VIM
Nederlandsche Meubelfabriek
Wageningen N,V,
gtf
Eischt
Ned. Fabrikaat
ASBEST I RUBBER
DONDERDAG 7 JULI 1938
EERSTE BLAD PAG. a
Het Zwitsersche
Wetboek v. Strafrecht
Kiezersmeerderheid
was er vóór
De meerderheid der kantons
verklaarde zich ertegen
(Particuliere correspondentie)
LAUSANNE, 5 Juli 1938. De stem
ming over het voorgestelde Wetboek;
van Strafrecht, dat de kantonale moet
vervangen, heeft niet het resultaat ge
had, waarop menigeen in Zwitserland
had gehoopt. Het is met een meerder
heid van 47.675 stemmen aangenomen.
Daarbij doet zich echter het merk
waardige geval voor, dat de meerder
heid der kantons het verworpen heeft:
12y2 tegen 9y2. Had de stemming ge-
loopen over een artikel der grondwet,
het voorstel ware verworpen, want dan
moet behalve de meerderheid der uit
gebrachte stemmen ook de meerder
heid der kantons zich voor het voorstel
verklaren.
Nu het voorstel loopt over het wetboek
van strafrecht, wordt de meerderheid der
kantons niet vereischt. Intusschen blijtt
het een merkwaardig feit, dat nu een min
derheid van kantons aan een meerderheid
van kantons een wetboek van strafrecht
kan opleggen, waarvan deze verklaard
heeft niet gediend te zijn.
Het geval wordt nog merkwaardiger,
wanneer men ziet, dat het in den grond
der zaak slechts een tweetal kantons
dat die meerderheid in het leven heeft ge
roepen: de kantons Bern en Zurich, die
successievelijk 58.193 en 84.701 stemmen
voor en 21.812 en 31.076 tegen hebben uit
gebracht.
Daarbij komt nog een derde. De bonds
raad heeft, de tegenstanders van het voor
gestelde wetboek van strafrecht verrast
door het houden der stemming op 3 Juli
door te drijven, waardoor aan de tegen
standers tamelijk wel de gelegenheid i
ontnomen aan den broeden kring van het
.volk duidelijk te maken, waarover he'
eigenlijk ging. En dat klemt te meer, wan
neer men weet, dat hier in Zwitserland
niet een breedvertakte organisatie van
kiesvereenigingen bestaat als waarop Ne
derland bogen kan en dat dus bij iedere
volksstemming de geheele actie tamelijk
wel van den grond af moet worden op
gebouwd.
Daarbij komt dan nog een vierde.
De regeeringen van verschillende kan
tons, die voorstander van het voorgestelde
wetboek van strafrecht waren, hebben aan
de tegenstanders allerlei moeilijkheden in
den weg gelegd. Zoo werd in St. Gallee
bevel gegeven alle aanplakbiljetten der
tegenstanders weg te nemen. Dat is óók
het geval geweest met een tweetal aan
plakbiljetten in de stad Luzern, terwijl in
Bern alle aanplakbiljetten verboden
werden. Een protest bij den Bondsraad
heeft door de overhaasting, waarmede de
stemming werd doorgedreven, geen enkel
effect kunnen sorteeren. Voor een land, dat
zegt prat te mogen gaan op zijn zelfbewus
te demokratie een heel merkwaardige wijze
.van doen.
Daarbij komt dan nog een vijfde.
Het zijn vooral de onder socialistische
leiding staande kranten van Duitsch-Zwit-
serland geweest, die de tegenstanders van
het voorgestelde wetboek van strafrecht
hebben geteekend als slechte vaderlanders
en hen zelfs voor misdadigers hebben uit
gemaakt. De woorden: sectarisch kantona-
lisme, ras-woede, geborneerde koppigheid
e.d. waren bijna iederen dag weer te vin
den. Vooral de Bund heeft het in dezen
wel heel bar gemaakt.
