Iliruurr CnJtsrtjr (üournnt
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
„GRAND GALA"
Abonnementsprijs:
Per kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agentschap gevestigd is 2.35
Franco per post 2.35 portokosten
Per week0.18
Voor het Buitenland bij wekelijksche
zending4.50
Bij dagelijksche zending5.50
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7 '/j ct.
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 38936
NO. 6387 ZATERDAG 7 MEI 1938 19e Jaargang
aöberteittieprijjttt:
Van I tot 5 regels 1.17*/»
Elke regel meer 0.22
Ingezonden Mededeelingen
van 1—5 regels 2.30
Elke regel meer 0.45
Voor het bevragen aan 't bureau
wordt berekend0.10
wyn-i
Bood ts 21
Alida,,
VERSCHOLEN, KLAKKELOOS VERWIJT
Sommige schrijvers verstaan de kunst
om in een beschouwing, welke bijna al-
gemeene instemming vindt een verscholen
hatelijkheid te zeggen aan het adres van
anderen. Tot hen schijnen we ook te
moeten rekenen den redacteur van de
Nieuwe Rott. Crt., die onder het
hoofd „De Toestand" dagelijks
redeneerd overzicht van buitenlandsche
aangelegenheden geeft.
Zoo'n hatelijkheid troffen we aan in
het nummer van 28 April 1.1., waarin de
schrijver zijn gerechtvaardigde critiek
oefent op de anti-Joodsche maatregelen
in Duitschland. In dat artikel kan men
o.a. lezen:
„Men stootte de Joden vroeger uit de
officiers- en ambtenaarsbetrekkingen,
gelijk dit eertijds ook met de roomsch-
katholieken in ons land geschiedde door
hun tegenwoordige coalitie-genooten, de
niet-humanistische, orthodoxe protestant-
sche volksgenooten".
Blijkbaar doelt de schrijver op de heer-
schende positie welke de „Christelijk
Gereformeerde Kerk'zooals Groen van
Prinsterer zich uitdrukt, in de dagen van
de stadhouders innam.
De ambten in staten en steden waren
toen gereserveerd voor de Hervormde
volksgroep; de Roomsch-kat)holieken
werden nauwelijks geduld, maar voor
overheidsambten en betrekkingen kwa
men zij niet in aanmerking.
Zoo luidt de beschuldiging en een
kern, beter nog een symptoom van waar
heid ligt er zeker in. Doch wie dat zegt,
mag niet uit het oog verliezen, dat
het toentertijd in overeenstemming was
met de gangbare opinie: alle vorsten
meenden, dat godsdienstvrijheid onge
oorloofd was en dat de burgerij zich
daarnaar had te gedragen. Ook Filips II
achtte zich gerechtigd en verplicht een
godsdienstoefening, welke hij afkeurdi
te beletten. „Zelfs voor gematigd
Roomschgezinden als Viglius was cons-
cientievrijheid ook binnenshuis een af
schuwelijke maatregel, uitloopende op
ongodisterij".
Zoo stond men dus tegenover elkaar:
de Hervormden begeerden god
vrijheid en de Koning kon deze niet
geven.
En toch, ondanks tijdgeest en herin
nering aan bloedige vervolging, welke
men zelf had ondervonden, ondanks al
les vond men hier een verdraagzaamheid
als nergens ter wereld. Algemeen is be
kend het mag juist in deze dagen wel
eens worden gezegd dat de Joden
bijna overal verguisd en mishandeld,
hier schuilplaats en bescherming vonden,
zoowel Duitsche als Portugeesche Joden
werden hier toegelaten en begunstigd
Zeker, er waren handelsbelangen bij in
het spel (de Levantsche handel vestigde
zich in Amsterdam), maar ook lieten zich
Evangelische factoren gelden: zij waren
„beminden om der vaderen wil".
