VAN WILDERNIS TOT
VRUCHTBAAR LAND
ïcdlO»
De vertelling op de Zondagsschool
MAANDAG 17 OCTOBER 1938
Werkverschaffing in
Overijssel en Drenle
Vreedzame annexatie
De schooljeugd van Staphorst moet het
wel ver in wiskunde en algebra gebracht
hebben. Anders zou het ten eenenmale on
mogelijk zijn, dat de jonge boer de grootte
van zijn landbezit zou kunnen berekenen,
dat bestond uit 33 perceelen van de meest
grillige vormen (bijv- een driehoek waarvan
de basis 15 m. is en de lange beenen 12
km.) terwijl hij anderzijds moet berekenen,
wat het voor hem waard was, dat hij blij
kens het kadastrale extract v<
21/921G0ste deel eigenaar was van een klein
perceeltje in de Staphorster maten.
Hoe ter wereld kon het landbezit in deze
gemeente zoo ingewikkeld worden? Wel, de
bevolking heeft zich in der jaren loop suc
cessievelijk verplaatst van Zwarte water en
Meppelerdiep naar het oosten bij Rollecat».
In het westen was men begonnen met het
afgraven van het hoogveen en telkens als
de afstand tusschen woning en werkterrein
te groot werd, schoof men voorwaarts op.
Ondertusschen werd een afgegraven grond
familiebezit en ieder kreeg op zijn tijd een
steeds smaller wordende strook. Echter wil
de men ook de eerlijkheid betrachten en
dan kreeg men hier een stukje slechte en
daar een stukje betere grond, zoodat men ten
slotte bezitter kon zijn van zeg 4 bunder
land, verdeeld in meer dan 30 perceelen.
De nadeelen springen in het oog: men
moest uren her en der loopen, ja dwalen om
op zijn „bezittingen" te komen; er ging
zeker 20 van de oppervlakte verloren aan
slooten en wegen en van intensieve bear-
bedding, laat staan verbetering, was geen
sprake.
Twee dingen moesten in Staphorst gebeu
ren. Aan de grondversnippering diende een
einde te komen en de grond moest' verbe
terd worden.
De bouwlanden en eenig grasli
Staphorst en Rouveen besloegen een gebied
van 1800 H.A. maar deze waren verdeeld
in 13.000 kadastrale perceelen en bijna 1700
eigenaren. Ruilverkaveling, zoodat ieder
een behoorlijk stukje grond kreeg, was het
eenige middel. Maar men wilde er eerst
niet aan. (Zie het artikel in heit landbouw
blad van 11 October). Waterstaat vond toen
een oplossing: het rijk zou de kosten beta
len, wanneer de eigenaars voldoenden grond
afstonden voor een nieuwen rijksweg van
60 m. breedte.
Die kosten bedroegen f 190.000.—; maar
het geschiedde in werkverschaffing en So
ciale Zaken betaalde er 80 van. In plaats
ivan 13.000 perceelen kwamen er nu 1900 en
ondanks het afstaan van grond voor den
nieuwen weg, kreeg men door het wegval
len van slooten en paden nog ongeveer
20% meer dan men had.
Maar cru kwam het tweede punt aan de
orde. Al was de grond van de Staphorster-
esch beter bewerkt dan bijv. in Nieuw-
leusen en de Staphoreter maten, waar de
ruilverkaveling reeds in 192S en 1932 tot
stand kwam, herontginning was noodig.
Ook hierbij kreeg men veel hulp. De Hei
de Mij zette werkloozen aan de herontgin
ning en niet alleen die van Staphorst, maar
ook 300500 arbeiders van elders vonden er
gedurende 3 jaar werk. Het loon kwam voor
80 uit de Rijkskas.
Het resultaat van deze ruilverkaveling en
herontginning mochten we deze week be
wonderen, ja, bewonderen op een ex
cursie, wélke door tallooze autoriteiten, o.a.
den Commissaris der Koningin in Drente,
Dr. D. G. Draayer, directeur-generaal van
de werkverschaffing, den heer Meyer de
iVries, hoofdinspecteur werd meegemaakt'.
Doch dit niet alleen.. Men heeft ons mee
gevoerd Overijsel en Drente in- Ten Oosten
van de spoorlijn ZwolleMeppel en in de
gemeente Staphorst lag een gebied van 500
H.A dat men de Staphorster heide noemde.
Hier groeide wat wild gras en men kon
haast zeggen,dat de roerdomp en de nacht
uil „het erfelijk bezaten". Maar men wist
nu eenmaal hoezeer grond verbeterd kan
Worden.
