lUruurr geiitsdjr (ümirant f Cr N jH m Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leidenen Omstreken Mr. P. J. Oud benoemd tot burgemeester van Rotterdam Ontzettend amiliedrama President Benesj afgetreden v f-fe' P A L T H E I V I L i? fu jlf fqiniij gfljotmementspnjs': Per kwartaal in Leiden en in plaatsen waar een agentschap gevestigd is 235 Franco per post 2.35 portokosten Per week0.18 Voor het Buitenland bij wekelijksche zending4.50 Bij dagelijksche zending5.50 Alles bij vooruitbetaling Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/» Cf. Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postqiro 38936 DONDERDAG 6 OCTOBER 1938 19e Jaargang gtrtjertentieprijjeti: Van 1 tot 5 regelsf f.171/» Elke regel meer0.2?'/i Ingezonden Mededeelingtn van 1—5 regels 2.30 Elke regel meer 0.45 1 Voor het bevragen aan 't bureau wordt berekendƒ0.10 No. 6515 Hoe Benesj heenging 1 Men zal van het aftreden van 'dr. Eduard Benesj als president der Tsjecho-Slowaaksche republiek geen kennis kunnen nemen, zonder sympa thie te gevoelen voor dezen patriot, die reeds ten tijde van Masarijk, den pre sident-bevrijder, zulk een diepe liefde voor de Tsjechische nationale zaak aan den dag legde, dat hij voor de vestiging van een onafhankelijk Tsjechisch volks bestaan jaren van zwaren arbeid, van ballingschap en gebrek, heeft over ge had. Toen de hoogbejaarde eerste Ts j echo-Slowaaksche staats-president heenging was het dan ook op diens ver langen, dat diens staatkundige erfenis aan de vertrouwde handen van zijn oud sten, meest intiemen medewerker, aan Benesj, zou worden toevertrouwd. Benesj heeft er niet in mogen slagen, de tegenstellingen in den boezem van het gemeenebest, die zoo ontzaglijk groot waren, tijdig te overbruggen. Rassenhaat, wrok over het verleden en Slavische gevoelspolitiek leidden tot een betreurenswaardige kortzichtigheid bjj partijen en groepen, en zelfs een man als de president der republiek, die den breeden kijk van een internationaal ge schoold diplomaat had, kon niet op vol doend krachtige wijze zijn invloed ten goede in dit opzicht doorzetten. Met het losscheuren der minderheden-gebie den van het staatssterritoir werd ook zijn persoonlijke positie uitermate be moeilijkt, en zulks te meer, daar de lei der van een genabuurden, oppermach- tigen staat hem op grove manier als een obstakel voor elke vriendschappe lijke Duitsch-Tsjechische toenadering aan de kaak meende te mogen stellen. Niet uit overwegingen van persoonlijke zwakte, doch slechts uit zuiver patriot tische gevoelens is hy thans heenge gaan. Hij is daarmede geworden een -der velen uit de lange rij van belang rijke figuren, welke Europa in de laat ste jaren, dank zij de staatkundige ver wikkelingen, heeft zien* verdwijnen. Men kan onder hen tellen den tragisch termoorden koning Alexander van Joego-Slavië, den Hongaar Tisza, den eveneens om het leven gebrachten „kleinen bondskanselier" en ook Von Schuschnigg, over wiens lot de wereld nog immer in onzekerheid blijft ver- keeren. Men kan de vraag stellen, in welk opzicht de demissie van den Tsjecho- Slowaakschen staatspresident een aan wijzing mag zijn voor den veranderden binnenlandschen politieken toestand, en of daaruit wellicht de conclusie mag worden getrokken, dat niet alleen de staat zelf zich in nieuwen opbouw be vindt, doch dat tevens een algemeene herorienteering van den buitenland- schen koers aanstaande is. In dit verband verdient zeker aller eerst de aandacht de benoeming van den nieuwen Tsjechischen minister van buitenlandsche zaken Franticek Chval- kowsky. Hij wordt een der