ruocft on%& vXouiwn
n
I»
D
B
MC
ISl
"ERD
MOLENAAR's
KINDERMEEL
^(mcüvefikm
MMe(czN
DE MODE VAN DEN DAG
van D A M-B O O D
ECHTE ROZENOLIE IS DUUR
ENFA
cUJU/ -kimxi&üsn
geya olot op
ZflAdtea'/, /hoop'.
K&G
ra
WEKELIJKSCHEBIJLAGE
Middeleeuwsch tafelgenot
Meermalen is de opmerking gemaakt, dat
ten twintigst'eeuwsche aitbeider in verschil
lende opzichten een heel wat comfortabeler
leven leidt dan in de middeleeuwen adel en
ivorsten zich konden veroorloven. Dat klinkt
een beetje vreemd, en is ook slechts ten
'deele waar. Doch wat wel vast staat is, dat
'de moderne techniek en de massa-fabrica-
lies van versdhillende gebruiksgoederen din
gen hebben aan den dag gebracht en wijd
en zijd gedistribueerd, waarvan men zich
oudtijds zelfs niet een voorstelling kon mo-
De ridder op zijn burcht zat wel veilig te
midden van stevige muren en zware besla
gen deuren, doch glasruiten kende men
nog niet De vensteropeningen konden en-
Icel door houten luiken worden afgesloten,
Eoodat men of in onbelemmerde comn
icatie verkeerde met de buitenlucht, of ge
brek aan lidht ondervond.
Kachels en vulhaarden waren evenmin
bekend; men stookte geweldige houtstapels
Utrecht
De Beste
3n wijde open haarden, met het gevolg, 'dat
<le warmte in hoofdzaak door den schoor-
isteen naar buiten verdween, en men om 't
warm te hebben met zijn schabel zóó dicht
[bij het vuur moest kruipen, dat men als 't
Ware van voren geblakerd werd.
Kleeden en tapijten behoorden toen, Veel
jneer dan nu, tót de luxe-dingen; ondergoed i
werd veel minder gedragen, en wat dunkt
!u van een snuitlamp of vetkaars als ka-
merverlichting?
Groenten, om nu eens tot "de keukenza
ken te kom.en, werden aanzienlijk minder
gekweekt, en van smakelijke bereiding
daarvan had men nog niet veel kaas ge
geten. Vleesch en visch, dat waren de
hoofdspijzen op den disch in een tijd dat
de aardappel en de rijst in West-Éuropa
üiog hun intrede niet hadden gedaan, even
min als koffie en thee reeds als dranken
bekend waren, zoodat men zich met bierge
bruik en wijn vergenoegen moest.
Zooals gezegd, heel belangrijk op de etens
bel waren de vleeschgerechten. Het doet
jens nu vreemd aan om te hooren, hoe de
aniddeleeuwsche lieden zich konden tegoed
|doen aan soms wel elf verschillende vleesch-
'soorten, meestal bestaande uit allerhande
Wild. Wij spreken hier natuurlijk voorname
lijk over den adel of den zeer welgestelden
avian; omtrent de menu's der maatschappe
lijk minder goed bedeelden vindt men niet
koo gemakkelijk voldoende gegevens. Men
nt hij voorbeeld kraanvogels, reigers, scholf-
lioenders, wachtels, pauwen, roerdompen,
spreeuwen, piepkuikens en duiven. Vele van
Ideze dieren munten nu niet bepaald uit door
aualschheid, waarom men ze tegenwoordig
Vlan ook niet meer op tafel ziet verschijnen.
iOok konijnen werden zeer veel gegeten.
Op de vastendagen werd de tafel over
laden met vischsoorten. Ook hier werd de
(Variatie sterk overdreven, want bruinviscn,
walvisch en zeehond waren notabene gp-
liefde spijzen. Een merkwaardigheid is
evenwel dat ook de haring reeds werd ge
waarde 3rd.
Brood werd in groote Verscheidenheid op
gediend. Ieder gerecht namelijk vroeg apar
te broodsoorten, gebakken in de meest uit-
leenloopende vormen.
De tafel werd belegd met een groot tafel
laken. In den beginne was het de gewoonte,
Idat de aanzittenden een gemeenschappelijk
6ervet hadden, bestaande uit een lange
'strook wit linnen, welke losjes over de
Iknieën der gasten hing.