Hier heeft men de versnipperde gronden
met vele mandeelige perceelen (gezamelijk
bezit), aangekocht en door een speciale Ont
ginningsmaatschappij in werkverschaffing
ontgonnen. De grond, die aangekocht was
voor circa f 2.35. per HA. steeg nu tot
ruim f 8.40.etn daardoor waren er koo-
pers plenty in Staphorst waar men om cul
tuurgrond verlegen zit De onkosten der ver
kaveling en ontginning waren hiermee voor
een groot gedeelte gedekt; de loonen der
werkloozen werden door het Rijk betaald-
Op dit vruchtbare terrein zijn nu een 50
groote boerderijen (in Staphorst althans
noemt men zo groot als ei- 12 k 13 H.A. bij
de hoeve ligt) en eenige kleine gesticht.
Een klein gedeelte bleef als natuur resei^
vaat behouden. Men kan dus zien, hoe het
geweest is.
Weer ten Oosten van dit complex ligt
thans het Staphorster Bosch, een ge
bied van 900 H.A. Voor cultuurgrond was
dit gebied niet geschikt, daarom besloot
men hier een bosch te planten en recreatie
oorden te stichten voor de omgeving. Het
Staatsboschbeheer. dat thans zulk een uit
gebreide taak heeft zorgt er voor. Wij re Ten
door onafzienbare velden vol bekoring: tus
schen de procne Japansche larix stonden
duizenden kleine Amerikaansche eiken:
lichtbrons of purperrood, de herfsttint van
de grootbladige boom: een veld van wuiven
de boeketten.
Het aangezicht der aarde is in Staphorst
in enkele jaren wel ontzaglijk veranderd.
Men heeft er, om met Jesaja te spreken „in
on lai-ug Niet alleen in cultuurgrond en
kostbare bebossching; jok ir nevenarbeid
bij de 39 millioen komen n.l. nog 18V?
millioen mjkomende kosten Ook daar zit
veel arbeidsloon in: stukfabricage, houtbe
werking. vervoer, enz. Elke 2 mannen in de
werkverschaffing geven indirect aan een
derden uian werx.
Daarom is het zoo .goed. dat onze Regee
ring een en ander laat nubliceeren.
Jammer genoegen moeten we ons beper
ken. We kunnen dus niet uitvoerig vertel
len van de centrale kcuke,n-inrichting, wel
ke 2000 menschen van goede voeding vooi
ziet tegen een prijs van f 2.20 voor middag-
kost per man week en 1.45 voor brood enz
Kn dat de kost goed Is, hebben we nu a*
van alle kanten gehoord.
Ook de geestelijke verzorging is geregeld:
drie comités: een orthodox-protestantsch.
een roomsch-kath. en een vrijzinnig comité
zijn daarbij behulpzaam.
Wij nemen de gelegenheid te baat om hier
nog eens te wijzen op de toch wel ernstige
klachten uit een kamp te Giethoorn, waai
het blijkbaar nog al ruw toegaat of toeging
en waar de Christelijke werkloozen zich
dagelijks moesten ergeren aan vloeken en
spottende taal.
Indien er uit meer kampen gerechtvaar
digde klachten komen, zou dit een leelijke
vlek werpen op het vele mooie werk, waar-
ovei we in een volgend artikel nog iets
willen vertellen.
Oude Staphorster boerderijen. Bij gebrek aan ruimte staan ze achter elkaar.
de wildernis gesteld den denneboom, den
beuk en den busboom tegelijk".
Weer verder Oostwaarts trekkend, kwa
men wij in het 3000 H.A. groote hoogveen-
moeras op de grens van Drente en Overijsel.
Deze onbewoonde, ontoegankelijke streek is
eenigszins ontsloten door het graven van de
Dedemsvaart en hier en daar werd wat turf
en plaggen gestoken, ja, op de randen ver
rezen zelfs enkele boerderijtjes, maar de
2000 H.A. in het midden bleven een onbe
gaanbaar oord.
In 1927 werd hier een waterschap opge
richt en de ontginning begon met werkloo
zen uit Apeldoorn, Utrecht, Steenwajk en
Avereest. Zoo werd tot heden een oppervlak
te van 620 H.A. ontgonnen; d.w.z. de grond
werd 1 M. omgespit en nu kreeg men voor
treffelijk bouwland, vooral voor aardappels
en rogge. Sedert begin 1937 werken hier
regelmatig 800 werkloozen; niet alleen uit
de omgeving, bijv. van Avereest 200 en Mep
pel 50, maar ook uit Hel'endoorn, Heerde,
Zwolle, Amsterdam en Schiedam. De laatste
logeeren in de kampen te Staphorst en ko
men per fiets; van onderscheidene plaatsen
worden de werkloozen per bus vervoerd.
