D E V E O
T\
i NORTH STATE
NORTH CTATE
Geuzen,
ia BAAI
DEELZENp^^
DINSDAG 5 JULI 1938
EERSTE BLAD PAG. a
Neem de oorzaak weg.
Uw rheumatische pijn
verdwijnt voor goed.
Rheumatische pijn. spit, jicht, etc. worden
veroorzaakt door onzuiver bloed. De zes
minerale zouten In Kruschen halts zuiveren
Uw bloed door de verschillende afvoer-
organen krachtig aan te sporen. Kruschen
Salts zal ook U snel en afdoende helpen.
KRUSCHENSALTS
STRALENDE GEZONDHEID VOOR I CENT PER DAG
tien jaar in China vertoefd, terwijl niemand
hunner korter dan vijf jaren in China werk
zaam is geweest. Onlangs, aldus wordt van
officieuze Chineesche zijde verklaard, heb
ben de Duitsche adviseurs op voorstel van
de rijksregeering ontslag verzocht.
De Chineesche regeering, waardeering
hebbende voor de moeilijke positie, waar
zij geplaatst waren, heeft hun vrij
willig ontheven van hun contracten, welke
nog niet geëindigd waren.
De Japansch-Chineesche oorlog
Hankau zal worden
verdedigd
Paracelsus-eilanden
door Franschen bezet?
Naar van Chineesche militaire zijde ver
luidt, is de regeering vastbesloten. Hankau
met alle middelen te verdedigen. 'Het gros
der Chineesche troepen is in het gebied van
Hankau samengetrokken en legt op het
oogenblik sterke verdedigingwerken aan.
De Japansche vloot stoomt voorts lang
zaam de Jangtsoe op. Zij heeft vandaag Chi
neesche stellingen beschoten, die ongeveer
50 K.M. ten Oosten van Koekiang zijn gele
gen. Japansche motorbooten passeerden de
rivierversperring bij Matang, die op het
oogenblik door de Japanners wordt opge
ruimd, om het mogelijk te maken, dat ook
grootere schepen kunnen passeeren. Aan den
Zuidelijken oever betrekken de Japanners
onder bescherming van het scheepsgeschut
hun stellingen. Op den Noordelijken oever
zouden nabij Tsien Sjan deelen van het Ja
pansche leger teruggedrongen zijn.
Japansch-Fransche spanningen
Domei publiceert een bericht uit Lon
den, volgens hetwelk de Fransche regee
ring de Britsche ervan in kennis gesteld
zou hebben, dat zij de Paracelsus-eilan
den, een groep riffen ten Zuid-oosten
van Hainan, heeft laten bezetten. Domei
meent te weten, dat de'Japansche regee
ring nog geen officieel rapport in deze
aangelegenheid heeft ontvangen en dat
men slechts beschikt over de inlichting,
dat een zeker getal Annamietische gen
darmes aan land zijn gebracht op een
dezer eilanden, waar twintig Japanners
aan den arfbeid waren.
Domei zegt verder, dat, waar deze eilanden
aan China toebehooren, de Japansche regee
ring wellicht zou kunnen overgaan tot het
richten van een vertoog tot de Fransche
regeering, vooral, als de gendarmes de Ja
panners bij hun arbeid zouden hinderen.
De woordvoerder van het ministerie van
buitenlandsche zaken heeft naar aanleiding
van deze kwestie verklaard, dat de toestand
niet ernstig is, doch dat de regeering met een
zekere ongerustheid de gebeurtenissen gade
slaat. Men herinnert er hier aan, dat een
week geleden in het lagerhuis is medege
deeld, dat de Fransche en Britsche ambassa
deurs te Tokio de Japansche regeering had
den gewezen op het gevaar, dat een bezetting
van het eiland Hainan met zich zou brengen.
De redactie van Havas teekent hierbij
aan: „In gezaghebbende Fransche kringen
merkt men op, dat de Paracelsuseilanden,
die sinds het begin der vorige eeuw door
het Annamietische rijk bezet zijn, als af
hankelijk van dat rijk worden beschouwd.
