LIFTEN
KERK EN ZENDING
Keel Verzachtend
nv v.h. J. GILTAY ZN
VAN KRANTENJONGEN TOT UITVINDER
WOENSDAG ia OCTOBER 1938
EERSTE BLAD PAG. 3
CHR. GEREF. KERK
Tweetal: Te Steenwijk, I. de Bruyne te
Sasseniheim en P. van Marrum te Nw. Am
sterdam.
GEREF. GEM.
Tweetal: Te Aagtekerke-Oostkapelle, W.
C. Lamain te Rotterdam-Zuid en A. van
Stuyvenberg te Benthuizen.
DOOPSGEZ. KERK
Aangenomen: Naar 's-Gravenhage, H.
W. Meihuizen te Veendam.
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE
MiddelburgRassen
Ds. D. B remmer, predikant der Geref.
Kerk van Middelburg, is voornemens 20
Nov. a.s. afscheid te nemen en 4 Dec. zijn
intrede te doen te Rijssen. waar Ds. F. A.
den Boeft van Rotterdam-Kralingen hem
zal bevestigen.
Ds. J. WESSELS BOER
Morgen herdenkt ds. J. Wessels Boer,
em. predikant te Oosterbeek, het zeldzame
feit dat hij 60 jaar het predikambt in de
Ned. Herv. Kerk bekleedt.
De jubilaris werd in 1050 geboren en in
1878 candidaat in Zuidholland om 13 Oct.
van dat jaar te Vroomshoop het predikambt
te aanvaarden. Vandaar vertrok hij in 1882
naar Colmschate, welke standplaats in 1888
met Opwierda verwisseld werd. In 1891 werd
de jubilaris predikant te Akkerwoude en in
1895 te Huissen, welke gemeente de jubilaris
heeft gediend tot aan zijn emeritaat dat hem
tl Juli 1915 eervol verleend werd waarna hij
zich metterwoon te Oosterbeek vestigde.
EFFATHA
Op verzoek vestigen we gaarne de aan
dacht op de in dit nummer voorkomende
annonce in betrekking tot het gouden jubi
leum van het Chr. instituut voor doofstom
me kinderen Effatha te Voorburg, dat a.s.
Maandag en Dinsdag te 's-Gravenhage zal
worden gevoerd. De annonce bevat nadere
bijzonderheden in betrekking tot plaats en
aanvangsuur der verschillende bijeenkom-
KERKORGEL
Men bericht ons dat in de Ned. Herv. Kerk
te Roosendaal (N.Br.) een nieuw pneu
matisch pijporgel zal worden geplaatst; op
dracht werd verleend aan de orgelbouwers
Fa. M. Spiering te Dordrecht.
.VRAAGBAAK
voor v
CHRISTELIJKE INSTELLINGEN
W ertrouwensadressen ten dienste van
'Stichtingen van Barmhartigheid. Zieken-
huizen. Sanatoria. Instellingen. Tehuizen
bouwt sedert 1906
J. C. VAN STRAATENN.V.
Tel.: 333618 'sGravenhage
CENTPALE YEPWAPMlNG?
^^PADIATODEHI
ketels
Vraagl uw leverantier JafelZUröl,
Mosterd, Pitcalilly, Peekoffie
SCHOENFABRIEK Fa G. v.d.HEYDEN
OPGERICHT 1874. OISTERWIJK (N.B.) TEL. 47
VRAAGT
ONS
MERK
'Mcmdse
^onge/ns
Reeds leverancier van diverse Instellingen
TER KENNISMAKING
Boterhamworst in blik
inhoud 18 ons per blik, per doos van
12 blik f 11.40
Leverpastei in blik, per doos van
32 blikf 3.20
Zendingen uitsluitend rembours met lo/o
Franco boven f 10.—
Vraagt beslist eens prijs b(j afname van
groot quantum
FIRMA Gebr. DENGERINK MEPPEL
TELEFOON 2121
Rondom kardinaal
Innitzer
Posten voor de R.K. Kerk
te Weenen
Een pamflet van den kardinaal
Er is weinig feitelijk nieuws over de
Weensche ongeregeldheden. S.A.-mannen
zijn op post gezet voor alle R.K. kerken en
de St. Stephansdom heeft nog speciale
politiebewaking. De politie heeft nog eens
laten weten, dat de raddraaiers zfe'len ge
straft worden. Dat zijn dan volgens haar
opgeschoten jongens van de straat, maar in
den R.K. kerkelijken kring houdt men vol,
dat de aanval werd gedaan door georgani
seerde troepen jongelui in de uniform
de Hitlerjeugd.
Onder de voorwerpen welke vernield
werden, is ook het bed van kardinaal Innit
zer, hetgeen verklaart waarom hij zijn in
trek heeft moeten nemen in de appartemen
ten van een bisschop.
(Een andere Lezing hiervan is, dat hij Za
terdag pas te 2 uut 's nachts thuis kwam
omdat hij na een bezoek aan een klooster
nog om 11 uur (tot 2 uur) een bezoek bij
een onder-bosschop gebracht had).
