^liritwe griitódjf (tTuiirant
K.L.M.-vliegramp eischt zes dooden
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leidenen Omstreken
Vreeselijke ruïne in den
Riekerpolder
Ze* dooden, vier zwaar- en
tien lichtgewonden
RYNBENDE
FIRMA D KATZ
Abonnementsprijs
Per kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agentschap gevestigd is 235
Franco per post 2.35 portokosten
Per week0.18
Voor het Buitenland bij wekelijksche
zending4.50
Bij dagelijksche zending540
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/a Ct
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 55936
DINSDAG 15 NOVEMBER 1938 19e Jaargang
abbertentiepripen:
Van 1 tot 3 regels 1.17'/»
Elke regel meer0^2'/j
Ingezonden Mededeelingen
van 1—5 regels 2.30
Elke regel meer0.45
Voor het bevragen aan 't bureau
wordt berekend(MO
JM°. 6549
WIJ EN DE JODEN
Vol ontzetting staren de bewoners
yan ieder beschaafd én misschien ook
wel van onbeschaafde landen naar het
geen zich in Duitschland afspeelt. Hoe
moet het dan in Christenlanden zijn,
waar men gelooft, dat God de onrecht
vaardige verdrukking van het oude
bondsvolk niet ongestraft zal laten?
God zelf heeft immers gezegd, dat de
heidenen wel een roede zullen zijn in
Zijn hand om Israël te tuchtigen, maar
dat zij Zijn geduchte wraak hebben te
vreezen, wanneer zij hun booze harts
tochten vrij spel laten.
Zal de menschheid, zal de Chris
tenheid in 't bizonder, bij dit alles lijde
lijk toezien? Dat kan en dat mag z\j
niet. In de kerk en in het gezin is ge
beden voor de verdrukten om gods
dienst en om ras en gezongen is van
Israël, dat zwart van dienstbaarheid
was en tóch op verlossing mag hopen.
Maar, het zij met alle eerbied gezegd,
dat is toch wel zeer goedkoope hulp,
als het daar bij blijft. Dat doet denken
aan den priester, die misschien ook een
gebed prevelde voor den geslagen jood
en aan den leviet, die in Jerusalem
zeker een juridische beschouwing
wijden zou aan de struikrooversmenta-
liteit; maar de half-doode moest
wachten op den barmhartigen Samari
taan.
Echter valt wel te onderscheiden.
Het klinkt bijna wreed, maar het is
waar: wat in Duitschland gebeurt, be
treft een binnenlandsche aangelegen
heid. Dat wil zeggen: niemand ver
wachte en verlange van onze Regeering
dat zij bij de Duitsche machten protes
teert tegen de onderdrukking. Daartoe
mist zij het recht, maar het zou ook
taktisch onjuist zijn.
Het is ons bekend, dat in het la
der vorige week dit onderwerp druk
besproken is in bevoegde kringen.
Vooraanstaande Nederlanders hebben
overwogen een beroep in dien geest op
de Regeering te doen. Maar men kwam
al spoedig tot het inzicht, dat déze weg
niet ingeslagen moet worden. Zelfs in
vloedrijke joden raadden zoodanig
treden ernstig af. Het zou de dreiging
slechts grooter maken.
De regeering moet rekening houden
met de grenzen. Maar dat behoeft de
liefde niet. Die mag zich altijd en
overal laten gelden. En dan mag ook
de regeering actief zijn. Zelfs hulpver
leening kan kwalijk genomen worden,
maar die dwingt ten slotte toch respect
af. Mits ze niet overslaat in diploma
tieke activiteit.
Hier moet dus een taak liggen voor
regeering en volk. Wie daarbij voorop
moet gaan, kan onbesproken blijven.
Gelijktijdig optreden lijkt ons het beste.
Hoewel steeds bij ons eenige twijfel
geheerscht heeft over de billijkheid van
de regeeringsmaatregelen tegen vreem
delingen, die zich aan onze grenzen
meldden, konden we ze toch verstaan.