Ter beveiliging van de scheepvaart in deze
streken heeft de regeering van Indo-China
er twee vuurtorens geplaatst. Kleine afdee-
lingen van de Annamietische politie zijn
daarheen gezonden, om de vuren en het
meteorologisch instituut te beschermen.
Vertrek der Duitsche adviseurs
Met betrekking tot het vertrek der Duit
sche militaire adviseurs uit Hankau, dat
heden zal geschieden, heeft de woordvoer
der der Chineesche regeering hun een har
telijke hulde gebracht voor de door hen aan
China bewezen diensten.
Zij zijn in vele gevallen reeds meer dan
tien jaren in persoonlijk contact met de
Chineesche regeering. Velen hunner hebben
Buikgordels, soepel en gemakkelijk
Goed waschbaar
Aïïeen-verkoopf 4*
Wester-Apotheek
Oeveo-Depót
Fa. C. Roosen Zn. fciaX*?."",!
Elders wende men zich tot de tabrlkante:
Fa. D. VAN OORT, te Baarn.
De kwestie der Oostenrijksche
commissarissen
Bij decreet nan stadhouder S e y s s I n-
quart en in overeenstemming met Buer-
ckfcl, den rijkscommissaris voor Oostenrijk,
moeten, gelijk wij reeds meldden, alle com
missarissen, die thans aan het hoofd van
particuliere ondernemingen geplaatst zijn.
op 1 Augustus hun functies neerleggen en
vóór 15 Augustus verslag uitbrengen van
hun optreden.
Rafelsberger, de staatscommissaris voer
het particuliere bedrijfsleven, is belast met
de benoeming van nieuwe commissarissen,
uier tra dementen door hem zullen worden
vastgesteld, waarbij rekening zal worden
gehouden met de belangrijkheid der onder
neming.
Deae beschikking van Seyss Inquart, welke
rolgt op de zoo pas door Buerokel genomen
radicale maatregelen, vormt, naar nien vol
gens Havas kan zeggen, de ontiknooping van
de sedert den Anschluss latente crisis.
In feite bevonden zioh vier dagen na do
aansluiting aan het hoofd van alle Joodsche
particuliere ondernemingen reeds commissa
rissen-leden der nationaal-socialistische par
tij, die zich aJs het ware zelf hadden be
noemd en het beheer der onderneming con
trol eerden.
Dit stelsel heeft aanleiding gegeven tot
zekere misbruiken als gevolg van de onbe
hoorlijkheid of onbevoegdheid van zekere
commissarissen.
Buerckel zelf had zich tegen dit systeem,
zooals hij dat "bij zijn aankomst te Weenen
in zijn hoedanigheid van rijkscommissaris
voor Oostenrijk had aangetroffen, uitge
sproken.
De Duce dorscht het eerste graan
Italië zal brood hebben
In het nieuw dorp Aprilia in de voor
malige Pontijnsche moerassen heeft
Mussolini Maandag zelf het sein gegeven
tot het dorschen van het graan.
Om half één beklom de Duce een
stoomdorschmachine, deed zyn jas en
zijn tricot uit, zette een zwarte bril op
en hield vervolgens een rede tot de
enorme menschenmassa, die zich rondom
hem verzameld had.
De Duce begon vervolgens met het dor
schen van het graan, afkomstig uit het Pon
tijnsche gebied dat zooals hij zeide, na twin
tig eeuwen van dood en verlatenheid ten
slotte werd drooggelegd door den heroieken
wil van het fascisme.
Ik verklaar hiermede, zoo ging Mussolini
voort, dat de graanoogst van 1938, het zes
tiende jaar van de fascistische tijdrekening,
in kwaliteit beter is dan die van het vorig
jaar en wat de kwantiteit betreft slechts
weinig geringer. Ofschoon het laatste woord
nog niet gesproken is, kunnen wij toch de toe
komst, tengevolge van de maatregelen welke
wij getroffen hebben, rustig tegemoet zien.
Het Italiaansche volk zal het voor zijn leven
noodzakelijke brood hebben. Doch zelfs in
dien het daaraan gebrek zou hebben gehad
zou het zich nooit gebogen hebben, om hulp
te vragen aan het buitenland.