Daarbij bedenke men dat terwijl de
'socialisten en communisten tot den laat-
sten man toe zijn opgekomen en geen mid
del onbeproefd hebben gelaten om het wet
boek van strafrecht aangenomen te krij
gen de deelname aan de stemming zich
tot ongeveer 55 beperkt heeft en de
Zwitsersche staatsburger weer eens te meer
het bewijs heeft geleverd hoe moeilijk het
is hem naar de stembus te krijgen.
In dit licht gezien moet het nog verwon
dering wekken, dat de meerderheid niet
grooter is. Het is dan ook volkomen be
grijpelijk, dat naar verluidt ,yde heeren in
Bern" eigenlijk met het geval verlegen zit
ten, terwijl liet comité van actie legen het
wetboek van strafrecht op middelen zint
om de invoering daarvan, welke trouwens
eerst over twee jaar haar beslag zou krij
gen, alsnog te verhinderen.
De zaak afgedaan?
Het heeft er dus ook allen schijn van,
'dat in dezen het laatste woord nog niet is
gesproken. Daarvoor heeft de smaad, door
Duitsch-Zwitsersche bladen over de Fransch
sprekende Zwitsers in de laatste weken uit
gestort, te veel pijn gedaan. De binnen-
landsche toestand wordt door menigeen j
voor „zeer ernstig" gehouden, en meer dan
een verklaart openlijk, dat de politiek van
systematische concentralisatie gevaar loopt
de 'minderheden te dwingen zich te verzet
ten tegen „alles wat van Bern" komt". Een
Lausansch blad schreef zelfs: „Als de groote
Duitsch-sprekende kantons hun eenheids-
politiek aan heel het land opleggen, wordt
de grondslag van onzen bondsstaat ver-
valscht en zal men zich steeds meer een
stelselmatige oppositie zien ontwikkelen
tusschen de steden en het platteland, tus-
schen de industrieele kantons van Duitsch-
Zwitserland en de Roomsch-Katholiekë en
Romaansehe minderheden. Wil men dat?"
en een ander schrijft: ,,De derde Juli heeft
onze gevoelens van nationale eenheid op
een harde proef gesteld".
Geen wonder, dat de „heeren van Bern"
met hun overwinning wel een weinig ver
legen zitten, te meer waar de financieelo
voorstellen, die den nood der schatkist
moeten ljplpon lenigen, nu eenmaal niet
buiten de hulp kunnen van hen, die als
tegenstanders van het wetboek van straf
recht bekend staan.
De eerstvolgende weken kunnen dan ook
wel eens verrassingen bezorgen.
BETIMMERINGEN MEUBELEN
WAGENFNGEN TELEFOON 2613
De Japamch-Chineesche oorlog
REEDS EEN JAAR DUURT
DE WORSTELING
Een boodschap van
Tsjang-Kai-Sjek
Japan wil tot het einde
doorvechten
Vandaag is het een jaar geleden, sinds
de Japansch-Chineesche oorlog uitbrak.
Naar aanleiding daarvan heeft maarschalk
Tsjang Kai Sj e k een boodschap tot
alle bevriende mogendheden gericht, waar
in hij dank zegt voor den steun, aan de
150 millioen Chineezen verleend.
Tsjang zegt in de boodschap, dat de
vrede ondeelbaar is en dat alle verlichte
naties verantwoordelijk zijn voor de ver
dediging van de rechtvaardigheid en de
heiligheid der verdragen.
Gesteund door het vertrouwen van Kwo-
Min-Tang en 'regeering, geholpen door al
mijn landslieden en aangemoedigd door de
bevriende volken, aldus Tsjang-Kai-Sjek,
heb ik de taak op mij genomen, ons land
van de Japansche indringers te bevrijden
en een geheel nieuw China op te bouwen.
In samenwerking met andere landen zal
dit China streven naar een grooter geluk
voor de menschheid door verzekering van
den internationalen vrede,
Verklaring van Konoje
Ook de Japansche minister-president
Konoje heeft een verklaring afgelegd,
waarin hij o.a. zegt, dat Japan slechts recht
voorwaarts kan gaan, tot het doel bereikt
is. Een regeling kan slechts tot stand ko
men door de rechtstreeksche onderhande
lingen tusschen Japan en China. Tokio
weigert verder iets te doen te hebben niet
alleen met Tsjang-Kai-Sjek, maar ook met
de Chineesche nationale regeering. Deze
nationale regeering kan niet als centrale
regeering beschouwd worden, zelfs indien
Tsjang vervangen zou worden door een
pro-Japansch staatsman. Het nieuwe
regime, dat gevormd zal worden door sa
menvoeging van de regeeringen te Peiping
en te Nanking kan met de nationale re
geering onderhandelingen aanknoopen, in
dien het dat wenscht.