Verspreiding van een pamflet
Gisteren zijn in geheel Weenen pamflet
ten uitgedeeld, die onderteekend waren door
kardinaal Innitzer en gedateerd op 24 Sep
tember. De verspreiding geschiedde, volgens
de Times» waarschijnlijk door vrijwilligers,
die de pamfetten in de brievenbussen en
onder de huisdeuren schoven. Het pamflet
behandelt de nieuwe wet voor de Ostmark,
waarmede verplicht Godsdienstonderwijs
wordt afgeschaft. Ouders worden aange
spoord hun kinderen naar catechisatielessen
te zenden. Het pamflet eindigt met de op
somming van tien regels en wel:
1. Alle ouders dragen voor God de ver
antwoordelijkheid voor de ziel van hun kin
deren: laat uw kinderen daarom Gods
dienstonderwijs hebben.
2. Voedt uw kinderen als Christenen op.
3. Bidt voor en met uw kinderen.
4. Schenkt dagelyks aandacht aan het
geloof van uw kinderen.
5. Bedenkt, dat God u de ziel van uw
kinderen heeft toevertrouwd en ze weer
van u terug zal vragen.
6. Kinderen zijn een heiligdom van God.
7. Komt eiken Zondag met uw kinderen
in de kerk.'
I. Voedt uw kinderen thuis op in wer
kelijk katholieken geest.
9. Weest niet onverschillig .maar waakt
goed over uw kinderen.
10. Ouders, beschermt uw kinderen in
naam van God, beschermt hen tegen alle
gevaar, ook dat van hun ziel.
Hoe diep de wrok tegen kardinaal Innit
zer zit, kan blijken uit een redevoering van
Weenens burgemeester Dr Neubacher in een
vergadering der N.S.D.A.P. Verwijzende
naar Innitzers preek van Vrijdagavond,
waarin deze o.a. gezegd had, dat er nog een
jeugd bestaat, die „niet zoo gemakkelijk
luistert naar bedriegelijke slagzinnen en
geveinsde phrases", betreurde de burge
meester het, dat kardinaal Innitzer derge
lijke woorden niet heeft gesproken in tijden,
•in zij bijzonder ter plaatse geweest
zouden zijn, nl. toen een misdadige kliek
van politici die langs sluipwegen de macht
in den staat verworven had, met een beroep
op God dappere mannen aan de galg had
gebracht. Toen heeft kardinaal Innitzer ge
zwegen. Het zou beter voor hem zijn, wan-
hij niet aan dit beklagenswaardige
verzuim herinnerde."
ONDERWIJS
Bond van Prot. Chr.
Kweekscholen
De algemeene vergadering
UTRECHT, 12 October. Onder presidium
van ds H. C. v. d. Brink, em. predikant te
Hilversum, kwam de Bond van Prot. Chr.
Kweekscholen in jaarlijksche algemeene ver
gadering bijeen. De voorzitter opende de
vergadering op gebruikelijke wijze, sprak
een woord van welkom tot de aanwezigen
herdacht met een enkel woord het ver
scheiden van den heer K. Brants te Haar
lem, die door den dood aan het bestuur ont-
Het jaarverslag van den secretaris-penr
ningmeester, ds F. G. Petersen van de
Punt (Gron.) werd goedgekeurd.
Tot bestuurslid werd gekozen in de vac.-
Brants de heer W. J. Visser, oud-directeur
van de Chr. Kweekschool te 's-Gravenhage.
Besloten werd de leiding te nemen tot het
voeren van een actie tot financieelen steun
aan de Chr. Kweekschool te Leeuwarden,
waaraan het rijkssubsidie is onthouden, hoe
wel het bestuur den Minister van Onderwijs
had aangetoond, dat, gelet op de normale
behoefte der Prot. Chr. scholen, geen enkele
Prot. Chr. Kweekschool voor inhouding der
subsidie in aanmerking kwam.
De opleiding
Ten aanzien van de Memorie van Ant
woord omtrent het wetsontwerp betreffende
de Kweekschoolopleiding betreurde de ver
gadering algemeen, dat de Minister van On
derwijs niet was tegemoet gekomen aan de
hoofdbezwaren van den Bond tegen het ont
werp, welke in het voorloopig verslag der
Tweede Kamer weerklank hadden gevonden.
Noch ten aanzien van de volledige binding
het leerplan der bijzondere kweek
scholen aan de voor het leerplan der Rijks
kweekscholen te geven voorschriften, noch
ten aanzien van de garantie van een bepaald
aantal gesubsidieerde uren voor het gods
dienstonderwijs, noch wat betreft het veel
vuldig overlaten van regelingen aan een al-
gemeenen maatregel van bestuur, noch wat
betreft het volstrekt onvoldoende van de re
geling voor de vergoeding voor schoolgebou-
bracht de Memorie van Antwoord eeni-
ge verbetering.