schitterend s-te figuren uit de Tsjechische diploma tie geacht, en was o.a. gezant te Rome ejn te Berlijn. In den tijd, dat de be trekkingen tusschen zijn land en Frank rijk zeer vriendschappelijk waren, even als die met Rusland, wist Chvalkovsky met de ministeries in deze beide auto ritaire centra in zeer goede verstand houding te blijven. Het is niet onwaar schijnlijk, dat hij ook thans in gelijke richting zal trachten werkzaam te zijn. Misschien acht men de veronderstel ling eenigszins fantastisch, dat Praag, na al wat het gedurende de laatste we ken van Mussolini en Hitier aan druk en afdreiging heeft ondergaan, neiging zou vertoonen, zich nauwer bij de cen trale machten te willen aansluiten. Doch men neme daarbij allereerst in aanmer king, dat de verbittering in Tsjechi sche kringen tegen Engeland en Frank rijk momenteel zeer groot is. Terecht verklaarde Churchill gisteren in het Engelsche lagerhuis„Indien aan Tsjecho-Slowakije was meegedeeld, dat het geen hulp van de West-Europeesche mogendheden behoefde te venvachten, zou het in den afgeloopen zomer betere voorwaarden hebben kunnen verkrij gen, dan waarmee het thans heeft moe ten genoegen nemen." Het is een wrange aardigheid, welke thans in ze kere kringen circuleert, dat de negus Van Abessinië aan Benesj een telegram van deelneming zou hebben gezonden met de woorden: „Ze hebben mij óók zoo goed geholpen", doch inderdaad is er tusschen de tragische lotswending dezer beide figuren een zekere parallel. In dit verband verdient ook de aan dacht een dezer dagen verschenen arti kel in de „Lidove Noviny", het liberale orgaan, dat als de spreekbuis der toon aangevende Tsjechische kringen wordt beschouwd, en dat begon met den veel- uitroep: „Vaarwel, Frank- 's-GRAVENHAGE, 6 Oct. Naar dc Regeeringspersdienst meldt is dezer da gen de publicatie te verwachten van het Koninklijk Besluit, waarbij Mr P. J. Oud, oud-minister van Financiën, lid van de Tweede Kamer der Sta ten-Gene raal, met ingang van 15 October a-s. is benoemd tot burgemeester van Rotterdam De levensloop van Mr Oud Mr. .P i e t e r J ac o b us O ud, de nieuw benoemde burgemeester van Rotterdam is geboren te Purmerend op 5 December 1886, zoodat hij bijna 52 jaar oud is. In 1904 deed hij eindexamen aan de H.B.S. met vijf-jarigen oursus, om daarna nota riaat te gaan studeeren. In 1907 werd de thans benoemde candidaat-notaris, in 1909 surnumerair der registratie en domeinen. Na eenige jaren als zoodanig werkzaam tc zijn geweest, deed de heer Oud in 1912 staatsexamen, en ging aan de gemeente lijke Universiteit te Amsterdam rechten studeeren. In 1917 werd hij bevorderd tot doctor in de rechtswetenschap. Als surnemerair der registratie en do meinen was de heer Oud van 1909 tot 1912 gedetacheerd aan het departement van financiën, daarna was hij tot 1921 als ontvanger werkzaam te Texel en te Ommen. Na 1921 was Mr. Oud inspec teur der registratie en domeinen op non- activiteit. De politieke werkzaamheid van den heer Oud is aangevangen in 1917, toen hij voor het eerst gekozen werd tot lid der Tweede Kamer voor den Vrijzinnig-Democratischen Bond. Sindsdien heeft hij in het politieke leven een belangrijke rol vervuld. Als Tweede Kamerlid had Mr. Oud ononder broken zitting tot 1933, toen hij benoemd werd tot minister van financiën in het kabinet-Colijn. De nieuwe burgemeester is lid van het hoofdbestuur van den Vrijzinnig-Democra tischen Bond, waarvan hij vroeger secre taris-penningmeester was. Voorts was hij Mr P. J. Oud redacteur van de V. D.