Indien de vijandelijkheden voortduren,
zal het Japansche volk het volgend jaar
ernstiger gevolgen moeten ondervinden,
remh
allesJ
OM HET LOT DER DUITSCHE
VLUCHTELINGEN
De conferentie van
Evian geopend
De Vereenigde Staten
doen voorstellen
In het Fransdhe stadje Evian is gis
teren de internationale conferentie ge
opend, welke zich op voorstel van presi
dent Roosevelt zal moeten ibezigihou-
den met het verlichten van het lot der
duizenden Duitsche en Oostenrijksclie
vluchtelingen, die tlhans zoruder vader
land zijn.
Afgevaardigden van 32 staiten nemen
aan de besprekingen deel, welike voor-
loopig worden gepresideerd door Henry
Bérenger, voorzitter van de commis
sie voor buitenlandsohe zaken van den
Franschen Senaat.
De Amerikaansohe gedelegeerde Taylor
gaf reeds dadelijk een uiteenzetting van de
voorstellen der Vereenigde Staten, welke op
het volgende neerkomen:
1. Onmiddellijke hulp voor de Duitsche
en Oostenrijkscihe vluchtelingen; niet
slechts voor hen, die reeds gevluoht zijn,
doch ook voor de Joden, Katholieken en
Protestanten en anderen, die het derde
rijk verlaten willen.
2. Stichting van een permanente inter-
regeeringscommissie te Parijs, die on-
middelijk hulp zal geven aan alle slacht
offers van de „onverdraagzaamheid"
eener regeering". Deze commissie moet
samenwerken met het Nansen-hureau en
de volkenbondscommissie voor Duitsche
vluchtelingen. Zij moet een permanent
secretariaat hebben, waarvan die kosten
betaald moeten worden door alle deel
nemende landen.
3. Uitwisseling van vertrouwelijke in
lichtingen tusschen de regeeringen om
trent het aantal en het soort Vluchtelin
gen, welke men bereid is op te nemen.
4. Het instellen van paspoorten en an
dere identiteitsbewijzen voor vluchtelin
gen, die van hun eigen regeering derge
lijke papieren niet kunnen krijgen.
5. Onderzoek van de plannen, die in
de verschil lende landen gemaakt zijn,
om hulp te verleenen en aangaande de
regeling van de fïnancieele zijde van het
probleem.
De volledigheid van dti Amerikaansdie
schema wekte bij enkele leden verwondering
Men ziet er een bewijs in, dlat de Vereenigde
Staten voornemens zijn door te zetten tot
een oplossing bereikt is, ongeaoht de moei
lijkheden. die gevonden zullen worden. Ook
de indirecte critiek op de regeeringen, die
voor het Vluchtelingenprobleem verantwoor
delijk zijn, wekte verwondering:
Tavlor drong erop aan, dat men tot (han
delend optreden" zal komen en dat men
niet te veel openbare zittingen zal houden,
doch zich in afzondering aan het werk zal
begeven.
De conferentie zal zich splitsen in twee
commissies, een algemeene, die zich zal be
zig houden met de punten 1 en 2 van het
Amerikaa-nsche ontwerp, en een technische
commissie, die de punten 4 en 5 zal behau-
delen.
Lord Winterton verkflaarcDe dat Enge
land hoopt, dat h©t een aantal Duitsche en
Oostenrijksehe vluchtelingen zal kunnen
opnemen in zijn koloniën, „in het bijzonder
bestudeert het de mogelijkheid van een ves
tiging in bepaalde streken in Oost-Afrika.
In geen geval kan men echter verwachten,
dat meer dan een beperkt aantal, althans
in den Ije.jkme, kan wondien toegelaten tot
vestiging".