Uit een bij de scholen ingesteld onder-
en geneeskrachtig door de
Vicks VapoRub ingrediënten
zoek was gebleken, dat alle door het
on'werp belangrijk financieel in slechter
toestand zouden geraken, som ge scho
len zelfs zouden moeten worden opge
heven Op grond van een en ander be
sloot de vergadering met algemeene
stemmen de Tweede Kamer te verzoe
ken het wetsontwerp niet aan te nemen,
tenzij alsnog aan de voornaamste be
zwaren zou worden tegemoet gekomen.
Na rondvraag werd de vergadering op ge
bruikelijke wijze gesloten.
ONDERWISBENOEMINGEN
's-G ravenhage. Da Costa-school. Tot
vakonderwijzer: Drs. J. B r a b e r en de heer
J. Kouwenhouwen, beiden aldaar.
Heemskerk. Chr. school. Tot onderwij
zer: de heer F. F. H ede rik, kw. m. a. Op
leidingsschool te Leiden-Oosterstraat.
Noordeloos. Chr. school. Tot hoofd
(vac. G. J. O. Vermeer): de heer J. Ver
schoor, onderw. aan een Chr. school te
's-Gravenhage.
GEDENKSTEEN Dr. C. J. VINKESTEYN
's-GRAVENHAGE, 12 October. In onder
wijskringen is een comité opgericht, dat be
oogt het plaatsen van een gedenksteen op het
graf van Dr. C. J. Vinkesteyn, den op 15
April van dit jaar overleden oud-inspecteur
der Gymnasia. Het ligt in de bedoeling, dat
bij leerkrachten gelden voor dezen steen zul
len worden ingezameld. Het streven van het
comité wordt door velen uit de onderwijswe
reld onders'.eund. Het stoffelijk overschot
van Dr. Vinkesteyn is indertijd ter aarde
besteld op de R.K. Begraafplaats aan de
Kerkhoflaan te Den Haag.
BOEKBINDERIJ
ecnt Bevorderd tot doctor
.uurkunde: de heer W. B. C.
n, geboren te Den Haag, op proefschrift
5000 a'
I elden. Bevorderd tot doet. In de wls-
natuurkunde, op proefschrift getiteld: De elec-
d. Berg gehore
Kampen. Theol. H. S. Prop. theol. de heer
J. Hakvoort Poet te Urk.
Leiden. Cand. rechten de dames: C. Eg-
germont. Den Haag: J. C. Th. ILsen, Idem eD
de heerer P. Cleveringa. Leeuwarden; J. A.
Boreel de Mauregnault, den Haag; G. J. Bal-
Cand. Ind. recht: de heeren H. Stolp, den
Haag en A. F. Moerkerken van der Meulen,
Zoetermeer, de damea J. M. W. Zimmerman,
den Haag; A. Th. L de Boer. Den Haag
Doet. wis- e
macie mej. M.
S. H. Tan,
in, W. K. Roos Den
urkunde hoofdvak phar-
en Dordrecht; idem hoofd-
rr. H. E. M. AppeLs-v. d.
Linden, Don Haag.
Utrecht Apothekers-examen tweede ge
deelte mej. A. O. Blink, mej. W. L. H. Hoe-
Dordrecht en
F. J. Tolsma te Blessum (Fr.).
Amsterdam. Doet. Germeensche taal en
letterkunde: mej. E. H. M. E. Houwelingen.
Delft. Propaed. civiel lng.de heeren: R.
J. Jackl, Garoet «n J. N. KllDkhamer Valburg:
propaed. scheikundig ing.: de heeren L de
Leeuw, R'dam en J. Sandee, R'dam.
Wiskunde L. O. Den Haag. Gesl. de hee
ren G. Doedens te Groningen en J. Slotema te
ElinkwUk (Utr.).
Stuurlieden. Den Haag. Gesl. voor 2e
stuurman groote HandelsvaartW. M. H, C.
Tabbers.
Apothekers-assistent. Amsterdam. Mej. A.
J. v. Beukema te Hengelo (O.).
Leiden, mej. H. v. Zijdervelt, R'dam en de
heer H. Soholte. Leidien.
Utrecht. Gesl. de dames M. A. van Dijk,
Rh eden, C. M. C. van Gorp, Rlel, W. C. M.
Schmidt, Sittard en M. J. van Zwaaö, Rcn-
Mnchlnlsten. Den Haag. Gefel. voor het
eerste ged. van dipl. B.: Ch. C. Grevenitz en
C. A, Vergoed. R'dam, B. J. Schoonheüt, Den
Haag en J. van Dijk, Oostzaaa.
WETENSCHAP
Het onderwijs in vreemde talen
De practische bedoeling van taalweten
schap is tweeledig: het trachten te begrij
pen van de. taalverschijnselen in onze eigen
on. in de vreemde taal en het daarvan ge
bruik maken bij het onderwijs. Daarbij doet
zicli als vanzelf spreekt een verschil voor:
in het Nederlandsch hebben de leerlingen
vaardigheid, voor de vreemde taal moet hun
die nog bijgebracht worden.
