4U#!W«IE||1)
De eeredienst in de Ned.
Herv. Kerk
SCHOOLMEUBELEN
RIDDERORDEN
DINSDAG 6 DECEMBER 1938
Kerk en Zending
De nieuwe bundel getiteld
„Psalmen en Gezangen"
Wat verdwijnt en wat
verandert
Men sóhrijtflt ons: De titel van den
nieuwen bundel luidt als volgt: „Psal
men en Gezangen voor den Eeredienst
der Nederlandsche Hervormde Kerk in
opdracht van de Algemeene Synode op
nieuw verzameld en bewerkt, aan de
Nederlandsche Hervormde Kerk aange
boden door de Algemeene Synode in het
jaar onzes Heeren 1938". Algemeene uit
gave 1,50. De Evangelische Gezangen
Compagnie N.V. Adres: J. Brandt en
Zoon Amsterdam-C.
Dit is het titelblad in zijn geheel afge
schreven.
Uit het Voorbericht blijkt, dat de Commis
sie, die deze uitgave op verzoek van de Sy
node heeft verzorgd, tien jaren hier aan ge
werkt heeft (19281938). En dat deze Com
missie ten slotte bestond uit: Dr J. Rie-
mens te Leiden, voorzitter: Ds B. J. Ar is
te Amsterdam, Ds C. B. B urger te Deven
ter en Dr L. D. Ter laak Poot van Den
Haag, die als (drie) secretarissen hebben ge
fungeerd. Verder hadden zitting: Mr H. de
B i e van Rotterdam; Ds A. J. P. Boeke
van Schoorl; Ds H. W. Creutzberg van
Den Haag; Adr. Engels, organist te Den
Haag: Ds H. de Groot te Uskwerd (Gr.):
Prof. G. van der Leeuw te Groningen:
Dr Joh. Wagenaar, musicus te Den
Haag en Ds A. B. te Winkel te Den Haag.
De Bundel Psalmen en Gezangen wil als
één geheel beschouwd worden, wat ook in
de Registers uitkomt. De Psalmen gaan
voorop, onveranderd wat de tekst betreft,
maar al de zangwijzen zijn door deskundi
gen nagezien en opnieuw genoteerd, zoodat
de oorspronkelijke Rhythme voor ieder ge
makkelijk te lezen is (blz. 1369: De Psal
men).
Na de 150 Psalmen volgen de bekende
„Eenige Gezangen achter de Psalmen", die
met de letters A tot L zijn aangewezen (blz.
370—388).
Het tweede deel van den bundel bestaat
uit 306 Gezangen (blz. 369876).
De inhoud
De inhoud kunnen we het best
aan de hand van het „Overzicht der Gezan
gen, met vermelding der meest gebruikte
Psalmen", op één na het laatste Register, dat
in het boek voorkomt (blz. 977993).
Er zijn 23 Afdeelingen en wel: 1. Advent;
2. Kerstfeest, met 2a Epiphaniën; 3. Lijdens-
tijd en Goede Vrijdag: 4. Paschen; 5. Hemel
vaart; 6. Pinksteren; 7. Drieëenigheid: 8. Kerk
en Koninkrijk Gods, met 8a. Gedenkdag Re
formatie en 8b. Zending; 9. Aanbidding: 10.
Verootmoediging; 11. Verlossing; 12. Ge
meenschap met God; 13. Eeuwig leven; 14
het Sacrament van den H. Doop: 16. het Sa
crament van het H. Avondmaal: 16. Bevesti
ging van Lidmaten; 17. Huwelijk en gezin;
18. Zondag: 19. Kerkinwijding; met 19a. An
dere Kerkelijke gelegenheden; 20. Morgen,
Middag, Avond; 21. Natuur en Jaargetijden,
met 21a. Bid- en Dankstond voor den Oogst:
22. Oud -en Nieuwjaar; 23. Vaderland.
Het Register
Het Alfabetisch Register van
Componisten, Dichters, Verta
lers c.a. neemit een breede plaats in (Blz.
911946) en is zéér volledig bewerkt. Aan
dit stuk is buitengewone zorg besteed en 't is
van groote waarde. Men heeft dit Register
maar op te slaan en men kan zich volledig
od de hoogte stellen van de verschillende
personen, in alfabetische volgorde genoemd,
die de dichters, vertalers, componisten zijn
van de meer dan 300 liederen, die hier ge
boden worden. Tal van biografische gege
vens vinden we hier. b.v. omtrent: Adema
van Scheltema, Hironymus van Alphen, Am-
brosius, Bach, Nicolaas Beets, Ahasverus van
den Berg, Bernard van Clairvaux,
Willem Bilderdyk. Andries Willem Brons
veld. Johannes Brugman, Dirk Raphaelsz
Camphuyzen, Izaac Da Costa, Hendrik Ghi)
sen, Paul Gerhardt, Maarten Luther, Cèsar
Malan, Jodocus Lodenstein, Hendrik Pierson,
Jan Scharp, Jacobus Revius, Gerhard Ter-
steegen enz. enz.