-organen „De Op bouw" en „De Vrijzinnig Democraat", ter wijl hij lid was van de Legercommissie en van de Vlootcommissie. Een vlot spreker Sinds het optreden van het tegenwoor dige kabinet is de heer Oud leider van de Vrijzinnig-Democratische fractie in dc Tweede Kamer. De heer Oud is een vlot spreker, die de onderwerpen, waarover hij het woord voert, ook volkomen beheerscht. Mede daardoor is hij in onze volksvertegen woordiging een figuur van gezag ge worden. Steeds kenmerken zijn redevoeringen zich door een helderen betoogtrant, zoodat de Kamer met aandacht naar hem luistert. Speciaal voert Mr. Oud altijd het woord over vraagstukken van financieelen aard, waarin hij uiteraard goed thuis is, en over Oud-Minister van Financiën Zijn werkzaamheden als minister van financiën waren wel heel moeilijk. De heer Oud stond immers voor de buitengewoon zware taak de crisisfinanciën te sanee- ren en onder zeer ongunstige omstandig heden een sluitende begrooting te maken. Wij herinneren er aan, dat tijdens de ambtsperiode van Mr. Oud onder meer de omzetbelasting, de couponbelasting en de doode-handbelasting hun intrede deden, evenals de technische wijziging der tariek wet. Voorts is in deze periode de finan- cieele verhouding tusschen rijk en ge meenten herzien, en werden het werkloos- heidssubsidiefonds en het verkeersfonds ingesteld. Het zal welhaast onnoodig zijn te herinneren aan de monetaire maatrege len van September 1936. Men ziet dus: er is tijdens het ministerieele bewind van den heer Oud heel wat tot stand gekomen. Mede als gevolg daarvan verwierf de heer Oud bij de Kamerverkiezingen vorig jaar een zeer groot aantal stemmen. Mr. Oud is Commandeur in de Orde van den Nederlandschen Leeuw. Het ligt in de bedoeling van den nieuw- benoemden burgemeester thans te bedan ken als lid van de Tweede Kamer. Daarin zal hij dan worden opgevolgd door Mr. K. B ij 1 s m a, notaris te Franeker, lid van het hoofdbestuur van den Vrijzinnig Deino- cratischen Bond. Mr. Oud woont thans te 's-Grav ha ge. Het bezoek van Koning Leopold Aankomst te Amsterdam op 21 Nov. AMSTERDAM, 6 Oct. Naar wij vernemen zal Z.M.Koning Leopold van België, die de volgende maand als gast van H.M. de Ko ningin een officieel bezoek aan ons land zal brengen, op Maandag 21 November a.s. in den namiddag per trein te Amsterdam aan komen, waar hij aan het Centraal Station zal worden ontvangen en zidh in een plech- tigen stoet naar het paleis op den Dam zal begeven. Het bezoek zal slechts twee dagen duren. Op Woensdag 23 November vertrekt de Bel gische Koning uit Amsterdam om na een kort bezoek aan Den Haag naar Brussel te rug te keeren. Zijn vrouw vermoord, daarna zelfmoord gepleegd Zestienjarige zoon doodelijk gewond BORKEL EN SCHAFT, 6 October. In den afgeloopen nacht heeft zich te Bot- kel en Schaft, gemeente V alken s- waard, een familiedrama afgespeeld, waarbij twee menschen om het leven ge komen zijn. Om vier uur kwamen twee kinderen van den landbouwer Govers hevig ontdaan bij hun buurman Verdonk, wien zij mededeel den, dat er bij hen thuis geschoten was. Verdonk ging onmiddellijk met de kinderen mee. Tot zijn ontzetting vond hij zijn buur man dood in de keuken op den drempel de buitendeur. Govers had een schot wond in het voorhoofd. In de aangrenzende slaapkamer ontdekte hij het lijk van de 48-jarige vrouw, terwijl de 16-jarige zoon Nico met ernstige verwondingen in zijn slaapkamer, welke aan die van de ouders grenst, werd gevonden. Men waarschuwde onmiddellijk dokter Hoyinc van Papendrecht uit Bcrgeyck, die kort hierop ter plaatse was. Hij kon bij den man en vrouw slechts den dood constatea ren. De jongen verkeert in stervenden toe stand. De