Dr. H. J. van der Meer, wiens brochure
over „De betekenis van de taalwetenschap
voor de methodiek van het vreemde-talen-
onderwijs" (Groningen, P. Noordhof f), thans
voor ons ligt, houdt zich met het laatste ge
deelte bezig- Hij is leeraar in de Engelsche
taal- en letterkunde en heeft reeds vele ja
ren dit vak onderwezen en is bovendien
docent voor Historische Taalkunde aan de
School voor Taal- en Letterkunde. Het mag
dus de moeite waard geacht worden naar
zijn stem te luisteren.
Al direct trekt het de aandacht dat de
schrijver beweert, dat leeraren conservatieve
menschen zijn, en dat in vele leerboeken en
-boekjes voor Fransch, Duitsoh en Engelsch
verouderde taalopvattingen belichaamd
worden, zoodat de oudste ideeën vaak nog
de meeste vitaliteit blijken te bezitten. Toch
is de schrijver niet „revolutionair" bij zijn
onderwijsmethoden: hij verwerpt bijv. on
derwijs in de grammatica geenszins. Maar
de kwade reuk waarin dit stond was te
danken aan de verkeerde opzet, die men nu
nog vooral in de. leerboeken voor de „oude"
talen aantreft: een systeem van regels en
nog eens regels zonder levend of logisch
verband. De werkelijkheid is anders: vol
gens schr. is het aldus: „morphoiogie en
syntaxis bestaan in het taalsysteem slechts
als potentiële momenten, die, ui niet te
scheiden eenheid verbonden met de woor
den, in een taalgeheel gebruikt kunnen wor
den". Daarom verwerpt de op taalweten
schap gebaseerde methodiek het leeren van
paradigmata, of het leeren van „rijtjes",
van „regels" met „uitzonderingen" enz.
Geen grammatica mag de oogen sluiten
/oor de werkelijke taalfeiten; anders
zouden constructies als „fout" worden ge
kwalificeerd omdat ze niet met de regels
overeenkomen, hoewel zé in oorspronkelijk
Fransch, Duitsch of Engelsch voorkomen.
Het leeren van een taal bcteekent, aldus
de schrijver op het voetsüoor van de Saus-
sure en Reichling, het zich eigen maken van
een taalsysteem, aansluitend bij de betref
fende taal. Dit proces zet zich voort gedu
rende het heele leven van het individu Dit
geldt voor de moedertaal- Maar hoe staat
het met het aanleeuen van de vreemde taal?
Is het proces uaar anders? De symbolisee
ring door taalmiddelen is aan de leerlingen,
zij het ook dat ze er zich nkt bewust reken
schap van geven, bekend door hun moeder
taal. Doch dit levert voor- zoowel als na-
deelen op. De grootste moeilijkheid veroor
zaakt wel het feit, dat de leerlingen zich
acoustisoh en organisch vertrouwd moeten
maken met een geheel verschillend phono-
logisch systeem en met nieuwe morpholo-
gische structuren, die heel anders zijn dan
die in hun moedertaal.
Toch moet men om tot taalgebruik in de
vreemde taal te komen, tot hetzelfde pr es
komen als bij her gebruik van de in< r-
taal. Er moet dus, zij het gebrekkig, ui de
vreemde taal gedacht worden. Daarom is,
om bevredigende resultaten te bereiken,
veelvuldige oefening in de vreemde taal
noodig.
Hierna gaar Dr. vao der Meer over tot
een bespreking van het studiemateriaal dat
bij het taalonderwijs te gebruiken is. Dat
dit niet gaat met behulp van woordenlijs
ten, die zich onder allerlei namen aandie
nen, is wel duidelijk. Duidelijk zal ook zijn,
dat deze mevhode voor een leeraar niet ge
makkelijk is. Zij stelt zeer hooge eischen
aan zijn activiteit; zijn werk in de klas is
op deze wijze zeer zwaar, want de leerlin
gen zijn niet altijd bfreid tot luisteren en
meewerken. Niet uit onwil, maar omdac van
hun belangstelling in de schooltijden (en
bij het huiswerk in de avonduren!) wel
eens wat al te veel gevergd wordt. En voor
al ook omdat ze enkele uitzonderingen
daargelaten niet naar school gaan om
dat ze dat zoo erg graag willen of zoo erg
graag kennis willen vergaren, maar ge
woonlijk alleen omdat ze moeten van hun
ouders, dan wel door zoo'n vaag besef dat
het wel goed zal zijn, omdat heel veel van
hun vrienden hetzelfde lot moeten onder
gaan- Dat is ihet materiaal waar de leeraar
voor staat en dat hij moet bezielen. Helaas
zal menigeen dit ideaal niet kunnen berei-
Maar dan is er nog iets anders. De scho
len werken voor examens en de ouders wil
len dat hun kinderen door die examens
komen. Daar hebben ze vaak een massa
parate kennnis voor noodig. Die parate ken
nis stampen ze er dan in met behulp van
boeken met woordenrijen, en de leeraren
aanvaarden die boeken dan vaak, niet om
dat ze die zoo goed vinden, maar omdat ze
nu eenmaal ook tot een goed resultaat,
d.w.z. goede cijfers, leiden. Behoefde men
niet voor examens te werken, maar kon
men alleen kennis laten verzamelen om
zijns zelfs wil, dan was het heel anders. Het
zou wel kunnen zijn, dat heel wat taalleera
ren dan veel minder conservatief gouden
blijken te zijn dan nu het geval schijnt.
