P. H. KAARS SIJPESTEIJN
Licht in dienst van de duisternis
KROMMENIE
NEDERLANDSCH FABRIKAAT
ERNST HEINKEL FLUGZEUGWERKE
JACHTVLIEGTUIGEN
BOMMENWERPERS
TORPEDO-VLIEGTUIGEN en
POSTVLIEGTUIGEN
NEDERLAND LET OP U SAECK
HERDENKINGSNUMMER van He Vijf Samenwerkende Christelijke Dagbladen blz. ïg
De bescherming tegen luchlaanvallên bij nacht
EVENZEER als het noodzakelijk is de vraag,
hoe de burgerbevolking bij een eventueelen
oorlog het best tegen luchtaanvallen kan be
schermd worden, met ernst onder de oogen te
zien, is het een gebiedende eisch, na te gaan, hoe
de moderne verlichtingstechniek hierbij behulp
zaam kan zijn. Haar taak is het immers zoo en
waar mogelijk lichtbronnen te verschaffen, die
.vanuit de lucht practisch niet waarneembaar zijn
en toch voldoende licht geven om zoowel binnen-
als buitenshuis eenige activiteit en eenig verkeer
mogelijk te maken.
Sedert geruimen tijd hebben de Philips fabrieken,
zich dan ook reeds met dit probleem bezig ge
houden en kwam men er tot de ontwikkeling van
eenige speciale luchtbeschermingslampen, „Pro-
tector"-lampen genaamd.
Deze lampen hebben een klokvormigen ballon,
waarvan een gedeelte van den inwendig schuil-
gaanden „klepel" van een horizontalen lichtring
is voorzien. Hierdoor wordt een uitstraling ver
kregen, waarbij niet alleen geen directe straling
naar boven mogelijk is, doch waarvan ook de
eventueele reflectie op het wegdek etc. voor waar
neming uit de lucht zoo ongunstig mogelijk is.
Bij een goed doorgevoerde verduistering moet
aan de twee volgende voorwaarden voldaan wor
den: Eenerzijds moet het voor den vijandelijken
vliegers niet meer mogelijk zijn zich door naar
boven ontsnappend licht gemakkelijker te oriën-
teeren of een bepaald doel te vinden. Anderzijds
zal het normale leven zoo weinig mogelijk door
een en ander mogen beinvloed worden. In de
bedrijven waar het noodig is, moet worden kun
nen gewerkt en op straat het noodzakelijke ver
keer doorgang vinden, terwijl ook het huiselijk
leven beter voor een Egyptische duisternis ge
spaard blijft.
De buitenverlichting bij luchtgevaar
Het moet uitgesloten worden geacht, dat in vol
slagen duistere straten, het noodzakelijke verkeer
mogelijk js, zelfs niet als eventueel op kruispun
ten een afgeschermde richtlamp is aangebracht.
In elk geval behoeft het geen betoog, dat een zoo
mogelijk verlichte straat veiliger en beter is. De
vraag rijst nu, met welke middelen men een
dergelijke onschadelijke verlichting zou kunnen
verkrijgen. Het antwoord hierop is tweeledig.: Op
de eerste plaats moet de lichtbron tenzij de
lichtsterkte zeer laag is afgeschermd worden
tegen direct zicht vanuit de lucht. Op de tweede
plaats mag van het wegdek slechts zeer weinig
licht terugstralen. Een en ander komt nu hierop
neer, dat van een lichtbron met zeer beperkte
lichtsterkte gebruik wordt gemaakt.
Daartoe ging men er bij Philips toe over een
speciaal lamptype de „Protector"-lamp, voor bui
tenverlichting te ontwikkelen. Anders dan bij een
normale gloeilamp wordt hiermede het licht niet
naar alle kanten uitgestraald. Niet alleen is de
lamp automatisch naar boven toe afgeschermd,
doch ook de uitstraling recht naar beneden is
zeer gering. Het licht wordt hoofdzakelijk in
schuine richting over het wegdek uitgestraald,
waardoor de afstand van waarneming van het
teruggekaatste licht bij eenzelfde vlieghoogte
ongeveer verdubbeld wordt, als wanneer de
reflectie onmiddellijk onder een lantaarnpaal op
trad. Dit komt neer op een vier maal kleinere
lichtsterkte, die voor waarneming uit de lucht
overblijft. Interessant tè wellicht het feit, dat de
maximale verlichtingssterkte van een „Protector"
lamp, welke 4 m. boven het wegdek is aange
bracht, c.a. 25 maal zoo klein is als de verlich
ting bij volle maan.