Thans vinden in dit Westhuizinger-
v e 1 d reeds 100 gezinnen oen bestaan; de
gemeente wil met behulp van de Landarbei-
derswet er kleine bedrijfjes stichten.
Wat er gebeurt in ons land
Dat is dus b 1 ij v e n d e werkverschaffing
op groote schaal. En daaraan doet Neder-
land heel veel. Een kort, maar sprekend
overzicht gaf de heer Meyer de Vries
daarvan aan de Drentsche koffietafel in
Coevorden
Sedert 1 Juni 1937 tot einde Augustus 1938
heeft de Minister van Sociale Zaken 6700
plannen voor werkverschaffing goedge
keurd; d.w.z. voor 3 millioen manweken.
Om alles goed te doen verinopen is het land
voor de werkverschaffing in 10 inspecties
van ongelijke grootte verdeeld, terwijl de
groote steden apart behandeld worden.
Bij het gezelschap bevonden zich b.v. Ir.
J. Th. Westhof f, rijksinspecteur te
Utrecht en Ir. C J. Buiskool, idem in
Assen, alsmede onderscheiden adjunct
inspecteurs.
Verloond is tot heden 39 millioen, waarbij
35 millioen subsidie is. Het verschil wijst
er op, dat ook anderen iets meebetalen. Er
zijn n.l. 3 soorten werkverschaffing: cen
trale, gemeentelijke en particuliere objec
ten. De laatste zijn meestal publiekrechte
lijke lichamen. Waren deze 39 millioen niet
verloond, dan zou 27 millioen aan steun
uitgekeerd zijn. Men ziet hieruit hoe weinig
eigenlijk de goede werkverschaffing kost.
Want voor die 12 millioen krijgt men schat-
Zaterdagmiddag heeft Minister Slotemaker de Bruine te Utrecht het instituut voor
Kerkelijke en Religieuse Kunst geopend. De Minister tijdens den rondgang
'door de zalen, link de voorzittert profG, v, cL Leeuw, rechts de directeur,
tir R; Miedemp
RELATIE TUSSCHEN GODS
DIENST EN KUNST IN HET
PROTESTANTISME
Groote achterstand moet
worden ingehaald
Plechtige opening van het Instituut
voor Religieuze en Kerkelijke
Kunst te Utrecht
UTRECHT, 17 Ocï. Zaterdagmiddag werd
alhier het Instituut voor Religieuze en Ker
kelijke Kunst officieel geopend. Onder de
aanwezigen zagen wij Z. Exc. Minister J. R.
Slotemaker de Bruine, den burge
meester van Utrecht mr. dr. G. A. W. ter
P e 1 k w ij k, den Rector-Magnificus der
Rijksuniversiteit te Utrecht', prof- dr. Th.
van Leeuwen, prof. dr. F. H. J. Ber-
kelbach v. d. Sprenkel, prof. dr. H.
Th. Obbink, mr. F- M. Westerouwen
van Meetoren uit den Haag, prof. mgr.
A. Rinkel, afgevaardigden van de Ver.
voor Kerkvoogdijen, de Utrechtsche predi
kanten der Ned. Herv. Gemeente Ds. P.
Veen, Ds. B. van Ginkel, Ds- B. Kool
haas, Dr. G. W. Oberman, Dr. J. F.
Beerens en predikanten van andere Kerk
genootschappen en vertegenwoordigers van
verschillende Prot. vereenigingen en organi
saties.
Prof. G. v- d. Leeuw, de voorzitter van
het curatorium, voerde als eerste spreker
het woord. Na den velen belangstellenden
een hartelijk woord van welkom te hebben
toegevoegd, ging spreker diep in op de be-
teekenis van het begrip kunst.
Het thans te openen instituut, zoo zeide
hij verder, wil er 'toe medewerken, dat
steeds meer de Goddelijke zin van mensche-
lijke kunst wordt verstaan. Het wil er ook
het zijne toe bijdragen, dat de kerk de haar
noodige vormen weer vindt.
Vervolgens verzocht spr. den minister,
prof. dr. J. R. Slotemaker deBruIne,
tot de opening te willen overgaan, waaraan
deze met het uitspreken van een rede gaar-
voldeed.
Rede minister Slotemaker de Brulne-
D<? minister gaf uiting aan zijn groote
dankbaarheid, dat het instituut voor reli
gieuze en kerkelijke kunst geopend kan wor
den als middelpunt van wetenschappelijke
beoefening der kunst op protestantsche ba
sis. Dat de kunst, die uiting is van het in
nerlijke leven, onmiddellijk verband houdt
met geestelijk bezit, spreekt wel vanzelf. In
kunstuitingen kan men dan ook veelszins
ontwaren, wat aan wereld-beschouwing in
het binnenste van een kunstenaar leeft. Dat
om slechts deze twee te noemen humanisti
sche stroomingen zioh openbaren en even
zoo roomsch-katholieke, spreekt niet slechts
van zelf, maar verrijkt ook het kunstleven
van een volk en van de menschheid, hetgeen
men grootelijks kan waardeeren, zelfs los
eigen religieus bezit. Dat de Protestan
ten zich opmaken om wetenschappelijk, het
geen op het Protestantsche erf gewrocht is
en zal worden, te bewerken, kan aan deze
meene verrijking slechts ten goede ko
men.
