Minister Goselings wilde- bussen beleid veroordeeld DE GROOTE TREK DONDERDAG 17 NOVEMBER 1938 DERDE BEAD PAG. 9 Tweede Kamer Bijzonder invoerrecht benzine verlangd De president van de Reken kamer openlijk bestraft Een tweede Schuschnigg? I (Vergadering van 16 November) Overzicht De Kamer had den Minister van Fi- nanciën gisteren reeds de beschikking verschaft over ruim f S2 millioen aan j allerlei opcenten en andere heffingen van tijdelijken aard. Vandaag is daar nog het bijzonder in- j .voerrecht op benzine bijgekomen, dat f 32 millioen zal opbrengen. Deze verlenging zal gelden voor 5 jaar; de andere verlengingen zijn voor 3 jaar, met uitzondering van de Doodehand-belasiing, die in 1939 voor hel laatst geheven zal worden. Bij de begrooting voor de Hooge Col leges van Staat moest even een incident i uit den weg worden geruimd, dat ver- j oorzaakt was door een „extremistisch getint en on-Nederlandsc-h" artikel van den president der Algemeene Rekenka mer in een tijdschrift. De heer v. d. Goes v. Nat-ers van wien ook de zooeven geciteerde kwalificatie afkomstig is bracht het geval ter sprake, j veroordeelde hot scherp <?n vroeg of de be trokkene, de heer Zuvderhoff, zich niet liad schuldig gemaakt aan zoodanige onvoor zichtigheid en roekeloosheid, waardoor ook de Kamer in opspraak was gebracht, dat van „wangedrag' gesproken kon worden, dat in aanmerking kan brengen voor ont slag. M i n i s t e r C o 1 ij n gaf onomwonden zijn afkeurend oordeel over het artikel te ken nen. Het ware beter ongeschreven gebleven, Ze vragen er om! En moeder zegt niet „neen", als ze 'n lekker lepeltje Sanostol vragen! Want Sanostol is noodig voor hen in den zomer, doch onontbeerlijk in het zon-arme getij! Een natuurlijk, zuiver levertraan product, maar nog verrijkt en smakelijk gemaakt met het sap van door de zon gerijpte sinaasappelen! En neem het zelf ook! Daarom brengen wij, behalve de gewone flacon a f. 1.40, dit jaar de „familieverpakking", die 2% X zooveel bevat en slechts f. 2.75 kost. SANOSTOL „Het lekkere levertraan-product!" BROCADES-STHEEMAN PHARMACIA ook uit de voorzichtigheidsoverweging, dat men niet te spoedig zijn oordeel moet geven /er gebeurtenissen in liet buitenland, d-iè ien slechts van verre waarneemt. Het ver- lënen van ontslag aan den onvoorzichtiger! resident, ging den Minister echter te var. De heer v. d. Goes wist het gegeven ant woord te waardeeren en liet het er verder bij. De heer Zuyderhoff is er niettemin slecbt afgekomen. Hij is in het openbaar over z'jn arlijke roekeloosheid gekapitteld op een wijze, die voor iemand van zijn positie wei nig aanlokkelijk moet zijn en zijn autoriteit niet verhoogt, maar wel de gedachte aan retireeren zou kunnen doen opkomen. Het begrotingshoofdstuk is z.h.s. goedge keurd, evenals dat voor Algemeene Zaken, waarop een N.S.B.-er een dommen aanval deed en voorts Nationale Schuld. De Wet op de Middelen passeerde even- neus z. h, st. De interpellatie van den heer W o u- de n berg over de „wilde" busdien sten verkreeg een voor den Minister van Justitie niet al te gunstig verloop. De interpellatie betoogde, dat de Minister an zijn bevoegdheid een onjuist gebruik heeft gemaakt. Zijn optreden wekt onge rustheid ten aanzien van de rechtszeker heid en brengt het bestaan van 1400 gezin nen en 42 busdiensten, die een bron van hoogst.belangrijke inkomsten voor den staat Tenslotte werd gevraagd of de Minister bereid is de politie-muatregclen in te trek ken, totdat er een nieuwe wet op het perso nenvervoer is, althans totdat het arrest van den Haagschen Raad in de hangende kwes- tie-Somnieling