Qitum $>iit5djf (ücntnutt Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken Ruim 99 pCt. voor Hitier Abonnementsprijs: Per kwartaal in Leiden en in plaatsen waar een agenlschap gevesligd is 255 Franco per post 2.35 portokosten Per week0.18 Voor het Buitenland bij wekelijkscfte zending4.50 Bij dagetijksche zending550 Alles bij vooruitbetaling Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/j Ct Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936 18e Jaargang abtoertentitprifren: Van 1 tot 5 regels I.171/» Elke regel meerf 0.22'h Ingezonden Mededeelingen van 1—5 regels250 Elke regel meer0.45 Voor bet bevragen aan 1 bureao wordt berekend 0.10 NO. 6366 MAANDAG 11 APRIL 1938 HET DOODE RECHT DER ZONDAGSWET? Aandacht verdient wat zich voor den LJtrechtschen kantonrechter afspeelde. De Afdeeling Utrecht van het (roode) Instituut voor Arbeiders-ontwikkeling ver toonde op Zondagmorgen ,6 Februari 'de film „Die Drei-Groschen-Oper". Blijk baar wilde men aanvankelijk de meening .vestigen, dat het alleen geschiedde voor leden, maar de advocaat van het Instituut erkende ten slotte, dat ook niet-leden kaar ten konden koopen. Het was dus een openbare vertooning en Volgens politie en justitie een publieke ver makelijkheid en derhalve was de voorstel ling in strijd met de Zondagswet. Daarom .volgde er proces-verbaal en vroeg de ambte naar van het openbaar ministerie een geld boete van één gulden, te vervangen door iéén dag hechtenis. Boete en straf werden zoo laag mogelijk gesteld, omdat de justi tie gaarne wilde aannemen, dat het bestuur geheel te goeder trouw was geweest. Wanneer de advocaat van het Instituut alleen dit argument had uitgewerkt, uitge buit desnoods, dan zou zijn betoog zeer sterk gewaest zijn. Want als aannemelijk ge maakt kan worden, dat het een cultureele, een ontwikkelingsfilm is en geen openbare vermakelijkheid, zooals de gewone bios coop, dan had de politie niet kunnen in grijpen. Zoo'n film mag ook op Zondag morgen vertoond worden. De advocaat wilde echter te veel bewij zen. Hij kwam er herhaaldelijk tegen op, 'dat „de oude Zondagswet van stal gehaald werd"; een wet, „welke bijna unaniem een onding wordt genoemd"; zoodat „met het doode recht van de Zondagswet cultureel werk onmogelijk wordt gemaakt". Dit was niet alleen ontaktisch naar onze meening, maar ook principieel fout Juist in de laatste jaren is meermalen duidelijk gebleken, dat de Zondagswet niet ver ouderd is en dat zij nog zeer goed toepas sing kan vinden. In elk geval, een wet ver liest haar gezag niet, al is ze een eeuw oud. Wie meent, dat de Zondagswet van 1815 een anachronisme is en schier alle vrij zinnigen denken zoo die heeft het recht óm 'op wijziging of intrekking aan te stu ren; maar een advocaat heeft nimmer he; recht om bij de justitie aan te dringen op het negeeren van een bestaande wet. Ongetwijfeld levert de toepassing wel eens moeilijkheden op. De opmerking van 'den Utrechtschen advocaat, dat de wet niet wordt toegepast op schouwburg en voetbalwedstrijden, als die plaats vinden wanneer nog niet alle kerkdiensten zijn afgeloopen, is juist, want ook des avonds zijn er kerkdiensten; al schijnt de gang bare meening te zijn, dat men alleen te rekenen heeft met de yoormiddaggods- 'dienstoefeningen. Dit verandert echter niets aan het prin cipe, dat de Zondagswet nog leeft en toe passing vordert zoolang ze niet ingetrok ken of vervangen is. De Utrechtsche ver dediging getuigde van weinig eerbied voor 'de wet en was in strijd met wat de socialis tische pers nog onlangs schreef, dat hooger gezag zich niet mag „laten aftrekken van hetgeen haar taak en plicht is: de onge repte handhaving van de wet". Het ging toen over een wet, welke slechts .veertig jaar