outillage, zoo vangt de
brochure aan. Even goed als uit den con
currentiestrijd op scheepvaartgebied twee
havencomjplexen met groote welvaart zich
hebben ontwikkeld, kunnen de twee lucht
havens tot grooten bloei geraken. Uiteraard
zal een toekomstige internationale luchtlijn
zich richten naar diegene van de twee
havens, die voor haar de meeste attractie
biedt. Het gaat echter niet aan, thans een
dezer centra te bevoordeelen boven het an
dere, door aan dit laatste een verkeersmid
del' te ontnemen, dat in toenemende mate
invloed zal uitoefenen op de economische
weerbaarheid van de nijvere bevolking van
dit gewest.
Het zou onrechtvaardig zijn aan een
groot centrum van bedrijfsleven internatio
nale lucihtverbindingen te ontnemen en
deze eenvoudig te centraliseeren op een
luchthaven, welke in de onmiddellijke nabij
heid is gelegen van een ander centrum van
handel en verkeer. Met nadruk wordt in de
brochure ook gewezen op de dreigende ge
volgen, die de vestiging van een centraal
vliegveld op Schiphol zou hebben voor Rot
terdam ten opzichte van de vestiging van
buiteiilandsche huizen, die niet aan een be
paalde plaats binnen de landsgrenzen zijn
gebonden. Vanzelfsprekend zal dan Amster
dam gekozen worden,
Geheel industriegebied in de knel
Doch: niet alleen Rotterdam, zou de na-
deelen ondervinden. Ook het geheele indus
trie-gebied langs IJssel en Noord, langs de
Nieuwe Waterweg en rondom Delft, alsook
Den Haag als zetel van de' directies van
wereldbedrijven, zouden de gevolgen van
hun benadeelde positie in toenemende mate
aan den lijve gevoelen. Is het wel algemeen
bekend, zoo wordt gevraagd, dat in dit ge
deelte van Nederland ongeveer 21 procent
van 's lands bevolking woont, dat zich over
de aldaar gelegen zeehavens 83 pet van
's lands goederenvervoer van en naar zee
beweegt? ïs het wel algemeen bekend, dat
een groot gedeelte van 's lands nijverheid
hier is geconcentreerd?
Slechts met groote moeite en kosten sla
gen de industrieën er in aan de buitenland-
sche concurrentie het hoofd te bieden.
Oogenblikkelijke decisies worden eiken dag
verlangd en het is dikwijls een kwestie van
minuten of een buitenlandsche order kan
worden veroverd. Snelle communicatiemid
delen zijn daarvoor noodig. Als de minister
voor den afstand RotterdamSchiphol 50
minuten becijfert, stelt hij de zaak veel te
optimistisch voor. Men kan, zelfs bij gun-
fltfgg wsersomstandigheden wel bijna het
dubbele rekenen. En dat de afstand van
Rotterdam naar Schiphol niet grooter is, dan
die van de belangrijkste Europeesche steden
naar hun luchthavens, is, naar aangetoond
wordt, niet juist.. Daaromisde beslis
sing „Schiphol centrale vliegha-
ven" nu en voor de toekomst on
aanvaardbaar.
Een waardeloos compromis
Wat betreft de gesuggereerde oplos
sing, waarbij met Schiphol als centrale
luchthaven, aan Rotterdam een paar
buitenlandsche verbindingen zouden
toebedeeld worden, wordt gezegd, dat
hiervan in de practijk niets zal terecht
komen. Het vliegveld Rotterdam zou
dan de mogelijkheid missen zich de
outillage voor internationaal luchtver
keer te verschaffen, terwijl daarnaast
de K.L.M. kostbare pendeldiensten zou
moeten onderhouden. De gemeente
Rotterdam zou dan. bovendien zich de
exploitatiekosten moeten getroosten
van een vliegveld, met een aantal wei
nig frequente luchtverbindingen, dat
niet voldoende zou zijn om een gere
geld passagiers- en goederenverkeer
aan te trekken. Zulk een vliegveld zou
dus voor Rotterdam van geen belang
zijn. Rotterdam behoort dan ook dit
waardelooze compromis met de
meeste beslistheid van de
hand te wijzen.