De berekeningen van de z.g. demopluto
cratieën zijn faliekant uitgekomen. Ik maak
het Italiaansche volk attent op deze bereke
ningen, opdat het ze zich ten allen tijde her-
innere, in vrede en in oorlog.
De terreur in Palestina
Revisionistenleiders in ballingschap?
Naar verluidt, hebben de Palestijnsche au
toriteiten het voornemen, de zionistisch re
visionistische leidens te deporteeren, en wel
naar de Seyohellen-eilanden. Dleidens
zouden zich schuldig gemaakt hebben aan
het organiseeren van de repressaille-maat-
regelen, die van Joodsohe zijde genomen
zijn. In October zijn de Arabische leiders
o.a. de burgemeester van Jeruzalem, ook
naar die eilanden gebracht.
Instorting in Tsjechische mijn
Acht arbeiders bedolven
In een steenkolenmijn nabij Moravisch
Ostrava heeft gisteren een instorting plaats
gevonden, tengevolge waarvan acht mijn
werkers bedolven werden. Vijf hunner kon
den met zware verwondingen geborgen wor
den. Hoewel men met koortsachtige haast
aan bet opruimingswerk bezig is, heeft men
de drie anderen tot dusver nog niet kunnen
bevrijden.
Het Sandsjak-accoord geparafeerd
De Turksch-Fransche vriendschap
Te Ankara is gistermiddag door den Turk-
schen minister van 'buitenlandsche zaken,
Rustu Aras. en door den Franschen ambas
sadeur, Ponsot, een Tuxksch-Fransch vriend
schapsverdrag geparafeerd.
Het houdt o.a. de volgende bepalingen in:
Frankrijk en Turkije verplichten zich, tot
geen enkele politieke of economische entente
toe te treden, welke tegen een der beide
landen gericht zou zijn.
Indien een der verdragsluitende partijen
door een andere mogendheid wordt aange
vallen, zal de andere partij hulp noch bij
stand van welken aard ook verleenen aan
den aanvaller of de aanvallers.
Beide mogendheden bevestigen vervolgens
hun verlangen, dat de wede in het algemeen
de veiligheid in de Oostelijke Middelland-
sche Zee blijven gehandhaafd. Zij verplich
ten zich, elkaar te raadplegen, ingeval die
vrede en veiligheid zouden worden bedreigd.
De andere artikelen betreffen de hand
having van de arbitrage-clausules, welke tus-
schen beide mogendheden reeds bestaan
Ook herinnert het verdrag aan de ver
plichtingen, welke voor beide landen uit het
Volkenbondspact voortvloeien.
De duur van he4 verdrag is vastgesteld op
tien jaar. Het accrwU treedt in werking bij
de uitwisseling der ratificatie rovkonden.
De militaire samenwe-king tussehen beide
landen tot handhaving van de orde ei
veiligheid in het 'Sandsjak heeft reeds
heden een aanvang gei urnen. Een Turksch
detachement van 2500 man kon n.l. het ge
bied binnenrukken.
Het Luiksche gifmoordenproces
De zitting van gistermiddag was geheel
gewijd aan de pleidooien van de advocaten
van de civiele partij. Al deze advocaten, vijf
in getal, voerden overstelpende bewijzen aan
tegen de beklaagde.
In verband met de groote belangstelling
van de zijde van het publiek was oe gen
darmerie, die de orde handhaafde, extra
versterkt.
Heden zullen de advocaten der verdedi
ging hun pleidooien aanvangen
DE CHOLERA WOEDT
IN BRITSCII -INDIE
Het aantal slachtoffers van de Cholera-
epidemie in de vereenigde Britsch-Indische
provinciën is thans tot boven de 20.000 ge
stegen. Bij het nemen van maatregelen tegen
de epidemie stuit men op een onbegrijpelij
ken tegenstand van de onwetende massa.
Fiïn>
dat je om
hebt gedacht!
I V AMERICAN ^CIGARETTES
De Amerikaansche
Verkeers-MoJoch
Blijkens de statistieken zijn in de Veree
gde Staten in liet afgeloopen jaar 100.000
mcnschen bij verkeersongelukken gedood.
