llirnwr Crthsdif Gfrmriuit
DRAMATISCHE UREN VOOR DE
KUST VAN SCHEVENINGEN
Ernstige ongeregeldheden
te Weenen
Franco per post 2.35 portokosten V V
Per week0.18
Voor het Buitenland bij wekelijksche
Bij dagelijksche zending5.50 Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leidenen Omstreken
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/i ct. Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro Ö8936
,\lo. 6518 MAANDAG 10 OCTOBER 1938 19e Jaargang
latrtjertentieprgjen:
Van 1 tot 5 regels f f.171/»
Elke regel meer f 0.22'/»
Ingezonden Mededeelingen
van 1—5 regels 2.30
Elke regel meer 0.45^
Voor het bevragen aan '1 bureau
wordt berekend (2.10 a
De logger „Maarten"
in het zicht van de
haven vergaan
Drie van de 14 opvarenden
werden een prooi der golven
Aangrijpende staaltjes
van reddingswerk
SCHEVENINGEN, 10 Oct. Ter
wijl de zee kookte en bruiste, en de
schuimende golfkoppen huizen hoog
over den havenmond heensloegen,
heeft zich gistermiddag tegen één
uur vlak voor dien mond een drama
afgespeeld, dat ondanks het betrek
kelijk geringe aantal slachtoffers
zijn weerga in de geschiedenis van
visschend Scheveningen nauwelijks
heeft. Onder de oogen van duizen
den werd de logger „Maarten", ge
registreerd als de SCH 102 en
eigendom van de N.V. reederij v/h.
Frank Vrolijk, als een stuk speel
goed op de bazaltblokken geworpen,
weer omgesmeten en in het zand
gestooten, hetgeen 3 van de 14 op
varenden het leven heeft gekost.
Het zijn de 47-jarige matroos Jan
Bruin uit de Datheenstraat, diens
14-jarige zoon Cornelis Bruin
en de 16-jarige Hendrik Roe-
Ie v e 1 d uit de Vijzelstraat.
Zooals altijd wanneer de zee ruw is be
vonden zich groote scharen visschersvrou-
,wen en -kinderen op den boulevard, al
turend naar den horizon of er geen fami
lieleden in aantocht waren. Ook tal van
Hagenaars, die er meer uit gewoonte heen
plegen te trekken, sloegen vol belangstel
ling het manoeuvreeren van enkele thuis
komende schepen gade, zonder eigenlijk
goed te beseffen, welke groote gevaren er
.dreigden,
Niets geriskeerd
Het was omstreeks 12 uur toen de ScH.
502 aanstalten scheen te maken om binnen
te komen. Er stond een zware bries uit het
Zuid-Westen en ook het vloedwater werd
met groote snelheid in Noordwaartsche
richting langs den havenmond gestuwd.
jVoor de naderende loggers was het dus
zaak zich eerst een eind voorbij den mond
•te laten drijven, dan den steven te wenden
ien pal tegen wind en stroom in op den
ingang koers te zetten. Maar schipper van
'der Zwan, zoo rijk aan ervaring, achtte
het tenslotte maar beter nog wat geduld te
oefenen, zoodra hij zag dat het sein op den
wal nog maar 2S palm waterhoogte aangaf.
Dat kon onder deze weersomstandigheden
wel eens te weinig zijn met het oog op den
drempel die in den havenmond ligt. Dus
koos hij voorloopig weer het ruime sop om
eerst na 3 kwartier terug te keeren, toen
het water nog een paar palm gestegen was
en vrijwel zijn hoogste punt had bereikt.
Aanvankelijk ging alles goed. Voort-
'durend zag men den logger steigeren, nu
eens met den kop de lucht in, dan weer in
de diepte schietend een verschijnsel, dat
iedere logger te zien geeft, wanneer de zee
niet bepaald kalm is. Erg hard schoot hij
natuurlijk niet op, doch gelijk zoo dikwijls
scheen ook nu de aanhouder te zullen win
nen. De 100 P.K. motor draaide zoo vlug hij
kon en omstreeks een uur. of één had men
den ingang van den havenmond practisc'n
bereikt.
Toen gebeurde het. De bulderende gol
ven, die telkens over het dek sloegen en
het schip meedoogenloos beukten, gooiden
het dwars, waardoor de achtersteven tegen
de Noordpier werd gesmakt en scheurde.