Nu heerscht de opvatting, dat blauw licht op
grooteren afstand bij duisternis minder zichtbaar
is, dan licht van een andere kleur. Dit standpunt
is echter niet geheel juist. Vergelijken we ver
schillende kleuren bij gelijke helderheid, dan
blijkt, dat bij lage helderheden waar het bij
verduistering om gaat) na adaptatie van het oog
aan het lage verlichtingsniveau, het blauwe licht
meer zichtbaar is, dan bijv. rood licht.
Wat de buitenverlichting betreft, zij tenslotte op
gemerkt, dat men voortdurend rekening moet
houden met de mogelijkheid, dat het lichtnet ge-
'heel of gedeeltelijk uitvalt. Men moet dus zorgen
voor een, van het net onafhankelijke, noodver
lichting, die daaruit kan bestaan, door op door
gangswegen en op kruispunten van andere stra
ten kleine lantaarntjes op te stellen,
waarvan het kleine, goed afgeschermde lampje
door een accu, eventueel droog element,
wordt gevóed.
Veilige huisverlichting
Hoe normaler het leven in huis zijn gang kan
gaan, des te minder zal men onder den druk van
de omstandigheden te lijden hebben. Wil men
geen afstand doeg van de gezellige huiskamer
lamp, dan zal men noodgedwongen immer in een
speciale afscherming van de vensters moeten ver
vallen. Worden alleen maar de overgordijnen ge
sloten, dan is het gevaar niet denkbeeldig, dat er
door een spleet nog licht ontsnapt. Om aan deze
bezwaren tegemoet te komen, werd de „Pro
De Vijf Samenwerkende Christelijke Dagbladen: De Rotter
dammer, Nieuwe Haagsche Courant, Nieuwe Leidsche
Courant, Nieuwe Utrechtsche Courant en Dordtsch Dagblad
zijn verheugd hun lezersschaar dit Leger- en Vlootnummer ter
gelegenheid van Neerlands 125-jarige herwonnen onafhankelijk
heid te kunnen aanbiedenMoge 't een plaats vinden bij de ver
zameling „merkwaardige nummers"welke wij in den loop der
jaren gaven.
tector"-lamp, ftype 2 vervaardigd, die van onderen
voorzien is van een gematteerd venster, waardoor
een kegelvormigen lichtbundel naar buiten treedt,
Welke voldoepde is voor tafel verlichting. De ver-
lichtingssterktë is zoodanig, dat men er met niet
al te veel moeite nog bij lezen en schrijven kan.
De practijk heeft uitgewezen, dat zelfs bij geopen
de gordijnen een dergelijke verlichting uit de
lucht niet is waar te nemen.
De verduistering van fabrieken en andere groote
gebouwen is geen eenvoudige opgave. In den
laatsten tijd is een geheel nieuwe methode van
verduisteren aan de orde gekomen, die in het
buitenland en gelijktijdig hier ter lande met
succes is toegepast.
Door het gebruik van ultraviolette dus voor
het oog onzichtbare straling, treden bij vele
voorwerpen, onder bepaalde omstandigheden, z.g.
„luminescentie"-effecten op, zoodat zij als het
ware zelf een zwak licht gaan uitstralen. Op deze
wijze kan men zich in een ruimte oriënteeren,
zonder dat er gevaar voor lichtuitstraling naar
buiten bestaat, hoewel er geen speciale afscher
ming voor de ramen is aangebracht. Bij deze
methode kunnen tevens z.g. „lichtgevende" verf
stoffen toegepast worden.
Lichtbronnen met ultraviolette stralen
Door de meeste natuurlijke en kunstmatige licht
bronnen worden behalve voor het oog zichtbare
ook onzichtbare stralen uitgezonden.
Licht is een trillingsverschijnsel en het hangt af
van de golflengte of wij een bepaalde straling
kunnen zien. Van al de optredende kleuren heeft
het rood de grootste golflengte, terwijl het violet
de kleur is met de kleinste golflengte, die voor ons
oog in den vorm van licht kan worden waarge
nomen. Straling met nog kleiner golflengte, gren
zend aan het violet, noemen we ultraviolet en is
niet zichtbaar. Hoe komen we nu aan ultra
violette stralen, die voor luchtbeschermingsdoel
einden te gebruiken zijn?