zal zijn uitgesproken. De Minister begon- zijn antwoord met een klein prikje aan 't adres van de N.S.B. door te danken voor het hem tevoren toe zenden van de vragen. Ze beschouwen deze narlementaire usance blijkbaar niet meer van dien aard, dat daarop de kwalificatie „doorgestoken kaart" van toepassing is. Voor den Minister domineerde de vraag, of wettelijke voorschriften worden nageleefd en rechterlijke vonnissen worden geëerbie digd, waarbü bepaalde handelingen waren verboden. Minder juist was misschien zijn mededee- ]ing, dat vele diensten zijn ontstaan in den loop van dit jaar, toen de verbindbaarheid van artikel 2 van het R.A.P. onzeker was ge worden. Aanleiding tot ingrijpen is gewor den het niet eerbiedigen van veroordee- lende vonnissen, waarbij bepaalde tra jecten vcor bepaalde diensten waren verboden. Men kon daarop, op deze „besmette" tra jecten, niet anderen laten rijden. Er is toen ontstaan een „krijgertje spelen met de justitie". Pogingen kwamen veelvul dig voor tot ontduiking van uitgesproken verboden. Waar de ondernemingen waren vrijgelaten, is echter niet ingegrepen. De ondernemers maken het zich zelf soms moeilijk. Nog gisteren is er een veroordeeld, die Maandag in Den Haag was vrijgespro ken, omdat hij ging doen wat op een zeker traject verboden was. Het verweer van den Minister scheen niet erg overtuigend; hij liet de kwestie van de te wachten eind-uitspraalc van den Hoogen Raad geheel liggen en ook die der vrijspraken. De interpellant trachtte aan zijn onbevre digdheid uiting te geven door het indienen van een motie om het optreden van den mi nister af te keuren. Dat was natuurlijk een slag in de lucht. In een keurig betoog, dat juridisch moei lijk viel te weerspreken, heeft vervolgens Mr. van D ij k e n een scherp requisitoir gehouden tegen, wat hij noemde, het onvoor zichtig optreden van den minister, nadat vast stond, dat in de administratie fouten waren gemaakt, waartegen geen maatrege len genomen waren. De politie-dwang tegen niet-veroordeelde diensten achtte Mr. v. Dijken niet behoor lijk; er had behooren te worden gewacht tot de uitspraak van den Hoogen Raad. Ook de administratie behoort zich binnen wettelijke perken te bewegen. Doet zij dat niet, dan moet dat uitloopen op ongelukken, waardoor het resipect voor de overheid niet wordt ver hoogd. Mevr, B a k k e r-N o r t oordeelde in den zelfden geest. De oud-minister v. L i d t h d c leude weet het bestaan van de betreu renswaardige situatie aan de'Rogeering zelf, die te laat is met haar maatregelen om een behoorliiken wetteüjkcn toestand te verkrij- s°n- Het beleid van den minister, zeide hl], valt niet te bewonderen; hij had beter do eind-uitspraak van den Hoogen Raad kun nen afwachten. Thans is door bet gebeurde liet aanzien der Regeering niet bevorderd. Scherp oordeelde en veroordeelde ook Mevr. Mackay-Katz. In dit twijfelachtig gei abad dor ltocrooring onthouding gepast. Nu is liet overheidsgezag geschaad en de lochtszckerheid in het gedrang geraakt. 1-Iet veroordeelend vonnis van den president dei I-Iaagsche Rechtbank tegen den Staat is voor het aanzien van het gezag der overheid zeer bedenkelijk. Dp minister had deze dingen behooren te voorkomen. De heer v. d. Waerden vond ook het beleid van den minister wel wat „wild" maar hij was zoo'n groot bewonderaar van ordening ook in het verkeer, dat hij het ageeren tegen de wilde bussen geheel ver ent woord achtte. Intusschen deze kwestie was eigenlijk niet in geding. Over de wen- sehelijkheid daarvan is weinig verschil, wel over den vorm dezer ordening. Dat de na'atigheid van den