In dit Register is zóó ontzaggelijk veel
verwerkt, dat men er groote eerbied voor
moet hebben, dat er zooveel studie van
gemaakt is. Men kan zich nu volledig
oriënteeren ten opzichte van den oor
sprong van het lied dat men zingt.
Verder is er een uitgebreide Lijst van de
eerste versregels van alle Psal
men en Gezangen (waaruit blijkt, dat
de Bundel als één geheel genomen is), ook
weer alfabetisoh gerangschikt. Dit Register
is een boekje afzonderlijk! Het beslaat dan
ook niet minder dan 30 blz. (blz. 947976).
Wanneer men zich dus slechts de eerste
woorden van de eerste regel herinnert, van
welk vers ook, dan kan men in deze lijst
aanstonds vinden welken Psalm of welk Ge
zang men hebben moet! B.v. Men herinnert
zich de woorden: Als een Herder wil Hij
trouw.... Men slaat het Register op en
vindt daar Gez. 168 2. „Al wat Gij wrocht,
zal.Ps. 145 4. Bij de woorden: „Ja, Zijn
verbond staatvindt men in het Regis
ter Gezang 188 6 enz.
Van de nu in gebruik zijnde Gezangen
zijn de meest bekende overgenomen; in to
taal ongeveer 150.
Wat verdwenen is
Gelukkig zijn liederen als „Mijn God! wat
ooit in mij verdoof, dat ik altijd aan U ge
loof, aan deugd en eeuwig leven" (Gezang
53 1); of: „De deugd, o ja! ik vind ze schoon
zij strekt zich zelv* ten grooten loon. Ik volg
haar pad met vreugd en moed; ik weet, dat
die geen zonde doet, die zijne plichten niet
vergeet, met reden hoogst gelukkig heet"
(Gez. 74 2) van de baan! Ook Gez. 89 over:
„De voortreffelijkheid van Jezus' leer". Daar
wordt gezongen: „God gaf ze door Zijn Zoon
de aard', om menschen tot Hem op te
leiden; zij wijst, bij al den aardsohen druk,
den zeek'ren weg tot waar geluk" (vers 2);
„Lacht u hier ware grootheid aan, gij kunt
o puwe levensbaan, allen van haren invloed
wachten; Z' is juist geschikt voor uwen
stand, staat met uw aanleg in verband, en is
berekend naar uw krachten: mensch! zoo zij
u geen' bijstand biedt, bereikt gij uw be
stemming niet" (vers 3).
Al dat fraais kan nu verdwijnen: Zoo ook
Gez. 117: „Looft Hem, visschers aan het
strand! Steekt gerust en blij van land! Vreest
geen onrust op de zee, alles, alles is in vree".
„Land- en veeman looft nu God, juicht in
gezegend lot! Zendt uw runderen m de
wei, drijft uw schapen op de hei". „Stedelin
gen, looft den Heer! Hoopt op d' oude wel
vaart weer; voor den koopman druk vertier,
nering voor den winkelier". E.i dan de sohoo-
toepassing „Mocht voor vaderlijke deugd
de Nederlandsche jeugd, met den gods
dienst weer herleven! Mocht hier spaarzaam
heid en vlijt wonen, als in vroeger tijd! Dat
hoop op welvaart geven".
Het Kerkelijk jaar
Hoe de indeeling van den nieuwen bundel
is, hebben we boven reeds gezegd. De volg
orde is naar het kerkelijk jaar genomen. Zoo
krijgen we eerst negen adventsliede-
ren, waarbij dan nog gerekend worden elf
andere Gezangen, die in het Overzicht zijn
aangegeven. Kers tliederen zijn er 22 (de
Gezangen 1031), met enkele liederen voor
Epiphaniën (de tijd na Kerstfeest, als
's Heeren heerlijkheid openbaar wordt). Voor
den Lydenstijd en Goeden Vrijdag
zijn er 24 en 25 Paaschliederen. Voor
Hemelvaart 9 en voor Pinksteren
16. Er zijn 4 Gezangen voor den Doop en 6
plus 8 voor het Avondmaal.