Winterton liet voorts een waarschuwing
hooren aan het adres van DuitsdMand, en
zeide dat dit land de vluchteli-negn in de ge
legenheid moet stellen, eenig kapitaal mee
te nemen, als het wil verwachten, dat de
andere landen hen toelaten. Hij legde er den
nadruk op, dat de conferentie haar werk
moet beperken tot de Duitsche en Oosten-
rijksohe vluchtelingen.
„Het zal hoogstens ijdele verwachtingen
kweeken, indien men meenen gaat, dat men
door druk uit te oefenen op minderheden
an ras of religie andere landen kan dwin
gen hun deuren te openen".
Verzoek van Nitti
De conferentie ontving een schrijven van
den voormaligen Italiaanschen minister
president Nitti, die ook zelf reeds jaren
een éniigré is, waarin 'hij verzoekt zich ook
bezig te houden met het lot van de Italiaan-
sche vluchtelingen, van wier namen hij een
lijst aan zijn verzoek heeft, toegevoegd.
Reeds meeningsverschillen!
De overeenstemming over het, onmiddel
lijke dioeJ der conferentie: de vluchtelingen
uit Oostenrijk en Duitschland te helpen
heeft niet kunnen voorkomen, dat er vole
.EVENSVERZEKERING MAATSCHAPPIJ
„V I T A L I S"
N IJ M E G E N
Burg. van Schaeck Mathonsingel 2
HET GOEDE ADRES
verschillen ontstaan zijn over het program
ma, dat de Vereenigde Staten hebben voor-
Engeland en Noorwegen verzetten ziel'
tegen Taylors voorstel, om een liermanen te
commissie in Parijs te stichten. Frankrijk
neemt een afzijdig standpunt in, waaruit af
te leiden valt, dat ook dit land zich er later
tegen verzetten zal. Enkele landen vreezen,
dat de commissie te Parijs de .instellingen
var. den Volkenbond zou „doubleeren".
Dit meeningsverschil bleek reeds bij den
aanvang. Ovj.-igms was al aanstonds een
zekere verwarring merkbaar, gevolg van het
gebrek aan voorbereiding van deze confo
De telefonische en telegrafische verbindin
gen van Evian zijn zóó slecht, dat sommige
afgevaardigden geen instructies van hun
regeering konden krijgen. Enkele afgevaar
digden hadden zelfs geen geloofsbrieven.
Ook was de conferentie niet in staat een
voorzitter te benoemen, daar niemand' die
positie ambieerde. De Amerikaansohe depu
tatie drong erop aan, dat Berenger het
presidium zou blijven waarnemen, doch
deze weigerde en stcSde voor, dat Taylor
voorzitter zou worden.
De toestand in Palestina
Heilige land krijgt
bereden politie
Vuurgevecht in vallei
van Esdralon
Naar het voorbeeld van die beroemde
Canadeesche bereden politie zal thans
in Palestina een corps bereden politie
worden opgericht, dat voornamelijk in de
landbouwdistricten van Palestina zal
patrouilleeren.
Het nieuwe oorps zal bestaan uit 800
man, onder commando van superinten
dant Laurence Harrington. Reeds is men
begonnen met 't werven van manschap
pen ondér oud-cavaleristen van het Brit-
sche leger.
Het initiatief tot het oprichten van dft
corps is genomen door den Britsch-
Indischen politiechef Sir Charles Tegart,
die zes maanden in Palestina heeft ver
toefd als raadsman voor die reorganisatie
van de politie.
Gisteren heeft een afdeeling Palestijnsche
politie, die met militairen was versterkt, in
de vallei van Esdralon een bende Arabie
ren betrapt, toen zij poogde de petroleum-
pijpleiding te vernielen. In het gevecht, dat
hierop volgde, werden acht Arabieren ge
dood en een Britech soldaat en een Joodsch
hulpagent van politie gewond.
Een bende Arabieren, die in dezelfde val
lei Joodsche landbouwers aanjviet, werd op
de vlucht gedreven en moest een doode ach
terlaten.