Lutherschen en Doopsgezinden werden
met achting behandeld; tegenover Re
monstranten werden eerst scherpe maat
regelen genomen, doch al spoedig dacht
niemand er meer aan, ondanks de ver
bittering der partijen. En zelfs de
Roomschgezinden hadden in Nederland
reden tot dankbaarheid. Terwijl in Room-
sche landen de bloedige vervolging door
ging en zij hier hoe kan het anders
door velen verdacht werden van te heu
len met de vijanden, werd hun steeds
meer godsdienstvrijheid toegestaan. Met
matiging en zachtheid was de Overheid
gedachtig' aan het voorschrift der kerk
„om te weeren en uit te roeijen alle af
goderij en valsche godsdienst".
In dit alles was de geest van Prins
Willem. Hij werd om zijn verdraagzaam
heid door vele Hervormden verdacht,
maar zijn ideaal was en bleef om van
Nederland het klassieke land der gods
dienstvrijheid te maken en dat is hem
gelukt. Woeste strijders als Lumey
mochten een welbehagen hebben in het
martelen van monniken en vrouwen;
toen de pater van St. Aecht, Musius, in
handen van Lumey gevallen was, haast
te de Prins zich om diens leven te redden,
doch te vergeefs, het was te laat; daarna
bestrafte hij Lumey voor zijn wreedheid
en hij wist althans te' verhoeden, dat de
medegevangenen van den pater, een neef
en een adellijke non als slachtoffer
vielen.
Hoe groot de vrijheid der Roomschen
was blijkt wel uit wat Fruin verhaalt
over de bekeeringstochten van den apos-
tolischen vikaris Vosmeer, die reeds in
1592 in de Nederlanden kwam. En de
zelfde geschiedschrijver herinnert er aan,
dat scherpe plakkaten vaak werden uit
gevaardigd om aan de onverdraagzaam
heid van een deel des volks te voldoen,
doch dat ze meestal onuitgevoerd bleven,
omdat zij, die met de uitvoering waren
belast, daarvoor te verdraagzaam waren.
Zeker, de Roomsoh-Katholieken heb
ben hun martelaren van Gorkum en zij
weten, wat vervolging beteekent, maar
wat zij in de Nederlandsche republiek te
verduren hadden is zeer licht vergeleken
bij de geloofsvervolging welke tegen de
Hervormden hier en in 't algemeei
andere landen woedde.
Het is niet voor tegenspraak vatbaar,
dat het gemeenebest der republiek
geboren is door de moed en volharding
der Calvinistische Evangeliebelijders;
maar de Prins zelf had hun voorgehou
den: „De Roomschen zijn geen heidenen;
wij staan tot hen als Juda tot Israël. De
Kerk wordt niet met wapens gesticht; de
Waarheid niet voortgezet door lichame
lijk geweld". Daarom ook werd al wat
naar inquisitie zweemt uit Nederland
verbannen.
Bij de Unie van Utrecht was bepaald:
„Ieder particulier zal in zijn Religie vrij
mogen blijven, men zal niemand ter oor
zaak van de Religie mogen achterhalen
of onderzoeken".
Is het oorbaar, zoo vragen wij op
grond van het bovenstaande, in een klas
siek land der vrijheid als het onze, de or
thodoxe protestanten te verwijten, dat de
Calvinisten omstreeks 1600 niet het ide
aal bereikt hebben en door de tijdsom
standigheden ook niet konden bereiken,
dat hun groote leiders voor oogen stond?
Maar vooral ook dit: hebben de gees
telijke nazaten van de humanisten en re
monstranten het recht zulke verwijten te
doen?
Aan die vraag moeten we nog een
tikel besteden.
De doop
van Prinses Juliana
Op 5 Juni 1909 in de Willemskerk
te Den Haag
Nu a.s. Donderdag Prinses Beatrix
het sacrament van den H. Doop zal
ontvangen, gaan onwillekeurig veler
gedachten terug naar Zaterdag den
5en Juni van het jaar 1909, toen haar
moeder in de Willemskerk ten doop
werd gehouden.
Het kerkgebouw was slechts sober ver
sierd; overeenkomstig den wensch van H.M.
de Koningin was volstaan met een eenvou
dige, rustig-mooie decoratie van enkel groen
Rondom den preekstoel waren hooge pal
men gegroepeerd. Er voor was een deel der
banken weggenomen. De vrijgekomen ruim
te was belegd met een donkerrood tapijt.
