AKAZET
ufftemo&
WOENSDAG 29 JUNI 1938
EERSTE BLAD PAG. 2
NIEUW SPAANSCH
ASPECT
De Spaansche affaire blijft in al haar
(verwikkelingen en grillige wendingen, zoo
nauw verweven met het lot der aangren
zende landen, en daardoor met de belangen
van een aanzienlijk deel der Wester6che
wereld, dat men ze schier geen moment
yerwaarloozen mag. Zoo heeft thans de
kwestie van de luchtbombardementen op de
kuststeden wederom een nieuw aspect ge
kregen, hetwelk tevens de dreiging van
onplezierige evoluties inhoudt. Gelijk be
kend was het vooral van Britsche zijde, dat
men zich tegen deze luchtaanvallen had ge
keerd, zoowel uit een oogpunt van humani
seering van den krijg, als van het veilig
stellen van het recht en van de Britsche
belangen. Daarbij behoefde niet de vrees te
bestaan, dat Londen tot gevaarlijke midde
len zou grijpen, om zijn wensóhen en ver
langens te onderstrepen. Het ligt niet in het
minst in de lijn der huidige Engelsche bui-
tenlandsche politiek, om geweld aan te
Wenden, gelijk bijvoorbeeld de Duitschers
deden, die om een aanval, op een hunner
oorlogsbodems ondernomen, in het begin van
dit jaar als wraakoefening een der linksche
Spaansche havensteden aan een moordende
beschieting overleverden. Chamberlain
wenscht nog immer zich aan de oude rich
ting te houden, die hij zich eenmaal heeft
yoor oogen gesteld. Deze kan worden aan
geduid als bestendiging van de Pax Brit-
tannica, zonder welke het machtige, doch
zeer wijd uiteenliggende imperium niet ge
dijen noch zich voortzetten kan. Dit groote
doel doet hem aangelegenheden van den
tweeden rang desnoods over het hoofd
Zeker, het is betreurenswaardig en ook
ergerlijk voor het zelfbewuste Engeland,
schepen en zeelieden te moeten verspelen in
een Spaanschen burgeroorlog, die vergele
ken bij Londens wereldbelangen toch ten
slotte maar een oorlog in miniatuur is.
Denkt men daarbij de geweldige interessen,
welke in het Verre Oosten zoowel voor den
Britschen handel als voor het geheele blanke
prestige op spel 6taan, dan begrijpt men iets
beter de tactiek van dezen grijzen staats
man, die zich door dingen, die als spelden
prikken aandoen, niet laat afleiden van zijn
aandacht, die zich onafgebroken naar gincï-
sohe verten gericht moet blijven houden.
Intusschen brengt Chamberlains beleid,
hetwelk zich niet zoozeer door anti-fascisme
of juridische motiveen, dan wel door breede
imperieele overwegingen laat bei»yloeden,
het groote gevaar mede, dat het te ver zou
gaan afwijken van de inzichten der Britsche
massa. Het oordeel der schare imi
rust niet in het hoofd, doch in de streek
.van het hart, en kan onder sommige
standigheden zoozeer de practisohe politiek
gaan doordringen, dat er tot in de kringen
yan volksvertegenwoordiging en kabinet ver
schuivingen gaan plaats hebben. Het zou te
betreuren zijn, zoo het begin van toenade
ring, hetwelk thans in de wereld kan wor
den geconstateerd, door zulk een structuur
verandering der politiek weder zou worden
teniet gedaan. Immers, het blijkt met dui
delijkheid, dat Rome Londen „vinden" wil,
gelijk ook Berlijn van eenzelfden wensch
bezield lijkt, getuige de wijze, waarop het
de zaak der Oostenrijksche leeningen zich
voor argumenten toegankelijk begint te
toonen.
Een keerpunt in den huidigen toestand
zou ook kunnen worden teweeg gebracht
door de houding der Barcelona-regeering,-
welke op een vage manier met represailles
tegen de luchtaanvallen heeft gedreigd. Een
oogenblik heeft men het onwaarschijnlijke
,voor mogelijk gehouden, dat Spaansche re
publikeinen luchtraids op Italiaansche ves
tingen zouden willen ondernemen, teneinde
het leed der burgerbevolkingen op andere,
ditmaal Italiaansche, burgers te wreken.