minister de rechtszekerheid heeft geschokt, was ook het oordeel van den heer Posthuma. Bitter woorden sprak.de heer Zandt over het autoritair optreden der Regeering. De heer De Visser gewaagde van vederrechtelijk ontreden, dat in liet heele land een slechten indruk heeft gemaakt en doet denken aan partijdig optreden ten gun- .te van een bepaalde gecoucessioneerde ver voersonderneming. Zelfs in den R. K. heer Bongaerts kwam geen verdediger aan het woord. Den minister werd geraden de zaak niet te zeer bagatelle te "behandelen. Te meer, omdat i ingrijpen over iets breeder lijn heeft plaats gehad, dan strikt noodzakelijk was. Men zorge zoo spoedig mogelijk voor een meer bevredigende regeling. De repliek van minister Goseling moest dus onder.wel zeer ongunstige om standigheden geschieden. Hij meende niet geheel billijk te zijn beoordeeld. Zijn optre den heeft zich beperkt tot het executeeren van gewezen vonnissen. Z.i. blijft alleen voor discussie open het beletten van dien sten op besmette trajecten, wat na 14 Nov. anders is geworden. De Regecring had zich op hot standpunt gesteld, dat art. 2 van het R A.P. verbindend ■as en wenschte ontduikingen van vonnis- ui niet te gedoogen. Wat dit laatste betreft, zouden we willen opmerken, dat deze door niemand zijn ver dedigd. De autobusondernemers hadden zich daarvan behooren te onthouden. Anderzijds alt echter niet te ontkennpn, dat er in casn een dubium was, van zoodanigen aard en beteckenis, dat er aanleiding was te wach ten wat binnen enkele weken de Hooge Raad zou beslissen. Naar de meening van den Minister, die in appèl is gegaan van de uitspraak van den Haagschen president, wordt door zijn optreden het gezag niet aangetast. Hij er kent, dat er zekere gevaarlijke prikkels In het volk zijn, maar meent de werking er van let te hebben verscherpt en verheugt zich, dat op 12 December definitief over art. 2 van het R.A.P. zal worden beslist. Hij heeft slechts rechtsgelijkheid en rechtszekerheid door hem niet geschapen chaos wil len brengen. Dat de ingediende motie werd verwor pen, sprak van zelf. Ze was overbodig: de Kamer bad een niet-onduidelijk ge luid doen hooren over het optreden van een bewindsman, die voorheen nog al eens optrad in de rol van een, die alles beter weet. :chtbank De vragen beantwoord Op den laten middag werd nog aan de Ju stitiobegrooting begonnen. De heer W endelaar vroeg snel maat regelen tegen de zaak-waarnemerij en hield vervolgens rechtsstaat-beschouwingen. Handhaven van den rechtsstaat had et b.v. toe moeten leiden, dat krasse maatrege len waren genomen tegen het verstoren van een tentoonstelling van den Nieuw-Malthu- siaanschen boftd te Utrecht en te Hoorn. D:t; h eft met het handhaven van Gods gebod niet 1e maken. Ook ten aanzien van d« vreemdelingen is de minister te traag. De toon d&arover in de stukken is te bureaucra tisch en te weinig menschelijk. Krachtige maatregelen werden gevraagd togen anti-semietisine. We willen niet ge ïnfecteerd worden. De minister maakt niet den indruk de sterke man van den rechtsstaat te zijn par excellence, concludeerde de heer Wende- laar. 1-Iij is te kras wanneer 't niet heel noo dig is en te. slap als het wel noodig is en dreigt op deze wijze een tweede Schuschnigg te worclen. Deze minister is, juist om-dat hij een bekwaam man is, in dit opzicht zoo ge- aarlij k. Ten aanzien van de toepassing van het vreemdelingenrecht maakte de heer Don ker, die voorts een pleidooi voor werkkam- De onlangs voor de Scheveningsche Ha- vengestrande logger SCH 102 met toe- behooren is gisteren te Scheveningen pu bliek verkocht, waarvoor vrij veel belang stelling bestond. pen voor jeugdige veroordeelden hield, cri- tische opmerkingen. Vandaag wordt het genieten van den wel- voorzienen juridischen disch voortgezet, Verslag i de orde !s het N S.B.). Daarn Colleges De he- (s.