De bemanning radeloos
Radeloos zag men sommige visschers van
boord springen, terwijl .weer anderen uit
wanhoop in de achtermast klommen, om
dat die zich het dichtst in hun nabijheid
bevond. Weer anderen klemden zich vast
aan de brug en probeerden met de uiterste,
krachtsinspanning er bovenop te klauteren
omdat de hoogste punten de beste waar
borg voor een eventueele redding beteeken-
den.
Intusschen raasden de woeste zeeën
.voort. Opnieuw werd het schip een halven
slag omgesmeten, tolde zoo om de Noord-
pier heen, maakte toen zooveel slagzij, dat
een der zeilen het water raakte, kwam
Wéér overeind en werd ten slotte eenige
tientallen meters benoorden deze pier aan
den grond gezet.
De angst, die de bemanning in deze
oogenblikken had uit te staan, laat zich
met geen pen beschrijven. Evenmin als de
ontroering, die op den boulevard door de
menigte ging. Uit ontelbare vrouwenkelen
stegen de zenuwkreten op, zóó scherp en
doordringend, dat men er koud van werd.
Met de „Zeemanshoop" er op af
De ,JSch. 102" op de pier, een prooi der golven.
manshoop" vlogen aan boord van hun red
dingsboot en in een oogwenk bevonden
Tinus de Bruin met zijn 6 helpers zich
in de onmiddellijke nabijheid van 't wrak.
Van het wrak, wel te verstaan, want zoo
dra er onderin de Sch. 102 een gat was ge
stooten spoot het water naar binnen, en
stuwde met zulk een enorme kracht tegen
de lading, dat de vastgesjorde luiken stuk
voor stuk werden weggeperst en kapot
geslagen. We zagen de tonnen en blazen
uit het ruim spoelen en weldra op het
strand terecht komen.
Boven het opengeslagen schip ben
gelden de visschers. Drie van hen, de
24-jarige stuurman Maarten van
der Zwan (een zoon van den schip
per), de machinist Gerrit Jonge-
jan en de matroos Filippus Bal
deden plotseling een nieuwe rilling
door de toeschouwers gaan. Toen zij
zich in den mast op 't achterschip niet
meer veilig waanden, klauterden ze
eerst heelemaal in den top, grepen
vervolgens het verbindingstouw met de
voormast en slaagden er in onder een
waanzinnige spanning langs dit 23 My
lange touw den voorsteven van 't schip
te bereiken.
Piet van der Zwan, de 57-jarige
schipper, bleef echter met de matrozen
Dirk Pronk, Arie Rog en den reep
schieter Evert Groen in den achtermast
zitten, omdat, zooals de schipper ons later
vertelde, er in geen van beide masten di
rect gevaar meer was nu de logger eenmaal
aan den grond was gezet
Bemanning van de Sch. 102
1 P. v. d. Zwan, schipper.
2 M. v. d. Zwan, stuurman
3 Gerrit Jongejan, monteur.
4 C. Vrolijk, matroos.
5 Arie Rog, matroos.
6 Filippus Bal, matroos.
7 Dirk Pronk, matroos.
8 Klaas Tuinebreier, matroos.
9 Jan Bruin, matroos t
10 Piet Taal, oudste.
11 Willem Pronk, oudste.
12 Hendr. Roeleveld, jongste f
13 Evert Groen, reepschieter.
14 Cornelis Bruin, afhouder f
(Zie vervolg op blz. 3)
Auto-ongeluk
eischt drie dooden
In het Winschoterdiep gereden
Terug van de kermis
te Zuidbroek
ZUIDBROEK, 10 October. Het ruwe
stormweer, de gladde wegen en vermoe
delijk drank zijn oorzaak geweest, dat
drie menschen om het leven zijn ge
komen.
Om half een gisternacht zouden zes
personen uit A p p i n g e d a m, die in
Zuidbroek naar de kermis waren
geweest, naar bun woningen terugkee-
ren. Het gezelschap was per auto en
wilde eerst een van hen naar Hoogezand
terugbrengen. Drie hunner stapten in
den wagen, terwijl de overigen bleven
\yachten op hun terugkomst.
Even buiten Zuidbroek raakte de be
stuurder waarschijnlijk de macht over
bet stuur kwijt, de auto slipte en reed
in het zeer vuile water van het Win-
schoter diep.