Als Vad erlands che liederen zijn
er in het Register 5 plus 6 vermeld (waar
onder het Wilhelmus geheel, Wilt heden nu
treden; O, Heer, die daar des hemels tente
spreidt enz.).
Opmerking verdient, dat de Bundel zoo is
ingericht, dat de melodie wordt herhaald,
wanneer de verdere coupletten van het lied
op de volgende bladzijden doorgaan.
Sommige Gezangen, die uit de oude bun-
de1 zijn overgenomen, zijn zee- sterk bekort.
Zoo is b.v. het bekende Gezang 62: „Heil'ge
Jezus! mij ten leven" van 9 verzen inge
krompen tot 3 (Gezang 216); waarbij dan de
regel „Geheel volmaakt en heilig zij" nu
luidt „In U volmaakt en heilig zy". Hetzelf
de vinden we bij de oude Gezangen 14 en 15
die saamgesmolten zijn tot één gezang (Gez.
140); 15 verzen zijn hier verminderd tot 5.
De verschijning van dezen nieuwen Psalm-
Begrafenis
Ds C. W. E. Ploos van Amstel
Eenvoudige plechtigheid
ERMELO, 5 Dec. De teraardebestelling
van het stoffelijk overschot van Ds C. W. E.
Ploos van Amstel, em. predikant van
de Geref. Kerk te Steenwijk, had uiteraard
zeer veler belangstelling, was eohter uiterst
sober, omdat de overledene noch in de kerk,
noch aan de groeve toespraken gewensoht
heeft. Nadat gisteren te 12 uur de kerkeraad,
afgevaardigden, het Evang. Comdté, de Zen-
dingseommissie, enz. nog een laatsten blik
hadden kunnen werpen op den betreurden
leeraar, wiens stoffelijk hulsel in het kerk
gebouw te Ermelo stond opgebaard, werd te
half één een rouwdienst gehouden onder lei
ding van Ds J. van H e r k s e n, pastor loei.
Deze sprak, nadat gezongen was Ps. 16 6 en
gelezen Hebr. 11, over Gen. 5 24. Wat hier
Henoch gezegd wordt, kon ook van
Ds Ploos van Amstel getuigd worden. Hij
hij werkte, hij werd weggenomen. Een
eenvoudig, een kinderlijk man. Een waar
land van God. Een held des geloofs, genie
tende den vrede Gods.
Ds v. Ilerksen schetste den overledene als
een origineel, frisch, teeder en trouw dienaar,
een Israëliet in wien geen bedrog was, een
warm vriend, een man met een jeugdig hart,
die de harten der jeugd spoedig wist in te
nemen. Een vriend der zieleen, wiens troos
tend woord met het zout des Geestes was
besprenkt
Hij werd plotseling weggenomen; hij be
hoefde den zwarten tunnel des doods niet
door. Hij is zonder doodstrijd van de strij
dende in de triomfeerende kerk overge
bracht.
Na deze toespraak werd gezongen Gez. 27
vers 2: „Die hoop moet al ons leed verzach
ten", en schreden alle aanwezigen, onder
wie ook afgevaardigden uit Ds Ploos' ge
meenten, Gerkesklooster. Stroobós, Zwolle,
Delft, Steenwijk en Den Dolder, van de kerk
te Nunspeet, van Sonnevanck en van Salem,
langs de baar.
Terwijl de organist een koraal van Bach
ten gehoore bracht, werd de kist uitgedra
gen en formeerde zich de lange rouwstoet,
waarin 30 volgrijtuigen meereden.
Gp het graf heeft Ds v. Herksen alleen de
Twaalf Artikelen gelezen en gebeden. Een
broer van den overledene, Ds G. Ploos
■van Amstel, laatstelijk te Kockengen,
heeft dank gebracht /oor de vele deel
neming, waarmee deze door eenvoud indruk
wekkende plechtigheid was geëindigd.
Ds J. D. DOMELA NIEUWENHUIS
NIJEGAARD
Gisteren herdacht ds J. D. Domela
Nieuwenhuis Nijegaard, Ned. Herv.
predikant te Beetsterzwaag, zijn veer
tig-jarig ambtsjubileum, door in het kerkje
van zijn eerste gemeente Odijk een gedach
tenisrede uit te spreken.
Het kerkje was geheel met belangstellen
den gevuld. Na eerst eenige herinneringen
uit zijn veelbewogen leven te hebben opge
haald, bepaalde de grijze prediker zijn ge
hoor bij de woorden uit Joh. 14 6: „Ik ben
de weg, en de waarheid en het leven: nie
mand komt tot den Vader dam door Mij".
