BEHANGSELPAPIEREN HIERVOOR Fa. J. P. C. MEERBURG, NIEUWE RIJN 30
De Leidsche feesfen
in 1898
OVERZICHT DER FEESTELIIKHEDEN IN LEIDEN
Tentoonstelling „Leyds Goedt" in de Stadsgehoorzaal
De eere-promofie van
H. M. de Koningin
LEIDEN EN ORANJE WOENSDAG 31 AUGUSTUS 1938, PAG. 2
ALS meii met de oudere Leidenaars,
die het nog hij hun volle bewust
zijn hebben meegemaakt, praat over de
Leidsche inhuldigingsfeesten van veertig
jaar geleden, dan ziet men hun gezich
ten verhelderen en in vroolijk terug
denken zeggen ze: Dat is nog eens een
feest geweest. Van het programma zelve
zullen zij zich misschien niet zooveel
meer herinneren, maar twee dingen
staan hun nog helder voor den geest: de
fraai versierde en goillumineerde stad
en de ongedwongen vroolijkheid, waar
mee een bonte schare van Leidenaars,
lijk en arm door elkaar in die dagen
door de straten rondsprong. Men haakte
maar in met zijn naasten buurman en
men was bij wildvreemde mensdien
hartelijk welkom,
Wij hebben hier voor ons liggen het
officieel programma van die inhuldigings
feesten, die t°en PP 22 en 23 Sept., dus wel
wat laat gevierd zijn, maar waarmee Leiden
in dien tijd toch een fraai figuur onder de
steden gemaakt heeft. Het wijkt nog niet
eens zooveel af van de tegenwoordige feest-
wjjzen van de 3 October-vereeniging (die
toen ook haar medewerking aan de festivi
teiten verleende Het is zelfs al geillustreerd
met teekeningen (lichtelijk onbeholpen) van
de volksspelen en van de optochtgroepen,
waarvan versohillende praalwagens al zoo
fraai zijn weergegeven dat ze zoo uit het
teekenboek van Jan de Quack zouden kun
nen zijn gereproduceerd.
Er was twee dagen feest in Leiden. De
eerste dag was voor een groot deel voor de
vreugde der kinderen bereid en werd aan
gevuld met een bespeling van het carrillon,
een concert in de buiten-societeit „Amici-
tia" en lichtbeelden op de Papengracht. De
tweede dag begon met klokgelui en reveille,
waaraan deelgenomen werd door de muziek
corpsen van het 4e R.V.I., van het 3c Rog.
Huzaren en van de Schutterij. Ze zijn alle
drie reeds ter ziele.
Vanwege de 3 October-Vereeniging werden
Haring en wittebrood uitgereikt aan 3600
vrouwen, alsmede tabak, pijpen en bier aan
3300 mannen. De volksspelen bestonden uit
mastklimmen, zakloopen, blaastrappen, drie-
beenlcopen, boegsprietloopen, tonsteken, Kwa
'den Dries-steken, ringrijclon te paard, blok-
jesrapen, bsllenikruien, knipspel en potslaan.
Zoowel uit het groot aantal spelen als uit
het groot aantal deelnemers en deelneem
sters, dat genoteerd staat, blijkt met welk
een intensiteit en enthousiasme de grootere
jongens en meisjes in die dagen nog aan de
volksspelen deelnamep.
In het Plantsoen bij de Plantage werd de
Wilhelmina-linde geplant (door burgemees
ter Was) met een fraaie oorkonde in een
blikken koker bij haar wortelen. Ieder Leide-
naar kan zich er van overtuigen, dat de
boom inmiddels uitstekend is gegroeid.
Een groote allegorische optocht was het
hoogtepunt van den dag. De eerste afdeeling
bestond uit de vertegenwoordigers van een
groot aantal vereenigingen, waarvan de
namen, als b.v. „Eendracht (of Hulp of
Nut) door Vriendschap", „Welvaart (of
Steun of Ondersteuning of Eendracht) zij
ons doel" ons de laatste roem van een
liberalistischen tijd in herinnering roepen.
De tweede groep was samengesteld uit aller
lei wagens die de Leidsche industriën in
beeld brachten en uit fraaie wagens van de
gemeente en van de studenten, de derde
groep bracht weer de vertegenwoordigers
van Leidsche Vereenigingen. Dezelfde ver
maningen die ook thans nog aan het publiek
worden uitgedeeld voor de goede orde, ston-
iden ook toen reeds in het programma afge
drukt
's Avonds waren er een groote militaire
taptoe in het v. d. Werfpark, verschillende
concerten in de stad en een feest in de
Stadsgehoorzaal, terwijl de dag werd be
sloten (neen niet met een groot schitterend
vuurwerk, maar) met een fakkeloptocht.
