Jlieauie feihscfa ourmi t Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken Ds Niemöller opnieuw in handen der politie MANDEIS flAGGEN Ï0VENHAAG1 —PEREZ I.G.B. Voorjaarscampagne 1938 abonnementsprijs: Per kwartaal in Leiden en in plaatsen waar een agentschap gevestigd is 2.35 Franco per post 2.35 portokosten Per week0.18 Voor het Buitenland bij wekelijksche zending4.50 Bij dagelijksche zending5.50 Alles bij vooruitbetaling Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad Tfi ct. NO. 6334 Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936 VRIJDAG 4 MAART 1938 18e Jaargang aifttrtentieprtjjen: Van 1 tot 9 regels LIT*/» Elke regel meer (X22'/j Ingezonden MededeeUngen van 1—5 regels f 2.30 Elke regel meer 0.49 Voor het bevragen aan 'I buröt» wordf berekend ƒ0.10 DE TOEGEDACHTE PLAATS In het orgaan van het N.V.V., „De Vakbeweging", komt de heer S. de la Bella Jr. wederom met de bewering op ide proppen, dat een christen zioh gevoe gelijk kan aansluiten bij het moderne vakverbond. Aan de roode pers dat het woord van den heer de la Bella in ■deze pers kennelijk met instemming wordt vermeld zegt in dit verband wel iets ontleenen we aan zijn artikel het volgende citaat: „In de moderne vakbeweging is leder volkomen vrij de godsdienst te belijden, die hij of zij wenst. Niemand wordt in zijn godsdienstige overtuiging ook maar een haar gekrenkt. Dit heeft tot ondergrond een verdraag zaamheid, die, menen wij, een beweging siert, in tegenstelling tot een bemoeizucht op geestelijk gebied, waarvoor o.i. op het terrein der vakbeweging geen plaats is en geen plaats moet zijn. Wij weten ons daarbij gedragen en ook ons handelen wordt daardoor bepaald, door opvattin gen, die in overeenstemming zijn met beginselen van christelijkheid. Ook in dit opzicht wensen wij ons niet tevreden te stellen met de ons toegedachte plaats die niet strookt met onze opvattingen en ge dragingen. „Geen ander doel wordt door ons na gestreefd dan het werkelijk geluk van de menschheid en de vorming van een maat schappij, waarin de beste menschelijke gevoelens tot volle ontplooiing kunnen komen. En dit alles op basis van de vol komen geestelijke en godsdienstige vrij heid. Zoo zwaar weegt dit laatste bij ons, dat wij mogen zeggen, dat de mo derne arbeidersbeweging ook in ons land vooraan staat in de strijd voor de geeste lijke en godsdienstige vrijheid in het al gemeen en voor die van ons volk in het bizonder". Deze uitspraak is niet geheel nieuw. Toch is misschien een enkele kantteeke- ning nog gewenscht, juist opdat haar waarde te beter uitkome. En dan willen we ditmaal vooral wijzen op het karak ter, hetwelk het belijden van godsdien stige overtuigingen in de opvatting van den heer de la Bella verkrijgt. Zoo men een dergelijke overtuiging er op na houdt, zeker, men wordt niet gekrenkt, ja zelfs is men vrij, de godsdienst te belijden, dien men wenscht. Het zij zoo. Maar dan heeft de socialistische schrijver van be lijden toch een ietwat simpele voorstel ling. Ware godsdienst is met enkele „be lijdenis" niet tevreden. Hij streeft veeleer naar doorwerking, op heel het leven. Kan het N.V.V. die doorwerking garandee ren? Wil men het antwoord op deze vraag, dan denke men slechts aan de houding, 'door de internationale moderne vakbe weging ingenomen ten aanzien van Sovjet-Rusland. Van verdediging van de vrijheid van vakbeweging kwam daarbij al heel weinig tot uiting. En de vrees was niet misplaatst, dat het foutief inzicht in de vrijheid zich niet slechts tot dit spre kend geval zou beperken. Wat komt dan terecht van de „volkomen geestelijke en godsdienstige vrijheid"? V^eliswaar heeft het hoofdbestuur