•Het eetgerei was eveneens een belangrijk
tondercfceel. Vorken kende men nog niet, wel
lepels Verder kreeg men te aanschói>ven
kannen en kruiken en prachtig versierde
specerijenstellen. Het kan niet worden ont
kend dat zulk een middeleeuwsche feestta
fel, letterlijk overladen met allerhande hoo^
opgetaste schotels, een schitterenden aan
blik moet hebben opgeleverd, waarlijk iets
fantastisch, een soort van „horen yan ovcr-
yloed".
De gasten werden tijdens den maaltijd
.veelal onthaald op muziek; ook traden er we!
minstreels op of sprooksprekers. Een gast
heer, die eer wilde inleggen met een feest
maal, moest er voor zorgen dat de verschil
lende gerechten elkander zoo snel mogel'jk
opvolgden. Voor de gasten was dit echter
geen aanleiding om haastig te eten, wart
men droeg er zorg voor, dat er steeds eoni-
ge schalen van de eerste gangen bleven
staan.
zei de dokter
Er bestaat een sterkere uitdrukking voor
de benaming „eten", die men wellicht beter
op onze voorouders kon toepassen. Want
als men de verhalen uit dien tijd leest,
waarin over tafelgenot wordt gerept, krijgt
men den indruk dat w.;j eigenlijk afstam
men van „holle bolle Gijzen"* Veelvuldig
waren dan ook de waarschuwingen der
heelmeesters in die dagen tegen onmatig
heid en gulzigheid. Op het gebied van zoe
tigheden en snoeperijen was men ook over
dadig gesorteerd, en een en ander bracht
onwillekeurig mede, dat men beker, kan
kruik wel eens drukker aansprak, dan c
baar was. Alles bijeen genomen kan men
veronderstellen, en dat met eenig recht,
dat een hedendaagsch mensch zich aan den
middeleeuwschen etensdisch min of meer
misplaatst zou gevoelen,, en met vreugde
zijn plaats afstaan, om aan te schikken aan
een heel wat soberder en overzichtelijk, op
de Fransche keuken afgestemd modern
diner.
Een baby-jasje en -mutsje
Benoodigd materiaal: circa 100 gram, rose
Durable Kantwol; circa 10 gram witte Du
rable Kantwol; 1 paar breinaalden Inox
no 2A/o-
Verklaring der afkortingen: p. pen; s.
steek; r. recht; a. averecht; afh. afhalen;
eind, eindigen; herh. herhalen; mind, min
deren; meerd. meerderen; weersz, weerszij
den; v. vaste; k. kettingsteek.
Beschrijving: Er moeten 4 s. op circa 1
cm en 4 p. op circa 1 cm komen.
Jasje: Men begint onderaan en zet met
rose 155 s. op Hierop r. breien (ribbeltjes)
voor het boord en wel: 6 p. rose, 4 p. "wit,
p. rose.
Het jasje iq rose verder breien (le s.
WOL SPECIALIST
DE NIEUWE WOLBAAL
Jonkerfransst raat 117
Tol. 51992, bij Goudschesingel
Schiedamscheweg 65
Telef. 31774, naast Bervoets
W& ROTTERDAM
van iedere p. a. afh., dat voorkomt omkrul
len) als .volgt:
le p. a. afh., 2 r., x 5 a., r., x, van x tot x
herhalen, eind met 3 r.
2e p. 1 s. a. afh., p. r. uitbreien.
Deze 2 p. steeds herhalen. Is de totale
lengte 18 cm, dan moet voor het vormen
van de armsgaten het werk in drieën wor
den gesplitst. Op de middelste 71 s. de rug
verder breien, terwijl de beide voorpanden
elk 42 s. breed zijn. Elk deel in patroon ver
der breien (zonder mind.) tot totale lengte
27 cm is. De s. worden nu van elk deel af
zonderlijk op een draad geregen.
Voor de schouder 20 s. van het voorpand
en van de rug samen breien en afk. De
overgebleven st. van de bei^e voorpanden
en de rug doet men op 1 p., (dit zijn 31 s.
plus 2 maal 22 s. is 75 s.) en men breit hier
van het kraagje, steeds r. (ribbeltjes).