Ons kleine land kan geen invasie van
ongetelde vluchtelingen verdragen zon
der de eigen bevolking ernstig te scha
den. Maar nu nood en dood een geheele
natie bedreigen, moet koele berekening
wijken voor de taal en de taak der
barmhartigheid.
Natuurlijk geldt dit nog veel meer
voor de bevolking zelf. Zooals een in
zender in dit nummer reeds opmerkt:
hulpverleening is Christenplicht.
Het is gelukkig onnoodig, daarvoor
een nieuw comité te stichten. Het „Pro-
testantsch Hulpcomité voor uitgeweke
nen om ras en geloof", staande onder
de vertrouwde leiding van Prof. Mr V.
H. Rutgers is ten deze diligent en
zeker nader plannen uitwerken. Vooral
wanneer ons Christenvolk toont, dat
het steun wil verleenen. Het comité
heeft helaas een ernstig tekort aan
geldmiddelen. Onze eerste daad kan
dus zijn een geldoffer te brengen.
Ongetwijfeld zullen dan verdere plan
nen beraamd worden, ook in overleg
met de Regeering. Iedereen weet thans
er moet iets gedaan worden. Men be
ginne dan met het eenvoudigste, maar
tevens het hoogst noodige en storte een
bijdrage op het postgironummer van
bovengenoemd Comité Amsterdam
no. 278600.
Internationale Pluimvee
tentoonstelling
Op 9, 10 en 11 December a.s. zullen de Kon.
Ned. Vereen. „Avicultura" en de Utrechtsche
.Vereeniging „Omithophilia" gecombineerd
de tweede Avicomi-show houden in den die
rentuin te 's-Gravenhage.
Het groote succes, dat deze combinatie het
vorige jaar had in de Apollohal te Amster
dam, deed de beide vereenigingen beslui
ten opnieuw een tentoonstelling van een
tiergelijk formaat te organiseeren.
Een vreeselijke vliegramp heeft ons gisteravond weer doen zien
de vergankelijkheid van 's menschen levenIn het zicht van de
haven, twee kilometer van Schiphol, is het K.L.M.-vliegtuig de
„Usvogel" met twintig inzittenden tegen den grond geslagen. De
oorzaak daarvan is voorloopig onbekend, doch de
waren ontzettend: zes menschen werden onmiddellijk
vier zeer ernstig gewond, de tien overigen licht gewond. Onder
de zes dooden bevonden zich vier leden der bemanning.
Het ongeval, dat spoedig in Amsterdam bekend was, heeft groote
deernis verwekt.
Omstreeks elf uur was definitief bekend, dat het ongeval vrijwel zeker zes
slachtoffers heeft gemaakt. Er waren op dat moment vijf lijken geborgen,
terwijl de commandant van het vliegtuig, J. J. E. D u i m e 1 a a r, van wien
vroeger in den avond het gerucht de ronde deed, dat hij zwaar gewond naar
het Wilhelmina-gasthuis te Amsterdam was overgebracht, nog steeds niet in
eenig Amsterdamsch ziekenhuis bleek te zijn binnengebracht en ook toen nog
vermist werd, zoodat met zekerheid moest worden aangenomen, dat ook hij
tot de slachtoffers behoort en zich waarschijnlijk nog onder het wrak van
het vliegtuig bevond.
Geborgen waren de lijken van de overige zich in de cockpit bevindende
leden der bemanning, kapitein W. vanGemeren, de marconist C. J. W
S u r b e r en de werktuigkundige W. J. v a n H u u t. De steward E y s
werd licht gewond.
Van de vijftien passagiers bleken te zijn overleden mevrouw Silberstein,
van Duitsche nationaliteit, die zich met haar echtgenoot en haar dochtertje
in het toestel bevond. De heer Silberstein werd zwaar gewond. Het
dochtertje liep slechts onbeteekenende kwetsuren op. Het tweede slachtoffer
onder de passagiers was de Duitsche mevr. Schneide rD esnitzki.