Twee joden werden ernstig gewond ten
gevolge van de ontploffing van een bom,
welke bij <ïe kruising van den spoorweg en
"s hoofdstraat van Tel Aviv uit den trein
as geworpen. Andere voorbijgangers wer
den licht gewond. Een joodisch meisje werd
gedood.
Ook bij Nazareth is een bom ontploft. Hier
werden twee joden ernstig gewond.
De militaire rechtibank heeft vier Ara
bische dorpelingen ter dood veroordeeld
wegens poging tot brandstichting in een
molen, bij Lydda. Het zijn drie broers en
hun neef.
Het Luiksche gifmoordenproces
Mr. Chevalier vraagt vrijspraak
Gistermorgen heeft de verdediger van de
weduwe Becker, mr. Chevalier zijn plei
dooi voortgezet. Hij behandelde den dood
a mevr. Lange. Deze wordt toegeschreven
a verdachte, zoo zeide hij, doch hiervoor
geen motief te vinden, aangezien niets
werd gestolen.
De verdediger betwistte de juistheid van
de rapporten van de deskundigen, welke in
strijd zijn met hetgeen onmiddellijk na den
dood van mevrouw Lange is geconstateerd.
Mevrouw Lange was niet alleen zeer oud,
"1 jaar, doch ook was zij alcoholiste.
Mr. Chevalier heeft 's middags zijn plei
dooi beëindigd. Hij concludeerde, dat de
tegen zijn cliënte ingebrachte beschuldi
gingen niet meer waren dan een eenvoudige
verzameling veronderstellingen en geen be
wijzen. Hij vroeg volledige vrijspraak van
de weduwe Becker.
De Spaansche burgeroorlog
RECHTSCHEN MAKEN
BELANGRIJKE VORDERINGEN
In drie dagen
1300 krijgsgevangenen
Radio-National meldt van het front
van Teruel, dat de rechtschen over een
diepte van 25 k.m. zijn opgerukt, en
thans alle stellingen der republikein-
sche troepen ten Z.O. van Teruel be
dreigen.
Talrijke vliegtuigen hebben de wegen
gebombardeerd, waarover roode con-
vooien met versterkingen naar de
frontlinies trokken, en daaraan groote
verliezen toegebracht.
In den sector van Artana werden het
kasteel Castro en het dorp Villavieja
De opmarsch gaat voort.
In den sêctor van Puebla de Valverdi
werden volgens het rechtsche hoofd
kwartier in drie dagen meer dan 1300
krijgsgevangenen gemaakt.
Het Spaansche goud in Frankrijk
Het gerechtshof te Parijs heeft besloten,
dat de veertig tonnen goud van de Spaan
sche bank, welke in 31 kisten door de
Fransche Bank in Mont de Marsan worden
bewaard, hier zullen blijven.
De autoriteiten van Burgos zoowel als
die van Barcelona hebben verklaard, dat
de Spaansche Bank thans onder hun auspi
ciën werkt en hebben beide dit goud op-
geëischt.
De rechter heeft zich niet bevoegd ver
klaard, uitspraak te doen en de regeering
van Barcelona heeft thans een beroep ge
daan op het gerechtshof te Parijs.
Almcria te klein voor vrijhaven
Naar verluidt, heeft het comité van Brit-
sclie reeders in een schrijven aan het de
partement van handel, welk schrijven
verzonden is door de scheepvaartkamer,
zijn bezwaren uiteengezet tegen Almeria,
dat door Franco als „veilige haven" is aan
bevolen.
Het comité zegt, dat Almeria de kleinste
is der zeven „regeeringshavens" die ge
bruikt worden door de Britsche scheep
vaart. De haven is in ieder opzicht onvol
doende. De kaderuimte is niet grooter dan
1000 voet en de diepte van het water is
op de meeste plaatsen slechts geschikt
voor schepen van 3000 ton. Er is hoogstens
accomodatie voor zeven stoomschepen. Er
zijn slechts zes kranen en zeer weinig an
dere faciliteiten.
Ook ligt Almeria dichter bij de vuurlinie
dan een der andere eerste klasse havens
der regeering, terwijl de spoorlijn naar het
achterland op slechts enkele mijlen van de
vuurlinie is gelegen.