van het N.V.V. zich gekeerd tegen toelating van het Russisch Vakverbond in de internationale roode vakorganisatie, maar ^et teveel ophef wordt in de gelijkgezinde socialistische pers nog van „volksfronten" elders ge waagd. Wie de geschiedenis nagaat van de houding, door de moderne vakbeweging jegens de volgelingen van Stalin aan genomen, en daarbij tevens onderzoekt, wat de christelijke vakbeweging daar- tegenoyer heeft gedaan, beaamt het fiere woord van den wakkeren secretaris van de Internationale Christelijke Vakbewe ging, den heer Serrarens: wij» van de christelijke vakbeweging, zijn de eenigen geweest, die in alle omstandig heden de vrijheid van vakbeweging heb ben verdedigd". En als de heer de la Bella meent, dat een christen zich bij het N.V.V. kan aan sluiten, omdat 't handelen daarvan wordt bepaald door opvattingen, die in overeen stemming zijn met beginselen van „chris telijkheid" dan herhalen we van onzen kant, doch vermoedelijk zonder in stemming, zijn eigen woorden dat we ons niet tevreden wenschen te stellen „met de ons toegedachte plaats, die niet strookt met onze opvattingen en gedragingen DE RIJKSWEGEN IN NOORDHOLLAND Op Vrijdag 25 Maart 193S. zal. door of vanwege den hoofdingenieur-directeur van den Rijkswaterstaat in de directie Noord holland, te Haarlem worden aanbesteed: het maken van een rijbaan en rijwielpa den met een verharding van asphaltbeton en van rijwielpaden en verhoogde voetpa den met een verharding van betontegels, met bijkomende werken, rp oen Rijksweg no. 9 (gedeelte Velsen--Alkmaar), in d^ gemeente Heiloo. Raming ƒ66000. Onzekerheid over de betee- kenis hiervan Hoe lang dit duren kan? Ds Nwmöller onversaagd \AJfEL heel kortsstondig is de blijdschap geweest, welke tot ver buiten Duitschland natrilde, toen aan Ds Nie möller een vonnis werd beteekend, dat in feite zijn onmiddellijke invrijheidstel ling beteekende. Want nauwelijks was hij vrij man, of nog denzelfden avond werd door de Gestapo de hand op hem gelegd, om hem in „Schutzhaft" te nemen. Het woord heeft een zachte klank: men nam hem in bescherming, en wel in ver band met gevreesde betoogingen, die rond de nu eenmaal centraal geworden figuur van Niemöller zouden kunnen ontstaan. Dat Ds Niemöller deze handeling van de Gestapo zou geforceerd hebben door reeds ter terechtzitting of terstond na zijn vrij lating openlijk te hebben gezegd, dat hij voornemens was, om zijn, staatsvijandige en de openbare rust in gevaar brengende agitatie" voort te zetten, lijkt ons van de zen, hoe militant ook optredenden predi kant weinig aannemelijk. Eerder zoeken wij de oorzaak van de hernieuwde vrij hei dsberooving in de, zoowel voor de Duit- sche overheid als voor de Belijdende Kerk zeer belangrijke vraag: wat zal er gebeu ren als Ds. Niemöller weer zijn kanselwerk hervat, iets waarop hij na zijn vonnis (waarvan geen bindende voorwaarden wer den genoemd) volle recht heeft En met deze vraag keert het groote vraagstuk van het recht der kerk weer in vollen omvang terug. Anders gezegd: men heeft met het rechtsgeding wel een persoonlijk feit „afgedaan" (indien al!), maar is nog geen stap gevorderd tot de oplossing van den Kerkstrijd. Wat Dg Niemöller zelf betreft behoeft geen twijfel te bestaan: aan een persoon lijken brief van hem zijn de volgende woorden ontleend: „Mij gaat het recht goed; als ook hij U het gerucht opduikt, als had ik twist met mijn verdedigers gehad, integendeel. En de rest is ons ook niet verloren gegaan. Waarlijk, hoe ver de weg nog is, dat weten wij even weinig als andere menschen, doch wij zijn getroost." Doch wat de thans geschapen situatie be treft is het minder