AS. F. KORRELS
TURKENBURG'S
/.ADEN BODEGRAVEN
Het gevaar van de bisamrat
PLANTEN
K E N C I C A
STIKSTOFMESTSTOFFEN VOOR IEDEREN GROND EN IEDER GEWAS'
Wanneer het den landbouw
gaat. bloeien ook alle andere be~
no. U20 S FEBRUARI 1938
Methoden ter
bestrijding
Wat Dr Kluyver mededeelde
7/an oJc&jir gsl ia/qlcIq,
wor /oasruzr QM.-tucu^
Zooals we liebbcn gemeld is door Dr H.
N. K 111 y v e v van den Plautenziektenkuu-
digen Dienst een onderzoek te Budel inge
steld in verband met liet feit, dat aldaar
een bisamrat is gevangen.
Van de reis naar Budel teruggekeerd had
Dr Kluyver een onderhoud met een ver
slaggever van de „Maasbode', waaraan wij
het volgende ontleenen:
De vindplaats
„Ik ben op tocht geweest, zoo begon Dr
Kluyver, om de juiste plaats te zoeken,
waar het eerste exemplaar van de bisamrat
gevangen is. U weet, dat het zoowat in den
Zioek moet zijn, waar Brabant, Limburg en
België samenkomen. Dat het in de onmid
dellijke omgeving van de zinkfabrieken <;n
in (ie huurt van de Zuid-Willemsvaart is
levert daarom zooveel gevaar op. omdat 't
niveau van iït kanaal aanmerkelijk hooger
;s dan het niveau van het omliggende land.
Ik heb echter de juiste plaats, waar
de rat gevangen is, nog niet met zeker
heid kunnen vinden, omdat de man, die
de rat gevangen heeft, voor mij onbc -
reikbaar bl:jft.
Dat onbereikbaar zijn hangt samen
met de vrees, dat hij door het levend-
gevangenhouden van de bisamrat de
wet overtreden heeft en daardoor dus in
moeilijkheden zou geraken.
Hij kan er echter van overtuigd zijn,
j 'dat voor die vrees in het geheel geen
grond is. Integendeel zijn wij hem erg
dankbaar en hij kan er zeker van zijn,
dat wij hem nog zullen beloonen voor de
1 moeite, die hij zich gegeven heeft.
Met dat al heb ik nog de juiste vind
plaats niet kunnen ontdenken, omdat juiot
in het vinden van de bisamrat het water
sterk is gestegen. De ingangen tot het hol
liegen meestal onder de waterlijn, maar rui
het water zóó sterk is eestegen. zijn de in
gangen natuurlijk heelemaa! niet meer tc
ontdekken.
Bestrijdingsmiddelen
Over de best rij dingsmethode deelde dr K.
liet volgende mede:
Men vangt de dieren meestal met een
speciaal daarvoor geconstrueerde val of
klem. Men heeft het gebruik van gassen en
gifgassen beproefd. Men heeft getracht de
dieren met ciftig lokaas te dooden. De
methode van gifgassen te gebruiken is van
zeer weinig belang, nmdat de holen gedeel
telijk onder water ligsen. Het dooden met
vergiftigd lokaas heeft eveneens zeer wei
nig resultaat, want de bisamrat is een echte
specialist in voedsel en zoekt bij voorkeur
de wortelstokken van riet en biezen e.a.,i!ic
niet te vergiftigen zijn. Men heeft ook ver
giftigde wortels langs 't water gelegd, maar
ook deze methode haalde weinig uit. Ook 't
schieten van de dieren heeft weinig te be
teekenen.
De beste methode om de dieren te
vangen blijft altijd nog de bisamratten-
val van Adam Roith. den grootsten
bisamrattenjager uit Beieren. De val be
staat uit een soort fuik van metaal
draad, van hoven rechthoekig met in "t
midden een opening, die toeloopt als een
opening van een fuik. In het midden
der smalle zijden van den rechthoek
steken twee stangen omhoog, die ver
bonden zijn door een ijzerdraad. De con
structie van deze bisamrattenval is ge
heel gebouwd op de zeer nauwkeurige
bestudeering van de manier van doen
van de bisamrat.