Ten slotte bestaat er geen rechtstreeksche
verbinding over land met Catalonië.
De terugtrekking der
Spaansche vrijwilligers
Maandag verschijnt terzake een witboek
Chamberlain heeft in het Lager
huis bekend gemaakt, dat het plan tot
terugtrekking van de buitenlandsche
vrijwilligers uit Spanje officieel Maan
dag gepubliceerd zal worden. Het docu
ment zal officieel Vrijdag worden over
handigd aan de autoriteiten te Barce
lona en Burgos. Het wordt gepubliceerd
in den vorm van een witboek.
Het aanvaarde ontwerp tot terugtrekking
der vrijwilligers, voorziet evacuatie dezer
strijders naar de volgende havens: Londen,
Hamburg, Marseille en Genua. Alle Duitsche
vrijwilligers zullen nfcar Hamburg gezonden
worden, alle Italiaansche naar Genua, alle
Engelsche naar Londen. Wat de combattan
ten uit andere landen betreft, do vrijwilli
gers uit de Noord-Europeesche landen, die
voor de Spaansche regeering strijden, zullen
naar Londen vervoerd worden, vanwaar zij
naar hun vaderland teruggezonden zullen
KENT U
weer als nieuw en verwijdert
olie vlekken. Prijs normole fla
con 45 ets., extra groote flacow
85 ets. Koop nog heden HY-
GlDENT bij Uw Apoth. of Drog.
Gij bevoordeelt daarmede
Uw landgenootenen U zelve
GEMENGD VOEDER
VARKENS. MELKVEE EN PLUIMVEE
met gegarandeerd gehalte aan eiwit en vet
volgens Algemeene Han delsvoorwaarden
rn ci
AMSTERDAM N.V.
H. LANG ZOON - ULFT (Gld.)
RIETMEUBELFABRIEK
„INDUSTRIA"
Opgericht 1875. TeL 21S.
Rlotmeubelen voor serre'*»
terrassen, schepen, zie-
kerrSulzen. sanatoria, etc*
levering door den hande)
J. Koster Hzn. Scheepswerf.Gideon'
Groningen Rolland
Voorwaarde voor loonende exploitatie
ia een economisch schip. Hiervan bent
U zeker nel een KOSTER-COASTER
VAN DER LINDEKENVELDHUIS
AMSTERDAM ROTTERDAM GPOW.NGIH
VOOR ALLE DOELEINDEN I TECHNISCHE ARTIKELEN
BAARLOSCHE IIZER EN METAALGIETERIJ
Baarlo
Telef. 205 Baarlo
Massagietwerk
Machinegietwerk
Hoogvuurvastgietwerk
Mangaangelegeerdgletwerk
Ook bewerkt
Concurree
rende prijzen, korte levertijd
worden. De combattanten uit de 2uid-Euro-
peesche landen, in dienst der Spaanscho
republiek, zullen naar Marseille worden ge
bracht. Vrijwilligers in dienst van de recht
schen en afkomstig uit Noord-Europeesche.
landen, gaan naar Hamburg; strijders, af
komstig ui* Zuid-Europeesche landen en in
dienst der rechtschen, gaan naar Genua,
Men hoopt, dat in de meeste gevallen de
landen, waaruit de vrijwilligers stammen,
hen weer zullen willen opnemen. In geval
dit niet zoo mocht zijn, zal over hun lot
beslist worden, wanneer zij eenmaal geëva
cueerd zijn naar de door de commissie aan
gewezen concentratiehaven,
Bom in Arabisch café te Haifa
Twintig dooden; omstreeks zestig gewonden'
Gisteravond heeft te Haifa een buitenge
woon ernstig incident plaats gehad, waarbij,
blijkens de eerste berichten, verscheiden
slachtoffers zijn gevallen. De omstandig
heden zijn nog niet geheel bekend, maar er
schijnt een bom te zijn geworpen in een
Arabisch café in de buurt van 't hoofdbureau
van politie. Er bleken Joden en Arabieren
gedood en gewond te zijn en het incident
verwekte een vechtpartij, waarbij tusschen
Joden en Arabieren schoten werden gewis
seld.