Dat is meer dan het dubbele van het aan
tal Amerikanen, dat in den wereldoorlog
i&uvelde.
Gewond werden 9.900.000 personen, het
geen gemiddeld neerkomt op een gewonde
oor elke vier gezinnen.
De schaoe door verschillende verkeers
ongevallen veroorzaakt, wordt voor 1937 ge
raamd op 7.2 milliard gulden. Op rekening
ongevallen door motorvoertuigen ver
oorzaakt komt een bedrag van 3y2 milliard
gulden; er werden 39.500 personen gedood en
1.360.000 gewond bij ongevallen met derge
lijke voertuigen.
OTTO BAUER OVERLEDEN
Te Parijs is Otto Bauer, oud-minister van
buitenlandsche zaken van Oostenrijk, over-
Hij was leider der Oostenrijksche sociaal
democratische partij, schrijver en journalist.
In Februari 1934 moest hij, in verband met
den socialistisch en opstand te Weenen het
land verlaten en werd hij van de Oosten
rijksche nationaliteit vervallen verklaard.
UIT OOST- EN WEST-
INDIE
Apotheek maakt een vergissing
Chineesch meisje overleden
Te Padamg, aldus de „Sum.bode", heeft
zioh een tragische vergissing voorgedaan,
waarvan een Cliinee90h meisje het slacht
offer is geworden.
Een Chineesche familie, Tjia Tjdm Seng
geheeten, had in Iffet filiaal van een apo
theek in het Chineesahe kamp een zakje
Fngelsch zout laten koopen, welk zout de
leden van het gezin hadden ingenomen.
Aangezien liet niet voldoende was voor
de geheeie familie, weid een 14-janig doch
tertje weer naar het filiaal gezonden, om
nog een ander zakje Engelscli zout vam 100
gram te halen.
In stede van Engelsch zout schijnt echter
ohloras kaliens tc zijn afgegeven, welke stof
het meisje heeft ingenomen, in de meening
verkeerend, dat het Engelsch zout was.
Kort daarna dedlen zioh ernstige ver
schijnselen voor en nadat verscheidene dok
toren, die gewaarschuwd waren, getracht
hadden het leven van het meisje te redden,
is zij toch aan de gevolgen overleden.
Het blad vernam nog, dat het zakje met
ohloras kaliens niiet werd afgegeven door
den beheerder van het fdldaall, doch dooi
een huisgenoot van den beheerder, een
20 jarigen Inlandlschen jongeman, die niet
op de hoogte is van het gebruik der me
dicijnen.
Het onderzoek naar de verantwoordelijk
heid wordt door het parket, in samenwer
king met de politie, voortgezet.
De politie heeft de Bandoeng een Palem-
bangea- aangehouden, nadat de verdenking
van do zijde der Posterijen, den man on
twijfelbaar aanwees als een langgezochte
wisselvervalscher, zoo lezen wij in het A.I.D.
Reeds een jaar is dieze man indien al
thans blijkt, dat één persoon de auctor
delicti is zeer systematisch bezig geweest
met het vervalsdhen van postwissels.
Hij heeft geopereerd te Bandoeng, te Wel-
tevredten, te Gherilbon en te Soerabaja en
aan zijn buitengewone geslepenheid en
klaarblijkelijk ook aan zijn kennis van za
ken heeft hij 'het te danken, dat hij te Ban
doeng twee maal achtereen op een door
hem gevolgde vaste wijze, nagemaakte post
wissels kon dloen verzilveren.
Door de aanhouding van den verdachte
is men in het bezit gekomen van waarde
volle gegevens. Deze waren zoo overstel
pend, dat die vervalscher heeft bekend.