Doch dit zal wel geen voortgang vinden. De
roode Spaansohe luchtmacht is te zwak, om
op dergelijke avonturen uitgezonden te wor
den, ondernemingen, waarvan het duidelijk
doel zou wezen, den Spaanschen oorlog tot
Europa te verbreeden. Het Fransch-Britsohe
vredesbelang heeft, zoo deze wensch al een
oogenblik bij de republikeinen mocht heb
ben bestaan, door een krachtige waarschu
wing daaraan een overhaast en ongetwijfeld
afdoend einde gemaakt.
De Spaansche burgeroorlog
VARELA'S TROEPEN MAKEN
LANGZAAM VORDERINGEN
Alicante en omgeving
gebombardeerd
Do nationalisten melden, dat de troepen
■an generaal Vare 1 a langzaam maarzekw
r. de richting van Marazanera voortrukken.
Hierbij wordt Sarrion tijdelijk met rust ge
laten, dat naar de nationalisten meenen, cp
order van de autoriteiten van Barcelona
ontruimd zal worden.
Twee maal hebben de republikeinen in de
laatste 24 uur een tegenaanval gedaan, beide
malen echter tevergeefs. 12.000 man werden
daarbij in het vuur gebracht, doch onder
aanzienlijke verliezen moesten de republi
keinen terugtrekken. In het geheel hebben
de roode troepen in de laatste weken 1500
man verloren.
Verder zuidelijk aan het Castellon-front
hebl>en de nationalisten, volgens hun eigen
berichten, belangrijke veroveringen gemaakt.
Zij hebben belangrijke stellingen in de
streek van Onda veroverd en zijn erin ge
slaagd 5500 gevangenen te bevrijden.
Saragossa meldt omtrent de orderingen
ten zuiden van Onda, dat de nationalisten
de eerste huizen van het dorp Artana bereikt
hebben aan den weg. die nabij Segorbe op
den straatweg TemelSagunto uitkomt
Tevoren is heftig gestreden, vooral ten zuid
westen van Bechi, waar de loopgraven der
republikeinen in bajonetaanvallen veroverd
werden.
Het rechtsche bombardement
Gisteren hebben volgens Havas acht Sa-
Dia-'vliegtuigen boven Alicante gevlogen en
.en honderdtal bommen uitgeworpen boven
het kamp van Rabase, dat in de nabijheid
van de stad is gelegen. Dezelfde toestellen
hebben ook de dorpen San Vicente del Ras-
peig en Villa Franqueza, die op 7 en 5 K.M.
ten Noorden van Alicante gelegen zijn, ge-
Lombardeerd. Zij hebben aanzienlijke scha
de aangericht. Jachtvliegtuigen der republi
keinen hebben de aanvallers verdreven. Het
niet bekend af er slachtoffers zijn.
Engeland brengt zijn
luchtafweer op peil
Rumoer rond een uitgelekt
defensie-geheim
Schuldige moet voor
krijgsraad verschijnen
Zomersproeten
SPRUTOL
De Japansch-Chineesche oorlog
Spanning tusschen
Berlijn en Hankau
Het vraagstuk der
Duitsche adviseurs
De terugtrekking der
Spaansche vrijwilligers
Rusland stelt kostenverdeeling voor
De vertegenwoordiger van Sovjet-Rusland
heeft in de bijeenkomst der sub-commissie
de niet-inmengingsoommissie voorge
steld:
le. De kosten van de organisatie der eva-
.cuatie van vrijwilligers en van de telling
der vrijwilligers moeten door elk der vijf
groote mogendheden voor een zesde worden
bestreden. Alle overige leden der commissie
moeten tezamen het overblijvende zesde deel
betalen.
2e. De uitgaven, verbonden aan de aan
wezigheid van vrijwilligers in de te ont
ruimen gebieden, in afwachting van hun
repratieering, moeten gedragen worden door
de Barcelona-regeering en de regeering van
Franco in evenredigheid van de aantallen
vrijwilligers, die voor de evacuatie worden
ontslagen.
3e. De kosten voor vervoer uit Spanje
moeten door alle regeeringen worden ge
dragen in evenredigheid van de aantallen
vrijwilligers van iedere nationaliteit.