De politie had de grootste moeite de orde
te herstellen, daar het publiek zich ook
tegen de politie-agenten keerde. Deze open
den daarna het vuur op de menigte.
Er is onmiddellijk een bevel uitgevaar
digd, dat na een bepaald uur niemand zich
meer op straat mag begeven.
Reuter meldt, dat er 2 Joden en 18 Ara
bieren gedood zijn en dat er 38 menschen
ernstig en 18 licht gewond zijn.
Eén der Joden ,die tijdens het gebeurde
in Haifa gedood werden, is gebleken in
genieur D o u n i a te zijn, een zwager van
den president der Britsche Zionistische or-
ganisatie. W e i z m a n n.
Dounia kwam met zijn auto binnen de
vuurlinie ,toen de politie, nadat de bom ge
worpen was, het vuur had geopend.
Een angst sloeg door haar heen. Ze ging naar de weg, liep
'de jongens tegemoet. Ze wenkte dat ze niet zoo hard moesten
loopen. Zelf probeerde ze een drafje maar haar ongemakke
lijke klomp sloeg pijnlijk tegen haar enkel.
„Moe... der... kom... gauw" riep hijgend de oudste, die
vóór was.
„Wet is 't er dan?" vroeg ze angstig.
„OJanden baos leet in de wittering, mee 't paerd
fenmee de tilbury, okom gaauw.
't Was of ze een steek in haar hart kreeg. Een duister ver
moeden boorde in haar gedachten. Hadden de jongens er
schuld aan?
„O,in de wittering?" ze was bleek geworden van ont
zetting.
„Jao", snikte Tinus. „Kom, gaauw meewe hebben
Janne nie mieer gezien".
Ze gingen alle drie naar de brug, zoo vlug als Stijn kon
loopen.
„Hoe kwamp 't dan toch, jongens, jongens, wet mot det
Sjorden".
w «Ika heb 't gaerd lapte schrikken'Vu*., stotterde 3jnus,
Stijn stond stil. Groot waren haar oogen, vol ahgst.
„Wet, gijl"
Ze greep Tinus bij zijn schouder, schudde hem. Neen, de
jongen kreeg geen pak slaag, zooals hij vreesde.
Ontzet keek hij zijn moeder in 't gezicht. Zoo had hij haar
nog nooit gezien. Angst, vertwijfeling, ontzetting zag hij er
op, al kon hij toen nog niet weten waarom. Zoo oud hij werd,
dat gezicht zou hij nooit kunnen vergeten.
„Det is nie waor, heurde, nie waor hur, det is nie, zulde 't
nooit tegen iemes zeggen, 't is nie hur, dink ter om".
Ze schudde hem door elkaar.
„Neje, moeder, neje".
Toen gingen ze verder.
„Ik heb zelf gezien, det 't paerd al zoo schichtig was, vur
ze bij de brug kwamen: Jan heet 't paerd geslaoge, hij din al
zoo wild toen t'ie wegreei".
Daar waren ze bij de brug, nog konden ze over de kade
niet in de wetering kijken, maar toen ze dichterbij kwamen, o,
toen zag ze de werkelijkheid.
De jongens stonden bevend naast haar. De zwarte klauwde
wild in den modderigen kant, die afbrokkelde. De kapotte
burrie stak naast z'n bespatte, zwarte lijf omhoog. De tilbury
lag bijna geheel onder water, een stuk van de kap en 'n wiel
kwamen er boven uit. Maar waar was de boer? Was hij nog
in 't gerij, lag hij onder 't paard, dat wild op hem zou stam
pen en hem vermorzelen onder de zware pooten?
„O, jonges, jonges, wet mot ik doen?", kreet vertwijfeld
Stijn.
In haar angst zoekt ze onder de brug, aan de andere kant
van de Kade of Jan misschien al uit het water was gekropen
en daar ergens zat. Maar deze laatste hoop was ijdel. Hij
moest er ia liggea ejw^.^dood zijn, dooi .de schuld ya&Luu<
Nee, dat mocht nooit, nooit bekend worden. Ze zag 't voor
zich, haar heele leven altijd door bedreigd door de schuld
van haar kinderen.