Zooals reeds voldoende bekend is, leeft de
bisamrat bij voorkeur in stilstaand water,
aan de oevers sterk begroeid met rietkra
gen en met houtgewas op de boorden. Zoo'n
stij.staand water is vaak sterk begroeid met
waterplanten. Om bij het zwemmen nu van
de waterplanten zoo weinig 'mogelijk last te
Lebben, |pgt de bisamrat zwemwegen aan,
nl. steeds denzelfden weg kiezend duwt hij
de waterplanten op zijn zwempad uiten,
zoodat de wegen, die hij neemt, steeds dui
delijker kenbaar zijn. Dwars over zulk een
zwem pang nu wordt de fuik te water ge
laten. De fuik zelf ligt een eind onder den
waterspiegel met de opening naar hoven ge
keerd. Aan weerszijden van den zwem-
ingang staan de beide ijzeren stangen er.
dwars o\er den zwemweg heen, even aan de
oppervlakte van het water, loont de staal
draad. die beide stangen verbindt.
De bisamrat heeft de gewoonte, zoodra
liij in het water ergens tegen aan zwemt
onmiddellijk loodrecht te duiken. Dal
doet hij ook, zoodra hij den ijzerdraad
dwars over zijn zwemweg gespannen
vindt. Hij duikt en duikt loodrecht in de
de bisamratten.
Deze methode heeft zeer groote voordes-
Ion. De bisamrat verdwijnt door deze me
thode spoorloos, zonder dat de anders die
ren van 7,ijn soort worden gestoord. De me
thode van klemmen te zetten, is hierom
zoo gevaarlijk, omdat een schreeuwende bi
samrat de anderen verstoort, die dan op
den loop gaan en zich verspreiden. Het
tweede oordeel is dat men met deze val
alleen maar hisamralten vangt en niets an
ders. Alleen de bisamrat duikt loodrecht,
andere dieren duiken schuin of zijwaarts. En
dan \angt men er niet één bisamrat mee,
maar kan mén er velen tegelijk mee vangen.
Een andere methode 's het opzoeken van
de holen van de bisamrat. Alle uilgangen
worden bepaald en afgezet door vallen,
strikken en klemmen. Van iedere uitgang,
wanneer strikken en klemmen worden ge
bruikt. natuurlijk meerdere exemplaren,
want de mogelijkheid bestaat, dat meerde
re ratten uit één uitgang komen on iedere
rat moet dan een klem of strik gereed vin
den. Dan worden in écu van de openingen,
of in een opening, welke er speciaal voor
gemaakt woidt gaspatronen of knallende
patronen gedaan, zoodat de bisamrattenfa-
milic «vlucht en door alle uitgangen in de
\al loopt. Ik behoef u ech»er niet te vertel
len, dat deze methode alleen kan worden
toegepast door mcnschen die geheel met
het vak op de hoogte zijn en alle knepen
van het vak kennen. Bij deze methode mag
peen enkele uitgang onversperd blijven en
dez.e kans is zeer proot als de methode
wordt toegepast door menseden, die niet
met de levenswijze van de bisamrat op de
hoopte zijn Ook deze methode geeft een
grondige opruiming, daar in een hol vaak
meerdere families samenleven en men kans
heeft de ouderparen met alle jongen te ver
delgen. De bisamrat vermenigvuldigt zich
tamelijk snel, twee tot drie maal per jaar
werpt hij jongen, zeven of acht in getal.
rop moet b ij zon der
rden
op.dit gebied mogen
ho
i t je
b o v
methodè niet gaan.
De dlgemeene maatregel van bestuur,
waarhij wordt vastgelegd, dat gevaar voor
den inval der bisamrat voor de provincies
Zeeland,'Brabant-en Limburg bestaat, heeft
de bestrijding zoo geregeld, dat de uitrooiing
practiseh steeds door den Plantcnziekleu-
kundigen Dienst geschiedt.
Het was te verwachten, zoo ging Dr K.
De bisamrat
hem ideale omgeving.
voort, dat wc onderhand sporen van de bi
sainrat op ons gebied zouden vinden. Eer
lijk gezegd, we hebben er op zitten wach
ten. In September 193G heb ik reeds een reis
gedaan langs de geheele Zuidgrens van ons
land om de bisamrat op te.sporen. Ik
ben toen ook in Budel geweest op de plaats
waar de eerste bisamrat nu gevonden is.
Toen heb ik echter peen enkel spoor van .le
aanwezigheid van het dier kunnen vinden.'