DE LANDSMIDDELEN IN MEI
BATAVIA, 4 Juli. (Aneta). De opbrengst
van de landsmdddelen over Mei 1938 heeft
bedragen if 61.300.000 tegenover 47.600.000
in Mei 1937. De eerste vijf maanden bedlroeg
de opbrengst ƒ212.700.000 (v. j. ƒ195.700.000)
Mr. T. J. VERSCHUUR NAAR INDIE
Mr. T. J. Verschuur zal als lid van den
Raad van Beheer der Ned.-Indische Aarcl-
oliemaatschappij op 5 October met de „Jo-
han van Oldenbamevelf' naar Indië ver
trekken. waar hij o.m. de velden der N. I.
A. M. op Java en Sumatra zal bezoeken. In
P'ebruari hoopt hij hier te lande terug to
keeren.
In dezelfde kwaliteit heeft Mr. Verschuur
in 1935 een reis naar Java en Sumatra ge
maakt.
GEMENGD NIEUWS
Het drama te Echteld
Verdachte naar Arnhem overgebracht
De verdachte van het misdrijf te Echteld,
de 27-jarige A. J. v. T., is gistermiddag on
der strenge bewaking van het gemeentehuis
te Dienden naar het huis van bewaring te
Arnhem overgebracht. Na door den rechter
commissaris te ziin verhoord, i's hii in voor-
loopige hechtenis gesteld. Tijdens een huis
zoeking heeft men een merkwaardige ontdek
king gedaan. Men vond er eenige gedeeltelijk
verbrande bankbiljetten van 25 gulden, ook
werden er snippers aangetroffen van andere
bankbiljetten, waaraan muizen geknabbeld
hadden. Zcoals men weet. heeft de verdachte
verklaard, dat hij een deel van het gestolen
geld verbrand had. Ook heeft men een stuk
touw gevonden, dat overeenkomst vertoont
et het touw waarmee het lyk van mej. van
Hattum aan de deurknop bevestigd wa's. On-
tootelyk is de ovex-eenkomst niet vast te
stellen, want de broer van mej. van Hattum
heeft het lijk losgesneden en het topw in
brandende kachel gegooid voor de politie het
beslag kon nemen,
ft'rc een bezwarende omstandigheid is ech
ter kunnen worden vastgesteld, dat de lu's
het touw in den nek van de vrouw
bevestigd. Daardoor wint de overtuiging, dat
rouw vermoord is, sterk aan waarschijn
lijkheid.
De tweede verdachte zit nog steeds in het
gemeentehuis van Lienden opgesloten. Het ii
ongeveer 50-jarige man, die geen bijster
gurjstige reputatie geniet. In de 'streek js hij
algemeen bekend onder zijn bijnaam: de
Krul. Tot nu toe blijft hij hardnekkig ont
kennen bij het misdrijf betrokken te zyn. De
termiin van gevangenhouding is met tw
dagen verlengd.
Een motor verliest zijn zijspan
Gevolg: twee
gewonden
Dobbelmann's
f R hAlFOÓ
Zondagmiddag, half drie, had op den Bre-
daschen weg te Tilburg een ernstig motor
ongeval plaats.
Van een in de richting Breda rijdenden
motor met zijspan brak op een gegeven
oogenblik de as van het wiel van het zijspan.
De motor reed nog enkele tientallen meters
verder en vloog vervolgens tegen een boom.
De bestuurder, de 29-jarige J. L. S., wonende
te Tilburg, bekwam bij de botsing o.a. een
zeer ernstige 'scheunvonde aan de linker
hand en een kneuzing van den linkervoet.
Zijn 62-jarige moeder, die in het zijspan
had gezeten, kwam er nog «slechter af. Zy
kreeg een ernstige schedelbasisfractuur.
Beide gewonden moesten per ziekenauto
van den Tilburcschen G.G. en G.D. naar het
St. Elisabethziekenhuis aldaar worden ver-
BIJ OVERSTEKEN GEDOOD
Op den Beverwykschen straatweg onder
Castricum i's een 9-jarige jongen, die voor
de ouderlijke woning speelde, bij het onver
wacht oversteken van den ryweg, door een
vrachtauto gegrepen en overreden. De knaap
op slag dood.