Zwaar gewond werd mevr. Vleyman, een Engelsche uit Nw.-Zeeland,
die op weg was naar Londen. Eveneens ernstig gewond werd de Engelsch-
man Muller. De Engelschman Ingram werd met een beenbreuk opge
nomen. Van de Duitsche familie Weidemann, bestaande uit drie per
sonen, is de man ernstig gewond. De vrouw en de dochter werden licht ge
wond. De Duitsche mejuffrouw Zimmermann en de Engelschman
Tairclough werden eveneens licht gewond. Al deze passagiers waren
op weg naar Londen.
Licht gewond werden verder een Tsjech en zijn broer. Laatstgenoemde werd
nagenoeg niet gewond en kon naar zijn woning te Amsterdam worden over
gebracht. De Duitsche mejuffrouw Müllerheim, die eveneens op weg
was naar Amsterdam, werd ook licht gewond.
Onze Amsterdamsche redacteur meldt ons
omtrent deze vliegramp het volgende:
Ternauwernood waren de eerste berichten
binnengekomen omtrent een te vreezen
catastrophe in de nabijheid van de Am
sterdamsche luchthaven, of wij begaven ons
naar de plek des onheils.
Want. ,dat er iets heel ernstigs met de
JJsvogel" want deze was het. zooals
spoedig bleek gebeurd was. werd direct
duidelyk toen de auto, waarin we ons naar
Schiphol begaven, de stad uit en den Sloter-
weg opreed. Dat het zoo mistte, kon men in
de stad tusschen de huizen niet waarnemen,
maar hoe verder we op den weg vorderden,
hoe meer de omtrekken in den totaal donke
ren avond vervaagden.
Na eenig zoeken begrepen we, den kant
van den Riekerpolder op te moeten. Wat was
het er donker. Zoekend en tastend, om niet
in een sloot terecht te komen, scharrelden
we het weiland op, waar, zooals ons blijken
zou, Duimelaar, ten einde raad. zijn machine
had pogen neer te zetten.
Uit het donker doemden koeien op, die
rustig als eiken avond in het zachte weer op
het gras lagen. Wat verderop duistere ge
stalten van menschen, die heen en weer lie
pen, en ja, daar. die duistere massa moest
het zijn. Het was een droevige aanblik,
triester nog omdat bij het naderen van de
plek smartkreten weerklonken van de arme
passagiers, die hier in het donker waren
neergesmakt. Het vliegtuig zat vol met pas
sagiers, vijftien in aantal, hadden we ver
nomen en de bemanning bestond uit vijf
personen.
Hoeveel er nog van in leven waren, kon
den we niet direct nagaan, maar dat hier
weer iets vreeselijks was gebeurd, was
zeker. Even verder van de plaats, waar we
het eerst de treurige resten van de blanke
JJsvogelwaarnamen, voor zoover het in
donkerte en mist mogelijk was, had men zoo
juist een naar schatting twintig-jarig meisje
voorzichtig weggehaald. Een landbouwer,
die aan het moeilijke werk had meegehol
pen. vertelde het ons. De man was er over
stuur van. Zwaar gewond had men de jonge
dame het moest een Engelsche zijn. naar
hij ons vertelde opgenomen, in afwach
ting van de hulp. die zou komen opdagen.
Die hulp was toch zoo dringend noodig,
want met eiken stap die we deden, werd de
omvang van de ramp voor ons besef grooter.
Het was intusschen buitengewoon moeilijk
dicht bij de plaats van de ramp te komen.
Zelf hadden we er reeds iets van ondervon
den. Men kon geen hand voor oogen z
Het bleek noodig planken aan te sleepen
de ziekenauto's een weg de weilanden op te
banen.