Dr. van der Meer zelf heeft uitstekende
resultaten bereikt met de methode volgens
de door hem uiteengezette beginselen- Wie
hem kent zal dat direct aannemen en begrij
pen. Zijn methode is de juiste en dus de
beste. Zij moest alom worden toegepast. Wat
wij boven beweerd hebben, doet aan haar
waarde niet af. integendeel verhoogt die
nog. f
Weerbericht
BAROMETERSTAND
Hoogste stand te Avord 773.3.
Laagste stand te Rost 744.8.
Stand vanmorgen half twaalf 767.8.
toenemende zuidwestelijke tot westelijke
wind, betrokken tot zwaar of half bewo'kt,
tijdelijk regen in het noorden, in het zuiden
weinig of geen regen, iets zachter vooral
naahts.
ALGEMEEN WEEROVERZICH1
De depressie op den oceaan trekt naar het
oostnoordoosten ,doch wordt niet dieper. Zij
deed den luchtdruk da1 en in Ierland
hedenmorgen daalde de barometer snel in
Schotland en in de Iersche zee. in Ierland
komen de dalingen weer tot staan. Op het
vaste land bleef de luchtdruk den geheelen
stijgende en vormde zich een krachtig
gebied van hoogen luchtdruk met rr
i over midden Frankrijk en noordelijk
de Alpen. Dit gebied van hoogen lucht
druk breidt zich regelmatig naar het r
den, zuiden en oosten uit.
Een uitgebreid regengebied bedekt Schot
land en Ierland en het oceaangedeelte ten
westen van Schotland. In het oostelijk
Oostzeegebied is het weer nog buiig. De
regenhoeveelheden van het laatste etmaal
aren geringer dan van het vorige.
In het noorden van ->ns land zal het weer
sterker den invloed der naderende depres
sie ondervinden dan het zuidelijke deel vai
land. In het noorden zal de wind tijde
lijk to ■■nemen en is tijdelijk regen waar
schijnlijk ,in het zuiden i- de kans op regen
geringer.
THERMOMETERSTAND
Stand vanmorgen half twaalf 13.8 C.
13 Oct. Zon op 6.22 uur, onder 5.10 uur
13 Oct. Maan op nm. 7.41 u. ond. va 11,04
FIETSERS MOETEN HUN LICHT' OP
HEBBEN
13 Oct. Van 'sav. 5,40 u. tot 's morg. 5,53 u
LAND- EN TUINBOUW
Rijkslandbouwproefstation voor
V eevoederonderzoek
Overgeplaatst naar Maastricht
Uit bezuinigingsoverwegingen zal het
Rijkslandbouwburcau voor Veevoederonder-
zoek, dat thans gevestigd is te Wapeningen
per 1 Mei a.s. overgebracht worden naar
Maastricht en ondergebracht worden in het
te groote gebouw voor Kunstmest-
onderzoek. Aldys weet het Alg. Hbl. mede
te deel en.
De tegenwoordige directeur, dr. B. R. de
Bruyn, zal eerlang wegens het bereiken
van den pensioengerechtigden leeftijd den
rijksdienst verlaten.
Tevens ligt het in de bedoeling, om in het
dan vrijkomende gebouw te vestigen den
Dienst der Rijkslandbouwconsulenten onder
leiding van den inspecteur van den Land
bouw, den heer ir. J. M. L. Otten te Meppel.
Hel personeel van het Rijkslandbouw
proefstation voor Veevoederonderzoek, circa
30 man, zal uit den aard der zaak eveneens
hf ar Maastricht worden overgeplaatst
•d; Wongo. Rietveld; Anna, Schot; R<
kmans; Stella, de Vliegher; Mi
da. Dried jk;
an Akkelehn; Nellie Anna. de Dek
ker; Margaretha. Apallus; Amice, van Capelle-
Atlas, Apalllus; Clterna. Edlxhoven; Oom
el. de 'RuyterJohan, Mager; Lippe, Schol-
Sambria. Jonker; Res Nova. Scholten;
Dar.kbaarhei. Roelofs; Hendrika. Oele; Comt-
Vendevllle; Vertrouwen. Schut; Erft. van
alen: Rheinunlon Xl.Westerlinck; Fluvlcom
Boers: Jeannette. van Zwol; Jannetje, van
Boggaart; Slavonia, Eenhoorn: Erlens. Betz;
1 Miry. Kooyschellder. Johanna. Pieterman
Lerius. van Loock. Gusta. Kloeck; I'roc
Mundo.v d Bussche; Electio. v d BuSBche: Va-
Me, van der Waarden; Macte Anitno. van der
itten; RIgi. Burm: Vriendschap. Korporaal;
ïgellque. Huysmans: Maldenfels. Schmltt
LOBITH, 11 October 1938.