WIEG IN BRAND GERAAKT
Gisteravond is in een woning aan den
Stadionweg te Amsterdam een wieg,
waarin zich een baby van vier weken be
vond, in brand geraakt. Men had in "de na
bijheid van de wieg een inlialeertoestel ge
plaatst, met, bet gevolg, dat de vlam van
het toestel zich aan het tulle van de wieg
mededeelde. Het kindje, dat ernstige brand
wonden bekwam, is door den G. D. verbon
den.
De brandweer, die inmiddels was ontbo
den, heeft het vuur gedoofd.
HET PAARD KIND VAN DE REKENING
Maandagmiddag is bij de op het landgoed
„De Treek" te Amersfoort gehouden
Cross Country, verreden voor den nationalen
wijf kamp een vrij ernstig ongeiluk gebeurd.
De 2de luitenant P. C. Snorn, uit Leiden,
was juist voor het parcours gestart en zou
met zijn paard een hindernis nemen op een
heuvel. Het paard kwam met de beenen
tegen een dwarsligger van de hindernis en
viel. De berijder schoot over den kop van
het paard en bleef liggen. Een tweetal offi
cieren van gezondheid verleende direct hulp
een constateerde kneuzingen aan den schou
der, terwijl een der armen was ontwricht
Het paard had de halswervel gebroken en
was vrijwel op slag dood.
Een beschonkene te water
Moeilijke middernachtelijke redding
Met vereende krachten is men er gistei-
nacht tegen 2 uur in geslaagd een dronken
man, die in het water voor het Centraai
Station te Amsterdam was gevallen, to
redden. Voorbijgangers hoorden plotseling
een plons en ontdekten even later, dat een
drenkeling lag te spartelen in het water bij
de, brug over de Martelaarsgracht.
Snel schoten wee politie-agenten. diie zich
in de nabijheid' bevonden, toe en met een
reddingshaak slaagdon zij er in ilen dren
keling te grijpen. Het kostte eohter nog
moeite den ;nan op het croge te brengen,
daar hiervoor een boot noodig was. Terwijl
men bezig was beslag te leggen op een
vaartuig, dreigde de man, die het hoofd niet
lwven water kon houden, nog te verdrinken.
Een toeschouwer sprong echter, zonder zich
te bedenken geheel gekleed in het water en
hield het hoofd van den drenkeling omhoog.
Eenige taxichauffeurs verleenden assistentie
door de schijnwerpers van hun auto's op het
wateroppervlak te richten. Enkele oogen
blik ken later kwamen redders met een roei-
boot opdagen en toen kostte het weinig
moeite meer om den drenkeling en zijn hel
per behouden op het droge te brengen. Do
eerste werd door den G.G.D. naar het Bin
nengasthuis vervoerd en daar in observatia
opgenomen. Hij bleek zwaar onder den in«
vloed van sterken drank te verkeeren.
Over de inbraak in het postkantoor to
Buidel vernemen vrij nader, dat, in een dei;
twee aangeteekende brieven, welke er be
halve het bedrag van f 1200 gestolen zijn,
een aanzienlijke som gelds zat, ter uitbeta
ling van maandsalarissen aan het kantoor
personeel der zinkfabriek.
Een politiehond heeft een spoor gevolgd!
tot aan de Belgische grens, bij een boom,
waartegen de dief vermoedelijk zijn fiets ge
zet had, om na zijn inbraak vlugger te kun
nen verdwijnen. «i
SCHAKEN
Om het kampioenschap
van Nederland
De derde ronde
Gisteren is in het SdhafaMims te Amster
dam de dierdie ronde gespeeld! van heit tour-
nood om het sohaakkampdioensohajp vaat
Nederlands
De uitstegen luiidlen:
PrinsVan Sdheltinga afgebroken in bete
nen stand voor Van SdheMinga,
Larudiauvan Mindleno 10
Fonteinvan den Bosch 01
Van DoesiburghMuilwijk 10
De GrootEuwe 01
M-uldeCortüever 10
De stand luidt thans:
1. Euwe 3 pumitien; 2. en 3. Landlau en viaii
den Bosch, ieder Zy2 punt; 4. Prins 2 p.4
plus 1 afgebroken partij5. Cortlever 2 p.;
6. Mulder iy2 p.; 7. Van Scheltinga 1 p.
plais 1 afgebroken partij; 8. Van Doesburgh!