pastoor van Borkel en Schaft, die eveneens gewaarschuwd was, heeft hem geestelijke hulp verleend Verstandsverbijstering Over de aanleiding tot dii drama tast men volkomen in het duister. Het gezin Govers, bestaande uit man, vrouw en zes kinderen, stond in Borkel en Schaft zeer goed aange- scheven. Men vermoedt, dat de man in een vlaag van verstandsverbijstering heeft ge handeld. Het schijnt, dat hij eerst zijn vrouw heeft vermoord. Zij werd gevonden met een gapende wonde in het voorhoofd, welke haar met een hamer of bijl is toege bracht. De zoon is door revolverschoten ge wond. Uit een revolver van het kaliber 320 zijn zes schoten op hem gelost, waarvan er twee geketst zijn. De man is hierop naar de keuken gegaan en heeft met dit wapen een einde aan zijn leven gemaakt. Besluit zou zijn genomen onder Duitsche pressie Syrovy president ad interim De president der Tsjechoslowaaksche republiek, dr. Eduard Benesj, is gister avond afgetreden. Naar verluidt zou deze stap onder sterke Duitscbe pressie zijn geschied, en den weg openen voor een betere verhouding tot het Derde Rijk, alsook tot de Slowaken. Uit de rede, welke Hitier onlangs te Berlijn heeft gehouden, bleek duidelijk, dat hij een persoonlijken afkeer had van Benesj en van betrouwbarp zijde wordt medegedeeld, dat Hitier Leeft beloofd, rijkDaarin wordt betoogd„Wij zijn in den steek gelaten. De wereld wordt geregeerd door geweld en niet door de wet, en onze plaats moet daarom zijn aan de zijde van de macht. Wij hebben geen andere keus dan ons te scharen aan de zijde van Duitschland". Deze uitlating van de „Lidove No viny" is geen geval op zichzelf. Met uit zondering van de communistische bla den is vrijwel de geheele Tsjechische pers het erover eens, dat de buitenland sche politiek van hef. land moet worden herzien, dat men den Volkenbond moet verlaten en een accoord zoeken met de buurstaten. Temidden van deze kente rende politieke gevoelens moet verder aanblijven voor dr Benesj een bijna moreele onmogelijkheid zijn geweest. Hij toch is als staatsman groot gewor den in de sfeer van Versailles en van Genève, alwaar hij zijn grootsten tijd heeft beleefd. Zijn tactiek van samen gaan met Frankrijk en Rusland, zijn voegen van de Tsjecho-Slowaaksche re publiek binnen den wijden gordel van staten, die Oostenrijk, Hongarye en Duitschland binnen een veiligheidszone moesten ingesloten houden, heeft op volkomen manier gefaald. Daarom kan hij het nieuwe land, den herboren Tsjechischen staat, niet als voortrekker en leider binnengaan. Voor zijn ongetwijfeld groote eigen schappen, zijn inzicht en karakter, welke in het bijzonder in den allerlaat- sten en moeilijksten tijd nog zoo duide lijk aan den dag traden, zal Europa hem intusschen erkentelijk moeten blij ven. edelmoediger te zijn in de onderhande lingen, wanneer Tsjechoslowakije een ander staatshoofd zou hebben. Verder wordt vernomen, dat generaal Syrovy zal optreden als president der republiek tot een opvolger van Benesj zal zijn gekozen. Deze verkiezing moet geschieden door kamer en senaat te za- men. In zijn brief, waarin hij zijn aftreden me dedeelt, schrijft Benesj o.a. dat de drie jaar, welke hij president is geweest, rijk aan ge beurtenissen zijn geweest, welke haar hoog tepunt hebben gevonden in de droeve feiten van de laatste dagen. Deze liggen zwaar op geest en hart, doch zij hebben het geloof in de idealen van het volk niet gebroken. De omstandigheden zijn dusdanig gewij zigd, dat Benesj \oelt, dat het handhaven van zijn positie een hinderpaal zou kunnen vormen voor den nieuwen toestand, waar voor men thans