jonger is dan de Zondagswet. VERTROUWEN OP TROUWELOOZEN? De wijze waarop de sociaal-democraten 'de roomsch-katholieken bejegenen is toch wel zeldzaam ongewoon. Wij kregen dezer dagen nog eens weer onder de oogen een pamflet van de S.D.A.P. met het opschrift: „Woorden en Daden" en als ondertitel: „Oproep aan de Nederlandsche Katholie ken". Het opschrift moet de conclusie verbeel den uit het doorloopend betoog van het pamflet, dat de R.K. Staatspartij vóór de verkiezingen talrijke mooie beloften heeft gedaan en schoone woorden heeft gespro ken, maar dat er van de daden niets, ja minder dan niets is terecht gekomen. De bewijsvoering voor deze stelling laten we rusten; ook blijft thans de vraag onbe antwoord of de leiding der R.K. Staatspartij en vooral haar persorganen niet eenige reden hebben gegeven voor de bittere, schimpende verwijten, weflce men nu moet hooren. Slechts wijzen we op het interes santé „Drama in drie bedrijven", dat met gekleurde teekeningen en heel vette letters de tweede en derde bladzijde van het pam flet vult. De hoofdfiguren in dit „drama" zijn Dr. Colijn en Mr. Goseling. De eerste rookt onverstoord zijn sigaar en blijft dat doen; de tweede staat eerst in een dreigen de houding en zogt: Wij zullen...; vervol gens staat hij in deemoedig-slappe hou ding met doorgezakte knieën en zegt nog maals: Wij zullen...; eindeiijk ligt hij plat op de grond, kruipt in een slakkenhuisje en zegt: in onze schulp kruipen. Niet onaardig als politieke prent; maar voor eenige maanden hebben we keer op keer gelezen, dat Colijn onder het Roomsch- Zaterdagmiddag brachten H.M. de Koningin en H.K.H. Prinses Juliana een be zoek aan het concours hippique in de Hou trusthallen te Den Haag. Beide vorstin nen kijken vol belangstelling naar de verrichtingen der ruiters. Katholieke juk doorgegaan is. Wat is nu de waarheid? Echter, dit alles is slechts bijzaak. Het meest frappante in dit pamflet is, dat aan de R.K. Staatspartij de grootste trouwe loosheid en programverzaking verweten wordt en dat men slag op slag in ditzelfde geschrift kan lezen: De Roomsch-Kath. Staatspartij en de S.D.A.P.beschikken sa men over een meerderheid: „zij kunnen te zamen de beloften van het katholieke ver kiezingsprogram tot werkelijkheid maken". Dit is een rechtstreeksche uitnoodiging om samen een kabinet te vormen. Maar zou de R.K. Staatspartij nu niet een huid- als een olifant moeten hebben om na series van beleedigingen de hand der S.D.A.P. te grijpen? En verstaat iemand de mentaliteit der S.D.A.P. die de R.K.S. de grofste trouweloosheid tegenover haar eigen menschen verwijt en op hetzelfde oogen- blik haar vertrouwen in deze trouwelooze uitspreekt? Het is ons zelfs in de politiek een EERST EISCHEN, NU VERLANGEN Wij willen niet plagen, maar het mani fest dat „de moderne arbeidersbeweging, belichaamd in S.D.A.P. en N.V.V." dezer dagen verspreidde, kan toch niet geheel onbesproken blijven. In 't voorbijgaan wij zen we even op het opmerkelijke feit, dat het N.V.V. hierbij voorop gaat en tracht politieke invloed te oefenen, terwijl nog maar weinig jaren geleden leiders in de S.D.A.P. met kracht betoogden, dat de vak beweging zich niet op politiek terrein be hoort te begeven. Waar het echter op aankomt is dit. We herinneren ons nog heel goed hoe weinig jaren voor 1914, toen minister Colijn versterking der weermacht verdedigde, een soc.