1 p.; 9. 10 en 11. Fontein, De Groot en Mu.i-
Iwijk y2 p.; 12. van Mindeno 0 punten.
Inslantine
Als je wakker wordt!
en je voelt je loom en
je hebt hoofdpijn, dan
helpt Instantine.
Dus onthoudt
ilnsfantine
stilt en voorkomt pijnen!
Doosjes 12 tabletten 70 et, zakjes a 2 tabletten 15 ct.
(20
».Jaomer gij het mekkelijk praote, gij het grooite
keinder. die oe over een paor jaor wel haauwen zullen.
Mer kekt is nar oons. Waor mot ik henen es ik van den
Elzenberm aafmot".
„Zijde daor dan nog bang vur? Jan heet toch niks gezeed
over die aaier en det schelden?"
„Neje went det hebben die van mijn nie gedaon".
„Zuut nou, lat me nou is uitpraote. Geleufde gij nie det
God de harten van boeren en d'r vrouwen ook nijgt es watter
beken, zooes d'r staot. Ziede dan nie, det dè nou gebeurd is".
Door deze woorden was er weer een groote rust in Gijs'
hart. Zou 't waar kunnen zijn, dat Jan gezwegen had en geen
enkel dreigement had geuit, hoewel er nu meer dan ooit reden
voor was geweest, omdat hij niet kón en niet mocht. En
tegelijk kwam de gedachte als vanzelf of God hem beloonde
voor zijn vertrouwen, dat hij getoond had in zijn oudejaars
avond-gesprek met Stijn.
De winter ging gelukkig half Februari zijn barsche kuren
'temperen, wat niet enkel voor Tonia een weldaad was. doch
veel meer voor de arme sloebers, die in hun dompige, kleine
kamertjes met veel kinderen en extra uitgaven, hardnekkige
hoest of andere onaemakk^n de mildere voorjaarsdagen met
een zucht van verlichting zagen komen.
De winter, dat was als in lang-vervlogen tijden, toen hier
op den Elzenberm nog watergevaar bestond, 't angstigste
jaargetijde. Hoe hield je de kinderen warm, als de wasem
van veel menschen tot een dikke laag wollige kristallen tegen
de sparren en het riet van 't dak zat gevroren en als met
de snerpende Oostenwind van over 't vlakke land de kachel
gulziger was dan ooit? En daarbij waren de verdiensten in
deze barre dagen kleiner dan in den milderen zomertijd. Met
bezorgdheid hadden Stijn en Gijs gedacht aan de kleeren,
Tinus groeide overal uit. Aart droeg de afgelegde spullen
van zijn ouderen broer, maar wat moest die aan? Zelf maken,
ach, Stijns handen waren rap en ze kon veel, doch maak
maar als je niet weet waarvan. Op 't eten kon niet meer be
zuinigd worden, dat was al meer dan schraal. Ze hadden
spek, dat was een troost, maar 't jaar was lang. Kon ze zelf
maar bakken, maar ze durfde niet aan den baas vragen, of
ze den oven mochten gebruiken als zijn eigen brood er uit
was. Dus kwam er een dag dat de bakker geen geld ont
ving, wel de belofte dat 't er Zaterdag zou zijn. De klein
sten hoestten angstig scherp, maar een dokter halen? Ze
werden ingesmeerd met een beetje overjarige reuzel, die in
een grauw papiertje bewaard werd in een doosje. Meer kon
den ze niet doen, hoe 't hun aan 't hart ging. Als een drei
ging hing de mogelijkheid van een ernstige ziekte boven hun
gezin. Zoo waren ze op 'n avond er toe besloten aan
Jan Donkerstal te vragen of hij Tinus nog kon gebruiken.
Hoe zwaar 't hun ook viel.
Doch toen Gijs de volgende middag thuis kwam eten, had
hij 't nog niet gevraagd.
„Stijn", zei hij, toen zijn vrouw er hem naar vroeg, „ge
ziet nou zelf wet 't is om errebaaier te worden. Es je d'r
ieënmaol in zit komde er nie meer uit. Hij gaot nie, hur."