Gepasseerd voor 's middags 12 uur en bestemd
ROTTERDAM: stoomschepen - Harmonie 3. Jo
hanna, Haniel 21. Norvl, Fij. 2. Ma ja. Wir.
•ie III, Chriemhiide. St. Joh.»; Ad Linden lb.
Kind; Spes. Feenstra; Sophie, Kirdorf; Munster,
H. Neuerberg I, Volkner; Rheinhold, Boile-
'Oder. Hegemans; Rijnland I. Gorz; Hlber-
nia, Wegenhauzer; Maria, Wegman; Weishorn,
int- Rheinstein 2, Fendel- Addio, Pols; Vo-
de'Dieu, v. Dongen; Koningin Emma. KUn-
n- Stella Maris, Peulen; Tabor, de Bot;
St. Gertruydts Bronne, Moray;
Bij Hoofdpijn, Kiespijn, Zenuwpijn, Spit,
Rheumatiek, Kou en Maandbezwaren
een Miinherdtje nemen.
Per stuk 5 ct. 12 stuks 50 ct.
R1VIERBERICHTEN
HANS WEERT, 11 October
Gepasseerd en bestemd naar:
ROTTERDAM: Jacoba Cornelia, v d Heuvel;
/etterhorn, Sprauer; Emmy, Visser; Wilco:
an Meel, Gero, van Meel. Standard 27, Vijl-
ders; Hortense, Jorens; Achille, v d Vjjvere
Alice, Acda
BRIELLE: Yolanuda, Oom
WEMELDINGE: Twee Gebroeders, Koftpraan
UTRECHT;Josephine, de Leege
STEVENS WEG; Scheldeboord, Verbcrght; Tra
n, Talboom
's-BOSCH: Resoluto 2. Rekki
MAASSLUIS: Bakou, Verstra
ENSCHEDE: Anna, Gort.
DORDRECHT: Cornelous, Kooyman; Damco
e ij deSt Therese, Pijl
DE: Joma, van Meel.
NS WEERT: Adriana C
CAPELLE A. D. IJSEL: Albatros 4, Leeuwei
stein.
LEKKERKERK: Hoop op Zegen, Waarden-
GEERTRUIDENBERG: Gerdina, van Gils.
DONGEN: Orphee, Lespinoy
HAARLEMMERMEER; Hoop op Welvaart.
Ymker.
LEIDEN: Secunda Spes. van Zoest
AMSTERDAM: Overfcsel 2. Boon.
ZWIJNDRECHT: Johanna. Schipper.
GRONINGEN: Rehoboth, Kleine
DUITSCHLAND: Lahn, Steel; Rijn Schelde 13
de Roeclt; Rheinunlon 5, de Koster; Sylvle,
Messem; Antonln, Rticquart: Carollno.
Mannheim 170. Rempf; Diane, Mettlach; Car
negie, Verberght; Trio, Hooglander; Aleld-a,
Scholinge; Saigon, Klee; Anna Mathllde. Dael
mans; Oxo, Joos; Marie, Boshuizen; Horo. vai
Bogaart; Maria van Perre; Aegir, Bergmans
Buiten verwachting. Boere; Stad Dendermond-
Rijkers; Clta Fol; Borussla. Krause; Hoodzooi
1. Smits; Elodie. Robberecht; BOB. 4 v
Voorde: Volta, van Hoywegen; Willy Kegels
De Lelie. Tronckoe; Joanna, Goedgezelschap
Doris, van Tongeren; St Antoine, v d Vonder
Sophie. Wlllaert.
BELGIE: Viamala, van Ruysseveldt; Amste
9. Willemse: Mathilde. Zwinkels: Willem Johai
Bezemer; Louise 2. de Souter; Gustaaf, Bulens
Chrlstlaan Johanna, Korporaal: Avon. de Boer
Nautilus 9. Korstanje; Spes. Hartman; Jose
phine. Kerkhof: Jean, Bal; Albatros. Meertens
Naphta 9, Kuhle; Luctoi
Ven
Mei
Ida.
Servlable, de -Winter; Noel, van Bogaart; C<
neiia Jacoba 2. v d Linde; Morgenster, v d Heu
vel; NUrnberg, Rauer; Fluviale 7, Pols; Ad'
saire, de Vree; Mannheim 210, Welker; One
neming Hoogendoorn; Koophandel, v d Linde;
Astrld, Pelfftr; Henvir, van Laken; Pi
Liège. Camermans; Jan Blockx. Stolp; Adonis.
