KONINKLIJKE STOOMWEVERIJ
TE NIJVERDAL n.v.
KONINKLIJKE STOOMWEVERIJ TE NIJVERDAL N.V. IN 1938
Luchtfoto K.L.M
Gelukkig zijn er weer heter tijden gekomen.
Dwt was, toen vader Beets zijn Stoomen
Stoomen, stoomen heel de wereld door" schreef,
En geen mensch meer aan 't spinnewiel bleef,
Omdat (in 1829) de eerste Stoomspinnerij,
Gevolgd (in 1852) door de eerste stoomweverij
En voorts de Nederlandsche Handelmaatschappij
De gansche tcxtiel-industrie deden herleven,
Zoodat men op veel grooter schaal kon spinnen
en weven.
De eerste stoomweverij waarvan in boven
staande regels uit een „Proeve eener berijmde
beschijving van de Nederlandsche Nijverheid"
door Industrios Heliconesius, sprake is, is de
huidige:
Koninklijke Stoomweverij
Te Nijverdal N.V.
kajitoorhoudende te Almelo en met fabrieken
te Nijverdal, een belangrijk textielcentrum van
Twente.
Dit oostelijk gedeelte der provincie Over-
ijsel heeft een zeer schralen bodem en bestaat
voor een groot gedeelte uit hei- en veengrond,
terwijl op sommige plaatsen veel houtgewas en
langs de vele riviertjes goede bouw- en wei
landen worden aangetroffen.
Schreef daarom Dr. C. te Lintum: „Nijver
dal was als een kunstmatige zon, die indu-
strieele vruchten deed rijpén, waar de natuur
lijke zon op den ondankbaren bodem niet ge
noeg kon doen groeien"?
Hoe dit ook zij, de belangrijkheid van
Twente als industrie-centrum valt niet te ont
kennen. Groote verwachtingen ten aanzien
van dit gewest, werden reeds in 1819 door G.
K. van Hogendorp uitgesproken. De tijden wa
ren echter slecht. Binnenlandsche onlusten
doofden alle energie. Van onze, zoo spreek
woordelijk geworden handelsgeest uit den tijd
der O. Indische Compagnie, viel weinig of
niets meer te bespeuren en het moest tot 1836
duren voordat hier verandering zou komen.
Nu moet men zich niet voorstellen dat er
direct reeds van een fabriekscentrum sprake
was: de huisindustrie vierde hoogtij, totdat een
gelukkige samenwerking tusschen de Neder
landsche Handelmaatschappij en een zekeren
[Thomas Ainsworth, eerst een weefschool deed
ontstaan, gevolgd door een eigen fabriek
Betere tijden zouden weer komen; tal van
arbeiderswoningen /errezen om de fabriek en
allengs groeide deze nederzetting uit tot het be
kende plaatsje met den karakteristieken naam
drijf zich voortdurend aan de gewijzigde
eischen aanpast. De weverijen en spinnerijen
hebben bij het voortschreiden der techniek
groote wijzigingen ondergaan en alleen door het
bedrijf in dien vooruitgang actief te doen dee-
len, is het mogelijk geweest de Koninklijke
Stoomweverij te N ij verdal N.V.
te doen uitgroeien tot de kern van het nijvere
Nijverdal, maar ook tot één der belangrijkste
textielbedrijven in Twente, een sieraad van het
industrieele Nederland.
Zwaar waren de zorgen in de oorlogsjaren;
de door de Regeering getroffen maatregelen
zijn ook voor dit bedrijf niet altijd heilzaam
geweest. De leiding erkende echter, dat persoon
lijke belangen wel eens aan het algemeen be
lang dienen te worden opgeofferd en met het
keeren van het getij werden ook hier zooveel
mogelijk de bakens verzet. "Dit moge blijken
uit de veelheid van goederen, welke zoowel voor
binnenlandsche- als voor buitenlandsche mark
ten, worden gefabriceerd, als: katoenen garens,
alle soorten ruwe-, gebleekte-, en geverfde ka
toenen stukgoederen, met name: shirtings, cam
brics, lawns, drills, yeans, twills, satteens. sati
nets, tussoren, flanels, graslinnens, fancyweefi
JL -J
DE KON. STOOMWEVERIJ TE NIJVERDAL IN VROEGERE JAREN
Nijverdal
Reeds drie jaren later, in 1839, werd beslo
ten de verdere ontwikkeling der weverij aan
het eigen initiatief der Twentenaren over te
laten, die daarin wonderwel zijn geslaagd.