eenvoudig. Men heeft er allereerst rekening mee te houden, dat in Duitschland de staatspolitie in haar maatregelen autonoom is en dat bijvoor beeld het opperste administratieve ge rechtshof de hoogste en volstrekt beslis-' sendo autoriteit op dat gebied, bepaald heeft, dat de justitie de besluiten en han delingen van de staatspolitie niet mag controleeren. Er is dus geenerlei erhaal en niemand kan bij elke rechtbank dan ook een klacht tegen de staatspolitie ienen of-verzoeken een van haar maatregelen ongedaan te maken. Een rechtsinstantie, die dat zou kunnen doen, bestaat niet Hiermee is echter de moeilijkheid nog niet opgelost. Want de Gestapo kan haar arres tant niet eindeloos vasthouden met het oog op betoogingen, waarnaar de stimulans al lengs vervaagt. Maar Ms zij hem loslaat, zal hij weer preeken gaan. En hoe? Welnu, dan ziet men nog een anderen uitweg: een preekverbod. Maar dat kan alleende kerkelijke leiding uitvaardi gen. Meer bijzonder Dr Werner, de president van den oppersten Evang. Kerken-raad,. (plu3 de sanctie van Rijksminister Kerrl).; Het is echter weinig waarschijnlijk, dat zulk een verbod zou uitgaan tegen den man. die in het voorste gelid kampt voor de vrijheid der Kerk volgens de wet van haar Hoofd. Bovendien is er ook geen concrete motivce- ring voor een preekverbod te noemen, aan gezien Ds Niemöller zich „in leer of leven niet misgaan" heeft De Ipzer zal begrijpen, dat het met onbe grijpelijk lang voorarrest ingeleide, afzon derlijk en in zwaar geheim gevoerde rechts geding tegen Ds Niemöller voor de Duitsche overheid verre van gelijk staat met het daar geliefde woord „Schluss!" En hierin schuilt, voor wie den troöwen strijder biddend vol gen op zijn zwaren weg, een bron van groo te blijdschap: het is opnieuw dat gehate geloof, dat den machthebbers" VERTOLKEN OF OPDRINGEN? In een protestvergadering van het Rot- terdamsche Comité tegen het voor-ontwerp van wet-Romme, eenige dagen geleden ge houden in Odéon, hebben vogels van di verse pluimage gekwinkeleerd. Onder hen bevond zich een mejuffrouw Dr A. Snethlage, die constateerde, dat deze zaak één goeden kant heeft: zij brengt velen, die anders heel verdeeld zijn, weer te zamen. Als men zich herinnert wat wij over deze zijde der kwestie schreven, blijft van het nut der zaak aiet veel over. Dat deze dame omtrent het onderwerp een breede opvatting huldigde, bleek even later, toen zij verklaarde te spreken na mens ze er vele, zoo niet alle protes tanten. En naar de regels der breedheid zal dit begrip „protestanten" dan wellicht, gezien de strekking der redevoering, zijn op te vatten in den zin van „niet-roomschen". Wat nu het betoog zelf betreft, uit de samenvatting er van bleek, dat geachte spreekster het onderwerp toch wel heel lyrisch en subjectief aanvatte. Immers: De vrouw moet trachten van haar gezin een levende cel in de gemeen schap te maken. Hoe zij die taak wil verrichte'n is een zaak van h eigen opvattingen en inzichten En even later: Hier wordt al heel ruw ingegrepen in een belangrijke aangelegen heid, welke voor velen een zaak is tus- schen hen en God en waar de overheid buiten moest blijven. De spreekster verstaat blijkbaar niet. dat er nog zoo iets is als een eigen recht der overheid, waarvoor een Christelijk-Histo- risch hoogleeraar enkele jaren geleden te recht met zooveel bezieling opkwam. Het enkele feit, dat de mensch zelf naar den toetssteen van Gods wet zijn houding heeft te bepalen, houdt allerminst tevens in, dat de overheid in geenerlei betrekking zou staan tot hetzelfde onderwerp. Tot dergelijke onjuistheden komt wanneer de aandacht te eenzijdig geboeid wordt door breedheid