Indien leden der commissie, met uitzonde
ring van de vijf groote mogendheden wei
geren eenige uitgave te dragen, is de sovjet-
regeering bereid een vijfde dezer kosten te
dragen, doch alleen in geval alle vrijwilli
gers binnen de eerstkomende vier maanden
worden geëvacueerd.
Over deze Russische voorstellen is uitvoe
rig gediscussieerd, zonder dat de vergadering
tot een besluit kon komen. Verscheiden am
bassadeurs verlieten daarop de bijeenkomst,
waar zij hun secretarissen tot het einde der
besprekingen achterlieten.
f L1.40 PER FLACON IN APOTHEKEN EN DROGISTERIJEN
De conservatieve afgevaardigde Dun
can Sandys, een schoonzoon van Win
ston Churchill, heeft dezer dagen
in het Engelsche Lagerhuis erop gewe
zen, dat hij aan den Minister van Oor
log versohillende inlichtingen had ge
vraagd over een tekort aan luchtafweer
geschut. In verband daarmee, zoo ver
klaarde hij verder, is hij bij den advo
caat-generaal ontboden, omdat hij zich
zou hebben schuldig gemaakt aan over
treding der Official Secrets Act (Wet op
de officieele geheimen) Een gevange
nisstraf van twee jaar zou tegen hem
kunnen worden uitgesproken, indien hij
weigerde zijn bron te noemen.
Weliswaar had de advocaat-generaal aan
ien afgevaardigde gezegd, dat hij niet voor
nemens was eenige actie tegen hem te onder
nemen, maar Sandys had de kwestie be
langrijk genoeg geacht, om haar in het par
lement ter sprake te brengen en de positie
der parlementsleden ten opzichte van de
Official Secrets Act nader te doen vaststel
len. Volgens Havas heeft deze zaak in de
parlementaire kringen een onmiskenbare
nervositeit opgewekt, daar een toepassing
van deze wet min of meer gevoeld wordt
als &en beperking van de vrijo uitoefening
van het mandaat. Men herinnert er aan, dat
in 1924 een actie van den advocaat-generaai
tegen een afgevaardigde den val van de
Regeering heeft meegebracht.
De bevelvoerende generaal van het Oos
telijk commando heeft generaal Ironside op
gedragen een onderzoek in te stellen naar
den zegsman, die den afgevaardigde Sanrïvs
inlichtingen over het tekort aan afweerge
schut T.ceft verstrekt en <n het Lagerhuis
heeft Chamberlain medegedeeld, dat do
regeering voorstelt een commissie van tien
leden uit alle partijen te benoemen, die de
positie van de parlementsleden tot de Offi
cial Secrets Act nader zal regelen. De pre
mier hoopte Donderdagmiddae tijd te heb
ben voor een bespreking in hot Huis.
Het doel der wet
De „wet op officieele geheimen" heeft ten
doel, in tijd van vrede en oorlog daden van
spionnage te straffen. Zij maakt strafver
volgingen mogelijk en bedreigt gevangenis
straffen tot tweè jaar, met of zonder dwang
arbeid, tegen de volgende handelingen, die
goed beschouwd, wel geen spionnage zijn,
doch die deze kunnen vergemakkelijken, nl.
weigering om. aan de politie of de gerechte
lijke autoriteiten informaties te verstrekken
betreffende een delict, vallende onder do
termen van de „wet op officieele geheimen";
bekendmaking door een functionaris of een
politicus van vertrouwelijke inlichtingen;
bekendmaking dezer inlichtingen door dien
derde aan een ander persoon.
Volgens den politieken redacteur van de
..Evening Standard" was hetgeen Sandys
iieeft medegedeeld slechts aan vijf of zes
personen bekend.
Het betreffende document bevatte zeer
geheime bijzonderheden over de vervaardi
ging van luchtafweergeschut en verdedi
gingsplannen, die van het grootste belang
zouden zijn voor een eventueelen vijand.
De persoon, die Sandys inlichtte, is in
tusschen door het ministerie van oorlog ge
ïdentificeerd en zal weldra voor den krijgs
raad verschijnen.
De uitbreiding der luchtbescherming
Intusschen heeft het nationaal-liberale
lagerhuislid M a b a n e in het lagerhuis
den minister van oorlog gevraagd, welke
de wijzigingen waren, die hij dacht aan te
brengen in de tegenwoordige luchtafweer-
organisatie.