-dem. Kamerlid stond te zwetsen waarlijk, dit woord is niet te scherp dat hij en zijn fractie aan deze voorbereiding om menschen te dooden niet meededen. Het was ook geheel overbodig, want de inter nationale arbeidersbeweging zou door een algemeene staking elke oorlogspoging in de kiem smoren. Daar kon men ten volle op vertrouwen. Het jaar 1914 heeft ons geleerd, hoe dwaas dit gezwets was. We -zijn thans een kwarteeuw verder. En wat lezen we nu in het bedoelde manifest? Dat uit vrees voor het fascisme want die is maatgevend bij de sociaal-democra ten het N.V.V. en de S.D.A.P. van de Regeering verlangen, om een daadkrach tige vredespolitiek te voeren, welke „thans slechts kan berusten op de vaste wil om aan de schenders van het volkenrecht met alle beschikbare middelen, politieke, finan cieels, moreele en militaire middelen een krachtig halt toe te roepen". En later heet het nog eens: „De regeering heeft maat regelen genomen tot het langer onder de wapenen houden der geoefende miliciens. Evenwel, militaire maatregelen, hoe nood zakelijk ook op zichzelve, krijgen eerst hun beteekenis in het licht eener doelbewuste politiek". Derhalve verlangen N.V.V. en S.D.A.P. een en ander van de regeering. Men ziet, dat er in weinig jaren heel wat veranderd is. Ten goede, ja: eerst werden steeds „eischen" gesteld, nu spreekt men van „verlangen"; eerst werden militaire maatregelen beschimpt, nu toegejuicht. Een ongunstig verschijnsel is echter, dat men nu bijna op militair geweld aan dringt en voorts, dat men het weer alleen weet. Zelfgenoegzaamheid schijnt een taaie, roode kwaal te zijn. Treinruiten vlogen aan scherven Een ongeluk, dat goed afliep Nabij het station Hillegom is Zater dagmiddag een spoorwegongerral gebeurd, dat, gezien de omstandigheden, nog een zeer gelukkigen afloop heeft gehad. Toen n.l. de electrische trein, welke om 16.38 uur uit Leiden vertrekt, het station Hillegom passeerde, hoorden de inzittenden van een derde klasse wagen een hevigon slag en gerinkel van glas. Bij onderzoek bleek, dat twee ruiten in een van de com partimenten geheel versplinterd waren, ter wijl ook de voorste ruit in het acUerste wa gon-gedeelte een gat vertoonde. Een passi- gier, die in het eerste compariement zat, kreeg wonder boven wonder sleahts enkele schrammetjes in het gelaat Bij nader onderzoek is gebleken, dat het incident plaats had ter hoogte van de los plaats van het station Hillegom. Hier stond een steenkolentrein gerangeerd. Bij het pas- seeren van den electrischen trein is de klink van een der klapdeuren losgetrild, waarop de deur opengeslagen is tegen den passee- renden trein. Hierbij heeft een gedeelte van de deur den trein geraakt en is de klink met kracht tegen de vensterruiten geslagen, met de gemelde vernielende gevolgen. De geweldige propaganda-campagne, welkeinheel Duitschland, doch wel in het bizonder in het land Oostenrijk de publieke opinie op de volksstemming van 10 April had voorbereid, heeft haar resultaat gehad! In 't oude Duitsche rijksgebied brachten 44.300.601 menschen hun stem uit voor Hitier en den Anschluss, en waren er slechts 440.141, die „neen" stemden. Ruim 99 heeft dus zijn goedkeuring gehecht aan het beleid van het nationa'al-socialistische regiem Wat het voormalige Oostenrijksche territoir betreft waren de cijfers nog gunstiger. Daar waren 4.270.517 ja-stemmers, 11.263 neen-stemmers, en 5651 stemmen van onwaarde. Oostenrijk heeft derhalve voor 99% zich voor den Führer en het Groot-Duitsche Rijk verklaard, of zooals gouwleider B r c k e 1 het uitdrukte, de betuiging afgelegd: „Wij zijn Duitschers en behooren voor alle eeuwigheid slechts aan Duitschland en aan zijn Führer". Daladier vormt nieuw Fransch Kabinet Kan niet als Volksfrontregeering worden beschouwd De Fransche radicaal-socialist Edouard Daladier, minister van oorlog in het afgetreden kabinet-B 1 u m, is er gistermiddag in geslaagd een nieuwe Fransche regeering samen te stellen, waarin hijzelf de rol vervult van minister-president en minister van defensie. Daar het weerbaarheidsvraagstuk heden tendage