Er rijst hier een probleem en het is be
kend dat, om één enkelen naam te noemen,
Dr. A. Kuyper in zijn studie over het Calvi
nisme en de kunst zich aan dit probleem bij
zonder heeft gewijd. Het werk van het insti
tuut zal nu ongetwijfeld daaraan dienstbaar
zijn, dat de problemen verhelderd worden,
dat het Protestantisme zich bij vernieuwing
van zijn taak en zijn kansen bewust wordt
en dat daardoor het geheel van ons kunstle-
en ook het geheel van ons begrip om
trent het zeer gedifferentieerde kunstleven
belangrijk toenemen. Zulk een verrijking
kan een minister, aan wien het erf der kun
sten en wetenschappen mede is toeven
trouwd, slechts met groote waardeering aan
schouwen.
Na dea mlnlsïer voerde 3e directeur van
Referaat van Ds. L. Blok
Jaarvergadering van den Ned.
Herv. Zondagsscholen-Bond
op Geref. grondslag
In het gebouw voor Kunsten en We
tenschappen te Utrecht werd Zater
dag de jaarvergadering gehouden van
den Ned. Hervormden Zondagsscholen
bond op Gereformeerden Grondslag.
De tweede voorzitter Ds W. Vroeg in
d e w e y te Hoogeveen opende de druk
bezochte vergadering met het laten zingen
van Ps. 68 vers 10, leven van 1 Cor. 1
3 en gebed. In zijn openingsrede wee
Vroegindewey op den plicht van de Zondags
schoolleiders en op de noodzakelijkheid
trouw te zijn in de Belijdenis. Er is bij dit
werk Goddelijke wijsheid noodig en dat wij
Gods medearbeiders mogen zijn legt een
groote verantwoordelijkheid op ons.
Men mag echter troost putten uit de w
tenschap dat God instaat voor Zijn werk
en daarom altijd: Soli Deo Gloria.
De heer C. Blokland te Hardinxveld
deed vervolgens voorlezing van de notulen
en ingekomen stukken. Het jaarverslag
van den secretaris den heer K. Maat'
te Delft werd onveranderd goedgekeurd.
Het meldde een verheugende belangstelling
en gestadigen groei van den Bond.
De penningmeester de heer L i g t h a r t
Schenk meldde een batig saldo
603.52V£. De inkomsten bedroegen
1238.131/2, de uitgaven 634.61
In het Reglement van den Bond werden
enkele wijzigingen aangebracht. De presen
tielijst wees aan dat de vergadering be
zocht was door 25 Zondagscholen en zes
kerkeraden.
Middagvergadering
Om half drie werd de vergadering her
opend door den voorzitter den heer M. N o-
teboom te Hilversum, die dezen middag
verslag uitbracht van den Bondsboekhan-
del. Aan dit verslag ontleenen wij dat de
boekhandel "en batig saldo van 637.13
had in het afgeloopen jaar en dat daardoor
de reserve in totaal bedraagt 1462.78.
In het Bestuur van den Bond werden Ds
Vroegindewey te Hoogeveen en
penningmeester de heer L i g t h a r t
Schenk herkozen.
„De vertelling op onze Zondagsschool"
Aan welke eischen, zoo begon spr. zich af
te vragen, moet de vertelling voldoen zal
het beginsel erin tot zijn recht komen. Im
mer, het gaat hier over de vertelling op de
Zondagsschool op Gereformeerden Grond
slag.
Wij moeten ons bij de behandeling van
deze vraag hoeden voor het gevaar van
gereformeerd Farizeïsme. Door te spreken
over onze Zondagsschool in den zin
onze Zondagsschool op G. G. vervallen wij
licht tot eigengerechtigde afzondering, een
gevaar dat onder ons meer dan eens teveel
over het hoofd wordt gezien. Ook hier geldt
echter „wie de meeste onder u wil zijn, die
zij als een die dient".
Vervolgens behandelde spr. de eischen
welke het beginsel stelt aan verteller en
vertelster en de eischen die dit beginsel
stelt aan de vertelling.