Hore Belisha antwoordde, dat in
Juni 1938 de totale effectieven van twee
luchtafweerdivisies 43.000 man bedroegen.
De regeering is van plan, dit cijfer te ver
dubbelen.
De territoriale eenheden voor de lucht
afweer zullen op vijf divisies worden ge
bracht, onder commando van een luite
nant-generaal, die verantwoordelijk zal
zijn voor oefening, inspectie en aanwen
ding der beschikbaar gestelde credieten.
Een officier met den rang van luitenant-
generaal zal aan het ministerie van oorlog
benoemd worden en zal zich geheel aan
den belangrijken luchtafweerdienst wijden.
Deze organisatie, aldus Hore Belisha,
heeft ten doel, te bewerken, dat voort
durende aandacht wordt geschonken aan
alle aspecten en alle details van de lucht
afweer en aan dezen tak van verdediging
een statuut te verzekeren, oviereenikomend
met zijn snelle uitbreiding en zijn belang
rijkheid.
Uit Hankati wordt gemeld, dat na het
uitstel van het vertrek der Duitsche mi
litaire adviseurs het gerucht in omloop
is, dat de Chineesche regeer ing hun geen
vergunning zou geven, voor het einde
der vijandelijkheden te vertrekken.
Berlijn zou Hankau echter gedreigd
hebben met een verbreking der diploma
tieke betrekkingen, indien de Chineesche
regeering het vertrek der adviseurs zou
verhinderen.
Men kent nog niet de reden, welke op
het laatste oogenblik de Duitsche advi
seurs heeft doen blijven, doch volgens
Havas moet dit feit de reeds ernstige
spanning tusschen Berlijn en Hankau
nog hebben doen toenemen.
Volgens „United Press" is het de bedoeling
der Chineesche regeering, op 5 Juli een feest
banket ter eere van de Duitschers te geven,
waarna hun een speciale trein der regeering
ter beschikking zal worden gesteld. Twee
der officieren hadden het voornemen, Han
kau met een vliegtuig te verlaten. Twee
Chineesche gendarmes hebben hun echter
verzocht, nog tot het banket te blijven.
Chineesche gezant te Berlijn treedt af
De ambassadeur van China te Berlijn, dr.
Sjeng Tien Fong, keert vandaag uit
Zwitserland, waar hij zijn vacantie heeft
doorgebracht, te Berlijn terug. Over
maand zal hij definitief uit de Duitsche
hoofdstad vertrekke. De Duitsche autoritei
ten zijn reeds in kennis gesteld van zijn af
treden. Zijn opvolger, de Chineesche onder
minister van buitenlandsche zaken, Sjen Kai,
wordt niet direct te Berlijn verwacht.
Deze belangrijke wijziging in de Chinee
sche diplomatieke vertegenwoordiging te
Berlijn valt samen met de terugroeping
den Duitschen ambassadeur in China, dr.
Trautmann.
In Chineesche kringen geeft men meer
en meer toe, dat het Derde Rijk, dat langen
tijd heeft geprobeerd zijn handels- en
litieke belangen in China in overeenstem
ming te brengen met zijn anti-bolsjewisti
sche politiek, welke Duitschland met Japan
verbindt, thans met zijn sympathie sterk over
helt naar Japan.
Ten aanzien van de Duitsche militaire
missie in China verklaren Chineesche krin
gen te Berlijn, dat deze Duitsche adviseurs
door de Chineesche centrale regeering
ren aangeworven op de basis van individu-
eele overeenkomsten, zoodat een collectieve
terugroeping moet worden uitgelegd als een
onvriendelijke daad tegenover China.
De zoon van Tsjang Kai Sjek, die in
Duitschland zijn militaire studies voltooit,
werd niet teruggeroepen.
Chineezen stoken dijken door
Resten der Chineesche troepen hebben de
dijken doorgestoken van het Groote Kanaal
bij Tsjan-Kwan-Pa, op ongeveer 25 K.M.
ten Zuiden van Kao-Joe, op 27 Juni j.lJ
met het doel de Japansche zuiveringscam
pagne te vertragen. De resten der Chinee
sche troepen onder bevel van de generaals
Joe-Soe-Tsjoeng en Soen-Lien-Tsjoeng trek
ken samen nabij Hwai-Jin in het noorden
van de provincie Kiangsoe. Een deel hun
ner echter is erin geslaagd, zuidwaarts op
te trekken en de dijken van het Groote
Kanaal te vernielen.