-d.) i wordt zonder debat c VAN DER GOES der Alg. Reltenkam istisch. Spr. haalt zlgd. i Münehen gedacht,, dat moet gingen. Spr. wil n, inzonderheid hoogge ztfn adhaesli tikel Velen hebbe land. De. vi gelüke ar mthouden. Een der De begïöotiiïg wörütT z. K. sf. Aan de orde ls de begrooting van Alg. Zaken. Ook deze wordt n cussie z. h. st.' aangenomen. N.S.B.). Daarna Schuld en de middelen zonder Wilde autobussen Justitie tegen de zgn bijzonderheden i Raad op 12 Decei heeft vervolgen; Welke diensten belet worden 2. autobusdiensten, waaromtrent duldelilk oncrete aanwijzingen bestaan, dat zij zijn ln- esteld ter ontduiking van zoodanige uitsp: f dat zij zich schuldig maken aan collusie 3. autobusdiensten, en strafrechtelijk ve ig ls, berustend op waaromtrent rechtstreeks nieuwe Reglement Auto heeft de Minister geanl In het Damplantsoen tegenover het pa* leis te Amsterdam wordt een grootel vlaggendecoratie aangebracht in verband met het aanstaand bezoek van Koning^ Leopold van België. ische ïchtbank zijn gev stig hetgec Haagsche Rechtbank, kan lk mij niet reld verklaren de maatregelen, zooals die ag heb medege deeld. thans worden doorgevoerd, terug te nemen. Uiteraard ben ik voornemens, nadat de uitspraak van den Hoogen Raad In het aanhangige strafgeding zal zijn ge wezen, aan de hand van den Inhoud en de overwegingen van 's Hoogen Raads arrest nader te bepalen, welk standpunt dan zal moeten worden ingenomen. Motie van afkeuring De heer WOUDENBERG 'fn. dat de Minister eigenlijk zjin o ter niet bevredigd en dient een in de Ivamer het optreden 3 n kanton re cl wikkelijker. igelijk heeft be- ra van den Mini.s- "van den Minister iegenooten en den nd, komt bij deze ■zichtlgheid be- ultvoerlegging i. Het R.A.P. De heer et heele land politiedwang moe VAN LIDTH DE JEUDE (lib.] ->t.- kan het beleLd ad. acht die het R.A.P. niet ister korne onverwijld met v is gebleken dat die spoedig kan In twijfel, onthoud U! Mevr. MACKAY-KATZ '(e.-h.) terliike macht het geliik behoort dit Spr. schrijft jeugdige voortva >rt dat ichaad doordat de r oneens is. Zooveel optreden toe leien do Chr. Historischen 1 .atje in de wet heer .anleiding tot ingrjjpi Spr. keurt het optreden van ongreconcessio* eerde busdiensten onvoorwaardelijk af. Som« ïige autobusondernemers hebben het gezag to# en aanfluiting willen maken. De wilde bussem ing roor de^egelmatige'diensten, en tegen-» Het wil spr 3 de Minister nie# t spoedig rechts-» held komen door spoedige 3vetswijzigini heer POSTHUMA (c.-d.) rnerlct op dat di# de tweede interpellatie ls n gevolg van ge- scho'/t rechtsvertrou3ven ,.ti het volk. Inl istelling met den Minister zegt spr., dat «C De heer ZANDT (s. De heer BONGAERTS (r.-k.) zegt, dat heft rat om gekrenkt rch'tsgevoel bü een deel vai* >t publiek. Doch aan de voorgestelde motiai hebben we geen behoefte. De Minister is wel verder gegaan, dan strikt noodzakelijk is» Vele facetten De Minister van Justitie, de heer GOSELING» •kent dat de zaak vele facetten heeft. Ver- -.hillende opmerkingen over 3vetS3viizlging zal autobussen op den openbaren weg raakt direcï den Minister van Justitie. Spr. zorgt dan _oold het 3vegverkec "uist is dc opr 3 den beginne al Men heeft het risico aanvaard, dat de rechtei» de overheid ln het gelijk zou stellen. Inmiddels is spr. van het Haagsche vonnis ln appèl ge* gaan. Spr. onderneemt