Wakkere mannen hanteerde., zaag en bijl
om de in het vliegtuig vastgeklemde men
schen te bevrijden. Dit als altijd diep-emstig
werk kon slechts betrekkelijk langzaam vor
deren, omdat de machine zoo ongelukkig
was terecht gekomen. En al werkt men
zulke omstandigheden nog zoo vlug en
secuur, het gaat nooit snel genoeg
Vaardige handen hielden zich gereed om
de slachtoffers uit de wrakstukken op te
beuren. Doktoren en verplegers van den
G.G.D. volbrachten deze delicate taak. De
eene gewonde na de andere werd in de zie
kenauto's getild. Het was een moeizame
beid op deze afgelegen plek, en als de kreu
nende of bewustelooze gewonden hier voor
loopig een veilige plaats hadden gevonden,
waren de voorzichtig manoeuvreer end*
chauffeurs het weiland nog niet af.
Of deze en andere omstandigheden ongun
stig op den beklagenswaardigen toestand
van de slachtoffers hébben ingewerkt, is
moeilijk te zeggen. Wel viel het helaas toen
al niet te betwijfelen, dat er dooden te be
treuren vielen. Eén hunner moest een lid
der bemanning zijn, te oordeelen naar zijn
uniform.
Er bleek langzamerhand nog meer. De
Duitsche passagiers waren voor het meeren-
deel vluchtelingen, die de terreur ontvlucht
ten om hier den dood te vinden of wellicht,
in het gunstigste geval, hun leven lang de
treurige en pijnlijke herinnering van deze
dubbele ramp mee te dragen.
Het was een uiterst sombere stemming, die
zich van ieder, die de gevolgen van het on
geluk aanschouwde, meester maakte. Terug
gekeerd op den weg, nadat de dooden en
gewonden waren weggebracht, ontdekten
eer haag van belangstellenden, die stil den
kant van de ongeluksplek optuurden of op
gedempten toon gesprekken voerden. Ieder
was diep onder den indruk. Politie hield de
menschen op een afstand en verhinderde
ieder, die er niet te maken had, het weiland
op te loopen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Dit Nummer bestaat uit DRIE bladen
Gisteravond is het K.L.M.-vliegtuig de
„Ijsvogel" nabij Schiphol ter aarde ge
stort. Er vallen daarbij zes dooden te be
treuren.
Verschenen is de Memorie van Ant-<
woord aan de Tweede Kamer betreffende
de begrooting van Defensie.
De Boskoopsche Rijkstuinbouwschool
viert binnenkort haar veertigjarig bestaan.
Wat er in ons land gedaan wordt en
kan worden tot leniging van de nooden
der Duitsche Joden.
De Jodenvervolging in het Derde Rijk.
De Amerikaansche gezant te Berlijn
terug naar Washington.
Chamberlain en de koloniale kwestie.
Het wrak van 't groote Douglas DC3-toestel ijjn de K.L.M., de JJsvogel", in de
drassige weilanden van den Riekerpolder,
Het was nu niet meer zoo stil op den weg'
als toen de ramp. ternauwernood opgemerkt,
gebeurde. Tal van auto's, de lichten van de
koplampen als even zoovel: vurige oogen
door den nevel borende, stonden achter el-
De ziekenauto's brachten hun droeven
last naar het ziekenhuis. En daar kwamen
reeds vrachtauto's en een kraanwagen aan
gereden, om de ruïne van hetgeen nog maar
kort geleden de ranke JJsvogel" was op te
ruimen
In de stad werd het ongeval in den ge
vorderden avond druk besproken. En veler
goede wenschen gingen uit naar de
gekneusde' en gewonde menschen, die zoo
jammerlijk hun vliegtocht naar Holland
moesten beëindigen....
(Zie verder blz. 5)
Dienstweigeraars naar Drente
Leiding bij den Minister van Sociale Zaken
Het is juist, aldus de M. v. A. op de
Defensie-begrooting, dat het voornemen
bestaat om het kamp voor dienstwei
geraars niet op het eiland Rozenburg
te vestigen, maar in de prov. Drente
(boschwachterijen Gieten-Borger) en
om de leiding van dat kamp in handen
te stellen van den minister van Sociale
Zaken.
Het overleg tusschen de ministers van
Sociale Zaken en van Defensie deswege ge
pleegd, heeft bereids tot overeenstemming
geleid
De kosten aan de inrichting van dit kamp
verbonden worden geraamd op 29.000, ter
wijl de exploitatiekosten per man en per
jaar zullen bedragen f 625.