Gratie voor een
Joodschen terrorist
Heel Palestina verkeert in opwinding
Heel Palestina verkeert in opwinding over
de vraag of een Joodsche terrorist, genaamd
Selomoh Ben Joseph, die onlangs ter dood
erd veroordeeld, inderdaad zal worden op
gehangen. De opperrabijn van Jeruzalem
heeft gebeden en vasten uitgeschreven, en
massa's Joden hebben gratie-verzoeken aan,
clen hoogen commissaris van Palestina ge-
Hct betreft hier een 18-jarigen Jood, die
door de militaire rechtbank te Haifa ter
dood veroordeeld is, omdat hij op een Ara
bische autobus geschoten heeft en in het
bezit was van twee pistolen en vijf bommen.
De ter dood veroordeelde was gevonnist
tezamen met den 17-jarigen Abraham Ahecn,
die eveneens ter dood veroordeeld werd.
doch wiens straf in levenslange gevangenis
straf veranderd is
De derde, die hierbij betrokken was, Sha
lom Zurabin, bleek een psychopaath te z;jn
Alle drie waren zij lid van een revisionisti
sche jeugdorganisatie..
In het geheele land heerscht opgewonden
heid. Er zijn circulaires verspreid, waarin
de bevolking wordt opgeroepen tot demon
straties, welke, indien zij plaats vinden,
licht kunnen leiden tot botsingen met de
autoriteiten.
De onrust onder de
Oostenrijksche nazi's
Er zijn 100 S.A.-mannen in arrest
I-lavas verneemt uit gezaghebbende Ween-
sche bron, dat aldaar een honderdtal man
nen zich in arrest bevindt. Zij werden ge-
arresteerd, niet om dingen van politieken
aard, doch daar zij delicten zouden hebben
gepleegd tijdens het tot stand komen van
den Anschluss. Vermoedelijk hebben zrj zich
derhalve schuldig gemaakt aan misdraging
t.o.v. Joden en politieke tegenstanders.
Gezaghebbende kringen verklaren, dat
deze arrestaties aanleiding hebben gegeven
tot zekere in het buitenland verspreide ge
ruohten over spanning, welke in den boe
zem der partij zou bestaan en over een be
weerde revolte in de S.A.
Te Weenen is het op het oogenblik vol
komen kalm.
Wat Schuschnigg betreft, beweert men
nog steeds, dat bij zich te Weenen „in hech
tenis bevindt om hem te onttrekken aan be
toogingen van de zijde der bevolking".
Terechtgesteld
JERUZALEM, 29 Juni. Vanochtend te acht
ïr is te Acre de jeugdige Joodsche terrorist
Selomoh Ben Joseph met den strop terecht-
CIANO EN PERTH CONFEREEREN
Graaf Ciano heeft een langdurig onder
houd gehad met Lord Perth, den Britschen
ambassadeur te Rome.
Men meent te weten, dat dlit onderhoud in
het bijzonder betrekking heeft gehad op de
Spaansche kwestie, in het bijzonder ten aan
zien van de terugtrekking van vrijwilligers
HET LUIXSCHE GIFMOORDEN-PROCES
Bij die hervatting der zitting heeft het hof
besloten, &ls getuigen te hooren Prof. Heger
Gilbert, een mediicus, dlie te Brussel als des
kundige in roohtszaken optreedt, benevens
Dr Heymans, professor in de pharmacologic
de Gerutsohe universiteit Overigens i»
het hof niet van meening, dat er aanleiding
bestaat de andere door de verdediging ge-
>emde deskundigen op te roepen.
Vervolgens werden getuigen gehoord.
Thans moeten nog een zestigtal getuigen
verklaringen komen afleggen.
Voor Donderdagmorgen zal het hof geen
zitting meer houdlen.
UIT OOST- EN WEST-
INDIE
De olifant houdt niet
van telefoon
Onlangs is gemeld, dat de Telefoondienst
van Tandjoeniglcarang (Sumatra) momen
teel druk bezig is met den aanleg van een
28 K.M. lange landlijn tusschen Kalianda
en de strandkampong Ketapang, het begin
punt der onderzeesche kabels naar Batavia.