Een prachtige verlichting
Er was dus genoeg te doen in de Sleutel
stad op dien dag, maar een groot gedeelte
van de feestvreugde werd toch ook verwekt
door de algemeene versiering en illuminatie
waarvan het programma ook verschillende
afbeeldingen geeft. Het Stadhuis, langs al
de fraaie lijnen van zjjn ouden gevel met
vetpotjes verlicht, leverde een prachtigen
aanblik en de Stadszaal en de Waag deden
daar nauwelijks voor onder. Talrijke brug
gen hadden eere-poorten gekregen en het
fraaist van al was ongetwijfeld de Koren
beurs versierd. We lezen daarover in een I
Toen onze Koningin de
troon besteeg
Een schitterend versierde
en verlichte stad
verslag van de feestelijkheden in het L. D!
van die dagen:
„Hoog schitterde de tempel op de
Korenbeurs" (er was n.l. een 25 M.
hooge toren boven de brug gebouwd)
„verspreidend een zee van licht en tot
zich trekkend als tot een machtigen
magneet aller menschen bewonderend,
moeilijk te verzadigen oog. Zou het
thans levend geslacht hier ooit meer iets
dergelijks aanschouwen. En hoe sierlijk
gingen de dbizenden lichten van dezen
slanken reus over in die breede flonker-
zee van zijn twee vleugelig steunsel, om
vandaar uit weer aan weerszijden in een
enkfl vlammend lint door te loopen
langs, boven het water, ver, ver weg."
Ja, die Korenbeurs moet wel iets zeer
bijzonders geweest zijn. Nog heden ten dage
kunnen de oudere Leidenaars er over in
enthousiasme ontsteken.
We spreken nu maar niet over de tal-
looze versieringen in straten en wijken. We
telden in het programma niet minder dan
67 buurtcommissies, die zich met dat ver-
sieringswerk bezig hielden. Kom daar nu
reis om, om met den ouden heer Stastok te
spreken
Niet alle versieringen waren ïntusschen
even mooi. Er waren er ook wel bij die men
slechts moest prijzen om de goede bedoe
ling. Zoo was er op de Beestenmarkt een
student, die met één vetpotje illumineerde
en daarbij het volgende gedicht geschreven
had:
Oranje in het hart geplant
Is beter dan veel licht gebrand;
Daarom bestaat mijn illuminasie
Uit één glasie.
Er zou over het programma der inhuldi
gingsfeesten nog wel het een en ander te
vertellen zijn, maar er is tenslotte ook op
het gebied van festiviteiten niets nieuws
onder de zon.
Eén merkwaardigheid moeten we nog noe
men. Er staan natuurlijk ook advertenties
in het programma. De aardigste daarvan is
ongetwijfeld de reclame voor de volgende
.hypermoderne inrichting met telefoon en al:
Telephoonnummer 238
DE LEIDSQHE WIELRIJSCHOOL,
geheel overdekt, verlicht en verwarmd, is
dagelijks geopend.
Grondig onderricht in 't Wielrijden, op- en
afstappen, enz.
Aanbevelend,
Gebrs STRAATSBRUG
42 Haarlemmerstraat 42.
Het lijkt wel een manege. Maar, ach, hoe
zullen de menschen over veertig jaar mis
schien glimlachen over de advertenties uit
't huidige feestprogramma-
Het raadsel der
Pauweveeren
Waarin school hnn magische
krachf tot het kwade
IN het L. D. van veertig jaar geleden, dat
een verslag geeft van de toen op 22 en
23 Sept. gehouden inhuldigingsfeesten
lazen we het volgende merkwaardige be
richt: Bij de hier gehouden feesten is geen
aangifte gedaan van zakkenrollerij e n
zijn geen pauweveeren verkocht
of gebruikt.
Bij het lezen' van een dergelijk bericht
wrijft men zich eerst eens de oogen uit en
daarna leest men het nog eens over. Maar
het staat er duidelijk: Er werden geen
pauweveeren verkocht of gebruikt. In het
verband kan het niet anders beteekenen
dan dat het dus verboden was bij de wet
om pauweveeren te verkoopen of te gebrui
ken. En er rijzen onmiddellijk twee vra
gen: Waartóé werden die pauweveeren wel
verkocht of gebruikt en waarom was dat
verboden?