Het beginsel dat het Zondagsschoolwerk
het sterkst zal beïnvloeden is het Schrift-
beginsel, onze erkenning van den Bijbel als
het Woord van God. Goede Bijbelkennis is
noodzakelijk, echter niet voldoende. Wij
hebben allereerst noodig den Heiligen Geest
opdat Hij ons leide in alle waarheid.
Hieruit zien wij opnieuw dat het gere
formeerd beginsel een beginsel van ootmoed
is zoodat alle Farizeïsme haar doodelijke
vijand is.
Voorts wordt van den verteller of vertel
ster een grondige voorbereiding geëischt.
In de derde plaats behandelde spr. uitvoe
rig den eisch die het beginsel aan den per
soon van den verteller stelt.
De Bijbel zij voor ons persoonlijk het
Woord van God.
Door degenen die zich beijveren om den
Bijbel weer op de tegenwoordige openbare
school in te voeren, is meer dan eens
weerd dat vertellen van de Bijbelsche ge
schiedenis gerust aan het personeel van de
openbare school kan worden toevertrouwd,
daar de uitwerking van Gods Woord niet
afhangt van het geloof of ongeloof van den
onderwijzer.
Gods Woord is zelf levend en krachtig
(Hebr. 4 vers 12). Ja, inderdaad, dit stem
men wij uit ondervinding toe, maar om de
Bijbelsche geschiedenis werkelijk als Gods
Woord te kunnen vertellen moet het voor
onszelf het Woord van God zijn. Wie zelf
niet van harte gelooft wat hij vertelt, sticht
meer kwaad dan goed. Het kind voelt
scherp aan. Het standpunt dat de verteller
inneemt tegenover het Bijbelverhaal zal
zich op den duur aan het kind mededeelen.
Daarom hebben wij als vertellers noodig
menschen die den Bijbel met eerbied en
gehoorzaamheid behandelen. W ij binden
de Bijbel niet, de Bijbel bindt ons.
Juist iemand die ervaren is in het vak,
loopt het meeste gevaar, om op zijn rou
tine te vertrouwen zoodat zoowel het gebed
als de voorbereiding verwaarloosd wordt,
Weest hiervoor op* Uw hoede. Moge zt
het instituut, dr. R. M i e d e m auit Amers
foort, het woord.
Dit instituut, aldus spr., bedoelt niet te
midden van een zwaren tijd zichzelf en an
deren bezig te houden mei' vragen van luxe,
van uiterlijke verfraaiing en verfijning. 3et
wil de kerk dienen door de kunst en de
kunst door de kerk.
Vervolgens richtte de burgemeester van
Utrecht mr. dr. G. A. W- ter P e 1 k w ij k,
zich tot de aanwezigen en zeide zeer ver
heugd te zijn dat dit InsVituut in Utrecht is
gevestigd. Spr. wees erop, dat dit toch wel
de beste stad was aangezien immers Utrecht
vanouds de stad van religie en kunst ge
weest is en de aanwezigheid van prachtige
musea en gebouwen een bewijs is dat de
religieuze kunst' nooit in Utrecht werd ver
waarloosd. Namens het gemeentebestuur
uitte spr. de beste wenschen voor het Insti
tuut.
Nadat prof- Van der Leeuw de spre
kers en speciaal den Minister had dank ge
bracht, werden de verschillende tentoonge
stelde schilderijen en kunstvoorwerpen, waar
bij Avondmaalsserviezen van de Oud-Kath
kerk en van de Prot. kerken, bijzonder de
aandacht trokken, dooi; de aanwezigen be
zichtigd, I
onze liefde tot de kinderen en tot het werk
der Zondagsscholen ons een prikkel temeer
zijn, om te bidden om persoonlijk geloof en
bekeering.
De vertelling op de Zondagsschool moet
zijn prediking en geen verhaaltje; de ver
telling moet Theocentrisch zijn., Schriftge
bonden, in verband staan met de belijdenis
der Kerk en van moeilijke stof zijn.
Omdat het een prediken in vertellenden
vorm is, moet de toepassing niet „als de
sloep achter het schip aanhangen" (Kuy
per) maar door de vertelling heengevloch-
Theocentrisch vertellen houdt in: Christo-
centrisch vertellen, want God heeft zich
aan ons geopenbaard in Christus.
Maar hoe kunnen wij de hoofdlijnen vin
den, zoo vroeg spr. Door zorgvuldige voor
bereiding aan de hand van den Bijbel
daarnaast door aandachtige bestudeering
van een goede handleiding, zooals b.v.
Jachins Handhoek voor Geref. Zondags-
schoolonderwijs, samengesteld door Ds J.