Vóór het uitspreken van den zegen werd
de jubilaris toegesproken door den pastor
loci, ds W. W. van H a a f t e n, namens de
gemeente Odijk. Deze verzocht de gemeente
haar vroegefen leeraar toe te zingen met de
woorden van Psalim 121 4.
Vervolgens sprak ds. H. J. van Rooy en,
gep. Indisch predikant te Heemstede, destijds
pred. te Werkhoven, de eenige aanwezige
ringcollega uit den Odijkschen tijd van ds
Domela Nieuwenh-uis Nijegaard, waarna mr
J. Domela Nieuwenhuis, te Gronin
gen, zoon van den jubilaris, de rij van spre
kers sloot.
Behalve de reeds genoemden merkten wij
nog op den vroegeren predikant van Odijk,
prof. dr M. J. A. de Vr ij er, prof. jhr mr
B. C. de Savornin Lohman
J. van Beeck Calkoen, oud-burgemees
ter van Odijk.
FIRMA J. ROTHUIZEN ZN., HEELSUM bij ARNHEM
GEREF. KERKEN
roepen: Te Oldebroek, Je Oussoren
te Spijkenisse.
Aangenomen: Naar De Krim (Ov.), K
Reenders te Ooltgensplaat.
Bedankt: Voor Wezep (Gld.), K. Reen
ders te Ooltgensplaat.
APSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE
De Krim
Zondag j.l. heeft Ds. D. Veenhuisen af
scheid genomen van de Geref. Kerk te De
Krim, spreikende over Openb. 22 20. Ouder
ling H. v. d. Uinne sprak hartelijke woor
den namens Kerkeraad en Gemeente. Na
mens het Gemeentebestuur Ambt-IIarden
berg sprak de Burgemeester. Voorts werd
nog het woord gevoerd door Ds. Vogelaar,
van Eemde-Eemderveld en Ds. Bavinck,
van Gramsbergen, de eerste namens de clis-
sis Ommen, de tweede als toekomstig con
sulent.
Rijssen
Na des morgens (bevestigd te zijn door Ls.
F. A. den Boeit, ivian Rotterdam-Kralm-
gen, met een predikatie over 2 Petri 1 19,
deed Ds. D. Br emmer, overgekomen uit
Middelburg, des namiddags zijn intrede in
de Geref. Kerk te Rijssen. Hij bediende het
woord uit Efeze t' 11, 12, Op verzoek van
Ds. Eremmer werden geen toespraken ge-
houdieai.
KERKELIJKE PERS
Onder de redactie van den Kerkeraad dor
Ned. Herv. Gem. zal te Sprang (N.-Br)
een Kerkbode verschijnen onder den naam
van „Sprangsche Kerkbode". Benevens een
meditatie, welke gedurende de vacature door
eten predikant uit den Ring verzorgd wordt,
zal alle nieuws, op het plaatselijk kerkelijk
leven betrekking hebbend, worden opgeno
men. In den kop van het blad wordt h t
Ned. Ilerv. Kerkgebouw afgedrukt. Het blad
verschijnt om de 14 dagen en bevat 4 pag.
druks. Het proefnummer zag er welverzorgd
uit Uitgever is dj heer P. v. Dalen tc
Capelle.
De belijdeniskerk en de
J odenvervolgingen
Naar de Times uit Berlijn vernam, hebben
de predikanten van de belijdenisbeweging in
de Duitsche Evangelische kerk Zondag j.l.
van den kansel een verklaring voorgelezen,
waaruit blijkt, dat op indirecte wijze ge
tracht is het Godsdienstonderwijs op de scho
len stop te zeten. De leider van de vereeni-
ging van onderwijzers had den leden aan
gezegd op te houden met 't geven van Gods
dienstonderwijs, „daar de Bijbel een volk
waarvan de moordenaar Grynzspan afstam
de, verheerlijkt. De verklaring van den Broe-
derraad van de belijdenisbeweging adviseer
de, dat de plaatselijke predikanten in
kerk Godsdienstonderwijs zouden geven
de plaatsen, waar het onderwijs op de scho
len werd stopgezet.
In de practijk echter is niet overal gevolg
gegeven aan de order van den leider
onderwijzersvereeniging. In zeer vele scho-
n is het Godsdienstonderwijs gestaakt,
maar elders zijn stemmingen gehouden,
en tot groote verrassing van de autori
teiten was er een meerderheid
voor voortzetting van godsdienstonder
wijs.