Om een goed model te krijgen meerd. men
om de andere p. als volgt: 2 r., 1 s. meerd.,
p. uitbreien tot op 2 s, na, 1 s. meerd., 2 r.
Voor het kraagje breit men op deze wijze
26 p. rose, 4 p. wit, 2 p. rose. Daarna niet
te stijf afk.
Mouw: Onderaan beginnen, opzetten 49 s.,
waarop het boordje van ribbeltjes, 2 p. rose
4 p. wit, 14 p. rose. Dit boordje wordt oiiir
geslagen.
Mouwtje verder in streeppatroon breien:
le p.: 3 a., x r., 5 a., vanaf x steeds herha
len en eind. met 1 r„ 3a,
2e pen: r.
Elke 12e p. (6e naadje) aan weersz. 1 s.
meerd. Lengte van het mouwtje is 40 naad
jes (totale lengte circa 21 cm). Afk. Mouw
tjes en jasje .eerst een weinig oppersen en
daarna in elkaar naaien.
Muts: Opzetten met rose 95 s., waarop een
STOOMWASSCHERIJ^VERVERIJ
ROTTERDAM DEN HAAG
TEL.33604? j
boordje (ribbeltjes) als volgt:
2 p. rose, 4 p. wit, 2 p. rose. Nu patroon
breien van rose als volgt:
le p.: r.
2e p.: 3 r., x 5 a., r., x, van x tot x her
halen en eind. met 3 r.
3e t.m. 12e p.: als le en 2e p. Hierna tri
cotsteek (1 p. a., 1 p. r.) verder breien,
maar de eerste en laatste 3 s. steeds r,
N.B. De rechterkant is de goede kant,
maar het boordje (ribbels plus pa
troontje), wordt later omgeslagen, dus
moet de averechtsc'he ipcn gebreid
worden aan de rechte kant van
boordje,
Boven het boordje breit men: 9% cm
tricotsteek, eerste 3 en laatste 3 s. steeds r.
6 p. r. (ribbeltjes).
Bij de volgende p. aan weersz. 6 s. er bij
opzetten en hierop nog 10 p. tricotsteek ('t
randje van 3 s. r. vervalt nu)*
Voor de bol van het mutsje nu mind, als
volgt:
le p.: x 13 r., 2 st. tezamen, x, van x tot x
herh. pn eind. met 2 r,
2e p.: a.
3e p.: 12 r., 2 s. te zamen, enz., 4e p.: a.
5e p.: 11 r., 2 s. tez., enz. Zoo doorgaan tot
er 12 p. gebreid zijn. Hierna op dezelfde
wijze met mind, doorgaan, maar nu ribbel
tjes breien, dus steeds r., tot 23 s. over zijn.
Bij de laatste p. de steken circa P/o cm uit
trekken. Daarna s. op een draad rjjgen cn
bij elkaar trekken.
De zijkanten van het mutsje van boven
tot aan de 6 er bij opgezette s. aan elkaar
naaien. Het boordje omsl. en nu langs de
verdere zijkanten m,et wit een randje haken
als volgt: 1 v., 1 picot (ek., 1 v. in de le k.),
1 v.
Het jasje en mutsje sluiten met lint*
Handige maniertjes
5ils men op gepolitoerde meubelen kleve
rige randen heeft van likeurglaasjes moet
men deze afwrijven met petroleum, waar
door asch is gemengd,
De pot en de ketel
.Onze dagelijksche vrienden in ons dage
lijksch werk, onze potten en pannen, hebben
recht op een goede behandeling. Ook al, om
dat soms door een kleine verstandige han
deling de levensduur aanmerkelijk verlengd
kan worden. Daar heeft men nu bijvoorbeeld
een oude pan. Men heeft al cenigcn tijd op
het punt gestaan om het ding maar af te
danken, omdat de bodem, zoo dun is gewor
den, dat de boel er dadelijk in aanbrandt.
Maar dat hoeft niet. Als men een omgekeerd
schoteltje op den bodem legt, zal de inhoud
van de pan niet aanbranden!