P. Tazelaar en Ds J. Douma, en „Verbonds-
gesehiedenis". door Ds S. G. de Graaf, het
werk van Ds P. ten Have getiteld „Bij de
bron" en niet te vergeten de Kinderbijbels
van W. G. van de Hulst. Men mag de ver
telling niet boeiend maken ten koste van
de waarheid. Wie bij zijn vertelling uitgaat
van den Bijbel als Gods Woord zal vanzelf
sprekend zich moeten aansluiten bij de be
lijdenis van de Kerk.
Ten slotte wees spr. erop dat het af te
keuren is wanneer oorlogstafereelen zoo
boeiend en aanschouwelijk mogelijk ver
teld worden (de moeilijke stof dus). Wees
hij dit soort stof zoo sober mogelijk. Laat
men zich toch nooit bewust of onbewust be-
invloeden laten door de gedachte dat de God
van 't O. T. een andere is dan die van 't
N. T. Nog vele andere moeilijkheden nam
spr. onder de loupe om ten slotte zijn refe
raat te lindigen met de opmerking dat wie
op de moeilijkheden ziet niet zaaien zal.
maar wie zaait, die moet op hoop za
en in het vaste vertrouwen dat God den
zegen zal schenken ook door de vertelling
aan de kinderen die tot Hem gebracht moe
ten worden.
Na een korte gedachtenwisseling en
eenige vragen betreffende de Bondsactie
werd de vergadering gesloten.
Onderwijsvernieuwing
Dit woord, kind van z'n tijd evenals het
streven, dat ermee wordt aangeduid, en
dat in de Paedag. Conferentie van October
breed geaccentueerd zal worden, bevat hot
verlangen naar de oplossing van het pro
bleem der didactiek van de Chr. scholen,
zooals dat sinds enkele jaren en In toene
mende mate de aandacht heeft.
In „De School met den Bijbel" heeft de
heer P. van Duyvendijkin een reeks
artikelen getracht, dit onderwerp te be
lichten en het zijn die tien artikelen, wel
ke thans in boekvorm zijn uitgegeven door
de N. V. Drukkerij J. de Longte te
Dordrecht. Zij zijn nog vermeerderd met
verwante beschouwingen over de opleidings
scholen en het voortgezet-onderwijs, ter
wijl de aantrekkelijkheid der lectuur nog
verhoogd wordt door het aanbrengen
voorbeelden.
Dat dit onderwerp actueel Is, bewijzen
de soortgelijke strevingen in andere lan
den, dat speciaal een bespreking van de
grondslagen van het Christelijk on
derwijs noodig is, toont de schrijver zelf
genoegzaam aan.
Ter orienteering diene dat de heer van
D u y v e n d ij k in deze brochure naar vele
zijden gekeken, in kort bestek en vooral
practisch (de tdtel luidt ook: „Practisch-
didactisch") geschreven heeft. Het aan-
sohouwingeonderwijs, het geheugenonder-
zoeik, activiteit in het klassikaal onder
wijs, de Bijbelsche Geschiedenis al® oen-
traal vak, globaliseeren, het schrijf- en
leesonderwijs, het teekenonderwijs, ziedaar
eenige onderwerpen welke hij aansnijdt.
In 21 punten vat hij tenslotte zijn betoog
samen; het negende weerspiegelt voldoen
de het uitgangspunt van dit veel belang
stelling verdienende geschrift:
9. Ten opzichte van de centrale plaats
van de Bijbelsche Geschiedenis op de Chr.
scholen voor G.L.O. en U.L.0 mogen geen
concessies worden gedaan. De Bijbelsche
gedachte moet stij'l en waarde verleenen
aan alle ander onderwijs; door een juis
tere organische didactiek moet die gedach
te de onderlinge verbondenheid van alle
sdhoolarbeid adelen.
Promoties van reserve-officieren
Met ingang
bjj het res.-P'
lo. bij het wapen der infanterie: tot rea-kai
bh het le R. I., de res.-le-lults. J. Schoonekam;
P. P. Baren ds en G. Blok, allen van dat reg
ment, zoomede de res.-le-lult. H. L. TerheiJden,
van het reg. grenadiers; bU het 2e R. 1., r
le-lults M. J. Frantzen. J. M. Dohmen, D. L. -
J. A. C. Dl
Rooüen. K. J. H. Z-
dat reg.; bü het 3e R. d«
x. Verhulat,
lults J. Honig, M. Kort
de res.-le lults C. H. Kluiters en mr'C. J. J. Ver
steeg. beiden van dat regiment, zoomede de res.
le-luit. dr J. Rinse, van het reg. jagers: b|j het
5e R.I., de res.-le-lult. J. L. v Heek, van 't reg
Jagers; bü het 6e R.I., de res.-le-lults J. W. de
Heer. G. J. A. Manders, B. Welde en W. N. J.