Tegenover den kansel waren voor de
Koninklijke familie elf groen-fluweelen
leuningstoelen geplaatst. Een weinig ter
zijde van den preekstoel stond er nog een,
welke ten gebruike was van de Hofdalme,
die het jeugdige vorstenkind op den schoot
zou houden.
Het kerkgebouw was geheel gevuld met
genoodigden.
Even half twee, een kwartier na haar
ouders, werd Prinses Juliana ter kerke ge
reden. Ook toen werd gebruik gemaakt van
„de gouden koets", getrokken door zes
paarden. Onder het gelui der klokken en
het gejuich en gewuif van de schare, welke
zich in dichte rijen langs den weg had op
gesteld, maakte het Koningskind haar eer
sten tocht door de stad.
Dr. J. H. Gerretsen, de hofprediker,
leidde den dienst. Nadat hij zijn „vooraf
spraak" beëindigd had, werd Prinses Juli
ana binnengedragen door de grootmees
teres. Twee achter haar gaagide kamerhee-
ren hielden, over haar schouders heen, do
DE „ALGEMEENE FRIESCHE"
te LEEUWARDEN
Is de grootste ONDERLINGE LEVENS. 39
ÏS VERZEKERING-MAATSCHAPPIJ M
Nederland Verzekerd kapitaal) .T
RUIM 294 MILLIOEN GULDEN
Het doopvont
slippen van het doorzichtige doopkleed.
Alle aanwezigen hadden zich van hun zit
plaatsen verheven.
Nadat allen weer gezeten waren, las de
prediker het doopformulier. De Koninklijke
Ouders hoorden staande de gebruikelijke
vragen aan. Na het antwoord legde de
grootmeesteres de Prinses in de armen van
Haar moeder. s
Plechtige spanning vervulde allen,
toen H.M. Z.K.H. de Prins aan haar
zijde naar het doopvont schreed en
Dr. Gerretsen de woorden sprak:
„Juliana Louise Emma Marie Wil-
helmina, ik doop U in den Naam des
Vaders, en des Zoons, en des Heiligen
Geestes'"
Na den doop werd de zegenbede uit
Psalm 134 3 toegezongen.
Toen boog de gelukkige moeder zich
over haar kindje heen, kuste het op
het voorhoofd en hield het vervolgens
den Prins toe, die eveneens zijn doch
tertje een kusje gaf.
Beiden keerden daarop naar hun plaat-
*sen terug, de Koningin met de Prinses in
de armen. Tot aan 't einde van den dienst
hield ze haar op den schoot.
Met het zingen van den lofpsalm, Psalm
105: 24, en het uitspreken van den zegen
werd de doopplechtigheid besloten.
De grootmeesteres nam daarna de Prin
ses weer over. Te drie uur keerden beiden
ten Paleize terug.
Voor een der ramen verscheen de Konin
gin, de Prinses op den arm. Zij liet de
kleine een wuivende beweging met haar
handje maken. Met kracht drong toen de
massa, welke zich voor het Paleis verza
meld had. naar voren en spontaan weer
klonk een geestdriftig Wilhelmus.
Door den kerkeraad der Ned. Herv. Ge
meente werd de Prinses op haar doopdag
een fraai kerkboek aangeboden, gebonden
in ivoorkleurig leer, een gekroonde J in
lauwertak van gedreven goud op den band
en op het gouden slot den doopdatum.
Nog denzelfden middag ontving de voor
zitter van den Kerkeraad een telegram van
de Koningin, waarin zij bedankte „voor
het fraaie kerkboek, dat aan haar dochter
was geschonken op dezen merkwaardigen
dag. „Ik geef U de verzekering, dat zij dit
geschenk, haar aangeboden door den Ker
keraad der gemeente, waartoe zij het voor
recht heeft te bchooren, steeds in hooge
eere zal houden", aldus de slotwoorden van
het telegram.
Enkele dagen later vertrok 't Koninklijk
Gezin naar Het Loo.