staat, vooral in verband met de internationale'sijtuatie en met het oog op een snelle ontwikkeling vap. de samenwer king met de buurstaten. Er is een nieuwe regeering gevormd, welke regeering eal pogen, kalm het land econo misch en sociaal te hervormen en tevens zal streven naar ontwikkeling vam de inter nationale vraagstukken. Benesj is overtuigd, dat zij hierin zal slagen. Daarom heeft hij zijn ontslag gelegd in de handen van den minister-president, opdat deze de noodzakelijke stappen kan nemen. Hij dankt den minister-president en zijn collega's voor de samenwerking en wenscht hun allen succes. Hij is overtuigd, dat thans een betere tijd naakt, een tijd van succesvol werken voor het welzijn van den nieuwen staat en het geheele Tsjeoho-Slowaaksche volk. Benesj voor de microfoon In een radio-toespraak tot het volk heeft Benesj de redenen van zijn aftreJen uit eengezet. Hij zeide o.m.: „Ik was van plan, na de tot-stand komina, van het accoord van München af te treden, doch achtte het gewensoht te wachten, tot dat een sterke regeering was gevormd. De vier groote mogendheden hebben be sluiten genomen, zonder dat wij geraad pleegd zijn. Ik zal geen woord van entiekof blaam uiten. De geschiedenis zal ooraeelen, doch ik zal blijven zeggen, dat de o'fers, die men van ons verlangd heeft, onrechtvaardig waren. Ik wil de belangen van mijn land niet ii\ den weg staan. Als overtuigd democraat voel ik, dat mij niets overblijft dan af te treden. De staat zal zichzelf opnieuw moj- ten vinden. Ik bedoel niet, dat wij onze oude bondge nootschappen moeten prijsgeven en nieuwe aangaan, doch dat wij onze politiek moeten omvormen. Er is thans geen reden tot con flict met onze naburen. Onze nieuwe staat zal in de toekomst meer homogeen zijn en grootere moreele kracht hebben. Wij moeten niet bij de pakken neerzitten. Tenslotte wil ik uiting geven aan mijn volledig vertrouwen in de toekomst van mijn land. Ik verlaat geen schip in den storm, doch het is noodig, dat ik dit offer breng". Benesj uitte verder nog zijn dank jegens alle Tsjechische vertegenwoordigers, die hun best voor het land hebben gedaan. Ook Syrovy spreekt Een nieuw Tsjecho-Slowakije zal worden opgebouwd. De regeering wil eerlijk de ba- slissing van de vier mogendheden te Mün chen uitvoeren. De beginselen van de buitenlandsche po litiek zijn duidelijk: vriendschappelijke be trekkingen met ir-dereen en in het bijzonder met de buurstaten, want indien Tsjecho- Slowakije in vrede wil leven, moet het met hen samenwerken. Zelfs op het Leperkte grondgebied is plaats voor allen, doch alleen moet het land politiek gereorganiseerd wor den. alsook economisch en sociaal. Orde en rust moeten verzekerd zijn. Vervolgens kondigde de minister-president een wijziging van het bestuur aan, waar door de regeering den steun zal genieten alle deelen der bevolking. Vooral in Slo wakije en Sulb-Karpathisch Rusland zal over worden gegaan tot een doeltreffende decen tralisatie en zal een autonoom bestuur wor den gevestigd. Het regeeringsprogram is het volgende: brood en werk voor allen. Door het stabili- seeren van de munt zal het economisch le ven op een hechten grondslag worden ge plaatst Evenwicht zal worden geschapen tusschen de landliouwproductie en de in dustrie, nieuwe takken van industrio bullen in het leven worden geroepen en het wegen net zal worden uitgebreid. In het vervolg zal worden geleefd volgens de drie beginselen: werk, orde, discipline. Hierna zweeg de minister-president ee-nige minuten en vervolgens zeide hij: „Met alle smart, welke een oudstrijder, die heeft medegewerkt aan