in Frankrijk nummer één is, is het toe te juichen, dat de minister president zijn oude portefeuille zal blijven beheeren, hetwelk een waarborg voor een ongebroken beleid beteekent Oud-minister-president Chautemps heeft de taak aanvaard van vice-president van den ministerraad en zal zich tevens belasten met de coördinatie der ministerieele diensten. Financiën zal worden geleid door den radicaal Marchandeau, buitenlandsche zaken door Bonnet, die daarmede een nieuw ter rein betreedt. Men verwacht dat zijn eerste werk zal zijn, de non interventie t.o.v. Spanje te handhaven, en het zoeken van betere betrekkingen met Italië. Het nieuwe kabinet telt twaalf radicale ministers, die de voornaamste posten bezet houden, drie leden der republikeinsche unie en vier centrum-mannen. Practisch kan het derhalve niet als een volksfront-regeering worden beschouwd. Bosch-, Heide- en Boerderijbranden Gevaarlijke vuurzee op de heide bij Ede Meisjes speelden met lucifers Verschillende boerderijen afgebrand Op tal van plaatsen In ons land heelt gedurende het afgeloopen weekeinde 't vuur onheil en verwoesting gebracht Bosch- en heidebranden richtten groote schade aan. Ook enkele boerderijen gin gen in vlammen op. Te omstreeks drie uur is gistermiddag op het rijksschietterrein bij E d e op de groote heide, doordat eenige meisjes met lucifers gespeeld hadden, een groote brand ontstaan. Aangewakkerd door een vrij feilen wind joegen de hoog oplaaiende vlammen over een breedte van 500 meter in de richting van het Edesche bosch. Met man en macht werkten de bosch brandweer en de Edesche politie onder lei ding van den commissaris met schoppen en takken om den brand tot staan te brengen en een overslaan op het bosch te voorkomen. Groote donkere wolken stegen ten hemel en maakten tot ver in den omtrek den brand zichtbaar. Uit alle richtingen kwamen honderden belangstellenden opdagen. Militairen van het garnizoen werden ge- requireerd om bij de blusschingswerkzaam- heden assistentie te verleenen. Dank zij het kordate optreden van brand weer en boschbrandweer, die krachtig wer den terzijde gestaan door tal van jongelui, o.m. leerlingen van 't Roelof Hart-instituut, is de brand geblusoht, toen de vlammen nog slechts 100 m van het bosch verwijderd waren. In het geheel is een terrein van 3 ha ver nield. De militairen behoefden geen hulp te ver leenen, (fear de brand reeds voor hun aan komst kon worden bedwongen. Heidebrand bij Groningen Gistermiddag om vijf uur is een heide brand uitgebroken tusschen De Punt, Norg en Eelde (Gr.). Het vuur woedde in hoofdzaak op een stuk heide dicht bij het militaire kamp te Donderen. Onmiddellijk vertrokken uit het garnizoen Groningen twee detachementen militairen, om aan het blusschingswerk deel te nemen. De in Donderen gestationneerde munitie magazijnen liepen geen gevaar. Na hard werken slaagde men er met vereende krach ten in, het vuur te blusschen. Om half acht had men den brand onder de knie en kon den de militairen naar Groningen terug- keeren. Naar de oorzaak van den brand wordt een onderzoek ingesteld Heidebrand bij Lottum Door tot nog toe onbekende oorzaak is gistermiddag tusschen Lottum en Tien- ra a y een perceel heide en jong opgaand hout over een oppervlak van ongeveer 10 ha in de asch gelegd. Van alle zijden werd hulp geboden, zoodat gevaar voor uitbreiding van den brand spoe dig geweken was. Brand in rietschelven Gistermiddag om twee uur is brand uitge broken in een groote hoeveelheid riet, die op het terrein „Gorretje", in de onmiddel lijke nabijheid van de kom der gemeente Puttershoek, was uitgeslagen. De brand is vermoedelijk ontstaan door het wegwerpen van lucifers. Binnen zeer korten tijd stonden veel schelven riet in lichter