Rroese, allen van dat regiment, zoomede de res.
ding. 4.005.10 H1RO. 8.00—9.15 Grai
ziek. (Om 8.15 Berichten). 10.00 Grat
ziek. 11.30 Godsdienstige
Be-
Ichteu. 12.15 De KRO-Melodlsten, i
solist. (1.00—1.20 Gram.muzlek). 2.00 Voor
de vrouw. 3.00 Modecursua. 4.00 Gram.mu-
zlek. 4.06 Causerie over de boeken van Bel
lamy 4.30 Gram.muzlek. 4.35 HIRO-Post
4.40 Gram.muzlek. 4.45 Causerie over broe
derschap en het rassenvraagstuk. 5.10 KRO'
orkest. 5.45 Gelukwenschen. 6.06 Vervolg
concert 7.00 Berichten. 7.15 Causerie na
mens het R. K. Werkliedenverbond. 7.3P
Sportpraatje. 8.00 Berlohten ANP, mededee-
lingen. 8.15 KRO-Symphonie-orkeat. m. ra.
v. soils t9. 9.00 Interviews. 9.20 Vervolg
concert. 10.05 Declamatie. 10.15 Zang met
pianobegeleiding. 10 30 Berlohten ANP. 10.40
51. 11.2012.00 Grai
HILVERSUM II. 415.5 M. AVRO-Ultzendingf,
8.00 Gram.muzlek. (Om 8.15 Berlohten). 10.00
Morgenwijding. 10.15 Gram.muzlek. 10.30
Voor de vrouw. 10.35 Orgelconcert 11.00
Wenken voor de hulshouding. 11.30 Het
AVRO-Amusementsorkest (Opn.) 12.15 Be
richten, hierna Jettij Cantor's ensemble.
1.09 Gram.muzlek. 1.30 Vervolg Jetty Cantor
2.00 Het Omroeporkest 2.46 Knlplea. 3.46
Berichten, hierna do lwllght Serenaier?
(Opn.) 4.30 Klderkoorzang. 5.00 Voor d*
kinderen. 5.30 Omroeporkest 6.30 Barth«
Decker's ensemble. 7.00 Voor de klnderem
7.05 Planovoordracht 7.30 Engelsche les,
8 00 Berichten ANP. Radiojournaal; mede»
deellngen; gram.muzlek. 8.30 Bonte Dins-
dagavondtreln. 10.00 Koorconcert. 10.2®
Damnieuws hierna brldgeles. 11.00 Berich
ten ANP, gram.muzlek. 11.16 „Twintig jaar
dansmuziek en nog wat", causerie met gr.
muziek. 11.4612.00 Gram.muzlek.
1500 M. 12.35 Radlotooneel. LO®
1.35 Orkest 4.15 Ensemble. 6.2®
Zangdeclamatle. 5.40 Westminster Players.
6.45 Orgel. 7.05 Orkest 7.50 Dialoog. 8.2®
Variété. 8.50 Radlotooneel. 9.45 Causerie
„lt occurs to me". 10.00 Viool en Plano.
10.oO Declamatie. 11.85 Band.
BRUSSEL 322 en 484 H. 3 22 Mi 12.50 en LI®,'
Orkest 5.20 Orkest. 8.20 Concert
48 4 BI. 1.00 en 1.30 Orkest 6.50 Zang. 8.2®
Radlotooneel. 8.50 Symphonle-orkest
DELTSCHLANDSENDER 1571
reg. grenadlersj
e res.-le-lults W. J. Schokker,
S. Ruös en J. W. L. Rudovlch, allen van:
egiment; bU het 8e R.I., de res.-le-lults K.
Velde en F. H. M. Kruse. belden van daC
lent, zoomede res.-le-lult L. Korndörffer,
grenadiers; by het 9e R.L res.-le-
Tuyn, H. A. J. van Hanswljk Pen*
nlnk, Y. Koolstra. D. Sluis en H. de Lange, allen
van dat reg.; bij het lie R.I. de res.-le-luits S.
van den Berg, L. B. Korthuls, lr W. J. Dewe*
en A. J. Walraven, allen van dat reg., zoomedei
de res.-le-lult. mr D. G. W. Spitzen, van hétl
reg. jagers; bü het 13e R.I. de res.-l-lults J. Ji
H. Stessen en M. J. G. Groutars, beiden van dat!
reg.; bü het 14e R.L. de res.-le-luits S. J. van
Duke. A. Rottier en S. Stodel. allen van dat reg.]
bü het 15e R.I. de res.-le-lults W. F. C. Engel*
bert van Bevervoorde, van dat reg., zoomede d*
res.-le-lults W. J. Hilwlg en F. H. Brandsen,
onderscheldenlük van het reg. grenadiers en '0
reg. Jagers; bü het 16e R.I., de res.-le-luits. R.