Ter gelegenheid van het vijftig-jarig bestaan van 't Concertgebouw te Amsterdam
werd Mahlers achtste symphonie uitgevoerd docr het Concertgebouw-orkest, onder
leiding van prof. dr Willem Mengelberg. Tijdens het Volkslied, van links naar
rechts: mevr. G. H. de Marez Oyens. burgemeester dr W. de Vlugt. mons. A. de
Pury (Zwitsersche gezantmevr. Heineken. Minister prof. dr J. R. Slotemaker de
Bruine, de vertegenwoordiger van H. M. de Koningin, de kamerheer in buitenge
wonen dienst jhr mr dr W. E. Röell. dr H. P. Heinekenvoorzitter van, het be
stuur van het Cert^rtrr^hmtw',
De derde Rotterdammer-marsch
Goed nieuws voor onze militairen!
T7\E DERDE ROTTER-
U DAMMER-MARSCH is
inaantocht en we beginnen
onze mededeelingen met goed
nieuws.voor onze militairen:
Z.Exc. Luit.-Generaal J. J. G.
Baron van Voorst tot Voorst,
Commandant van het Veld
leger, heeft aan 't organisatie
comité bericht, zitting te willen
nemen in het voor den derden
marsch gevormde Eere-Comité
en bovendien een zilveren me
daille beschikbaar te zullen
stellen, welke bestemd zal
worden voor het best mar-
cheerende militaire detache
ment
Met groote voldoening maken
wij hiervan melding.
Ook andere militaire autori
teiten hun namen hopen wij nog te vermelden wanneer het Comité
geheel compleet is hebben reeds hun instemming betuigd met het
doel, op dezen Nationalen Wandelmarsch het contact tusschen weer
macht en burgerij te bevorderen en de paraatheid der deelnemers te
verhoogen.
Het spreekt vanzelf, dat onze militaire deelnemers deze mededeelingen
met vreugde zullen ontvangen.
Het is voor hen een reden te meer om zich duchtig voor den Derden
Rotterdammer-Marsch voor te bereiden.
Gouden jubileum
Concertgebouw
Gala-feest-concert met
Mahlers achtste symphonie
Onderscheiding voor
Louis Zimmermann
Gisteravond is te Amsterdam op groot
sche wijze herdacht het vijftigjarig bestaan
van het Concertgebouw, een nationale ge
beurtenis voor bet muziek- en cultuurleven
van ons geheele land.
Het galafeestconcert, tijdens hetwelk
Mahlers achtste symphonie een brilliante
vertolking kreeg, werd bijgewoond door een
groot aantal genooaigden en eeregasten.
Onder de aanwezigen bevonden zich o.m.
Jhr Mr Dr W. F. Röell, kamerheer in buiten
gewonen dienst van H.M. de Koningin en
haar dame du palais Baronesse van Ha-
rinxma thoe Slooten, voorts de Ministers
Mr. J. A. de Wilde. Prof. dr. J. R. Slotemaker
de Bruine en Mr. C. J. M. F. Go6eling, de
aissariasen der Koningin in de provin
cies Gelderland. Limburg, Utrecht en Zuid-
Hollano, resp. Mr S. Baron van Heemstra.
Mr Dr W. G. A. van Sonsbeek, Jhr. Mr Dr
L H. N. Bosch Ridder van Rosenthal en Jhr
Mr Dr H. A. van Karnebcok, de Burgemees
ter van Amsterdam Dr W. de Vlugt en de
Burgemeester van Den Haag. Mr S. J. R. de
Monchy en vele anderen. Ook de weduwe
van dein componist Mnvi A M. Mahler was
onder de aanwezigen
Bij den aanvang \:i;i het gala-feestcon-
cert zette het orkest i. Wilhelmus in. dat
door allen werd mbi - zongen.
Vervolgens luisti-rde de volle zaal naar
de twee deel en van Mahlers achtste sym-
phonöe, welke op onvergetelijke wijze werd
uitgevoerd. Een ovatie viel den dirigent na
afloop en aan alle medewerkenden ten deel.