Een doode bij auto-ongeluk
te Putten
Verhuis,"into tegen boomen gereden
Drie personen licht gewond
PUTTEN (Gld.), 15 Nov. In den afge-
loopen nacht om half een is nabij het
dorp Putton een vrachtauto van de ver-
huisonderneming Langstra en van Veen
te Rotterdam, welke van Zwartsluis
naar laatstgenoemde stad terugkeerde,
door onbekende oorzaak van den rijweg
geraakt, tegen een kilometerpaaltje en
vervolgens tegen eenige boomen gere
den en geheel vernield.
Van de vier personen, die zich in de ca
bine bevonden, werd de heer H. van Veen
uit Rotterdam zoo ernstig gewond, dat hij
na een kwartier is overleden. De chauffeur,
de heer Wuntje uit Rotterdam, kreeg een
lichte hersenschudding en onbeteekenende
verwondingen, terwijl de echtgenoote van
den heer v. Veen en diens dochtertje lichte
kwetsuren opliepen. Nadat dokter Vonk uit
Putten de eerste hulp had verleend, zijn de
drie gewonden naar een pension in de
geving overgebracht Het stoffelijk overschot
van den heer Van Veen is naar de algemee-
ne begraafplaats vervoerd.
VIER VINGERS AFGEZAAGD
CAPELLE a. d. IJSSEL, 15 Nov. - Gister
middag is de 70 jarige scheepstimmerman
E. van Vliet! op scheepswerf no 2 der firma
A. Vuyk en Zoon, alhier, met zijn linker
hand tusschen een zaagmachine geraakt
Vier vingers werden hem afgezaagd. Het
slachtoffer is naar het ziekenhuis „Eudokia"
te Rotterdam vervoerd.
Sommeling voor den
Hoogen Raad
Volgens den advocaat-
generaal is hij toch strafbaar
Bevoegdheid der Kroon
niet overschreden
's-CRAVENHAGE. 15 November. Ook
voor den Hoogen Raad der Nederlanden
is gisteren de puzzle der „wilde" auto
busdiensten behandèld. Het ging hier
om de al of niet verbindend verklaring
van artikel 2 van het Reglement Auto
vervoer Personen, op welk artikel de ge
rechtelijke acties tegen de ongeconces-
sionierde busdiensten steunen.
Het cassatieberoep, dat vandaag behan
deld is, is aangeteekend door den ambtenaar
van het O. M. bij het Haagsche Kantonge
recht en is gericht tegen een vonnis van
den Haagschen kantonrechter, die den heer
N. Sommeling. terecht staande wegens het
zonder vergunning onderhouden van een
autohusdienst Den HaagRotterdam, van
rechtsvervolging had ontslagen. De kanton
rechter had zich namelijk vereenigd met de
zienswijze van Mr G de Grooth, den
raadsman van den heer Sommeling, dat ar
tikel 2 van het Reglement Autovervoer Per
sonen onverbindend is. omdat dit artikel
niet overeenkomt met de machtigingswet
van 29 November 1935
Op 7 November is in de cassatiezaak voor
den Hoogen Raad pleidooi gehouden.
Vandaag was het woord aan den
advocaat-generaal, Mr. Rombach,
die geconcludeerd heeft tot ver
nietiging van het vonnis van
den kantonrechter en geëischt heeft,
dat de heer Sommeling alsnog straf
baar zal worden verklaard en zal
worden veroordeeld tot een geld
boete van f 5,subs. 1 dag hechte-
Enkele overwegingen
Dp advoeaat:generaa! overwoog, dat het
eerst.' bezwaar van den kantonrechter, dat
namelijk artikel 2 van het Reglement Auto-
vervoor Personen, houdende 'n ruimer voor-
scnrift dan de machtigingswet toelaat
niet opgaat. De Kantonrechter meende, dat,
nu de machtigingswet van 29 November
1935 aan de Kroon do bevoegdheid gaf het
exploiteeren van vervoermiddelen aan eer.
vergunning te hinden, het Kon Be-sluit (dit
is het R.A Pde machtiging overschreed
door in dp nlaats van „exploiteeren" den
ruimeren term „vervoeren of doen vervoeren
tegen vergoeding" te kiezen.