Het is een bekend feit, dat kwartskwiklampen
naast gewone straling veel ultraviolette stralen
uitzenden. Door nu de glazen ballon, die de kwik
lamp omgeeft, te vervangen door een specialen
ballon, bestaande uit glas, dat door nikkeloxyd
gezwart is, bereikt men, dat practisch de zicht
bare straling geabsorbeerd wordt, terwijl de ultra
violette stralen worden doorgelaten. De zwarte
ballon werkt dus als een filter.
Het is bekend, dat tallooze stoffen bij ultra
violette bestraling lichtgevende eigenschappen
hebben. Dat wij daar onder normale omstandig
heden niets van bemerken, komt, omdat deze
lichtverschijnselen door de normale lichtverschijn
selen geheel worden overheerscht. Zorgen we
echter, dat dit niet het geval is, dan is het lumi
nescentie-effect zeer goed waarneembaar.
Dit is nu het geval bij bestraling met ultraviolet
licht. Wanneer we luminesceerende stoffen hier
mede bestralen, zal een gedeelte van de opgeno
men lichtenergie weer worden uitgestraald, ter
wijl de goflengte langer geworden is Dit
beteekent in ons geval, dat de eerst onzichtbare
straling nu zichtbaar geworden is. De lumines
ceerende stoffen gaan dus oplichten. En hier ligt
de toepassingsmogelijkheid voor de luchtbescher
ming. Eenerzijds een lichtbron, die onzichtbare
straling uitzendt, anderzijds stoffen, die deze
straling zichtbaar maken, waardoor dus voorwer
pen zichtbaar worden, terwijl de oppervlakte
helderheid zoo gering is en de verlichte vlakken
relatief te klein zijn, om vanuit de lucht waarge
nomen te kunnen worden.
Laten wij een voorbeeld uit de practijk aan
halen. Een pompstation voor een waterleiding
bedrijf, waar zich diverse pompen, compressoren,
afsluiters en meetinstrumenten in allerlei vorm
bevinden, kon dank zij èèn enkele lamp tijdens
een verduisteringsoefening normaal in bedrijf
blijven. De groote raamvlakken behoefden niet
afgeschermd te worden, hetgeen in fabrieksge
bouwen van belang is. Alle belangrijke voorwer
pen waren beplakt met kleine rubberstrookjes,
die met een phosphoresceerende verfstof bedekt
Inhoud van »Nederland, let op U saeck!«
EERSTE DEEL
blz.
Het voorrecht van Nederlander te zijn 1
Een niet te breken band 1
Waakzaam zijn en waakzaam blijven, door Z.Exc. J. J. C. van Dijk 1
Bij den oorsprong van het Nederl. Veldleger, door Z.Exc. J. J. G. Baron
van Vooist tot Voorst 2
Een gelukkige gedachte, door Z.Exc. I. H. Reynders 2
Een toonbeeld, door Z.Exc. C. J. 1. M. Weiter 2
Het wapen der Infanterie, door Generaal-Majoor W. F. A. Hackstroh 4
Het Hoog Militair Gerechtshof, door Mr. E. Jellinghaus 4
Het wapen der Artillerie, door Generaal-Majoor J. Harberts 6
De Cavalerie, door Kol. H. F. M. Baron van Voorst tot Voorst 8
De Intendance, door Kol. A. Numans 8
De Militair Geneeskundige Dienst, door Generaal-Majoor S. W. Praag 11
Dc Hoogere Krijgsschool, door Luit.-kol. M. W. L. van Alphen 13
De Nederl. Weermacht te land en te zee en de Petroleum-Industrie.