Na afloop van het concert verzamel
den de genoodigden en eeregasten zich
in de kleine, z.g. Julianafoyer, waar
Jhir Mr Dr W. F. Röell het woord
richtte tot den grijzen concertmeester"
van het concertg-ebpuw-prkest, den heer
Louis Zimmermann, en hem
mededeelde, dat als blijk van waardee-
ring voor rijn toegewijde kunst het
H.M. de Koningin had behaagd hem de
zilveren medaille voor Kunsten en We
tenschappen, verbonden aan de huis-,
orde te verleenen.
De aanwezigen verdrongen zich om den
gelukkigen concertmeester om hem en mevr.
Zimmermann met deze hooge onderschei
ding geluk te wenschen.
Vervolgens begaven de genoodigden zach
naar het Stedelijk Museum, waar om half
elf door Minister Slotemaker de Bruine de
opening geschiedde van de jubileum-herden
kings tentoonstelling „Gedenckclanck'i Deze
expositie laat zien den invloed der muziek
door de eeuwen heen op de beeldende kunst
in ons land, en de ontwikkeling van het
muziekleven in Nederland, terwijl tevens de
grootmeesters der toonkunst vertegenwoor
digd rijn door portretten, schilderijen, repre
sentafcieve manuscripten of andere curiosa.
DOOR TRAILER GEGREPEN
Gistermiddag omstreeks half twee is het
achtjarig zoontje van den landbouwer Len-
sen uit Rolde, toen hij plotseling per
rijwiel den weg overstak, door een trailer
van den expediteur G. de Lange uit Zuid-
Barge srgrepen en op slag gedood.
't Dreigend Visscherijconflict
Besprekingen op het doode punt
Gisteren heeft blijkens een ons toege
zonden communiqué, de rijksbemidde
laar met partijen inzake het dreigend
conflict in het haringvisschersbedrijf ten
tweede male geconfereerd.
De rijksbemiddelaar heeft geconstateerd,
dat de reeders èn bij herhaling èn met den
meest mogelijken nadruk hebben verzekerd,
dat zij niet ere id zijn verder te gaan dan
den termijn van het binnenliggen bij het vis-
schen met meer dan 80 netten te verlengen
tot 60 uur, en het aandeel van den matroos
bij de versche haringvisscherij tot V\ pet.
meer te verhoogen. De toestand der bedrij
ven en de verwachti-gen voor de toekomst,
laten naar hun meening niet toe verder te
gaan.
Stijgen omzet en opbrengst van haring,
dan ontvangen de arbeiders daarvan hun aan
deel, omdat het loon voor een groot deel is
een percentage van de opbrengst.
De rijksbemiddelaar heeft den reeders in
overweging gegeven aan het binnenliggen ge
durende 60 uur toe te voegen, dat „in de ge
vallen, waarin de bemanning dat wenscht, 36
uur onafgebroken rust zal worden gegeven,
behalve bij binnenkomen op Vrijdag na 18
uur en Zaterdag".
Aan het einde van de besprekingen heeft
de rijksbemiddelaar aan de arbeiders in over
weging gegeven als het eenigszins mogelijk
is op deze voorwaarden te monsteren.
Wij kunnen hieraan nog toevoegen, dat na
afloop dezer besprekingen de hoofdbesturen
der werknemersorganisaties gisteravond
uren achtereen vergaderden. Mededeelingen
kon men ons echter niet verstrekken.
Nederlander gearresteerd
Door de Gestapo te München
Te Münster is door de Duitsche Gesta
po een 29-jarige Nederlander, uit Rotterdam
afkomstig, zekere H. A. Tiben, gearresteerd.
De reden waarom, is onbekend, doch schijnt
verband te houden met spionnogediensten,
welke hij zou hebben verricht.
De echtgenoote van den heer Tiben heeft
ia den Nederlandschen consul pogingen
-da'an om zijn invrijheidsstelling te verkrij
gen, doch dit is niet gelukt. Zij heeft rich
thans tot den Minister van Buitenlandsche
Zaken gewend, in de hoop dat dit meer
resultaat zal afwerpen.