Leiderdorp is aanvaardbaar
Centralisatie zou in ieder geval op een
werkelijk centraal gelegen plaats moeten
geschieden. Leiderdorp zou dan de aange
wezen oplossing zijn. Bij die oplossing
blijft Rotterdam ook in het komende we-
reldluchtverkeer opgenomen. Het comité
acht bet dan ook niet uitgesloten, dat Rotr
terdam dit werkelijk centraal gelegen
vliegveld daadwerkelijk zou willen steunen
Mocht de regeering echter uitvoering ge
ven aan haar voornemen om Schiphol tot
Centrale vlieghaven te maken, dan zou
aan Rotterdam een groot onrecht aange
daan worden. Men mag hopen, dat de
volksvertegenwoordiging den minister op
dezen weg niet zal volgen. Nog altijd zijn
er met goede wil en bereidheid tot samen
werken oplossingen te vinden, die aan al
len recht laten wedervaren.
Maar onaanvaardbaar is het,
dat Rotterdam en het heele gebied
van de Maasdelta feitelijk van het
Internationale luchtverkeer zou
worden afgesneden. Rotterdam en
omgeving zullen, het geldt een
levensbelang hierin nimmer
kunnen berustenl
Het inwendige grooten-
deels verwoest
Brandweer streed met
twaalf stralen
Schade ca vijf a zesduizend
gulden
Schiedam, 10 December.
1~^E bekende windrnolen „De Wal-
visch" staande aan de Westvest
hier ter stede, is gisteravond door brand
grootendeels verwoest. In deze molen is
gevestigd een maalderij van ertsen en
chemicaliën, benevens een drogerij van
kunstmeststoffen. De brand Is om
streeks half zes nitgebroken. In weinige
oogenblikken stonden vier van de aoht
verdiepingen In lichter laaie. Op ener
gieke wijze heeft de Schiedamsche
brandweer het vuur met twaalf stralen
bestreden. In den donkeren avond leverde
de brand een fantastisch schouwspel op,
dat door duizenden werd gadegeslagen.
De brandweer smaakte het genoegen,
na twee uur hard werken het vuur mees
tor te worden, zoodat uitwendig de mo
len gespaard bleef. Het inwendige werd
voor een belangrijk deel verwoest. De
schade wordt op vijf zes duizend gul
den geschat De machines en gereed
schappen zijn grootendeels verwoest
De ontdekking van den brajnd was heel
simpel: omstreeks half zes bemerkten voor
bijgangers op de Westvest, dat er rook krin
gelde uit een van de raampjes van den mo
len. Een paar minuten later werd men ter
hoogte van den tweeden en derden zolder
een lichtgloed gewaar, die het ergste deed
vreezen. Vooral toen ook de rook door de
kap omhoog begon te stijgen, wees alles er
op, dat Schiedam dezen avond een brand
van zeer ernstigen omvang zou gaan
lavett
In allerijl werd die brandweer gewaar
schuwd, die met groot materiaal uitrukte en
spoèdig ter plaatse was. De beide Magyrus-
ladders (verden uitgezet tegen den breeden
omgang met de bedoeling het vuur van bo
venaf te bestrijden. Tegelijkertijd ving men
aan de fel oplaaiende vlammen met vier
stralen te bestrijden door de raampjes boven
den deuringang.
Geen houden aanl
Het had er echter veel van weg dat al
deze maatregelen vergeef&ch zouden zijn. In
de iin den molen aanwezige droge stoffen
vond 't vuur overvloedig voedsel. Er ontwik
kelde zich een geweldige vuurhaard en
tegen zes uur sloegen dan ook de vlammen
door vrijwel alle openingen in den molen
naar buiten. Aan de zijde van de Westvest
en de Nieuwe Haven daalde een regen van
vonken neer.