geen razzia tegen <Jd bussen, schuift niets van zich af, en wil gaarne» betere samenwerking. Het wachten ls op da uitspraak van den Hoogen Raad op 12 Decern* Spr heeft meer critlek gehoord in zijn leven over te weinig, dan over teveel voortvarend» heid. Dus ls spr. Mevr. Mackay dankbaar voofl lebben de uitspraak van 12 De- indien, reeds maanden geleden was over* 2inde te Het re sen 3vel 'CSpr. 6n' inan o die .kt heeft, rdt vemvorpen met 67 tegen 3 de N.S.B. en do heer Zandfl De moth stemmen j (s.g.p.). De Justitie-begrooting is hoofdstuk rv (Justitie) d. het volk 3 )rdt door de Ossche kwestie, alsmede door het niec spoedig Ingrijpen t.a.v. da 3vilde bussen. n jegens :en behoeve der Dultsche Joden, be* Lrgaderlng 3vordt te 5.15 Een bladzijde uit de geschiedenis van Zuid-Afrika Door P. DE ZEEUW J.G.z Volgende maand zal in Zuid-Afrika plec-h tig worden herdacht hoe honderd jaar ge leden op 16 December 1838 den Zoe- loevorst Dingaan bij Bloedrivier de beslis sende slag werd toegebracht. waarmee Zuid-Afrika voor goed van de Zoeloe tyran- nie werd bevrijd. Men heeft ook in ons blad meermalen kun nen lezen hoe dan tevens herdacht zal wor den het merkwaardige feit in de werëldge schiedenis: hoe de Afrikaansche Voortrek kers hun vaderland verlieten o-m in de wil dernis een nieuw te stichten. Hoe kwamen de Boeren toch op dit plan? Wat waren de oorzaken van den Grooten Trek? In hoofdzaak was 't de dwaze kaffer-poli tiek dor Engclsohe regeering. de vrijstelling der slaven en de grond-kwestie. Men komt de eer der Trekkers te tia, wan neer men zegt. dat hun ingeboren trek zucht de oorzaak was. De Trekkers waren geen nomaden, maar menschen, die niets liever wilden, dan op hun eigen grond rustig hun bedrijf uitoefenen. Ook is bij hen niet de drijfveer geweest. <>m zich aan alle overheidstucht te onttrek- Bewijs daas-tegen levert voldoende de Memorie van Piet Relief, die nog tijd- den Trek van wetten en ordernaatrege JAN VAN R1EBEEK, stichter van de Kaapkolonie, die in 1652 de Kaap het fort „de Goede Hoop" oprichtte spréékt. Het groote doel van den Trek wi V r ij h e i d. Men zocht geen vrijheid, die lot losban digheid en wetteloosheid zou leiden, maar Tijheid'. die verzekeren zou orde, rust, vei ligheid en een geregeld bestaan. Dat was in 't kort gezegd het groote doel, dat den Trekboeren voor oogen stond, toen zij in 1S35 met hun moeilijken en levens- cvaarlijken trek begonnen, een tocht, die stierlijk en figuurlijk zou gaan, „langs rofs n ravijn", langs 6ieile hoogten en duizc- ingwekkende diepten. De kafferoorlog, die aan het eind van 834 uitbrak, gaf den laatsten stoot aan den 'rek, maar was niet de oorzaak daarvan, teeds lang leefde, vooral bij de grensboeren e gedachten om de kolonie te vertalen. Reeds in 1829 had Louis Trigardt, die bij Voulberg in Somerset woonde, zijn zoon Karei met veel vee over de Oostgrens ge- onden. Ook Jacobus en Piet Uys waren met nog drie anderen er reeds op uit geweest om n betere „woonplek" te zoeken. Zij waren Natal ingereden en hadden reeds het voor- emen opgevat zioh daar te vestigen. Later volgde nog een tweede commissie onder leiding van Scholtz. Deze trok naar Zoutpansbcrg, terwijl daarna nog een derde ommissie naar Damuraland ging. In het begin van 1835 keerden al de com missies terug. Er werd toen afgesproken, dat Thahantsjoe de algemeene vergader plaats zou zijn. Louis Trigardt woonde bij de Keirivier. Zooals gezegd, had hij reeds lang plannen om te gaan trekken, 'maar de onmiddellijke aanleiding daartoe was het optrekken van bet, gouvernemenlsleger tegen Hintsa. In het begin