De Duitsche autoriteiten hebben gewei
gerd mede te deelen, waarom Tiben wordt
vastgehouden. De heer T. woonde sinds
1929 in ons land en is in Duitschland Riit
Nederlandsche ouders geboren.
GOUDEN JUBILEUM
GEREF. JONGELINGSBOND
Programma verschenen
Heden verscheen het programma voor het
o0-iarig jubileum van den Ned. Bond van
Jongelingsvereenigingen op Geref. grondslag,
dat op 25 en 26 Mei a.s. te Amsterdam wordt
gevierd.
t Is een mooi boekje, dat den bezoekers
alles biedt wat zij deze beide dagen noodig
hebben.
Burgemeester de Vlugt schreef een vrien
delijk welkomstwoord, waarin hij een verge
lijking maakt tusschen 1S88 en 1938: het jaar
waarin de Bond te Amsterdam werd gesticht
het jaar dat hij in de hoofdstad jubileert
Enkele illustraties verluchten het boekje.
N.V. GRONINGSGHE HYPOTHEEKBANK
gevestigd te GRONINGEN
De Bank geeft uit:
31/2 Pandbrieven 100%
(Koers van omwisseling lOOVfc
VOORNAAMSTE NIEUWS
Dit Nummer bestaat uit DRIE bladei
en het ZONDAGSBLAD.
Het exploitatie-saldo van de Rotter
damsche Lloyd is blijkens het jaarverslat
over 1937 verdubbeld.
Uitgifte van een 3314 pet leeninj
Haarlem.
Het gouden jubileum van het Concert
gebouw is gevierd met een groot gala
feestconcert.
De besprekingen inzake het conflict ii
de haringvisscherij zijn op het doodi
punt aangeland.
Het conflict in het bouwbedrijf si
Noord-Oost Overijsel is geëindigd.
Finantieel Weekoverzicht.
Naar verluidt zouden Hitier en Mus
solini de problemen van Z.O. Europa ei
in het bizonder van Tsjechoslowakiji
reeds onder het oog hebben gezien.
Dreigende regeeringscrisis in België
De „Roode Napoleon" van China voo:
de poorten van Peking.
betonhout
- KISTENHOUT
HOUTHAN DEL
„ALBLAS'W
WADDINXVEEN
-Opslagplaatsen te 's-Gravenhage, Fahrenheit-
straat 343, Rotterdam, Zwaanshals 119-121
^TRIPLEX' Vraagt prijs LIJSTWERK
Stormschadeverzekering
Een specialiteit op het gebied van
STORMSCHADE-VERZEKERING
Algemeen Onderling Waarborg Genootschai
„EENOVATÜM"
te Amsterdam, Spuistraat 219/21, Tel. 35621
Vraagt eens een prospectus aan!
PRAKTIJ KEXAM ÉN!
B0EKH0UDEI
Middenstands - diplom
Boekhouden M.0.
Handelskennis L.0.
Frans, Duits en Engels L.C
Wiskunde L.O. en MOK.
Nederl., Engelse en Duit:
Handelscorrespondentie
Hoofdakte}^ i. vöïï. cü™
BELASTINGZAKEN
BOEKHOUDINGEN
J. M. van Osnabruggc
KROOSWIJK (bij Oud-Beijerland)
Telefoon O-B'land 108
AANGIFTEN VOOR INKOMSTEN
EN VERMOGENSBELASTING
HIELKO VAN OALTJE
Verkrijgbaar bij Uw Boekhandelaar.
Uitgave J. H. Kok N.V. te Kampen.
WOTÉL TCL31660
CATÉ
r. a r» «ijJcs-TEUroon stsoomsnb wa&m
■BA-K £H KOUD WAT (4 OD ALLS KAMGdS
KAMERS M£T ONTBIJT-f-3.'flgT BADKAMER -f-4-
Champagne ERNEST IRROY
Demi Sec Sec
Qualitó spéciale pour les banquets.
Generaal Agent: ANDRE KERSTENS. Tilburg