Vowinkel; Aurore, Becker; Golden River, v
Bussche: Florentla, Versüp; Flora, Van Ooye
Athos. Theunlsse: Hoop op God, v d Vijver
Gustaaf. van Cleemput; August Therese. R
blers; Breidel, Viveen; Florentlnue, Segers; J
sephine. de Roeck; Confldo. Janssens; W. vi
Driel 39. van Oosterom; Nautilus XI. Brou%ve
Jollverein. Dobisch; Icar. van Oosten: Man
helm 327, Winter: Scheldestad. Govaert; 3 Frö-
res. Lugthart; 9pes Salutls, 1
handel. LI vaart: Pieternella 3. van Suylekom
Wouter, Koppelaar; Marie José, Van Doode-
AMSTERDAM: Maart je
DORDRECHT: St. Tilly; ZWOLLE: st.
Ebenhaezer; LEEUWEN: st. Hendrika; APEL
DOORN
RIJN: Margaretha, Hui
gie 5. v. -
ALPHEN A;D.
ARNHEM: Ener-
BIRDAARD: Rival, Roozeboom;
VREESWIJK: St. Joseph, Rutjes; URK: Nico,
ir- MAASBRACHT: W. v. Driel 41.
STEENWIJK: Anna Maria, Bulsman;
Maria.' Rensen- LEMMER: Energie 7. Jansen;
PAPENDRECHT: Coad, v. Oosten; Saar, Schnoi
BELGIë: st. T'
Handel II, Jost- Rii
dink; Paulina, Brat j
de Gaever; Philomena, Daelman; Grace de Dieu,
Nouwelaart- Angelina, Muys; St. Antoine, Rot-
Gar jo;
Leoinar, Schud-
v. Haak; Esther
Öartholome, Ja
Sica, Willems; Edocamar, Joos
eerd na 's middags 12 uur en b
ROTTERDAM: stoomschepen: Rh
Frigga, Hela, Theodon
da, Johanna II, Hekli
viale 12, de Zeeuw; V
Peel.
tha. Katwijk; Flu-
chap, Vroom; S^ea.
Hutilies; Oran, Kress;'Erasmus. I
tabria, Bartels- Klingsor, v. Meel; Beerstraten,
v. Hassel; Nassovia, Hoogstraten; Hast 11,
Ehlers H. Stinnes 17, Gernholz; Willemskade.
Stockelbruck; Thijs, v. d. Pluim; Elfried, Ren-
,ings- Cora tl, Touw; Rein, Rijnders; Theodor,
Dungen; Deus Tecum, Hoier; Rhenhs 112,
Elckelhart; Maria, Weisbarth; Jacoba. Keizers;
Alida Helena. Steenhuis- Jowl, Pomp; Succes,
OeblerHarpen 67. Musslg; Nivia, Petn; Frede-
rika Johanna, RidderlnkholEmanuel, Loininga;
Avontuur 6, v. Ooyen; AMSTERDAM: st. Jagers-
wijk- Wijkdienst 6. Mouthaan- Drie Gebroeders,
Bult'; En Avant, Bastiaanse- tiejo. Boom; For-
tuna Looyschelder; DORDRECHT: st. Logl; st.
st. Leo Jan- at. La Place; st. Colbert;
,EM: Rlo, 'Ruitenberg; BEVERWIJK:
lathilde. v. d. Horst; GELDERMALSEN
uel, Hazejager- VLIEREEDE: Brandaris,
Kuper; LOBITH: Ferdinand, v. Dongen; MAAS-
BRACkT: M. Stinnes. Wiegel- WEURT: Marus.
Gerritsen; VLAARDINGENMaria, Razenbergj
ALPHEN AJD. RIJN: Arnoldus. v. Dam; DLN
HAAG: Marius, Vermeeren; BREDA: Dina, Kos
ter VLAARDINGEN: Ika, Bakker; ZWOLLER-
KERSPEL: Animo. Kieviet; VREESWIJK: 8L
Newa- HEEMSTEDE: Geertruida Johanna, Nuy;
ENKHUIZEN: Wilhelmina, Stenzen; HENGELO:
Bolu I, Slingerland- DORDRECHT: Haguenau,
BELGIë: st. Jacobus; st. Residu; Alaska. Sel-
enslagh- Naphta 7, Goole; Wieringen, v. Ast;
Fragrk Mooy; ^ntrans ji. Houbrich^BduEg.
Houbrich- Eduard,
d" Zande- Martha. Griep; Risico, v. Holt; Mi
chael. Gelderman; Alberdina, Krootjes; Frejan,
•ngedoth- Neptun 58. Schmltt; Magdaiena Kla-
na, Kleine; Adolphina, Herrig; Visa, Reusens,
Juliana, v. Landeghem; Conrad Erna, Kissel.
DUITSCHLAND: Alvracht 10, Dolk; Primula,
Zcuthem; st. Rotterdam; Maria Klazlena,
/armenhovenDlna, Frlkke.
DUITSCHLAND: Analyse. Silvius; Franciska.