De actie tegen de opposioneele
predikanten
De minister van kerkelijke zaken is thans
begonnen ir.et de toepassing van zijn decreet
dat ten doel heeft hen, die het door de
geering benoemde kerkbestuur niet erkennen
uit hun ambten te ontzetten en hun salaris
sen in te houden. Vijf leden van de voor-
loopige synode van de confessioneele kerk,
onder wie ds M 11 e r van Daihlem, de voor
zitter, zijn uit hun ambten ontzet, evenals 25
andere functionarissen, leden van broeder-
De pogrom tegen de Joden heeft ook ge
volgen gehad voor leden van de kerk. Dr
Schweizer van München, een predikant van
Joodsche afkomst, schijnt in een concentra
tiekamp te zitten, evenals ds Mayer Benfey
van Göttingen en prof. Ehrenberg van
Bochuir. en zijn vrouw. Ds Schmidt van
Bochum, die „ariër" is. maar die in het open
baar voor prof. Ehrenberg heeft gebeden, is
ook in arrest gesteld.
Een aantal andere predikanten is in
moeilijkheden, omdat zii van den kan
sel uiting hebben gegeven aan hun deer
nis met de Joden.
VOORDRACHT RESERVE-
VELDPREDIKERS
De betreffende deputaten verzoeken ons
opname van het volgende:
Door verschillende omstandigheden kun
nen deputaten der Generale Synode der
Geref. Kerken voor de geestelijke verzorging
van onze militairen de bovengenoemde voor
dracht niet dadelijk in behandeling nemen.
Dit wordt wel 1939.
De bereidwilligheid voor dezen arbeid is
zoo eroot, dat slechts enkelen van hen, die
zich hebben opgegeven, op de voordracht
7iillen kunnen worden geplaatst.
en Gezangenbundel is voor de Nederlandsche
Hervormde Kerk een gebeurtenis van groote
beteekenis, welke vèr-strekkende gevolgen
kan hebben.
BOND VAN PROT. CHRISTELIJKE
WIJKVERPLEGING
Bij den Bond van Prot. Chr. Vereenigingen
voor Wijkverpleging in Nederland hebben
zich aangesloten:
de Diakonessen Wijkverpleging te Ti el,
de Commissie van Diaconessenarbeid der
Ned. Herv. Gem.; Prot. Ziekenverpleging te
h e i m, de Wijkverpleging der Ned
Herv. Gem. Laakkwertier Den Haag; de
Stichting Herv. Ziekenverpleging te Loe-
n; de Vereen, voor Wijkverpl., Bezuiden-
hout te Den Haag; te Hoogeveen de
Vereen, voor Ohr. Ziekenverzorging; te
olie de Vereen, tot Geref. Ziekenverpl.;
te Amsterdam de Geref. Wijkverpl.; te
M e p p e 1 „Draagt elkanders lasten"; te R o t-
d a m de Evang. Luth. Diaconie; te D
Haag „Bronovo"; te Koudekerke Het
Groene Kruis.
De vele aansluitingen wijzen uit hoezeer
de oprichting van dezen Bond gemotiveerd
was. Dit zijn slechts de aansluitingen van
den laatsten tijd.
KARDINAAL INNITZER
Zondag j.l. is kardinaal Innitzer voor het
eersrt sinds de relletjes in en bij zijn paleis
op 8 October, weer op den kansel van de
kathedraal verschenen. In zijn preek zeide
hij dat de heerschende omstandigheden ver
dubbelde energie eischten voor behoud van
de heiligheid van het gezinsleven. De kerk
overvol, hoewel men van zijn optreden
niet wist.
„SALEM"
Er bestaan plannen om eerlang aan het
ziekenhuis Salem te Ermelo een internist te
verbinden. Salem zal dan naast een chirurg
ook een internist bezitten.
NIEUW KERKGEBOUW
De Geref. Kerk van Grijpskerk
(Gron.) heeft Zondagmiddag j.l. voor het
laatst den dienst in haar oude kerkgebouw
gehad, morgen 7 December betrekt zij een
nieuw kerkgebouw.
Bijz. L., UL.O. en B.L.O.-scholen en Bijz,
Kweekscholen. De werkzaamheden, verband
houdende met het (in Mei 1937 gewijzigd')
systeem van berekening der exploitatie-ver
goeding voor de Bijz. Lagere Scholen zijn in
deze Gids tot in finesses opnieuw bewerkt.