Het werk schiet heel aardig op, doch in de
afgeloopen week kwam een kink in den
kabel. Ongeveer 3 K.M. voor Ketapang
waren verscheidene reeds opgerichte ijzeren
masten, w&artusschen dikke koperen draden
waren gespannen, niet meer te bespeuren;
ze waren spoorloos verdwenen, zoo lezen wij
in het Bat. Nwsbl. Naar het feit te oor-
deelen, dat in de onmiddellijke nabijheid
van de verloren masten en koperen draden
versche sporen van olifanten te vinden
waren, is men er van overtuigd, diat de dik
huiden hier de schuldige gasten zijn ge
weest. Al spelende sleurden zij de masten
mee in de oerbosschen.
KARTEERING VAN CELEBES
"Wij lezen in het A. I. D.:
Wij meldden reeds dat de K.N.I.L.M. van
de Indische Regeering een karteeringsop-
dracht gekregen heeft ten behoeve vai
kolonisatieplannen op Celebes. Ten Noorden
van de Golf van Boni zal een gebied van
2-34.000 H.A. in kaart gebracht moeten wor
den In verband hiermede zal in de nabijheid
van Mazemba een vliegveld worden aange
legd. Een der foto-vliegtuigen van de K.N.I.
L.M. zal voor deze opdracht in gereedheid
worden gebracht. Een vliegtuigbestuurder,
een navigator, een laborant en eenig Indisch!
personeel zullen aan de expeditie deelnemen.
Den len Augustus zal met de uitvoering
van de opdracht worden begonnen. Men ver*
wacht tegen het einde van het jaar met dei
kartering gereed te zijn.
Een afschuwelijke kindermoord
In de aesa Tjleboeng, district Kalitidoe,
regentschap Boedjonogoro, heeft een afschu*
welijke kindermoord de gemoederen in op*
schudding gebracht, meldt de „Lnd. Crt."
Een tani begon na een ziekte van eenige
dagen eenigszins vreemd te doen. Hij woonde
bij zijn ouders in en had nog twee broers en'
een zuster Deze laatsten waren echter nog
kinderen. Ook woonden er nog twee ooms
in het huis.
Op een avond werd de nauwelijks van!
zijn ziekte herstelde krankzinnig en viel'
zijn moeder aan. Een vreesolijk dramaj
speelde zich toen af.
De vrouw werd bevrijd door de ooms, die
evenwel niet opgewassen waren tegen de
kracht van den waanzinnige. Zoowel do
ouae vader als de moeder en de beide ooms
werden na een hevig gevecht het huis uit
geduwd, waarop de gek de deur sloot, zoodat;
'3 drie kinderen zich in het huis bevonden.
Onmiddellijk ging men hulp halen, doclj
aangezien het huis vrij afgelegen lag, duurde
het geruimen tijd voor het desa-bestuur teq
plaatse was.
De krankzinnige was inmiddels ontvlucht
en in het huis vond men de lijkjes van de
kinderen, die op vreeselijke wijze om het
leven waren gebracht.
Aanvankelijk kon men geen spoor van:
den vluchteling vinden, doch tenslotte werd
hij gevat en naar het ziekenhuis te Boedjo*l
nogoro overgebracht.
Whisky Soda
Car am ell a
Van Lonk a
te Breda
GEMENGD NIEUWS
Auto botst tegen locaaltrein
Inzittende dame breekt beide beenen
Gistermiddag ruim kwart over drie iS
een auto, bestuurd door jhr. v. Suchtelen
van de Haere uit O d o o r n en waarin mede
gezeten was mevrouw baronesse BentincK
tot Buckhorst uit Beerse, bij het passeeren
van den onbewaakten spoorwegovergang, I
welke zich op het landgoed van baron Ben-*
tmek bevindt, gegrepen door den locaal
trein, welke om 15.17 uur uit Ommen naaf,
Coevorden was vertrokken. De trein was
reeds op vollen gang en kwam tweehon*
öerd meter verder tot stilstand.