„Was oew vaoder er nou mer. Gaauw, gao 't um roepen."
Gijs had van 't heele gebeuren niets gemerkt. Hij was mis
schien tien minuten daarvandaan bezig, maar kon de brug
van zijn tarwe-akker niet zien, door 'n rijtje elzenstruiken
langs de sloot.
Tinus holde zoo vlug hij nog kon, op z'n kousen naar Gijs.
Toen de man den jongen zag komen en aan zijn wenkende
gebaren begreep dat er wat ergs was, wierp hij zijn pikhaak
en zicht neer en ging over de stroeve stoppels naar voren.
„Kom gaauw, Jan leet in de Wittering, mee 't paerd."
Gijs vroeg niet meer. Niet over den weg, nee, dwars
door 't land spoedde hij zich naar de brug. Daar zag hij nu
ook zijn vrouw en Aart.
Nooit had Stijn met meer spanning haar man zien naderen
dan nu. 't Ging haar nog te langzaam en wenkend spoorde zij
hem aan tot meer haast.
„Gijs toch, o Gijs, 't is zoo erg."
Gijs zei niets. Met één blik overzag hij alles enhij
miste den boer. Dat verlamde hem bijna. Toen greep hij
sussend en kalmeerend de loshangende toom van de zwarte
en trok 't beest naar zich toe. Doch de strengen hielden 't
beest gebonden aan de tilbury, 't Rijtuigje bewoog, zakte nog
dieper weg. Brobbels stegen er uit het modderige water.
Gijs riep: „Hier, haauw voast".
Hij reikte aan zijn bevende vrouw de toom, die zij greep en
hield. Toen sprong hij in 't water. De jongens zagen 't met
bewondering. Vader, die was sterk, die durfde. Tot z'n borst
ging hij er in. Onbevreesd ging hij vlak bij het
onrustige dier^ Hij gteeg ia zija meszakje es trok er hej
scherpe scheemes uit, 't blonk in de zon. Er ging een rilling
door de jongens. Wat ging hij 'nou doen? Met een forsche
haal sneed hij onder water, diep bukkend om ze te bereiken,
een voor een de strengen door. Weer stegen er luchtbellen
door 't modderwater op en de zwarte, voelend, dat hij vrij
was sloeg wilder zijn voorpooten op den kant.
„Trek mer, trek mer", riep Gijs.
Het dier klauterde tegen den kant op. Lenfg en glimmend
rees het zwarte lijf uit de sloot. Zijn ooren lagen in den nek,
wijd open waren de zwarte neusgaten, vervaarlijk ging de
bek met de breede tanden oppn en 'n driftig onrustig gehinnik
klonk de jongens en Stijn angstaanjagend in de ooren.
Gijs bukte zich dieper, met zijn Bbrst geheel onder water*
zocht hij om en bij 't rijtuigje.
Op den kant stonden ze, met kloppende harten toe te zien*
Gijs trok, liep iets naar den kant, greep nog eens en toen
verscheen een voet, een been van Jan Donkerstal boven 'fi
water. Gijs sleepte moeilijk 't zware lichaam naar den kant,
probeerde den boer om 't middel te grijpen, maar zonk weg
in de modder. Eindelijk was hij bij den kant. Stijn zat op haar
knieën om hem te helpen. Ze greep 't been en trok. Zwaar en
druipend verscheen 't lichaam van den boer. O, met ontzetting
zagen ze, dat er bloed uit zijn mond kwam, een straaltje rood
langs 't groezelig gezicht wegloopend in de hals, toen Jan
tegen den kant lag. Stijn veegde zijn gezicht af met haar
schort. Ze schreide en kermde: „O, o, o, wet erg, wet erg
toch."
Gijs was op den kant gekropen, en samen legden ze voor
zichtig den boer op 't gras van de kade. Zijn gezicht was
blauw en er was iets van een grijns, zijn oogen waren dicht
en zijn vuisten samengeknepen. Was hij dood? Ontzettend
als 't waai wasl Ófcordt vervolgd,