Als men pannen niet gebruikt, zet ze dan
niet weg met de deksels er op, want dan
gaan ze duf ruiken Zet ze liever omgekeerd
op een plank.
Geëmailleerde pannen en de aangebakken
randen van vuurvaste schotels enz. kan
men uitstekend schoonschuren met heel fijn
gestampte eierdoppen, vermengd met zout.
Een braadpan moet men nooit met een
mes of iets dergelijks uitkrabben, want dan
zal in negen van de tien gevallen dé visch,
of wat men er later in gaat bakken, blijven
kleven cn krijgt men allerlei akeligheid.
Men wrijve de braadpan daarom liever uit
met een oude korst brood en wascht haar
vervolgens met heet water en bak-soda.
En dan onze waterketelsHet komt
dikwijls voor, vooral bij ketels met metalen
handvaten, dat dit handvat zoo heet wordt,
dat men het bijna niet kan vastpakken als
het water kookt. Een goed middel is vrj
dik koord of touw, eenige lagen dik om het
handvat te winden en stevig vast te maken.
Een andere vijand van de huisvrouw is hel
ketelsteen in den ketel, waardoor het water
veel meer tijd noodig heeft om aan de kook
te komen.- Om ketelsteen te verwijderen jet
SINAASAPPELPUDDING. Vier eier
dooiers met 100 gr, suiker tot een gladde
masba roeren, daarbij de geraspte schil va'n
een halve goed gewasschen citroen en een
halve sinaasappel voegen en het uitgeperste
sap uit de vruchten. Het pannetje met 'de
gereedgemaakte massa onder voortdurend
roeren in een grootere pan met kokend wa
ter zoo lang verwarmen tot de massa een
weinig gebonden is. Er dan in een weinig
kokend water opgeloste gelatine (20 gram)
en het stijfgeklopte eiwit bijvoegen en zoo
dra de massa stijf begint te worden, ze over
gieten in een sleenen puddingvorm, waarin
men van te voren de ongeklopte eiwitten
heeft -laten rondloopen,
GEVULDE PANNEKOEKEN. Drie eieren
in hun geheel met een weinig zout in een
kom flink kloppen, voeg daarbij 200 gram
bloem cn roer dit alles, tot alle klontjes er
uit zijn. Voeg er dan bij kleine hoeveelheden
4 dl melk bij; ontdoe 75 gram rozijnen van
de .steeltjes, ontdoe ook de krenten van
steeltjes en steentjes, wasch ze met de rozij
nen zóó lang in lauw watert totdat ze geheel
schoon zijn en kook ze even op in wat bes
sensap met suiker of wat roode wijn met
suiker. Laat zc daarna goed uitdruipen en
roer ze met 50 gr. gesnipperde sucade door
elkaar. Laat in een kleine koekepan een
stuk boter van 50 gram smelten, bedek den
bodem met beslag, strooi er wat krenten,
rozijnen en sucade op en doe er nog een
lepeltje beslag op. Bak de koeken aan beide
kanten lichtbruin. Als ge mooie pannekoe
ken wilt hebben, moet ge royaal zijn met
boter en moet de pan goed heet zijn. Men
dient de pannekoeken warm op,
RUSSISCHE EIEREN. Pel acht harde
eieren, snijd van het breedste gedeelte een
plakje af, zoodat de eieren stevig kunnen
staan. Neem van de punt een vrij d>ik kapje
eruit weg, zoodat de dooier zichtbaar wordt
Neem er dien voorzichtig uit, wrijf hem
fijn en maak er met mayonnaise en vijftig
gram garnalen of een gelijke hoeveelheid
kreeft een gelijkmatig mengsel van. Maak
dit af met peper, zout, een ietsje citroen en
eenige druppels Maggi-aroma, maak elk ge
vuld ei af met een opgerolde ansjovishelft
en strooi daarover wat fijngehakte peterse
lie. Spreid op den bodem van een schaaltje
wat frissche kropsla-blaadjes, schik er de
gevulde eieren op en log hier en daar nog
van de overgehouden garnalen of kreeft.
TOMATEN IN HET ZUUR. K.g. kleine
gave tomaatjes, 1 flesch wijnazijn, een
Spaansche peper, 10 kruidnagels, een
paar takjes dragon, 1 ui, 25 gram mos
terdzaad.