Een uur lang zijn de vlammen er in
geslaagd den zegetocht door den molen
vol te houden. In dien tijd stortte zolder
na zolder in, zoodat het vuur meer en
meer vrij spel kreeg. Het was in den
donkeren avond een fantastisch schouw
spel, dat door duizenden langs den wa
terkant, waaraan de molen staat, werd
gadegeslagen, Daarbij verwachtte men,
dat ook de kaïp en de wieken vlam zou
den vatten. Zoover kwam H intusschen
"niet, want de brandweer slaagde erin
onder leiding van Ir A i k e m a en ar
chitect Alexander tenslotte het vuur
onder de knie te krijgen.
Aan de achterzijde vein den molen werd
een deur ingeslagen om de aanwezige petro-
leumbussen uit den molen te halen. Oogen-
schijnlijk baatte dat geen zier, want naar
mate de trok in den molen grooter werd,
stegen ook de vlammen meer omhoog. De
brandweer stond daarhij voor het uiterst
moeilijke geval, dat men door de kleine ope
ningen van den molen zoo weinig water
k wij t kon
Toch hield men dapper vol, en het zwoe
gen en slaven van de Schiedamsche brand
weermannen vond tenslotte toch zijn be
kroning in de volledige overwinning. Tegen
half zeven woedden de vlammen op het al
lerfelst en heeft men een oogenblik gedacht
de heele molen er aan zou gaan. Het
ging er echter om den maalzolder voor het
te vrijwaren. Een kwartier energieke
krachtsinspanning bracht uitkomst en om
kwart voor zeven zag men den vlammen
gloed al minderen. Een half uur later kon
men zeggen dat het gevaar practisch was
bezworen.
Tnwendig grootendeels verwoest
Dat neemt intusschen niet weg, dat de mo
len inwendig grootendeels is verwoest. Dit
betreft vooral de eerste vier zolders. Dat het
vuur niet honger is gekomen is vooral te
danken aan het krachtig en oordeelkundig
optreden van de Schiedamsche brandweer.
De schade die op beurspolis is verzekerd
bedraagt naar ruwe schatting ongeveer
f 5000,Hieronder is gerekend de aanwezi
ge voorraad materiaal, de machinerie en bet
interieur van den molen.
Van buitenaf is van de schade niet veel
te zien. De molen heeft aan de buitenzijde
weinig geleden.
De omgang die geheel van hout is, de kap
van de molen en de wieken zijn onaange
tast gebleven,
Een historische molen
„De Walviscih"-molen is een van de weini
ge molens, die uit een vorige eeuw nog zijn
overgebleven.
De ongeveer 35 k 40 meter hooge, geheel
van steen opgetrokken molen maakt een
massalen indruk en is gebouwd in 1867. Dit
antieke bouwwerk is eigendom van de Ned.
Vereeniging voor Hollandsche Molens en
stond op de lijst van Monumentenzorg. Met
subsidie van de gemeente wordt dit histori
sche bouwwerk in stand gehouden.
De heer G. Jansen heeft in deze molen
gevestigd een maalderij voor ertsen en che
micaliën en een drogerij en maalderij voor
kunstmeststoffen. Dit is de tweede maal,
dat in dezen mol^n brand is uitgebroken.
Op 29 Maart van dit jaar brak in de be
nedenverdieping eveneens brand uit.
De brand was toen spoedig gebluscht en
de schade was gering. Ditmaal heeft het
maar weinig gescheeld of dit historische
monument was in zijn geheel een prooi
der vlammen geworden.
Qp het terrein van den brand troffen we
o.m. aan den burgemeester en wethouder
Slavenburg, met verschillende leden van
den Raad. Een 15-tal leden van de Rotter
damsche brandweer toonde belangstel
ling, doch behoefde geen dienst te doen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Dit Nummer bestaat uit DRIE bladen
en het ZONDAGSBLAD
Verschenen is de Memorie van Ant
woord aan de Tweede Kamer betreffende
de begrooting van Sociale Zaken.