en universaliteit Het was dan ook een onbegrijpelijk mis verstand, dat de spreekster aan het slot van haar betoog den overmoed had zich op te werpen als tolk van DE Christen vrouwen. Als de spreekster zich de moeite had ge geven zich op de hoogte te stellen van het gevoelen der Christenvrouwen op dit punt, zou zij tot haar verbazing hebben bemerkt, dat het oordeel van verreweg de meesten hemelsbreed van het hare verschilt. Een tolk moet vertolken, niet eigen ge voelen aan anderen opdringea Duitschland in den weg treedt En boven het eerste sombere lustrum van den Kerk strijd straalt dat licht dit volk in de Een kerkdienst in Dahlem In de Annenkirche te Dahlem is op den avond van den dag, waarop het vonnis over Ds Niemöller bekend werd, een Godsdienst- oefenine gehouden, waarin Ds Miller het vonnis voorlas en er den nadruk op legde, dat geen gevangenisstraf werd toegeikend, maar „Festungstrafe", met welke straf, naar Duitsche opvatting, te kennen wordt gege- dat de handelingen, voor welke de straf wordt opgelegd, geen oneervol karakter dragen. In een gevangenis Tot de niet onzekere dingen behoort, dat Ds Niemöller naar een der gevange nissen te Berlijn Is overgebracht Uit goede bron wordt vernomen, dat er op het oogenblik geen sprake Is van inter- neerlng in een concentratiekamp, (wat gisteren vermoed werd). In officieele kringen weigert men echter mededeelin- gen te doen over den datum van even- tueele vrijlating. Een autoriteit der nationaal-socialistische (partij heeft tegenover den correspondent van Reuter verklaard: „Wij hebben Niemöller in Schutzhaft genomen, omdat hij ons heeft gezegd voornemens te zijn door te gaan met te prediken op een wijze, welke in strijd is met de wet". De nationaal-socialist voegde hieraan toe, dat indien Niemöller zou beloven zijn predi katies te beperken tot zuiver godsdienstige onderwerpen en zich niet op het gebied van het staatsbestuur zou begeven, men er zeker van zou kunnen zijn, dat hij zou worden losgelaten. ECONOMISCHE RAAD Installatierede van Minister Steenberghe Een proefneming op nieuwe basis Hedenmiddag heeft de Minister van Economische Zaken, mrM. P. L. Steen berghe, den nieuwen Economischen Raad geïnstalleerd. Zooals men weet is thans ook Prins Bernhard in dit College opgenomen. heeft de Minister Minister Steenberghe uitvoerige rede de taak van dit col lege geschetst. In de wet wordt deze aldus omschre ven, dat hij de hoofden der de partementen van algemeen bestuur op aanvrage van advies dient onderwerpen van economischen aard in den ruim- sten zin. De Raad kan voorts eigen beweging den Ministerraad en de hoofden der departementen van algemeen be stuur van advies dienen over onderwerpen van dien aard, terwijl hij tenslotte alle werk zaamheden verricht, die hem bij of krach tens de wet worden opgedragen. Spr. verklaarde, dat de Economische Raad in de ruim vier jaar, dat hij thans bestaat, op vruchtbare wijze deze taak heeft verricht. Spr. gaf daarvan een uitvoerig overzicht en concludeerde, dat de Raad zich door zijn werkzaamheden een bijzondere positie heeft weten te verwerven. Hij is geworden tot een college dat door de Regeering niet gaarne zou worden gemist. Vervolgens wees spr. er op dat de Raad wordt saamgesteld uit deskundigen. Het be ginsel van vertegenwoordiging wordt hierbij niet toegepast. Toch dient bij de keuze der leden deskundigheid niet alleen theoretisch en practisch maar ook zooveel mogelijk ver deeld over verschillende gebieden tot uiting te komen. Bij de huidige samenstelling is bij de keuze der leden een nieuw element in zekeren zin als een proefneming en op bescheiden schaal ingevoerd, De regeering