De auto stond ondersteboven, bijna mid
den in het kanaal, met de wielen even bo
ven de oppervlakte. Met zeer veel moeite
slaagden toegeloopen personen erin de auto
op het droge te brengen. De drie personen
zaten nog in den wagen en konden eerst
nadat de auto op het droge was, bevrijd
worden, doch een dokter uit Sappemeer en
een geneesheer uit Zuidbroek, die spoedig
ter plaatse waren, konden slechts bij alle
drie den dood constateeren. Het waren
40-jarige gehuwde A. Jonker uit Appinge
dam, de 25-jarige ongehuwde K, Bad-
hoorn eveneens uit Appingedam en de
40-jarige ongehuwde J. V i s s c h e r uit
Foxham, gemeente Hoogezand.
De stoffelijke resten, die evenals de auto
door de politie in beslag zijn genomen, zijn
naar de barak „het Werkhuis" te Zuidbroek
overgebracht.
De burgemeester van Zuidbroek, de heer
H. E. Buurma, leidde, geassisteerd door de
politie van Zuidbroek, het onderzoek.
Nader vernemen wij, dat de auto tusschen
Zuidbroek en Sappemeer, ter hoogte va
werf van de firma Motke, in het kanaal is
gereden.
De geneesheeren J. A. Gischler, Dr. J. Beu-
kema, beiden uit Sappemeer en A. Weeke
uit Zuidbroek werden onmiddellijk gewaar-
HET BRITSCHE KONINGSPAAR
NAAR CANADA
Ook een bezoek aan
Washington?
Naar officieel wordt gemeld, heeft het
Britsche koninklijke paar een uitnoodiging
van den Canadeeschen minister-president
MacKenzie King om het volgend
jaar een bezoek te brengen aan Canada,
aangenomen. Hunne majesteiten hopen
vroeg in den zomer aan te komen en drie
weken in Canada te vertoeven.
Nadere regelingen van het bezoek zijn
nog niet getroffen. Het zal de eerste reis
van den koning zijn in eenig deel van het
Imperium buiten het Vereenigd Koninkrijk
De koning en de koningin zullen naar
men verwacht den tocht over den Oceaan
maken in een speciaal daarvoor in ge
reedheid gebracht mailschip. Tot dusver
re heeft nog ni;..rner een regeerend
Britsch vorst voet gezet in de nieuwe
wereld.
De New-Yorksche bladen uiten de
verwachting, dat ook het Witte Huis te
Washington zal worcien bezocht. Dit be
zoek, zoo schrijft men. zou het schoonste
symbool zijn van de vriendschap, die
beide volken verbindt en uiting geven
aan de erkentelijkheid, die men te Londen
jegens Roosevelt koestert voor het
beroep, dat hij op H i 11 e r heeft gedaan.
Volgens de „New York Herald Tri
bune" mag het nu reeds zeer waarschijn
lijk worden geacht, dat het Engelsche ko
ningspaar naar de Vereenigde Staten zal
komen, om redenen, die verband houden
met den internationalen toestand.
Spelende in het water geraakt
Jongetje verdronken
's GRAVENHAGE, 10 October. Gistermid
dag is de 12-jarige Sch., wonende aan den
Rijswijksoheweg, spelenderwijs in het water
aan de Goudriaankade geraakt en verdron
ken. De gemeentelijke Geneeskundige dienst
stelde pogingen in het werk om de levens
geesten op te wekken, hetgeen niet mocht
baten. Het stoffelijk oversdhot van het
knaapje is naar het ziekenhuis aan den
Zuidwal overgebracht.
schuwd.
De burgemeester van Appingedam, de heer
J. E. Klauolce, werd eveneens onmiddellijk
van het tragisch gebeuren in kennis ge
steld.
Vernieling in het paleis
van Kardinaal Innitzer
Bibliotheek en meubilair
gehavend
Het is wel een dure prijs, welken de
Oostenrijksche kardinaal Innitzer voor zijn,
vrij plotselingen, ommekeer betalen moest.
Het nat.-socialisme, dat niet gewoon is, de
dingen van meer dan één kant te bezien,
heeft nu de kerkvorst het „heil Hitier"
vervangen heeft door een duidelijk uitko
mende onderwerping aan den eisch van
trouw aan de Heilige Stoel te Rome, dezen
terugtocht gelijkgesteld met verraad, en
hem dit betaald gezet mét de schandalisee
ring van zijn paleis, waarbij het volk van
de straat een hardhandig aandeel nam.