door J. E. F. de Kok 13
De geestelijke verzorging van Leger en Vloot, door Ds. H. Janssen 14
TWEEDE DEEL
De groote nationale plicht 1
Een woord van H.K.H. Prinses fuliana 1
De taak der Kon. Marine, door vice-admiraal J. Th. Furstner 1
De militaire motordienst, door Luit.-kol. A. van Loon 2
Het regiment Wielrijders, door Luit.-kol. H. C. van der Bijl 2
De Koninklijke Marine sedert 1813. door Schout bij Nacht H. Jolles 4
Het Nedcrlandsche Roode Kruis, door Floris Canté 4
Het Korps Mariniers 6
Pontonniers en Torpedisten 6
De dienst van het Loodswezen, door Vice-Admiraal N. J. van Laer 6
Genietroepen, door Kolonel F. A. Vaillant 8
De Koninklijke Marechaussee, door Kolonel J. van Selms 11
Het Nederl. Legermuseum, door S. J. van Limburg Stirum 11
De Koninklijke Militaire Kapel, door Kap. Dr. C. L. Walther Boer 13
De Koloniale Reserve en het Kon. Ned.-lndisch Leger, door Kap. L. A.
v. d. Berge 13
De Staf der Genie v13
De Ontwikkeling van het Winkelbedrijf 13
De militaire beteekenis der Spoorwegen 13
Het materieel der Koninklijke Marine, door Vice-Admiraal A. Vos 15
De Nat. Christen Officieren-Vereemging. door Majoor Th. Ziedses
des Plantes 15
De Koninklijke Marine in Ned.-lndië. door Schout bij Nacht C. E.
L. Helfrich 12
Het Luchtvaartbedrijf, door Kol. H. C. van Royen 17
De Militaire Gasschool. door le Luit. G. A. A. P. Kloeg 17
De Graanhandel, door Jan Schilthuis 18
Het licht in dienst van de duisternis 19
waren. Het bleek echter, dat allerlei stoffen, zoo
als kalk der muren en de olie der compressoren,
het oplichten mede vertoonen, zoodat de licht
gevende stoffen eigenlijk overbodig waren. Toch
is het toepassen van phosphoresceerende stoffen
bij deze methode van belang, omdat bij een
storing in het electnsch net en dat zal by
luchtaanvallen wel voorkomen de ultraviolette
lamp niet meer brandt. De phosphoresceerende
stoffen stralen dan echter hun verzamelde energie
nog uren lang uit, waardoor men zich gemakke
lijk kan blijven oriënteeren. Bij deze methode is
het aantal benoodigde lampen wel zeer gering.
Van belang is natuurlijk de plaatsing van de
lamp; in ons geval was de lamp boven in het ge
bouw gemonteerd
Tenslotte nog een enkel woord over de verlich
ting der verkeersmiddelen, hoofdzakelijk dus de
auto's. De groote moeilijkheid hierbij is, dal de
chauffeur een indruk krijgt van de helderheid
van den weg, naar gelang de hoeveelheid terug
gekaatst licht van zijn lantaarns. Het is echter
zonder meer duidelijk, dat het grootste gedeelte
van het licht niet in de richting van de auto, doch
in de rijrichting wordt teruggekaatst. Een vijan
delijk vlieger, die tegen de rijrichting van de
auto inkijkt, zal den weg dus veel helderder zien,
dan den bestuurder zelf. De auto-verlichting bij
de verduistering is dus 'n zeer moeilijk probleem
en daarom is het temeer noodzakelijk, dat de
wegen zelf verlicht worden.
Zoo heeft de moderne verlichtingstechniek er het
hare toe bijgedragen om bij voorkomend lucht
gevaar steden en dorpen te onttrekken aan het
grimmig oog van den spiedenden vijand, zonder
dat de duisternis zelf gevaarlijk wordt.
Teleloon No. 81300 Zaandam (K 980)
Telegram-adresSijpesfeijn-Krommenie
WEVERIJ VAN:
Katoenen-, Hennepen- en Vlassen zeildoek, Presenningdoek,
Filter doek, Waterdicht doek voor dekkleeden, Legertentendoek,
geïmpreigneerd tegen rotting
WEVERIJ VAN:
Hennepen- en Vlassen Brandslangen, Rondgeweven Vlassen
Brandslangen, merk „Excelsior", tegen rotting geïmpreigneerd
Rnbbergevoerde Brandslangen
ROSTOCK EN ORANIENBURG
VERTEGENWOORDIGD VOOR HOLLAND EN KOLONIëN DOOR:
N V. VOORHEEN RUHAAK CO
KORTE VIJVERBERG 4. DEN HAAG
FILIALEN TE. SOERABAJA, BATAVIA, TEGAL,
DJOCJACARTA EN BANDOENG