toch is doordrongen van de groote beteekenis, die toegekend moet worden aan de organen, die in het bedrijfsleven zijn gegroeid en uit de kringen der betrokkenen in eenigen bedrijfstak zijn opgekomen en die tot doel hebben bijzondere belangen in het kader van het algemeen belang te behartigen. Dit principe is thans bij den Economischen Raad toegepast en aan eenige organen uit het bedrijfsleven is een voordracht gevraagd voor personen, welke op hun gebied vol doende deskundig en georiënteerd zijn om als zelfstandig lid van den Economischen Raad te kunnen worden opgenomen. Spr. wees er nadrukkelijk op, dat de betrokken leden niet als mandatarissen of vertegen woordigers van groepsbelangen zitting heb ben. doch als personen, die in de organen, door welke zij zijn voorgedragen, het ver trouwen hebben van een groot gedeelte van ons bedrijfsleven, zoowel wat de onderne mers- als wat de arbeiderszijde betreft en die geacht kunnen worden in het bijzonder op DE DOOP VAN PRINSES BEATRIX Begin Mei te 's Gravenhage 's-GRAVENHAGE, 4 Maart. Naar wij vernemen, staat het thans vast, dat Prinses Beatrix te 's-Gravenhage zal worden gedoopt. Met het oog op het minder gunstige jaargetijde zal de doop plechtigheid echter niet eerder dan begin Mei plaats vinden. OVERSTROOMFNGEN IN ZUID-CAL1FORNIE Vermoedelijk reeds 124 dooden .n Zuid-Californië hebben overstroo- mingen een gebied van 30.000 vierkante mijl oppervlakte onder water gezet. De daardoor ontstane schade wordt ge raamd op 30 millioen dollar. Naar ge vreesd wordt hebben ook 124 menschen bij deze ramp het leven gelaten; er wor den bovendien nog tientallen personen vermist, van wie men niet weet of wel licht hun lichamen onder aardmassa's bedolven zijn, of door den stroom naar zee afgevoerd zijn. De transcontinentale treinen zullen min stens twee dagen vertraging hebben. Eenige treinen zijn door de overstrooming tegen gehouden, doch er is voor de inzittenden vol doende voedsel. Riverside is het hevigste geteisterd. Vijf tien personen, die in auto's zaten, zijn er verdronken, toen de Santa Anna-rivier bui ten haar oevers trad. Naar schatting bevonden zich 45 personen op de Angelesrivierbrug, toen deze bezweek. Dertig personen konden later worden gered. Uit Santa Monica, waar veel kostbaar in gerichte huizen van filmsterren staan, komen reeds berichten binnen omtrent plun deringen. De politie heeft order gekregen op erventueele dieven het vuur te openen. De politie-radio heeft een bericht opge vangen, volgens hetwelk acht honderd per sonen in een school in het Noorden van Hollywood geïsoleerd zijn. In de American Legionhall verblijven nog honderd anderen. Uit Hollywood wordt het radiobericht op gevangen, dat vrijwel alle maatschappijen him werkzaamheden hebben moeten staken wegens gebrek aan acteurs. Overigens is daar de vroolijikheid niet ge- hee^ verdwenen, al treuren velen over het verlies van hun, dikwijls" kostbare, wonin gen. Tal van beroemdheden zitten opgeslo ten in hun villa, omgeven door het woest stroomende water. Met stomme verbazing keken de leden van een eroote reddings ploeg, die aan den oever van de Los Ange- lesrivier werkzaam waren, naar een grooten blauwen walvisch, die temidden van wrak stukken voorbij dree£ Het was een rubber- visch, die toebehoorde aan de studio's van Warner Bros en thans voor het eerst zijn vrijheid nam. De staking bij Van Heek Verbod van samenscholing uitgevaardigd ,In verband met de staking bij de firma L. van Heek en Zonen te Losser heeft de politie gistermiddag om vier uur een ver- >d van samenscholing afgekondigd. Niettemin hebben eenige honderden per- men zich gisteravond tegen half