De advocaat-generaal kan echter niet in
zien. dat de Kroon daarmede haar bevoegd
heid heeft overschreden. Tn het woord ex
ploiteeren behoeft niet uitsluitend de be-
teekenis te liggen van het najagen van
winst Exploiteeren eener zaak bcteekent
niets anders dan in werking hebben over
eenkomstig haar doel.
Het eerste bezwaar van den kantonrech
ter kan de advocaat generaal dan ook niet
als gegrond erkennen.
Het tweede bezwaar van den kantonrech
ter, dat alleen de exploitant en niet een
andere persoon ook al verricht deze het ver
voer of doet hij het verrichten, strafbaar
kan worden gesteld, deelt de advocaat-gene
raal evenmin.
De uitspraak van den Hoogen Raad Is
voorloopig bepaald op 12 December.
Wat voor weer krijgen we
Zwakke wind meest uit zuidelijke
richtingen, nevelig tot gedeeltelijk be
wolkt, in den nacht en ochtend plaatse
lijke dikke mist, weinig of geen regen,
weinig verandering in temperatuur.
IK SNAK ER NAAR
„BLAUFR1ES"
AMSTERDAM
ROTTERDAM
OPSLAG-EXPEDITIE-CONTROLE
HET ADRES voor:
VAKKUNDIG VERTROUWENSWERK I
VRAAGT TARIEVEN I
Spoorstraat 33/37, Dieren, Tel. 4202
DOORLOOPENDE TENTOONSTELLING
VAN 17e EEUWSCHE OUD-HOLLAND-
SCHE MEESTERWERKEN, ITALIAAN-
SCHE en VLAAMSCHE PRIMITIEVEN.
Dagelijks geopend van 96 uur.
G. Baas Kzn zal zich niet
herkiesbaar stellen
AMSTERDAM, 15
Nov. De wethou
der van Amsterdam
voor openbare ge
zondheid, de heer G.
Baas Kzn, stelt
zich bij de e.k.
Raadsverkiezingen
voor het Raadslid
maatschap niet meer
herkiesbaar.
Door een stier doodgedrukt
Landarbeider het slachtoffer
ETHEN, 15 November. Toen de lan I
arbeider L. Bouman voor den heer J. A. van
der Schans een stier in de weide bracht, ge
raakte do man bekneld tusschen een hek
en het zware lichaam van den stier, welke
zijn begeleider tegen het hek gedrukt hield.
Het slachtoffer werd de borstkas ingedrukt.
Na korten tijd is de man aan de bekomen
verwondingen overleden.
Hij laat een vrouw en vijf kinderen ach
ter.
Een tragisch familiedrama
Lijk van vermiste gevonden
KLOOSTERBUREN, 15 Nov. Midden Octo
ber verliet de 35-jarige H. D. na een heftige
woordenwisseling de woning van zijn ouders
te Een rum. liet gelukte de politie niet
hem op te sporen. In verband hiermede
ontstond eenige dagen later een hevige
ruzie in het gezin B.. waarhij de 28-jarige
dochter haar vader met een scheemies
aanviel en ernstig verwondde.
Gisteren is het lijk van den 35-jarigen
zoon uit een klok onder Homhuizen, ge
meente Kloosterburen, opeehaald.
Officieele Berichten
ONDERSCHEIDINGEN
BELASTINGWEZEN
De ontvanger der Dir. Belastingen, enz. L. Q
J. M. Roes, ls verplaatst van de Inspectie der
Dir. Bel. te Lelden, le afd., naar de Inspectie
JAPONNENCOMMISSIE
De heer M. de Vries van Buuren, te Amster»
dam. ls benoemd tot lid der Alg. Japonnen»