De oudere Leidenaars zullen misschien
om deze domme vragen lachen omdat het
antwoord voor hen simpel genoeg is, maar
toen wij eens zoo bij dezen en genen gin
gen informeeren naar de mogelijke be tee
kenis van dat o.i. zonderlinge bericht bleek
toch, dat iedereen er al even verwonderd
over stond en zelfs een politie-agent, die
een behoorlijken staat van dienst achter
den rug heeft, kon ons geen inlichtingen
verstrekken. Alleen herinnerde hij zich en
legde ons later voor, dat nog heden ten
dagen in de verordening op de straatpoll-
tie, die niet lang geleden opnieuw is vast
gesteld, het gebruik van pauweveeren
strafbaar wordt gesteld.
Maar waarom dat zoo was, daar haalde
hij zijn schouders over op.
Zoo hebben wij ons dus eenigen tijd
vermoeid in het raadsel der pauwe
veeren. Wat voerden onze grootouders
daarmee uit? Ze legden ze in hun
psalmhoekjes, maar dat kon toch moei
lijk een strafbaar feit worden genoemd.
Het antwoord op deze vraag hebben wij
ten slotte achterhaald. Het luidt een
voudig: kriebelen of als men wil
kietelen. De opgeschoten jongens
kriebelden er de meisjes mee in den
hals of het gezicht en misschien om
gekeerd de meisjes de jongens ook wel.
Dat was natuuniijk heel erg n g en
zal wel meermalen tot stoeipartijen
aanleiding hebben gegeven, waarom
het natuurlijk te doen was. Dat gekrie
bel schijnt intusschen niet van gevaar
ontbloot geweest te zijn omdat ook een
pauweveer ten slotte een vrij scherpe
schacht heeft, die gevaar voor b.v. de
oogen opleverde, terwijl het gebruik er
van bovendien zooveel jool opleverde^
dat het in de buurt van optochten met
schichtige paarden enz. heelemaal niet
aan te bevelen was. In de nieuwe ver
ordening althans wordt het gebruik
van pauweveeren in één adem genoemd
met dat van confetti en serpentines bij
optochten.
't Is ook nog wel mogelijk, dat men
den pauwenstand door deze verbodsbepaling
heeft willen beschermen, zooals iemand,,
dien we er over spraken, opperde, maar dat
lijkt ons toch de teerhartigheid onzer
voorouders te hoog aangeslagen. Wij hebben
naar het gebruik van pauweveeren alleen
maar zoo hier en daar eens geïnformeerd,
maar 't is niet onmogelijk, dat een gron
diger onderzoek nog interessante bijzonder
heden aan 't licht brengt.
In elk geval bij de inhuldigingsfeesten
schijnt het gebruik van pauweveeren al tot
de zeldzaamheden te zijn gaan behooren en
't geslacht van tegenwoordig kijkt vreemd
op als het er van leest. En zou er iemand
zijn, die naar aanleiding van dit artikeltje
eens persoonlijk zou willen gaan probeeren
tijdens de a.s. feestdagen, waarin de magi
sche kracht tot het kwade van de schoon
ste aller Hollandsche vogelveeren mag be
staan, hij wete, dat ook de moderne Leid
sche agent hem er nog even zoo vroolijk
voor op den bon slingerden kan als zijn col
lega van 40 jaar geleden.
Leidsche Universiteit werd in 1925 aan
H. M. de Koningin het eere-doctoraat
in de Rechtswetenschappen verleend,
waarmede de Senaat eerc wilde bren
gen aan het geheele geslacht der Oran
jes, in 't bijzonder aan den stichter der
Hoogeschool, Prins Willem van Oranje,
maar waarin hij ook een hulde wilde
brengen aan de draagster der Kroon in
dat huidige tijdsgewricht zelve voor de
wijze waarop zij land en volk door de
moeilijke oorlogsjaren met recht en ge
rechtigheid had heengeleid.
Deze gebeurtenis ligt dus nog geen veer
tien jaren achter ons. Zij is misschien nog
niet in de vergetelheid weggezonken, maar
toch meenen wij er goed aan te doen haar
bij dit rcgeeringsjubileum weer in herin
nering te mogen brengen.
Op Maandag 9 Febr. 1925 vond de plech
tigheid plaats in de Pieterskerk in tegen
woordigheid van een brillante schaar van
geleerden en autoriteiten. Aan den toen-
rnaligen recton-magnificus, Prof. Mr A. J.