„Ainsworth's factorij werd in 1852 overge
nomen door de heeren G. H. Salomonson te
Almelo en gereorganiseerd. De tevoren door
hen gedreven handelszaak werd geleidelijk ge
liquideerd en reeds spoedig wisten zij de weverij
tot grooten bloei te brengen. Dit gaf een ge
voel van bewondering en vertrouwen. Koning
Willem III verleende het bedrijf het praedicaat
„Koninklijke" en vanaf dat oogenblik gaat
het met de Koninklijke Stoomweverij steeds
crescendo.
De artikelen vonden steeds qrooteren afzet,
hetgeen noodic maakte, dat de fabrieken voort
durend vergroot moesten worden. Naast de we
verij als moederbedrijf (1852), werd de bleeke-
rij reeds in 1889 in bedrijf gesteld. In 1925
werd daaraan een spinnerij toegevoegd, terwijl
een tweede spinnerij haar voltooiing nadert.
Hier wordt getoond hoe tegen allen druk in,
door noeste vlijt en doelbewuste leiding een be-i
seis, voering- en polostoffen, enz. enz. En in
heel- en halfkunstzijden voering- en japonstof-
fen heeft dit bedrijf zijn spoten zeker verdiend.
De fabrieksterreinen beslaan thans een op
pervlakte van 8 H. A. In de weverij
bevinden zich 3200 weefgetouwen en de spin
nerij telt 80.000 spillen. Niet minder dan
2000, voor het meerendeel mannelijke arbei
ders, vinden in dit bedrijf een bestaan. In de
voorziening van de huisvesting van het steeds
grooter wordende personeel, heeft de Vennoot
schap ook een actief aandeel gehad door het
bouwen van een tachtigtal flinke arbeiderswo
ningen. Stakingen zijn in het ïuim honderd ja
ren oude bedrijf nimmer voorgekomen, wel een
bewijs dat de verhouding tusschen leiding en
personeel steeds goed is geweest. Aan dt fa
briek is een pensioenfonds verbonden; een fa-
briekscommissie zorgt voor het noodige con
tact tusschen Directie en arbeiders, terwijl een
eigen muziekcorps getuigenis aflegt van de stof
felijke en geestelijke welvaart van het personeel.
Dat de K o n i n k 1 ij k e Stoomweverij
'te N ij v e r d a 1 N. V. er naar streeft bij de
ontwikkeling van de industrieele mogelijk
heden de vooraanstaande plaats te handhaven,
welke zij vanaf haar stichting ingenomen heeft,
moge blijken uit het feit, dat in het begin van
1933 de vennootschap tezamen met enkele ani
dere Twentsche fabrikanten deelnam in de
Preaoger bontweverij
'Je Garoet.
Dit is de eerste groote mechanische weverij
op Java. De Directie wordt gevoerd door de
N.V. „Internationale Crediet- en Handels-ver^
ceniging „Rotterdam".
Uit bovenstaand summier overzicht moge
blijken, dat naast den landbouw ais middel van
bestaan voor Twente, de industrie, waarvan de
Koninklijke Stoomweverij te Nij
verdal N.V. een waardig representant is,
een steeds grootere plaats is gaan innemen.
De huidige Directie, de heeren J. R a y-
makers en G. van der Hueten, zullen
met stugge kracht en onverwoestbaiar idealisme
het bedrijf, zoo mogelijk, nog steviger grond
vesten.
PREANGER BOETWEVRRIJ
Luchtopname K.NJ.LMt