Verder zijn opgegeven de werkzaamheden
inzake de Onderwijsstatistiek, Januari-werk-
zaamheden; dan een lijst van juridische be
slissingen, de werkzaamheden in verband
met het rijksschooltoezicht, de tuberculose-»
wet, vaccinelijst, leerplicht e d. Kortom, een
verzameling voor elk schoolbestuur en (of)
schoolhoofd van belang. Een practisch regis-
ter werkt het onmiddellijk gebruik in de
hand. Niet minder dan zeventig onderwerpen
bliiken daar in dezen gids behandeld te zijn,
Examens
t. Gesl.: Theologie: kerk. voorb,
r J. D. v. d. Bank,
rdam. Gem. Universiteit. G-esl.: Eco»
:t. ex., de heer C. A. Monster,
oandex., de heer H. C. v. Delnse,
A. E. v. d. Eb, H. B.
J. N. G. Slegbenhonst
i L. C. WUler, Den Haag;
es E. M. E. v. Bueren,
Mulh-ollend, de heeren1
n A. Tuimpt D"en Haag,
inde B.O. Den Haag. Gesl. de heeren!
iraal. Maassluis; W. S. Bakker, Rotter*
J. v. Eek, Amsterdam; A. Kuipers,
Hillegensberg.
WANDPLATEN
VAN
NEDERLAND
Reproducties naar Schilderijen.
Keus uit 38 platen.
VOOR SCHOOL EN HUIS
3.40 per plaat
Map met verkleinde reproducties 75 ct.
P. N00RDH0FF N.V. GRONINGEN
Leidekkers bedrijf
J. H.v. d. Sigtenhorst
Doetinchem Tel. 452
ONDERWIJS
ONDERWIJSVERNIEUWING
Dagelijksch leven op school
Woorden zijn genoeg gewisseld althans
dat zullen we maar hopen laat ons nu
daden zien.
De uitgevers M. Stenvert en Zn.
Meppel beantwoorden den wensch met de
uitgave van een reeks schoolboekjes „Dage-
lyksch leven", onder redactie van den be
kenden Rotterdamschen paedagoog Aug.
Weiss. Meer bijzonder heeft hij het 7e en
8e leerjaar op het oog, waarvoor dan ook de
ons gezonden eerste boekjes van een jongens-
en een meisjes-serie zijn ingericht. Rekenen
I is de titel, voor jongens, door Aug. Weiss
en J. C. A n d r e ae, voor meisjes door mej.
O. A. van Loghem en Aug. Weiss.
Bij het doorbladeren vallen al spoedig op de
illustraties, kleine teekeningen uit t gewone
leven. Verder: geen beredeneerde sommen,
maar eenige getallen; geen groote cijfersom-
men; geen gecompliceerde optelsommen; zelf
standig verwerken der opgaven; een humo
ristische inslag i nde plaatjes. Alles tezamen
een zoo op het oog voor onderwijzend per
soneel en leerlingen welkome vereenvoudi
ging, vooral een zeer gewenschte nauwere
aansluiting op het practische leven.
Rest de vraag, of en in hoeverre deze boek
jes erop berekend zijn, de jeugd pasklaar te
maken voor het examen, waarmee het M. O.
haar straks opwacht. Maar overigens een
proef-op-de-som alleszins waard.
P. GROOT t
Tengevolge van een droevig ongeluk te
Haarlem is in den ouderdom van 50 jaar
overleden de heer P. Groot, in leven
leeraar aan de Kweekschool voor de Zee
vaart te Amsterdam.
G. L. BREEDVELT t
Te 's-Gravenhage is in den leeftijd van 70
jaar overleden de heer G. L. Breedvelt,
oud-directeur van de Rijks H.B.S. te Bergen
op Zoom.
UITWISSELING VAN GELEERDEN
Nog in deze maand wordt hier te lande
verwacht Prof. Dr C. M. v. d. Heever te
Johannesburg, als eerste der door de Regee-
ring van Zuid-Afrika met die van ons land
uit te ruilen geleerden. Men hoopt van hier
uit begin 1939 ook een geleerde naar Zuid-
Afrika te zenden. Een en ander geschiedt op
advies der Staatscommissie ter bevordering
van de cultureele betrekkingen tusschen Ne
derland en Z.-Afrika.
BINNENLAND
TOL BIJ KASTEEL
STAVERDEN OPGEHEVEN
Einde van een merkwaardigen toestani
Jarenlang is de tol bij het kasteel „Stavei
den" in den grindweg HarderwijkUddelei
meerApeldoorn een twistappel geweest. Zi
ligt nl. onmiddellijk voor dc oprijlaan vai
het kasteel „Staverden", dat destijds be
woond werd door -wijlen den heer F. B
s' Jacob, oud-burgemeester van Rotterdam
Tengevolge van oen geschil over deze to
heeft de heer s' Jacob, wien al het land ii
een grooten cirkel rondom die tol toebehoor
de, een weg laten aanleggen, die de to
meed. Toen de gemeente zich hiervan niet
aantrok, heeft de heer s1 Jacob dien wegoq
voor particulieren opengesteld. Ieder k
kosteloos een kaart krijgen om dien weg
berijden. Alle streekbewoners, autobusondi
nemingen, enz. maakten hier gebruik va
waardoor de tol niet veel meer opbrachi
Alleen vreemdelingen liepen in de fuik
moesten tol betalen.