zes het tijdstip, waarop de werkwilligen de fabriek verlaten bij den ingang van de fabriek Nauwelijks waren de werkwilligen van het fabrieksgebouw vertrokken, of de politie gelastte den belangstellenden door te loo- pen. Nabij de woning van een werkwillige te Overdinkel heeft de politie een menigte menschen, welke zich daar had verzameld, uiteen moeten drijvep, waarbij van de gum mistok werd gebruik gemaakt. Ontploffing in een smederij Bejaarde smid op slag gedood Tengevolge van een explosie is te Mij drecht de bijna zeventig-jarige smid G. van der Geer zoodanig verwond, dat hij kort na het ongeval overleed. In een schuur bij zijn smederij was men ezig ijzeren voorwerpen te lakken. Van der Geer zou even constateeren hoe hoog de temperatuur was en stond voor de deur van een oven, die vanwege de rook niet geheel gesloten was. Door het ontploffen der gassen werd de deur weggslingerd en Van der Geer buiten het gebouw gesmeten. Scherpe" deelen van de deur waren in zijn lichaam gedrongen en bovendien was hij aan het hoofd ernstig verwond. Voorts kreeg een werkman, die eveneens tegen den grond geslagen werd, ernstige brandwonden. Zijn toestand is redelijk^ HUA1UES INSIGNES KRANSEN TAKKEN VOORNAAMSTE NIEUWS Dit Nummer bestaat uit DRIE bladert De Tweede Kamer heeft de behandel ling van de Indische begrooting voort# gezet. De Eerste Kamer behandelde de bes grooting van Sociale Zaken. De Economische Raad is heden door Minister Steenberghe geïnstalleerd. Over het lot van Ds Niemöller verkeert men nog in het onzekere. Te Losser is in verband met de staking bij Van Heek, een verbod van samenschoi ling uitgevaardigd. Hitier en de Britsche ambassadeur te Berlijn hebben besprekingen gevoerd. In het Moskousche massa-proces heeft Krestinski thans een bekentenis afgelegd. In Californië hebben overstroomingenl zeer veel dooden geëischt en ornnté schade berokkend. PERZISCHE TAPIJTEN •i-GRAVENHAGE, NOORDEINDE 140C EEN 00STERSCH KLEED BLIJFT een aristocraat voorjaar komt; de motor bromt: 1 bandje knalt; een ptlnltJk balt t U zoo 'n pijnlijk halt vermijden; i moet U FISK SAFTI FLIGHT gaan rijden. Sloleo en Bronzen Ramen Deuren Kozijnen Ploaiweriten en Uzerconctruclle» leltooei. j io\% en flschm.fobrwk I. Kindje verbrand Droevig ongeluk te Arnhem In een pand aan de Oeverstraat te Arnhem, bewoond door de familie S. P. Gitsels, heeft gister in den na middag een brandje gewoed, waarbij het jongste kirad der familie, een drie maanden oud jongetje, om het leven ie gekomen, terwijl de moeder lichte brandwonden opliep. dit terrein deskundig te zijn. Spr. besloot met den wensch uit te spreken dat onder den zegen des Allerhoogsten de nieuwe Raad vruchtbaar zal bunnen werken in het belang van ons dierbaar vaderland. De voorzitter van den Raad, P r of. Ir. de V o 0 y s heeft de rede van den Minister be antwoord. BRACK'S DOELEN HOTEL AMSTERDAM-CENTRUM Kamera incl. Holi. Ontbijt vanaf-f 4.— Rüstlge sfeer ln het Centrum van de stad Ieder modem comfort Telefoon 40661 Basaltinetegels in alle kleuren. TROTTOIRBANDEN enz. N.V. HOLLANDSCHE BASALTINE TEGELFABRIEK - ROTTERDAM Wie zich heden abonneert op ons blad, ont vangt de tot 1 April a.s. verschijnende nummers gratisook het onovertroffen Zondagsblad, een weekblad op zichzelf. Zoowel wat prijs als inhoud betreft kan ons blad de vergelijking met elk voor vergelijking in aanmerking komend blad méér dan volstaan. Wie een abonné aanbrengt voor minstens één jaar, heeft recht op de bekende, zoo zeer in den smaak vallende premie den zwaren zilveren Lepel ADMINISTRATIE NIEUWE LEIDSCHE COURANT

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1938 | | pagina 1