De wagen werd ongeveer vijftien meter,
meegesleurd en totaal vernield. De bestuur*
der kwam, behoudens enkele lichte ont-i
vellingen met den schrik vrij; de damQ j
werd evenwel ernstig gewond en brak
beide beenen. Nadat dokter WildervancK
de Blécourt uit Ommen de eerste hulpi
had verleend, is zij in ernstigen toestand
naar het ziekenhuis te Zwolle vervoerd.
De locomotief derailleerde bij de botsing,
waardoor het treinverkeer op deze lijn,
welke enkel spoor heeft, eenige uren vol*
komen was gestremd. Een opruimin^s*
ploeg slaagde er tegen vijf uur in de ma*
chine weer in de rails te brengen. De rei*
zigers moesten in den trein blijven, aan*
gezien er geen andere communicatie was*
De auto schijnt op den overweg, die ge*
vormd wordt door een gewoon zandpad, te'
zijn blijven steken door het afslaan vaal
den motor.
(15
Doch toen hij 't kamertje binnentrad zag hij Stijn nog zitten
op haar gewone plaats. Als een verlegen jongen ging hij door
't vertrekje. Hij nam zijn pijp van de kachelbuis, klopte ze
leeg in den kolenbak, frommelde een oud krantje in veel
vouwtjes om 't in het overvolle hangertje te stoppen, 't Scheen
dat z'n hoofd jeukte, want er werd met nadruk gekrabd en
onderwijl gluurde hij naar Stijn.
Haar gezicht stond alsof er niets was gebeurd. De wekker
tikte gedempt uit de bedstee, traag gipg de slinger van de
klok. Van buiten was enkel 't zacht suizend geluid van wind
door de vensterhartjes, 't Was angstig. Stijn kuchte, maar er
volgde nog geen woord.
Toen begon Gijs zich uit te kleeden. 't Was bij tienen,
anders was om dezen tijd alles reeds in de rust.
Ach, er waren genoeg kleinigheden geweest in de jaren
van hun huwelijk, belachelijke misverstanden, die als vanzelf
oplosten. Een enkele keer was 't voorgekomen, dat er een
hard woord was gevallen, vooral wanneer de zorgen voor 't
gezin zelfs Gijs begonnen te verontrusten, nooit wanneer hij
doodmoe 's avonds thuis kwam, en hij eten vond, lekker of
Jiietj dat kwam er voor hem minder op aan, als 't maar veel
was. In tijden van zorg kon Gijs korzelig worden. Hij werkte,
zwoegde dagen lang door 't land zijn lange taak van tien,
twaalf uren, legde kilometers af achter de ploeg of de zeis, dat
gaf niets, maar de zorg, de kopzorg knauwde den sterke tot
een lastig mensch, die vitterig werd.
Doch met 't verhelderen van 't uitzicht kwam de gemakke
lijkheid weer terug.
Maar zooals nu, was 't nog nooit geweest.
Eigenlijk, hij had 't in zichzelf bekend, was 't een uiting
van zijn gekrenkte hoogmoed. Straks op den dorschvloer,
tegenover Jan Donkerstal had hij gestaan als een advocaat,
maar zijn pleidooi was onecht geweest. Hij had zichzelf opge
hemeld, en de waarheid verzwegen. Hij had gekletst, hij eerst
en vandaar die narigheid met den baas. En dat hij nu Stijn
beschuldigde was 't gevolg van de angst, die hij had uitge
staan voor den boer. Hij zat mét zijn heele leven vergroeid
aan den Elzenberm. En waarom toch? Kon hij ergens anders
geen werk krijgen? Och, Gijs Streef was er zoo een, dien
men moet laten waar ze zijn, Een van die menschen, die zich
hechten, zelfs als ze miskend worden. Ze zijn als een goed
gewortelde boom, ze dragen 't beste hun vruchten als ze
blijven waar ze zijn.
Er was die avond in de bedstee geen woord gewisseld.
Toen de lamp uit was en Stijn stommelend haar plekje naast
Gijs innam was er een drukkend zwijgen geweest.
Doch enkele dagen daarna, toen haar man ver af in den
polder een karwei had, trok Stijn er op uit. Hoe dichter ze
bij de deur van de boerderij kwam hoe meer lust ze kreeg om
een andere boodschap te verzinnen. Zelfs nog toen ze al op
de geut stond en aan de meid gevraagd had of ze eens „efkes
mer" Tonia mocht spreken, was haar moed zoo erg geslonken,
.dat ze stond te beven op haar beenen.