De tomaatjes 1 minuut laten koken,
daarna uit het water nemen en af laten
koelen. Ze dan met kruiden en een paar
ringen van de ui in een goed schoonge
maakte inmaakflesch schikken, er dan de
azijn op gieten. Indien de azijn niet sterk
is, moet ze eerst 5 minuten gekookt en
weer afgekoeld worden. De pot afsluiten
met perkamentpapier,
VEGETARISCHE WIENERSCHNITZEL
4 gekookte aardappels, 4 eiwitten, zout,
peper, nootmuskaat, wat uiensap en
marmite naar smaak, 50 gram boter.
Wrijf de aardappels fijn, roer er het eiwit
door met de kruiden. Maak van dit mengsel
in de koekepan vier dunne lapjes. Bak ze
in heete boter aan beide kanten lichtbruin.
Garneer het met een ringetje, in boter ge
smoorde ui,
MAISVLOKKEN MET WARME MELK.
20 gram maisvlokken (corn-flakes), drie
kwart liter melk.
Zet de maisvlokken in een koekepan of
ijzeren pan even in de oven of droog ze op
't vuur, zoodat ze bros worden. Breng de
melk aan de kook. Dien de vlokken op in
een schaaltje, de heete melk in een kan
netje. In een diep bord bedient men zich
eerst van melk, dan de brosse vlokken en
ten slotte suiker naar smaak en desge-
wenscht vruchten.
APPELSOEP. Moesappels worden goed ge
wasschen in lauw water, in vieren gedeeld
en van de klokhuizen ontdaan. Opzetten"
met veel water en tot moes laten koken.
Daarna zeven en aanbrengen met zooveel
heet water, als voor de soep noodig is. Men
voegt er suiker en citroensap aan toe.
men den ketel droog opzij, op het fornuis,
waar hij heet wordt zonder te verbranden.
Dan klopt men de wanden met een stuk
hout, waarop het ketelsteen eraf zal sprin
gen. Men moet den ketel echter lieclemaaj
koud laten worden, voordat men er weer
water in doet.
Tenslotte onze nikkelen e.a. theepotjes.
Die gaan dikwijls op den duur duf ruiken
van binnen, veroorzaakt door .het vocht, dat
erin achterblijft na het omwasschcn. Om
dat te voorkomen legt men, nadat men de
pot van binnen heeft afgedroogd, met oen
doek, een klontje suiker in de pot. Alle ach
tergebleven vocht trekt dan daarin,
Bleekwater maken
Wanneer „natuurblccken" zoo goed als on
mogelijk is geworden, zullen we in den win
ter wel eens onze toevlucht moeten nemen
tot een of ander bleekmiddel, waarvan de
chloorpakjcs ons bekend zijn, doch die
tegenwoordig minder voor het bleeken van
de wasch gebruikt worden. Men kent liet
gevaar aan het gebruik van chloorkalk ver
bonden. Wie met minder kennis van zaken
of er slordig mee omspringt, doet de min
der prettige ervaring op, dat hot goed plaat
selijk sl'jtage vertoont of dat na verloop van
tijd het goed geheel versleten is. I-Ioe zulks
komt?
Het bleekmiddel is gebonden aan kalk.
Wanneer kalkdeeltjcs in het water terecht
kom.cn. hetgeen te zien is aan het troebel
uiterlijk van het water, dan zetten deze
kalkdeeltjes zich af tusschen het weefsel.
Het bleekmiddel, gebonden aan de kalk,
bleekt plaatselijk zeer sterk in. met tot ge-
yoig, dat het goed op die plaatsen stuk ge
beten wordt. Chloorkalk wordt dan ook om
deze reden niet veel meer gebruikt. Men
acht zich veiliger bij de waschpoedcrs, waar
aan bleekmiddelen zijn toegevoegd of bleek
water, waarin geen vaste kalkbcstanddeel-
tjes voorkomen. Bleekwater is hij een dro
gist verkrijgbaar Men kan het echter ook
zelf maken en is dan veel voordceligcr uit.
Neem 1 pakje bleekpoeder, wegens"l ons.