Blok, viel de eer te beurt de promotie
rede te mogen uitspreken, welke tot onder
werp had de ontwikkeling van het straf
stelsel in Nederland. Bij de promotie-
plechtigheid zelve sprak Prof. Blok o. a.
deze woorden:
De Senaat heeft gemeend, dat hij aan de
gevoelens van piëteit en dankbaarheid die
ieder onzer voor den grooten Stichter der
Hoogeschool koestert, niet beter uiting kan
geven, dan door U, zijn nazaat, de grootste
eer te bewijzen, waarover de Senaat be
schikken kan.
Hij heeft gezocht naar een middel om
Uwer Majesteit duidelijk te maken, hoe de
woorden, door U op 21 Juni 1905 in de
senaatskamer der Academie gesproken, nog
steeds weerklank vinden in onze harten.
Gij hebt Uzelve toen gelukkig gepnezen, er
op te mogen wijzen, dat de banden door
haar Stichter tusschen Leidens Hooge
school en het Huis van Oranje gelegd, nim
mer zijn verslapt. Het eerbetoon thans aan
U en uitsluitend aan U, gebracht, strekke
Uwer Majesteit ten bewijze, dat de Leidsche
Universiteit, steunende op dat Koninklijk
woord, zich nog altijd beschouwt als de
Academie der Oranjes en dat zij van haar
kant, wat zij kon wilde doen om dien band
te verstevigen. Doch zij zou daartoe dit mid
del niet hebben mogen kiezen, wanneer
daarvoor geen andere grond aanwezig ware
geweest dan het vervullen van een plicht
van piëteit tegenover Prins Willem en het
betoonen van onze innige aanhankelijk
heid en genegenheid voor U en Uw huis.
Want de Academie is het bovenal aan
Hare waardigheid verplicht het eere-doc
toraat, van des te meer waarde, nu het zoo
zelden wordt toegekend, uitsluitend te ver-
leenen aan hen, wien dit om hunne ver
diensten toekomt.
Verdiensten op het gebied van het Recht
Zoodanigeverdiensten heeft de Senaat
bij Uwe Majesteit aanwezig geacht op het
gebied van het recht. Zij betreffen niet de
theorie van een bepaald onderdeel van hel
recht, neen zij liggen op het teirein van
de practijk, in Uw streven om het recht
zooveel mogelijk in de bir.nenlandsche zot
wel als in de buitenlandsche betrekkingen
te verwezenlijken.
Met name rijst als vanzelf voor ieder de
herinnering aan den tijd, toen het lot van
ons volk was samengeweven met de wijze,
waarop Nederland den weg des rechts zou
weten te bewandelen, een herinnering,
waaraan onafscheidelijk is verbonden de
overtuiging der gansche natie, dat Gij toen
voor het recht van Uw volk U gesteld hebt
op de bres met een geestkracht en een toe
wijding, welke bij die vam, Prins Willem
niet ten achten bleef,
De doctorsbul
De doctorsbul van de Koningin is op
perkament geschreven in een Renaissance -
letter met rood afgewisseld door den heer
J. van Krimpen te 's-Gravenhage. Het
groot zegel der Universiteit in roode was
hangt uit aan een oranje zijden lint en
wordt omsloten door een mat zilveren j
doosje. Tot berging van den bul dient een
eenvoudige koker van rood marobijnleer
met vergulde versiering. De bul meet 30
bij 90 c.M.
De vertaling ervan luidt:
De Rector en de Senaat der Leidsche j
Universiteit met diepen eerbied herden
kend Prins Willem van Oranje, die op 2
Jan'. 1572 de stichting der Universiteit mo
gelijk maakte, en na de stichting haar
voorvechter en beschermer bleef;
met groote dankbaarheid ziende, dat het
doorluchtige geslacht van den Prins tot op
den huidigen dag voortleeft in Koningin
Wilhelmina, Prinses van Oranje, de bloei
ende en gelukkige loot van dit geslacht;
daar het geheele Nederlandsche volk ge
meend heeft, dat de rector en de Academi
sche Senaat door een duidelijke uitspraak
moesten getuigen, dat Koningin Wilhel- I
mina in de afgeloopen jaren de zaak van
liet Recht krachtig gehandhaafd heeft door
bijzondere bewijzen van Trouw, Godsvrucht i
en Wijsheid en alzoo het recht ongeschon
den en van elke smet vrij heeft gehouden; I
hebben, opdat de oude band, waardoor
de Leidsche Universiteit en de Vorstin uit
het Huis van Oranje zijn vereenigd, nog
nauwer zal worden toegehaald,
besloten
aan Hare Majesteit Wilhelmina,
Koningin der Nederlanden,
Prinses van Oranje Nassau,
op plechtige wijze den titel te verleenon
van Doctor in de Rechten. Om van dit feit j
een vaststaand getuigenis te geven hebben
wij dit officieele diploma door den Rector
en den Secretaris van den Senaat doen
onderteekenen, het met het grootzegel doen
bezegelen en het der Koningin ter hand
doen stellen.