De Tweede Kamer heeft de begrooting
van Economische Zaken verder behandeld
Gister is aan de Vrije Universiteit tot
doctor in de letteren gepromoveerd de heer
H. Smilde te Groningen.
Finanti eel Weekoverzicht
Daladier houdt krachtige rede in de
Fransche Kamer; het kabinet behoudt de
meerderheid.
Oud-minister Eden verdedigt de instel*
lingen der democratie.
Spaak verklaart definitief dat zijn re*
ge^-ing aan blijft
Republikeinsch Spanje bekrachtigt de
godsdienstvrijheid.
DE INBRAAKPOGING
TE VLAARDINGEN-OOST
De derde dader gearresteerd
VLAARDINGEN, 10 December. De Vlaar-
dingsche recherche heeft gister in den loop
van den dag, in samenwerking met de Rot
terdamsche politie, den derden man, die met
twee anderen had gepocgd de brandkast in
het station Vlaardingen-Oost te plunderen,
gearresteerd. Het is de 30-jarige T. A. K. uit
Rotterdam. Alle drie zitten nu achter slot
en grendel.
De tras3es3e molen
N.V. GRONINGSCHE HYPOTHEEKBANK
VOOR NEDERLAND
gevestigd te GRONINGEN
De Bank geeft uit:
31/2 Pandbrieven a 100%
(Koers van om wisse line 100V?
lf> at voor weer krijgen we
Voor het geheele land: Matige, tij
delijke krachtige, zuid-oostelijke tot zuide
lijke wind, zwaar bewolkt tot betrokken,
geen regen van beteekenis, zelfde tempera
tuur.
KERSTWEEK-END of KERSTDINER
Oesters - Forellen - Kalkoen - Paté
Wildschotels onze Spécialité
BOEKHOUDINGEN
BELASTINGZAKEN
J. M. VAN OSNABRUGGE
KRO OS WIJK (bij Oud-Beijerland)
Telef. O.-B'land 108
AS SURAN TIE'S
EFFEOTEM
SPECIAL DRY K/%
Generaal Agent ANDRE KERSTENS. Tilburs
RJJKS-TCLETOON STROOMEND WARM
öAft EN KOUD WATER OP AUE KAMERS
KAMERS MET ONTBOT-f-3-MET BADKAMER -f-4-
Geschenk voor H.M. de Koningin
Van Indische gemeenten
's-GRAVENHAGE, 10 December. Gister
middag is ir, E. A. Voorneman,
burgemeester van Batavia, thans met
verlof in Nederland, in particuliere
audiëntie ontvangen door H. M. de Ko
ningin, ten einde den burgemeester van
Indië's hoofdstad in de gelegenheid te
stellen H. M. het geschenk der Indische
gemeenten bij het regeeringsjubileum
aan te bieden.
Dit geschenk is een fraaie klok, waar
van de wijzerplaat is versierd met de wa
pens van verschillende Indische gemeenten,
Tevens was een oorkonde aan het geschenk
Ridderkerk krijgt geen
Ambachtsschool
RIDDERKERK, 10 December. In de gister
gehouden Gemeenteraadsvergadering heeft
de herstemming plaats gehad over het ad
vies van B. en W. betreffende He wensche-
lijkheid van een Ambachtsschool alhier. In
de vorige vergadering staakten de stemmen
hierover. Bij de tegenstemmers waren er Hio
hun tegenstemmen motiveerden uit hezui-
nigingsoogpunt terwijl anderen dit deden'
uit vrees dat er een Chr Ambachtsschool
zou komen Het voorstel tn «tewv— ec-
bracht, werd nu verworpen met 9 tegen 5
stemmen, zoodat Ridderkerk geen Am
bachtsschool krijgt.
De burgemeester de heer T TT Crpzoe,
deelde mee, dat hij het gewenscht vond
dez.e zaak toch niet los te fi,.f p?, ;n
zijn bedoeling tot de geheele burgerij een
oproep te richten, om op die manier een
school te krijgen*