't Was me ook nog al iets. Tonia zoo maar in d'r gezicht
gaan vragen, wat ze tegen haar had.
Terwijl ze wachtte voelde ze zich oud geworden. De tien
jaren, dat ze getrouwd was, van hier uit, uit deze bekende
omgeving, waren zelfs voor 'n „pront" wijf als Stijn, geweest
de tijden, waarin haar „jonkheid" was vergaan en de zorgen
haar hadden gemaakt tot een arbeidersvrouw, netjes, maar
arm, arm als de mieren. Ook was er iets van de zucht om
altijd gaaf voor den dag te komen, verminderd. In uiterlijk en
manieren begon ze, onbewust, maar onvermijdelijk, zich aan
te passen aan 't leven van haar met minder weerstand toege
ruste zusters.
Op de „geut" rook 't zurig naar karnemelk. Een dikke kat
sloop onhoorbaar door de even-aanstaande deur naar binnen,
streek langs haar kousen met een zacht gesnor, 't Was mis
schien 't eenige wezen hier in huis, dat aanhankelijkheid
kende.
De meid kwam met een spottende uitdrukking op haar ge
zicht terug.
„De vrouw zegt det ge mer is efkes mot komme".
En Stijn ging. Ze wist waar ze Tonia vinden kon. 't Oude
vrouwtje zat in haar leuningstoel, 't Leek, of ze geslapen
had. Haar muilevoeten stonden op een warme stoof. Van
onder haar muts keek ze de bezoekster even aan. Even
slechts, dan wendde ze haar hoofd weer iets om en keek
langs Stijn heen. Een korte groet van weerskanten. Beide
vrouwen voelden, dat dit oogenblik belangrijk kon worden.
Stijn ging zitten, hoewel de vrouw haar zelfs met geen
beweging uitnoodigde.
Toen was er even 'n angstige, spannende stilte. De bleeke
najaarszon stond half in het vertrek. Buiten was er achter de
hof de boomgaard met de gehavende bladertooi der boomen.
De lucht was flets-blauw als van een goedige toegift.
„Ik zij gekomme om oe is wet te vraoge, vrouw".
Tonia bewoog zich niet, keek star naar de bril, die ze irr
haar handen hield; magere, paarsgevlekte, oude handen.
Stijn zag haar van opzij. Wat was dat moeilijk. Wat wad
ze begonnen! Vroeger, toen ze hier nog diende, had ze meer-*
malen wat moeten vragen om een halven dag naar huis te
mogen of om de een of andere gunst, die niet bij haar huur
bepaald was, doch nooit was 't zoo zwaar geweest als nu.
„D'r is iets gebeurd tusschen Gijsse en Janne", begon ze;
aarzelend, „en daor he 'k veul last van gehad en nogen,
nou dink ik det er gekletst is over mijn tegen oewent ik
weet nie, zoo waor es ik hier zit, det ik iets gezeed heb
Ze zweeg even. Als dat zoo door moest gaan! Ze had ge*
dacht, dat Tonia giftig als altijd zou uitvallen en gaan ver
wijten, maar onbeweeglijk zat 't vrouwtje en haar bloedlooze!
lippen waren tot een smalle streep op elkaar geklemd.
Stijn begon 't zweet uit te breken. Haar lippen beefden vapj
zenuwachtigheid. Zei ze nou maar wat terug, 't menschje.l
't zielig wezentje daar voor haar. En een groot medelijden'
kwam er over Stijn. Ze wist alles van haar leven, van haar
verdriet. Ze kende haar moeiten hier op den Elzenberm.
„En nou wou ik is vraoge van wies ofde gij det geheurd
had", probeerde Stijn verder te gaan, maar er was een zach*
tere klank in haar stem dan zoo even.
Maar nog was er in de andere geen beweging, 't Was of
ze alles gelaten langs zich heen liet gaan. En 't vertrek begon!
te suizen om Stijn. Ze voelde zich een schamele vrouw in de
kamer van de boerin. Was er dan toch in Tonia een andere
geest dan in de arbeidersvrouw tegenover haar? Was dat nog
de overgeërfde trots, de boerentrots, die yan voor eeuwen in
den polder was ontzien? Wordt vervolgdi