Doe dit in ccn oude pan, die voor kookdoel-
einden geen dienst meer doet of neem een
teiltje, dat afgedekt kan worden. Doe bij het
bleekpoeder 2 L. water cn roer hierdoor het
poeder. Breng 2 L water aan den kook cn
los hierin op 1 ons poedersoda of een half
pond doorzichtige soda, is kristalsoda. Voeg
dit sodawater bij het bleekwater en laat dit
samen onder af en toe roeren 24 uur staan,
Giet dan voorzichtig de heldere vloeistof
door een doekje en zorg, dat geen bezinksel
in de afgegoten vloeistof terecht komt.
Bewaar bleekwater in goed gesloten don
ker gekleurde flesschen of kruiken in een
donker hoekje van den kelder, daar onder
invloed van licht het bleekwater in sterkte
achteruit loopt. De kosten van zelfgemaakt
bleekwater bedragen dus den prijs van een
pakje bleekpoeder en een half (pond soda,
of ongeveer S ct in totaal, waarvoor men
4 liter bleekwater heeft.
Wie de kosten vergelijkt met gekocht
bleekwater, doet de ontdekking, dat ook
hier „zelf maken" de moeite ruimschoots
beloont.
Voor gebruik wordt op 1 emmer water
van 10 liter inhoud 1 literflesch bleekwater
genomen. Bleekwater, dat langer dan een'
maand bewaard wordt, is minder sterk,
waarvan dan iets meer kan worden ge-
Voorts dient men te bedenken, 'dat <Ic
hlcekkracht van warm bleekwater grooteris
dan van koud. Goed naspoelen na het blee
ken blijft een vereischte en wel zoo lang
totdat geen ohloorlucht meer is waar te
nemen.
De eerste herfstmantels
Al kan de herfst nog mooie dagen bren
gen, men zal in ieder geval niet meer zon
der mantel kunnen loopen.
De wijde swagger-modellen zijn ook dit
najaar weder modern. Zij kleeden vlot en
aardig en kunnen bovendien worden gedra
gen over ccn mantelcostuumpje of iets
dergelijks.
Onze afbeelding toont twee leuke model
len. De mantel links is vervaardigd van
grove geruite tweed cn valt geheel lang. Een
paar groote zakken verleenen er een royaal
cachet aan. De shawlkraag is tamelijk smal.
Het model rechts kan het beste worden
gemaakt van kameelhaar. Stiksels vormen
bij dezen mantel de eenige garneering. Men
draagt erbij een vlot vilten hoedje, in de
zelfde of in een contrastecrcnde kleur. i
CONFECTIE-
modellen zjjn nooit pasklaar, wel
onzo BIANTELS cn JAPONNEN
NAAR MAAT gemaakt door onze
le klas coupeuse. Profiteert
tevens van onze reclame
GRATIS „„«i-"-""
Aiiééo Weste Wagenstr. 64,Tel. 10452
GENEESKRACHTIG - HOESTWEREND BIJENHONING
Zuivere Bijenhoning 0.37 p. pond; 3 ponds potten 1.—. Emmertjes inhoud 9 pond 3.50
alléén emmertjes franco buis.
Fa. K. J. HUIGEN, Raampoortstraat 21, Giro 279760 Telefoon 43664 ROTTERDAM
Ruwe honing is een echt natnnrprodnet, dat sterk maakt en kracht geeft aan Uw
zennwgestel In groote mate. Depót voor LEIDEN en Omstreken: Reformhuls Ligthart,
Terweeweg 84, Oegstgeest, Telefoon 1610; Depót v. DEN HAAG: Westeinde 194,Tel. 336898
maar door gebruik te maken van
NECTAR BLOEMEN-OLIEN
HAVERMOUT
C VLUGKOKEND
Kwaliteit 'I HOOGST
en prijs 't LAAGST
W.V. BOK. PELLERIJ „MERCURIUS" WORMERVEER.
N.V. Kanis Gtmalnk, Importeurs, Kampeis
REFLECTO
NIEUW MODERN
OLIE-SHAMPOO
VERF,
in 18 perfecte kleuren gemaakt dooi:
Societé KEMOLITE - PARIS
De direct vervende „REFLECTO» shampoo Is
grös, wit. gebleekt, te
orden als gewoon hai
H. MESlvER, Tm
IDS, DEN HAAG