Het recht tot tolheffing loopt 31 Dec. a.s
af, tenzij de gemeenteraad opnieuw een be
sluit neemt. B. en W. hebben nu voorgestel!
deze tol te laten vervallen en de Raad heel
dit voorstel bekrachtigd. Per 1 Jan. 19!
wordt deze tol opgeheven. De laatste tol d<
gemeente, bij Halfweg, in den weg Nul
speet—Elspeet—Apeldoorn (voor auto's 40 ct)
wordt echter gehandhaafd. Dit is de laatst?
tol op de geheele Noord-Veluwe.
Officieele berichten
LEGER EN VLOOT
Benoemd Is tot 2e lult. der Infanterie van hei
Kon. Ned.-Ind. leger, de cadetten-sergs. F. P!
Laurens en W. A. v Roasen.
PENSIOENRAAD
ONDERSCHEIDINGEN
Benoemd ls tot ridder In de Orde
Ned. Leeuw, R. G. Doorman te Den H?._„
officier In de Orde van Oranje-Nassau, dr J. d
Hartogh, -
Bloemendaal.
Toegekend ls de aan de Orde van Oranj
sau verbonden eere-medallle, in brons,
Fa. VAN WIE LIK
9 NOORDEINDE DEN HAAG
Telefoon 112246
t SOPHIE: WOUDTS
(8
Toen moeder met de thee kwam, wilde Truus zich over haar
gedachten heenzetten. Ze begreep zichzelf niet.
„Je hebt niet veel zin vandaag, is het wel?" zei moeder
Jerwijl ze hun thee dronken.
„Nee, 'k heb gelukkig niet veel, en 't was warm vandaag".
En tóch aanknoopend weer aan haar laatste gedachten, zei
ze: „Zeg moeder, wat is het toch afschuwelijk, dat tante Greet
zoo'n klein huis heeft. W ij zijn maar met ons drieën, we heb
ben ruimte in overvloed en daar", ze wees met haar hoofd in
de richting van de stad, „weten ze niet, waar ze de kinderen
moeten laten, 't Was er vreeselijk vol en druk vanmiddag"
maar. voegde ze er nu met een stralend gezichtje aan toe,
„erg gezellig, zelfs al lag tante Greet op bed".
„Ja, ze moesten beter wonen, dat heb ik ook al zoo vaak
gedacht. Maar Oom Chris kan geen hoogere huur betalen, en
dan houden alle wenschen op".
„De wenschen zullen er best zijn" lachte Truus nu, „maar
ze kunnen alleen niet vervuld worden. Waarom", vervolgde
ze, blij dat het ofpr0': weer vlotte, „koopt vader nu niet eens
een aardig huis, dan kan tante Greet daar toch wel goedkoop
Jn wonen?"
Marie schrok op. Het waren haar eigen gedachten van de
laatsle jaren, maar nog nooit had ze deze uitgesproken. Zij
voelde intuïtief, dat Hendrik dat nóóit zou doen. Zijn geld
stond vast, of werd gebruikt en belegd op de wijze, die hij
altijd als juist beschouwd had. Daarnaast waren geen moge
lijkheden.
Doch nu moest ze Truus antwoorden.
„Ik heb er ook wel eens over gedacht", bekende ze eerlijk.
„Maar dat is zoo eenvoudig niet als wij denken. Vaders geld
hééft een bestemming, en dat kan hij niet maar zoo gaan ver
anderen, om tante Greet aan een betere woning te helpen".
„'k Zou niet weten, waarom niet" hield Truus vol. „Best
mogelijk, dat hij daardoor wat minder geld terug ontvangt.
Maar het is toch Uw zuster, en het is toch noodig".
Marie lachte. Had de geboorte van Greets negende haar
op die gedachte gebracht? Zou Greet haar iets gevraagd
hebben? Ze verwierp die gedachte onmiddellijk, dat was niets
voor Greet. Maar wat bracht haar dochtertje dan zoo aan het
nadenken over de huiselijke omstandigheden van haar jong
ste zuster, vroeg Marie zich af.