Damstra; Leda, Hohnhold; Condor. Metzinger;
at. Sully; Maria, Montens; Jeanne, Veld; Theoiile
Gantier. Leick; Madagascar, Kroon; Vischaak,
Baks- st. Westrl; Zeelandia, Mulders; st. Atla;
Dusseldorf, Bauer; st. Anna Martha; Amsterdam
6, v d Boom; st. Lema; Mathilde, v. Look; Mu-
nlllcentia I. van Kessel; st. Zuidwyk; SL An-
tonius 2, Bosman; Animo, Teekman; Zwerver,
Jut; Noorden Tijd, Cornet; Safi. Ebel; Variatie.
Versluis. Maria Antina, Feenstra; Eljada. de
Vries; Beta, Moolj; Maria, Jansen; st. Corry;
Dirkje, Heikoop; Henrica Adriana, Valkenburg;
Margaretha, Lubbers; Elsina, de Groot; Joslena
Geertruida, v. d. Stroom; Barends, Veen; st.
Flat Vol. 3; Taxandrlti, Moraal; Johanna, van
Enk; Lotto, van Hoeck; De Hoop geleid ons,
v. d. Pol; Elisabeth, Panjer; Disponibel, Snlppe;
St. Antonius, Leenders; Haringvliet, de Groot;
RtJn, Lessel.
Gepasseerd na 's middags 12 i
DUITSCHLAND: Bona Fide, de Nljs; Johanna
Trouwborst; Energie, Galenkamp; Avontuur,
Blokland; Zuid Holland, Pieterse; Solldeo Gloria.
Brijder: Chopin, van Meel; Embla, v. d. Velde;
stein, Thonissen; st. Lavoisier; Hald Barr, Lnd-
wig; Kura, Nortler; Clorinde. Biondlno; Mea
Vota, Vonk; st. K. Vaart 5; Cornelia, GiJsberts
Dirkje Gerdina, Verwoert; Cosmopoliet, Fern-
hout; Ferdinand, van Dongen; De Tijd zal 't
leeren. Pols; st. Leba 2; Naja M. van Weelden;
Mina, van Lent; Keeltje, Brouwer; Res Nova.
Haveman; Arbedo, Hammei; Zeemeeuw, Bleze
st. Harmonie; Octave. Verbeet; Ibis, Kloeks;
Maria, v. d. Pluijm; St. Joseph. Boodts; Maria,
Putten; Slim, de Rljck; Adriana, de Herder; st,
Cordier; Granit, Schoonvliet; Anna, Engelsma;
Orchidee, Savelkoul; st. Spes; D.A.P.G. 7, Bliss-
boch; Resul-t, Wijnen; Davino, van Klinken; st.
Tema; Bonne Antente, Verschoor; Rival, Oud
akker; Mars, Speksnijder; st. Gretha; A. 6, Roth-
ganger; Victoria, Ball; Adma, Dekker; Com
binatie, v. Ree; Louis Marie, van Holt; Despatch,
Boudewljn; Ludwig, Burmeester, Stolte; Antonia
Veglna, Westerhuis; Rival 3, Zweggelaar; Media.
Luhring; Dtja, Smet; Venl, Scheltens: Lovilja.
de Dekker; Bolivia, Rothy; Parana, RothlJ; st.
d'Alembert; Mathllde, Haems; Eveline, van
HooUwegen; Theodor Verstraten, Ter Apei: Ju-
mar, van Bosen; st. Fader; Gawen, Huisman;
Isolde, Padmos.
Tekst en illustratie van H. KANNEGIETER
214 Als hij niet zo erg naar zijn moeder had
verlangd, had hij best nog wat langer
willen blijven. Want bij Oom en Tante
was hij graag. Oom had een drukbe-
klante boekwinkel in de drukste straat
van het stadje, terwijl Frederiks vader
een machinist aan het spoor was. En wat
ook zo fijn was, wanneer het regende en
hij niet kon gaan wandelen, kreeg hy
van Oom Geert een prachtig boek or
215 Met de middagtrein zou Fred naar huis
gaan. Machinist Bos stond goed aange
schreven bij de directie en daarom had
hij toestemming gekregen, om zijn z<
tje mee te nemen bij zich op de locomo
tief. Oom en tante brachten hem weg
Juist als Fred bij zijn vrolijk lachenden
vader op de zware locomotief wilde
springen, hoorde hij een druk hoefge
trappel. „Nee, maar", riep hij, „Vader,
moet dat met de trein mee?"
216 Hij zag vier prachtige, vurige paarden,
die in een spoorwagon werden geleid.
Maar ze hadden geen zin, in die donkere
ruimte te worden opgesloten. Liever ble
ven ze in de buitenlucht. Het was een
heel werk, om de beesten hun vrees voor
de donkere wagon te doen overwinnen,
doch na veel zwoegen en tegenstribbelen
waren de beesten in de wagen. In deze
trein nu stapte ook onze grote uitvinder
Edison.