laaie. De brandweer was spoedig ter plaatse, doch zij kon niet verhinderen, dat voor een waarde van naar schatting 4000 gulden een prooi der vlam men is geworden. De schade wordt slechts voor een gedeelte door de verzekering gedekt. Boerderijbrand bij Dedemsvaart Gisterochtend om negen uur is door onbe kende oorzaak brand uitgebroken in de stal len. grenzende aan de groote boerderij van den landbouwer Zanting op het Bergje in Dedemsvaart. Met groote moeite slaagde men erin een gedeelte van het vee te redden, doch vijf koeien en zeven varkens kwamen in de vlammen om. Ook een hoeveelheid hooi en een aantal landbouwwerktuigen werden een prooi der vlammen. De stallen en de schuur zijn afgebrand. Het woonhuis kon evenwel, door het krachtig optreden van de brand weer, behouden blijven. De verzekering dekt de schade. Drie woningen afgebrand Zaterdagavond te omstreeks zeven uur zijn de drie arbeiderswoningen onder één dak, bewond door de gezinnen W. Rip, J. Rip en G. van Tol. te Mij drecht, tot den grond afgebrand. Opstal en inventaris waren hoewel laag, verzekerd. De brandweer was spoedig ter plaatse en moest zich beperken tot nathouden van de aangrenzende openbare school en doodkis ten fabriek der firma Van der Helm. Boerderij afgebrand Vrijdagavond te omstreeks negen uur ont stond brand in de boerderij van den heer W. Sanders te O er le. Vermoedelijk is de brand begonnen door een defect aan den schoorsteen. In een oogwenk stond de boer derij in lichter laaie. In allerijl werden de kinderen in veiligheid gebracht. Men slaag de er in het vee intijds uit de stallen te halen. Negen varkens die niet meer konden worden losgelaten, vonden den dood in de vlammen. De brandweer kon door gehrek aan water niet blusschen. Zii slaagde er echter in. mede door de gunstige richting van den wind, de nabijgelegen boerderijen. Kortsluiting in een Dieselauto Brand bij de zoutfabriek te Boekelo Schade valt mee Zaterdag omstreeks half elf werd de Enschedeesche brandweer gealarmeerd voor een hevigen brand in het gebou wencomplex van de Kon. Ned. Zoutin- dustrie te Boekelo. De brand kon van verren afstand wor den waargenomen en het scheen, alsoi de geheele zoutfabriek te Boekelo in lichterlaaie stond. De brandweer, welke al haar materiaal het uitrukken, was spoedig met eenige lqo- torspuiten ter plaatse. Het bleek, dat de brand was ontsitaan in een gedeelte van de fabriek, dat in verband met de stichting van het nieuwe bedrijf te Hengelo, voor het grootste gedeelte buiten werking is. In dit gedeelte bevonden zich eenige ver dampingspannen, welke ten deele met pekel waren gevuld. Dit gedeelte van de fabriek dient tevens als garage voor de groote die selauto's. Een dezer aulto's geraakte door kortsluiting in brand. Personeel trachtte, zoodra de brand ,vas ontdekt, de brandende auto naar buiten te rijden, doch tevergeefs Reeds had het vuur zich aan de zich in de nabijheid bevindende olie medegedeeld en weldra stond het gebouw, waarop een groote luchtkoker staat, in lichterlaaie. Een vonken regen verspreidde zich over het gedeelte van de fabriek, waarin de chemische afdeeling is gelegen en aanvankelijk bestond er vrees, dat de brand zich over deze afdeeling zou uitbreiden. Door het snel ingrijpen van de brandweer kon dit gevaar worden afge wend. Na ongeveer anderlvuur was de brand weer het vuur vrijwel moester. In de desbe treffende afdeeling, die voor de eigenlijke productie niet meer in gebruik is, brandden een deel van het dak en van den zoldervloer uit. Het bedrijf zelf ondervindt van een en ander niet de minste stoornis. GEHEIMZINNIGE VONDST Gistermiddag heeft een tweetal leids van oen welpengroep op dc heide te Laren, nabij de Witte Bergen, een stalen geldkistje