G. Inge.lse. G. M. Bülsma en J. J. Kompier, allen
van dat reg., zoomede de res.-le-lult J. Hagers,
van het reg. jagers; bü het 17e R.I. de res.-le-
lults P. A. A. Steegh, A. M. H. Hul en J. A. J.
de Groot allen van dat reg.; bil het 18e R.I., da
res.-le-lults C. J. Luttlkhulzen en H. J. C«
Haver, belden van dat reg.; bij het 20e R.I. da
res.-le-luits. mr J. C. Horsman en L. P. Schip*
pers, belden van dat reg.; bü het 21e R.L da
res.-le-luits J. L Schrikkei en J. G. F, Ewijk,
belden van dat reg.;
bü het reg. wielrijders, de res.-le-luita H.
Wüers, J. Yssennagger. J. G. J. Zwarts i
Tromp, allen van dat reg.;
bü den vrüw. landstorm, tot res.-kap. vootl
spec, diensten, bü het vrüw. landstormkorps
motordlenst de res.-le-lult. voor spec, dienst
A. C. A. Vorselaars, van dat korps; bij het vi
willig landstormkorps luchtwachtdienst res.-:
luit. voor spec, diensten J. W. SuUUng. van c
bü het wapen der cavalerie, tot res.-ritme<
ter. bü het le reg. huzaren, de res.-le-luits jhn
M. de Blocq van Scheltinga, jhr W. Quarles van
Ufford, mr A. L. F. J. de Vries, D. baron Mackayi
en P. van Notten, allen van dat reg.; bü hetj
Ilde reg. huzaren de res.-le-luits. J. H. Kruse*
man Aretz, J. G. van Marie en P. E. Moes, aJleU
van dat reg.;
bü het wapen der artillerie: tot res.-maj. bi|
L. A. Gastmannf
ig.; tot res.*
-*'"- Te, da
het 2e R.V.A., res.-kaplteln;
en mr J. S. Loke, belden vi
kapiteins bü het korps rüdende
js.-le-lults G. H. L. bare
Boetzelai
Tienhoven, belden van dat korps: bü heil
le R.V.A. de res.-le-luits. J. v den Berg, jhr J,
- - - - - - W. H. J.
Burgess, allen
in dat reg.; bü het 2e R.V.A. da
den Hoek Ostende, lr A. C. de
Vries Broekman, J. W. Staten, jhr lr P. F. O. R,
Slcklnghe, O. M. Hamaker, lr R. Dufour. J. P,
ten Söthoff en C. W. J. Schröder, allen van dat
reg.; bü het 4e R.V.A. de res.-le-lult. ir H. Ai
W. Scheuer, van dat reg.; bü het 5e R.V.A., da
res.-le-luits ir J. M. van Voorst van Beest, R,
F. Phllipp en dr J. L. van der Minne, allen van
dat reg.; bü het 7e R.V.A. de res.-le-luits J>
Timmermans en J. J. van den Berg, belden van
dat reg.; bü het 8e R.V.A., de res.-le-luits J. W,
W. Ignatius en H. André de la Porte, beiden
van dat reg.;
bü het reg. motorart-, de res.-le-lults prof. dr
J. van Dam, mr P. B. Kodde en mr P. B. Bos-
allen van dat reg.;
bü het reg. kustart., de res.-le-lults J. Wine
ters. A. G. M. Bont. G. A. J. Bleeker en A. Mul*
der, allen van dat reg.:
bü het le reg. luchtdoelart, de res.-le-luita
"eg.;
r p
ItO G.
belden van dat korps;
bü de luchtvaartafd., de res.-le-lults W. A,
Jansen, R. P. Cleverlnga, J. J. Westerkamp, C,
E. A. Harloff, J. J. M. Sluüs en H. F. J. Harck-
sen, allen waarnemer van de luchtv.afd., zoo
mede de res.-le-lults I. Brokaar en T. P. da
Haas, belden vlieger van de luchtv.afd.;
btJ den staf van het wapen, tot res.-lult.-lcoï,
voor speciale diensten, de res.-majoors voor spe
ciale diensten, lr C. F. M. Duüzlngs en J. Par*
mentier, beiden van dien staf, bestemd voor den
dienst bü de art -inrichtingen; tot res.-kap. voor,
spec, diensten, de res.-le-luits voor spec, dien*
-le-lults voor spec, diensten, dr J
den dienst bü -de art.-lnr.;
bü het 2e R.V.A.
diensten de res.-le-lult. v
J. Gulchard, yan dat reg.
De leden van de Rotterdamsche Manege
moo.de, De deelnemers, onderweg
hielden een jachtrit op het eilafid IJseU