van 1835 ging hij op weg. Zijn trok bestond uit ongeveer 50 zielen en tegen het eind van April, kreeg hij voeling met een anderen trek n.l. die van Rensburg, die uit het noord-oostelijk deel van de Kolonie kwam. Ook deze trek telde ongeveer 50 zie- Ecn vcreeniging der heide trekkers had niet plaats. De Rensburgers trokken steeds vóór Trigardt uit en in Juli 1836 zijn ze daar waar de Limpopo- en de Olifantsrivier in eenvloeien, door de kaffers uitgemoord. Van den trek van Johannes van Rensburg bleef er niets gespaard. Allen vielen onder assegaaien- van de Matabelen van Mosel- katse. Bij de Va-alrivier had Trigardt de Rens burgers voor het laatst ontmoet. Zij trokken toen noordwaarts, de Matabelen tegemoet, maar Trigardt vreesde dat gevaarlijke volk je cn sloeg rechts af naar het Oosten, waar hij midden 1836 Zoutpansbcrg bereikte. I-lier in de buurt van Zoütpansberg beeft Trigardt Andries Hendrik Potgieter ont moet. Potgieter was op verkenning uit en sprak nu met Trigardt af, dat deze wach- zou op de achtergebleven groep van Potgieters trek. Trigardt wachtte, wachtte een. Jaar lang, maai- hij vernam noch van Potgieter, noch het achterste deel van zijn trek taal of toeken. Natuurlijk begreep hij hiervan niets. Hij wist dat ook Potgieter naar het noorden wilde en kon daarom niet begrijpen, dat zijn menschen niet kwamen opdagen. Hij wist niet, dat ook deze menschen, waarop hij nu reeds een jaar wachtte, allen door de Matabelen waren uitgemoord. Om z'n tijd toch productief te maken, had Trigardt ondertusschen een boodschapper gezonden naar Lorenzo Marques, de hoofd stad van het Portügéesche gebied, om te weten te komen hoe de Portugeezen stonden tegenover de Trekboeren. Zeer terecht begreep Trigardt, dat indien het ooit tot een vestiging in die streken kwam, de Boeren voor hun uit- en invoer terecht zouden moeten komen te Lorenzo Ongeveer midden 1S37 keerde Cocnraad Buys, een der boodschappers, met een paar Porlugeesche soldaten terug. Het bleek hem uit hun berichten, dat de Porlugeesche autoriteiten niet onvriendelijk gezind waren, jegens de Trekboeren, en om» dat Potgieter nog steeds niets van zich liet hooren, besloot Trigardt zijn kamp op te breken en in de richting van het Portugee- sche gebied den .tocht voort te zetten. Kaap de Goe -s Hoopnaar een oude gravure Gedurende z'n heele tocht beeft Trigardt een dagboek bijgehouden en daaruit kan men uitermate goed het dage lij ksche leven der Trekboeren leex-en kennen. Ze konden heel prettig en grappig met elkaar omgaan cn telkens vlamt de humor in het dagboek op en doet den lezer in de lach schieten. Den 23sten Au-gustus 1S37 ving de tocht naar Lorenzo Marques en de Delagoa-baai aan en eerst op 13 April 1838 werd die plaats bereikt. Maar gedurende al de maanden, die de tocht had geduurcï, had men vreese- lijk veel ontberingen geleden, vooral toen men de lage kuststreek had bereikt. Doch al deze ellende was vergeten toen het doel van de reis was bereikt, ^an blijd schap vuurden, naar oud Kaapsch gebruik, de Boeren hun geweren af. om daarmee hu-n aankomst te melden, doch 't. du-urde maar koi*t of de Portvgeesohe autoriteiten eischteii de geweren op. Hierover ontstond onder da Trekkers nog wat gekibbel en oneenighcbl cn Karei Trigardt. de zoon van Louis, sprak een waar woord toen hij zeide, dat het da Afrikaner zijn ongeluk is. als hij wat be ginnen wil. dat allen hun eigen baas wil len wezen, en dat daardoor alles verkeerd Intusschen werden dc geweren spoed iff weer teruggegeven. (Wordt vervolgd))

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1938 | | pagina 15