gevonden Het kistje bleek geforceerd te zijn en nog f 95 aan bankpapier te bevatten. lc: wijl voorts enkele br even in het kistje wjr den gevonden. Deze bleken te beboeren aan eén inwoner van Bussum, die nooit evenwel aangifte heeft gedaan van oen inbraak. Df nnlitie stelt een onderzoek in. die eveneens met riet gedekt zijn. en e als de verbrande boerderij midden in de bncsohon 7.ijn gelegen, te behouden. De boerderij brandde geheel af. Een ander was slechts laag verzekerd. VOORNAAMSTF NIEUWS Dit Nummer bestaat uit DRIE bladen Verschenen is het Voorloopig Verslag der Tweede Kamer op de derde nota van wijzigingen van het wetsontwerp houden* de algemeene regelingen ter zake van de élec trici teits voorzienin g. Bij de Tweede Kamer is ingediend een wetsontwerp, waarbij een crediet van 30 millioen wordt gevraagd voor werkver* ruiming. De datum voor de opkomst der dienst* plichtigen voor de a.s. herhalingsoefenin* gen is vastgesteld op 10 October. Het jaarverslag van de Twentschc Bank stelt voor een dividend van 5% pet. uit te keeren. De radicaal Daladier heeft een nieuwe Fransche regeering samengesteld, zonder deelneming van de andere volksfront- groepen. De volksstemming in Duitschland eü Oostenrijk heeft meer dan 99 pet. stem* men voor de aaneensluiting opgeleverd. De Chineezen heroveren Tsinangfoe, hoofdstad der provincie Sjantoeng. BLOM VOOR- BANDEN ROTTERDAM TEL. 28000 DEN HAAG TEL. 770038 BATES PAPIEREN ZAKKEN Ook voor Uw product! Vraagt inlichtingen bij: BATES CEPRO ZAKKEN MIJ. N V., MAASTRICHT - Franschen Singel 60 Telefoon 4497 DE HERHALINGS- OEFENINGEN Wijziging in opkomst dienstplichtigen Bij beschikking van den Minister van Defensie is ten aanzien van de a.s. herha- lincsoofeningen wijziging gebracht in de op* kornet van de dienstplichtigen van de lich tingen 1927 en 1928 van de regimenten gre nadiers en jagers en van de regimenten infanterie. Voor deze dienstplichtigen was de datum: van opkomst aanvankelijk bepaald op 5 Sep tember. Thans is bepaald, dat zij voor de herha lingsoefeningen op 10 October onder de wapenen zullen moeten komen. Auto naar links gezwenkt Doodelijk ongeluk bij Etten (Nb.) Gistermiddag om 5 uur is op den rijks- eg E 11 e n-R oosendaal een zeer ernstig ongeluk gebeurd. In de richting Roosendaal reed een personenauto, bestuurd door Jhr. F Röell, uit Amsterdam. Gekomen nabij de uitspanning „De Hooge Donk" zwenkte de auto door tot nu toe onbekende oorzaak naar de linkerwegihelft Uit de tegenovergestelde richting naderde op hetzelfde oogenblik do personenauto van dten heer Dijkhuis uit Voorburg. Deze kon niet tijdig meer uitwij ken en reed met volle vaart op den anderen wagen in. In de auto bevonden zich, behalve de heer Dijkhuis, diens vrouw en een 8-jarig zoontje. De heer Dijkhuis en zijn zoon bekwamen slechts lichte verwondingen. Mevr. Dijkhuis evenwel werd met een ernstige sahedeibasis- fractuur naar het ziekenhuis te Roosendaal overgebracht, waar zij gisteravond om 9 uur aan haar verwondingen is bezweken. Op last van den Officier van Justitie te Breda is het stoffelijk overschot 'n beslag genomen. Jhr. Röell kwam met den schrik vrij Kind verdronken Het 1V2 jarig zoontje van de familie St. in Den Hulst is in een onbewaakt oogenblik in een tobbe met water gevallen. Kunstmatige ademhaling bleef zonder resultaat. J. H. VAN DER TORREN f In den leeftijd van 77 jaar is gister te Gouda overleden de heer J. H. van der Torren, oud-dijkgraaf van het hoogheem- heemraadschap Sohieland, officier in de Orde van Oranje Nassau. De begrafenis van het stoffelijk overschot zal Woensdag 13 April geschieden op Westerveld, na aan komst van den trein om 13.14 uur.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1938 | | pagina 1