Slechts vijf Jaar later ontving de dochter
van Koningin Wilhelmina, Prinses Juliana
in tegenwoordigheid van de geheele Ko
ninklijke familie het eere-doctoraat in de
Letteren en Wijsbegeerte na een toege
wijde en vruchtbare studie.
Beide Koninklijke vrouwen, Koningin en
Kroonprinses bezitten dus den doctorsbul
der Leidsche Universiteit Men kan den
band. die Oranje aan Leiden bindt moeilijk
overtuigender in het licht stellen.
11.K.H. Prinses Juliana in de reunistenstoet bij de viering van het 6e lustrum
van de Vereeniging voor Vrouwelijke Studenten te LeidenJanuari 1930
VAN 30 AUGUSTUS TOT 3 SEPTEMBER
30 AUGUSTUS TOT 6 SEPTEMBER
30 AUGUSTUS
8.00 tot 11.00 uuri
31 AUGUSTUS
8.30 tot 12.00 uur:
10.30 uur:
2.00 tot 2.30 uuri
2.30 tot 4.00 uur:
6.30 tot .8.00 uur:
8.00 tot 11.00 uur:
1 SEPTEMBER
9.00 tot 12.00 uur:
2.30 tot 6.00 uur:
2 SEPTEMBER
3 SEPTEMBER
7.00 to.t 7.30 uur:
8.00 tot 9.00 uur:
10.00 tot 12.00 uuri
1.30 tot 4.30 uur:
3.00 tot 4.30 uur:
5.00 tot 5.45 uur:
6.00 tot 8.00 uur:
8.30 tot 9.30 uur:
8.00 tot 9.00 uur:
8.30 tot 9.30 uur:
8.30 tot 10.00 uur:
10.30 tot 11.15 uur:
Historisch blijspel in „Den Burcht" (L. Chr. Oranjevereen.),
De Leidsche Schooljeugd viert feest (Gem. Commissie).
Parade van het Garnizoen te Leiden op het Schuttersveld.
Schoolsgewijze optrekken naar het feestterrein Zoeterwoudsche singel, klassen V
en VI van alle Leidsche scholen.
Kinderfeest feestterrein Zoeterwoudsche Singel.
Historisch Openluchtspel, terrein Zoeterwoudsche Singel.
Historisch blijspel, „Den Burcht", (L. Chr, Oranjevereen.)
Vee- en Zuiveltentoonstelling, demonstratie bereiding Goudsche en Leidsche kaas,
wedstrijd in het vee-beoordeelen, melkwedstrijd (V.E.B.O.).
Concours Hippique, Sportterrein Nieuwe Kanaal (Springconcours, schoolpaarden-
demonstraties, rennen, gecostumeerde caroussel en verdere fraaie show-nummers).
Estafette „Dwars door Leiden",
Zwem- en polo-wedstrijden in ,,De Overdekte",
Nationale Liederenavond „Den Burcht",
Historisch blijspel, „Den Burcht", (L. Chr, Oranjevereen.),
Reveille „Den Burcht",
Kinden-Aubade „Den Burcht".
„Jubileum-ronde" voor Leidsche renners.
Reclame-optocht en bloemencorso.
Openluchtspel (alleen voor werkloozen) gratis.
Tocht door de stad van „Sterrif'-deelnemers op motoren.
Uitgebreid Openluchtspel, terrein Zoeterwoudsche Singel, met optreden Gorsselsche
boeren-dansers en Vendel-zwaaierte.
Verlicht plankier bij den „Hortus", volksdansen en nationale liederen.
Verlicht plankier' in het Plantsoen, Gymnastiek, Vlaggenparade, Volksliederen,
Verlichte gondelvaart.
Hos-Concert, Parkeerterrein.
Vuurwerk op het Schuttersveld.
In October 1924 had te Leiden de onthulling plaats van het 3 October-
monument. Deze plechtigheid geschiedde door H.M. de Koningin
die vergezeld was van, Z.K.H. Prins Hendrik
DE jaren gaan snel en steeds snel
ler. Zij zinken ook veel spoedi
ger in de vergetelheid weg. Ter gele
genheid van het 350-jarig bestaan der
Voor handhaving van het
recht in moeilijke dagen