Stijn zuchtte. Was er dan geen andere uitkomst in dezen
benarden tijd? Hoe deden de anderen hete? Hoe kwam Merie
Verdijk er uit? Al verdienden er een paar wat bij, al was
Drikka veel op de hoef bij Tonia, de kinderen liepen er bij
als „schooiersjong" en zelf zagen ze er uit in hun kleeren
als vogelverschrikkers. Kregen ze van „den arme"? Kregen
ze soms van Hein de Grauw's huishoudster wat toegestopt?
Als Stijn Merie zag was 't één klaagtoon, die ze te hooren
kreeg. Maar 't drong niet tot haar door dat 't gewoonlijk
de ergste klagers niet zijn, die 't slecht hebben.
Toen op 'n nacht begrepen ze. Er viel in de doodsche
stilte van 't wijde, leege land een schot, dat fel en scherp
knalde in de winternacht.
Gijs schrok wakker. Stijn zat rechtop in bed. Ademloos
luisterden ze, maar geen geluid was te hooren dan 't hoog-ijle
geruisch van den oostenwind in de hooge populieren en 't
fluitend gerucht in de schoorsteen. Kleumig dook Stijn weer
onder de deken, waarover als extra-dek aan het voeteneind
een schoon gewasschen jute zak was gelegd. Gedempt en
brommend, spraken ze nog over het schot, dat hen uit den
slaap had geketst, maar de lauwe warmte deed den slaap kee
ren en bijna was Gijs onder zeil toen er opeens 't geluid was
van zachte voeten in 't los getrapte grint buiten. Nu liep
iemand langs 't huis, de losgevroren plavuizen van het
straatje klepperden, toen werd de klink opgelicht. Het ge
rucht van 't rammelend ijzer klonk angstaanjagend door het
huisje.
„Gijs, d'r is iemes".
Gijs was met één sprong uit de bedstee. Op z'n bloote
voeten ging hij op de tast naar de deur.
„Jao, wet is t' er?"
„Doe is open, ik zij 't, Klaos".
Gijs trok de grendel weg en schuw en gejaagd schoof de
donkere gestalte van een man binnen.
„Lat me hier efkes blijve, Gijs ze zuken me."
„Wie zuukt oe", vroeg Gijs bibberend. Hij zoekt naar lu-«
cifers op de hooge schoorsteen en bij 't geluid van het doosje
zei Klaas Verdijk gejaagd:
„Gin laamp aon, neje, neje, donker laote.'*
Stijn vroeg uit de bedstee wat er was.
„Is det 'n mensch laote schrikken." Toen zei Klaas, nog
steeds in 't donker kamertje staand:
„We waore aon 't streupe, de kaant van den dy'k uit en
stil is, ik heur looipe."
Ze luisterden. Boven 't rammelend getik van de wekker
uit en t snuiven van Klaos' adem hoorden ze buiten de voet
stappen van méér dan één man. 't Geluid stierf weg. HeC
werd weer 't gewone gerucht van 'n strenge winternacht;
over den polder.
Gijs had z'n kousen en broek aangetrokken.
„Wie was t' er bij oe?"
„De Petser."
..De Petser! Gaode gij mee den Petser om. Kérel, det had
ik van oe niet gedocht. Paas toch op!"
„Hedde gullie dan gin erremoei deuze weinter. Wij kan
nen 't mee den besten wil van de waereld nie meer haauwen".
„Mer det gaot van kwaod tot erreger, dink om oew vrouw
en keinder."
„Daor dink ik net aan. Ze motte toch ète, war. En ik
kan 't nie aanders verdienen."
't Was de bekentenis van een mensch in grooten nood.
Gelukkig was t donker, ze zagen nu mekaar tenminste
niet. Toen 't buiten stil bleef waagde Klaas 't behoedzaam
om de hoek van 't huisje te kijken, toen op den weg en met
een grooten boog om den Elzenberm heen, ging hij naar huis*
Gijs grendelde de deur toen de ander niet meer terug
kwam. (jWordt vervolgd)A