het oprichten van dezen staat, kan gevoelen, vervul ik hier een zeer moeilijke taak en deel ik u mede, dat de president der republiek, Eduard Be nesj, is afgetreden. Hierdoor heeft hij een schitterend voorbeeld van zelfverloochening gegeven. Dit besluit van den president is voor ons zoo smartvol, dat woorden slechts 'n zwakk' afschaduwing geven van onze gevoelens". Hierna las generaal Syrovy den brief voor A. W. ROELOFS SCHORTENINDUSTRIE GEMERT Het betere genre schort Bij alle goede manufacturenzaken Kleurecht Waschecht VOORNAAMSTE NIEUWS Dit Nummer bestaat uit DRIE bladen Mr P. J. Oud is benoemd tot burgen meester van Rotterdam. Nabij Heerlen heeft zich een drama afgespeeld waarbij een jongen zijn tX4 verloofde met een mes heeft gestoken eö doodelijk verwond. Te Waddingsveen hebben twee strooi pers een rijksveldwachter neergeschoten* De vermoedelijke daders zijn aangehouden Maassluis is door een windhoos bezocht, die wel veel schade heeft aangericht, maar geen persoonlijke ongelukken heeft ver oorzaakt. De derde partij in de match om het wereldkampioenschap Dammen is ge-' eindigd met rem/2. Dr. Eduard Benesj is afeetréden als president der Tsjechoslowaaksche repu* bliek; hij is ad interim opgevolgd door minister-president Syrovy Churchill oefent in het Lagerhui* scherpe critiek op Engelands houding. Er zou tusschen Londen, Parijs en Rome een regeling der Spaansche kwestie op handen zijn. Daladiers volmachten Ook de Senaat staat ze toe Ofschoon de Fransche minister-president aladier in de senaatscommissie niet veel heeft willen loslaten over de saneerings- plannen, welke hü denkt toe te passen, er waarvoor hij nieuwe volmachten noodig heeft, heeft deze commissie toch bij groote meerderheid zijn ontwerp aangenomen. De senaat zelf is haar daarin gevolgd, toen hij met 2864 stemmen het volmachten-ontwerp aanvaardde. De zittingen van de Fransohe Kamer en van den Senaat zijn nu beide SNEEK (Fr.) I FISK SAFTI-FLIGHT I de 100 autoband kost Iets meer, doch is v >él goedkooper. I De levensloop van Benesj Dr. Eduard Benesj werd 28 Mei 1884 in net dorp Kozlany geboren. Zijn ouders waren arme boeren. Toch wisten zij hem een goede opvoeding te geven. Hij studeerde aan de universiteit van P-laag, aan de Sorbonne en de „Ecole des sciences politiques" ie Parijs en te Dijon, waar hij in 1906 promoveerde in de rechtsgeleerdheid. Toen de wereldoorlog uitbrak, was hij reeds een der leiders van de Tsjechische nationalisten en korten tijd later werd hij de rechterhand van Masarijk. In 1915 begaf hij zich naar Parijs, om als journalist en diplomaat te werken voor de bevrijding van de Tsjechen. Bij de oprichting van den nieuwen staat Tsjecho-Slowakije in 191S werd Dr. Benesj minister van buitenlandsche zaken, welke functie hij,tot 1935 bekleedde. In 1935, bij het aftreden van Masarijk al3 president van de republiek, werd Benesj tot zijn opvolger gekozen. TIJDELIJK 15 pCt. KORTING VOOR ALLE DAMESKLEEDING REINIGEN EN VERVEN Dr. H. Nartning's TAND PASTA in tuben van 25 en 60 ets. Neerlands beste Tandpasta I Or. H. MANNING'S Pk*ra SEINPOST-BERICHT CAFE REST. SEINPOST SCHEVENINGEN bekend om zijn schitterende terrassen aan zee, opende zijn nieuw, geheel modern ingericht restaurant Onze voortreffelijk# huiskapel verzorgt de diner-muziek. nOBDHICHT. j fsrrrr f f/T v s-apon- i-,51 ln verschillende plaatsen zijn gisteren de militairen der voormobilisatie-hchtmgeïi naar huis teruggekeerd. De militairen op onze foto, die zich stationwaarts be- gevent keeren Dordrecht den rug toe.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1938 | | pagina 1