Truus was vol van het gebeurde. De geboorte van de twee
ling had ze als elfjarig nichtje als een leuke attractie aanvaard,
nu bracht de geboorte van dit kindje haar zoo aan het na
denken. Wat zoc er nog meer in Truus omgaan?
HOOFDSTUK V
Moeder en Zoon
*t Was middag. De kinderen waren weer naar school. Om
twaalf uur was Kees dadelijk bezorgd naar moeders bed ge-
loopen, en had toen verschrikt aan Vader gevraagd: „is moe
der zóó ziek. ze ziet zoo bleek".
„Nee vent, gelukkig niet" had vader gerustgesteld. „Moe
der is alleen maar moe. heel erg moe."
En eindelijk, toen het rustig was, zóó stil, dat grootmoeders
breinaalden te hooren waren, was Greet in slaap gevallen.
Vader was de deur uit; allerlei boodschappen waren er te
doen, en aan het eind van den middag zou hij naar Oma Van
Dam gaan, om de meisjes te halen, en het nieuws van het
kindje te vertellen. Eerst kon Greet niet slapen. Duizend
zorgen speelden door haar hoofd. Weer een mondje meer,
meer kleeren, meer slaapplaats noodig. Maar ook meer geluk,
meer liefde. Zij dacht aan den bezorgden blik van Kees. haar
jongen, dien middag. Wat een schat van liefde kreeg zij van
al haar kinderen. Zóó dankbaar zich alle weldaden herinne
rend, viel zij in een rustigen slaap.
Tegen vijf uur werd ze pas wakker. Grootmoe had de jon
gens aan de voordeur opgewacht. Gezegd, dat moeder sliep,
en Kees gevraagd nog minstens een uur met de kleintjes bui
ten te blijven. Kees had het beloofd, en op Kees kon je ver
trouwen. Met allerlei spelletjes hield hij de broertjes bezig,
tot vader aankwam met de zusjes. Toen liet hij de kleintjes op
vader toeloopen, en schoot zelf als een pijl uit den boog weg,
om nog een uurtje van het voetballen met de groote jongens
te genieten. Miep en Corry namen elk één van de tweetjes
aan een hand, Jaapje mocht op vaders schouder zitten, en
zóó toog het troepje vroolijk op huis aan. Natuurlijk werd
moeder nu wakker van het gesnater op de trappen, maar dat
gaf nu niet meer. ze had heerlijk gerust.
De kleintjes moesten achterblijven, maar Miep en Corry
mochten dadelijk in de voorkamer het zusje zien. Moeder had
nu een beetje kleur, de kamer stond vol zon en in de wieg lag
het zachte kindje, ,tO moeder, het is hier net feest" juichte
Corry en legde allen nadruk op dat HIER. Moeder lachl
gelukkig, en aan Miep ontging het ook niet. Vóórdat
iets over het zusje gezegd had, verdedigde ze het logeeren bi
Oma van Dam door op te merken: en je zei toch, dat jt
nog nóóit zoo lekker gegeten had".
„Dat is ook alles" stemde Corry toe. Het was een die]
vreugde voor Greet, dit antwoord. De kinderen konden hi
overal prettig hebben, lekker eten, maar dat was ook all<
Méér kregen ze bij anderen niet. Hier vonden ze het geit
van hun gezin, de sfeer van elkaar werkelijk liefhebben,
kon alleen hun ouderlijk huis hun geven. Greet vouwde d
handen, en sloot de oogen; opnieuw wilde ze God dank<
voor den zegen, haar in de kinderen gegeven.
Vol bewondering keken de meisjes in het wiegje. „Wat ei
scbatje, moeder! En dan met een extra smeeking in haar st<
vroeg Miep: „Mag ze er éventjes uit, moeder?"
„Nee. meisjelief. nu niet. Maar om 7 uur komt zuster mo?-
der en het kindje helpen, dan mag Corry het er uit halen".
Even keek Miep teleurgesteld. Dan begreep ze moeder. Zi
de oudste, zou morgen en alle volgende dagen thuis zijn, ej
dan was Corry naar school. „Fijn hé?" Ze vroeg het met vol]
komen instemming met moeders plan aan Corry. „Nou" zij
Cor alleen.
Toen klonk vaders stem. „Corry, zoek jij de jongens eens
Grootmoeder zal nog even met het eten helpen en dan..„.
beschuit met muisjes, klonk het in koor.
Een half uur later zaten ze allemaal aan tafel. Opnieuw bai
vader, wéér voor moeder. „Zou ze toch ziek zijn", vroeg Kee
zich af. Hij zou het haar toch eens vragen.
Wordt vervolgd