Hoe afkeurenswaardig dit zij, de uit deze
vernieling blijkende boosheid heeft haar
begrijpèlijken grond.
De Vrijdag reeds vermelde demonstratie
van de R.K. kerkgangers op het plein voor
de Weensche kathedraal, is Zaterdag ge
volgd door een veel verdergaand antwoord
van de zijde der nazi's. Even over half ne
gen, zoo bericht de United Press, heeft een
uit circa duizend personen bestaande me
nigte, die plotseling nit verschillende rich
tingen was komen opdagen, de woning van
kardinaal Innitzer, die zich in het Aarts
bisschoppelijk Paleis aan den Stephans-
platz bevindt, bestormd. Eerst werden tien
minuten lang de ruiten met steenen inge
worpen, waarna de buitendeur werd ge
rammeid.
Een agent en een schildwacht, die zich
in de nabijheid bevonden, keken werkeloos
toe. Blijkbaar achtten zij zich niet in staat
tegen de menigte op te treden. Het publiek
werd steeds woedender, en brulde: „Levert
ons den zwarten hond Innitzer uitl"
Kardinaal Innitzer
Vernieling van het meubilair
Enkele minuten later haalden eenige
opgeschoten jongens een ladder. Zij
klommen door een der vernielde ven
sters het paleis binnen, verbrijzelden
de ruiten, voor zoover die nog niet in
gegooid waren en begonnen stoelen en
andere meubelen uit de ramen op het
plein te werpen.
De menigte, die inmiddels tot circa 5000
personen aangegroeid was, riep: „Naar
buiten met Innitzer; dood aa
alle priesters!" Even voor negen uur
werden ook de electrische lampen, schilde
rijen enz. naar buiten geworpen, terwijl
men op het plein met de meubelen een
grooten brandstapel tusschen de kathe
draal en het paleis aanlegde. Deze brand
stapel werd aangestoken en ook de por
tretten van den kardinaal werden daarop
geworpen
Kort daarna kwam de politie opda
gen. Zij baande zich een weg naar de
ingangen van het paleis en wist deze
voor nieuwe indringers te versperren^
Ook degenen, die het paleis reeds bin
nengegaan waren, werden er uit gedre
ven.
Intusschen was de hitte zoo hevig gewor
den, dat de massa moest terugdeinzen. Men
zag nog, hoe een drie voet hoog kruisbeeld
en een madonnabeeld in de vlammen ge
worpen werden. Toen kwamen er nieuwe
politieversterkingen aanrukken, die het
plein ontruimden.
Aan de dusver gevolgde lezing van de
United Press is nog toe te voegen die van
Reuter, die van ooggetuigen het volgende
vernomen heeft
Terwijl het paleis bestormd werd,
wist een deel van de menigte zich een
weg te banen naar de pastorie, waar
verscheiden priesters werden aange
vallen. Een 60-jarigen priester, pater
Johann Krawarik, smeet men door het
raam van de eerste verdieping op de
binnenplaats, waar hij met een hersen
schudding en gebroken beenen bleef
liggen. De kostbare bibliotheek van de
bisschoppen van Weenen is volkomen
vernield.
Zondag weer tumult
Bij de vernielingen van Zaterdag is het
niet gebleven. Zondagmiddag dromden an
dermaal op de Stephansplatz duizenden
nationaal-socialisten te zamen, bijna allen
jongelieden, diè een uitdagende houding
aannamen en zich in de omgeving van het
paleis en in de café's van den Stephans
platz ophielden. Sommigen vreesden dat
het weer tot handtastelijkheden en inci
denten zou komen tusschen R.K. en natio
naal-socialisten, doch tot laat in den avond
bleef het vrij rustig.
De positie van den kardinaal
Dat men bij deze aanvallen niet all^on
te maken heeft met „rapaille van de
straat", zooals van Duitsche officieele zijde
wordt bericht, bewijst wel de houding, door
de politioneele autoriteiten aangenomen
Volgens Reuter zou kardinaal Innitzer
huisarrest hebben gekregen. Een der
geestelijken had een anderen indruk: De
Gestapo had het paleis bezet en de kardi
naal was tweemaal verhoord over de on
lusten. Hem was echter toegestaan, de mis
te lezen.
De gevolgen van de wel heel snelle en
felle reactie der nazi's op de veranderde
zienswijze van den kardinaal zijn o.m. de
zeer begrijpelijke, even snelle opleving van
het R.K. Kerkelijk besef, in aansluiting
waarop een toenadering van de Oostenrijk
sche R.K. Kerkleiding tot die van Duitsch-
land te verwachten 'is. M.a.w. een verster
king van de positie van den Duitschen
Kerkvorst kardinaal von Faulhaber
en een vermoedelijk opnieuw, vooral nu in
,R.K. banen zich openbarende verscherping
J van den Kerkstrijd.
De geruchten, dat kardinaal Innitzer ge
wond zou zijn, zijn niet bevestigd. Toen de
verslaggever van de United Press gister
middag bij den gehavenden hoofdingang
aanbelde, werd hem opengedaan door een
politieagent. Deze zette de deur slechts op
een kier open, doch de verslaggever kon
nog juist eenige andere politiemannen on
derscheiden.
Hij werd niet toegelaten en kreeg ten
antwoord, dat niemand den kardinaal
en zijn secretaris mag bezoeken zonder
uitdrukkelijke toestemming van da
autoriteiten. Later trachtte de verslag
gever den kardinaal nogmaals telefo
nisch te bereiken, doch ook nu was
zijn poging vergeefsch,
Volgens Havas geeft het Duitsche Mi
nisterie van Propaganda als officieele le
zing van de gebeurtenissen te kennen, dat
een aantal jongelieden van 15 k 20 jaar in
de straten van Weenen te zamen kwam en
een dreigende houding aannam tegen kar
dinaal Innitzer. De politie trad krachtig op
en wist de orde snel te herstellen zoodat
de kardinaal geen letsel bekwam.
De rijkscommissaris voor Oostenrijk,
Bürckel, heeft tegen de daders strenge
maatregelen genomen. Zij zullen voor den
rechter geleid worden en, nadat zij de op
te leggen straf hebben ondergaan, nog een
jaar in een concentratiekamp worden op
gesloten.
De St Stephanusdom te Weenen
U krijgt
VERSCHE BROODJES!...
I VERVOLG OP PAGINA 5 I
VOORNAAMSTE NIEUWS
Dit Nummer bestaat uit DRIE bladen
De conferentie te Putten van Let Chry
Nat. Vakverbond.
Het Verbond van Prot. Chr. Werk-»
gevers heeft heden in Rotterdam de jaar
vergadering gehouden.
Vóór de haven van IJmuiden is de SCH
102 omgekomen, waarbij drie personen'
het leven hebben verloren.
Te Weenen hebben zich om het paleis
van kardinaal Innitzer weer ongeregeld-»
heden voorgedaan.
De Roode Kruis-oefeningen met ver
voer van gewonden naar Den Haag.
De tiende Toogdag van de A.R.J.A. in
Zwolle.
Een artikel over het Chr. Instituut voor
doofstomme kinderen „Effatha", dat vijf-»
tig jaar bestaat.
Onder Oegstgeest zijn twee personen
door een autobotsing zwaar gewond.
Een bloedig weekeinde in Palestina:
Engeland versterkt zijn troepen.
Hitiers rede te Saarbrücken.
Het Engelsche koningspaar zal eetf
bezoek aan Canada brengen.
Ook de Roethenen verwerven auto-i
nomie.
AMSTERDAMSCHE BANK
GEVESTIGD TE AMSTERDAM
Kapitaal F 55 010.000 Reserve F 47.500.000»*
BIJBANK ROTTERDAM
Alle Bankzaken
Uitvoering van Effecienorders
GOUD VERSCHEPING
Met het Zaterdagnacht van Rotterdam
naar New York vertrokken stoomschip
„Nieuw Amsterdam" wordt niet minder dan
121/2 mdllioen guldien aan goud naar d©
Nieuw© Wereld overgebracht.
BLOM
VOOR
BANDEN
ROTTERDAM
TEL. 28000
DEN HAAG
TEL. 770038
BATES MEERWANDIGE
PAPIEREN ZAKKEN
GEVEN U
GEMAK en BESPARING
BATES CEPRO ZAKKEN MIJ. N.V.
MAASTRICHT
Eischt van Uv* /everaocrer*
I ?optïhërry I
V I
-llleed/ DeKroond Jentoon/leilioq AOam 188) I
RB. DE BEfR, Aol770 AM/TERDAM.
rtla/e
II PijpTabak
Taconis Leeuwarden