De bestrijding elders
s t.
et diligent
Wel ligt. op het oogenblik in België een
wetsontwerp gereed, maar de regeering daar
is er-rijkelijk laat mee. Deze soort van maat
regelen liggen de Belgen niet. Het vorige
jaar is van deze zijde reeds moeite gedaan
hij de autoriteiten in België om tot wette
lijke bestrijdingsmaatregelen te komen,ech
ter zonder resultaat. Er zullen nu vanzelf
weer stappen hij de Belgische regeering
worden gedaan: de vraag is echter of het
resultaat zal hebben. Ook in Duitschland is
bestrijding lang sleepcnd gebleven, later js
ze echter flink aangepakt. In Engeland i»:
in 1932 met veel succes de bestrijding begon
nen. De bestrijding heeft daar zooveel re
sultaat gehad, dat op 1 April 1937 de opspo
ringsdienst koYi worden opgeheven, daar in
een half jaar lijd geen exemplaar meer
werd aangetroffen.
Het voorkomen van plantenziekten
DOOR ZAAIZAAD
ONTSMETTING
Verschillende cultuurgewassen hebben te
lijden van plantenziekten of beschadiging
door ongedierte.
Daartegen is wel wat te doen en voor
zoover de kiemen der kwalen door het
zaaizaad overgebracht worden kan men
door dit vooraf te ontsmetten veel schade
voorkomen.
We geven hier weer wat de Planten-
zlektenkundige Dienst te Wageningen ons
schrijft. Genoemde Dienst of de ambtenaren
er van zijn steeds bereid nadere inlichtin
gen te geven.
Bieten brand
Bietenhrand, waaronder verstaan wordt
het zwart worden der jonge plantjes aan
den voet, waardoor deze kunnen wegvallen,
kan door meer dan eon schimmel veroor
zaakt worden. Een van deze. Phoma betae,
die in verreweg de meeste gevallen de oor
zaak is, gaat met het zaad over en kan
door zaadontsmetting bestreden worden;
tegen de in den grond overblijvende en van
daaruit de plantjes aantastende schimmels
helpt zaadontsmetting natuurlijk niet. Het
kan dus wel voorkomen, dat, niettegen
staande ontsmet zaad is uitgezaaid, de op
komst te wenschen overlaat, of dat er toch
nog vele plantjes wegvallen. Toch mag dit
geen reden zijn om de ontsmetting van het
bietenzaad achterwege te laten.
Op grond van bij door den Plantenziek-
tenkundigen Dienst genomen proeven ver
kregen resultaten kan alleen de aanwen
ding van de hieronder aangegeven midde
len worden aanbevolen. De verbouwer, die
zelf zijn bietenzaad ontsmet, gebruike dus
uitsluitend één van deze middelen, terwijl
zij, die ontsmet zaad aankoopen, goed zul
len doen zich ervan te vergewissen met
welk middel het zaad is of. zal worden ont
smet.
Natontsmetting.
De ontsmetting kan geschieden door het
bietenzaad 2 uur onder te dompelen in een
oplossing van: Ceresan-nat-ontsmetter of
Germisan ter sterkte van y2 procent (V2 kR
ontsmet.tingsstof- op 100 L. water) of 4 uur
in J,4 procentoplossing (^4 kg ontsmettings-
stof op 100 L. water).
Per kg zaad heeft men ongeveer 3 k 4 liter
van de oplossing noodig. Dezelfde oplos
sing kan meermalen achtereen gebruikt
worden, mits na elke behandeling zooveel
nieuwe oplossing wordt toegevoegd als
door het zaad wordt weggenomen. Men
kan aannemen, dat 1 kg zaad ongeveer 0.S
k 1 liter oplossing opneemt.
Het los storten van het zaad in de vloei
stof is voor de bevochtiging beter dan on
derdompeling in een zak. Na de behande
ling wordt het zaad zoo dun mogelijk uit
gespreid. Vaak omzetten bevordert een
snelle droging. Met het zaaien behoeft niet
gewacht tf. worden, tot het zaad volkomen
droog is. Uitzaaien van iets vochtig zaad
bevordert zelfs de kieming en de opkomst.
Bij het zaaien met de machine dient er
rekening mee gehouden te worden, dat het
zaad door vochtopname is uitgezet.
De ontsmetting kan ook geschieden
volgens de machinale om s.c h e p-
methode. Hierbij» wordt het zaadont
smet in de apparaten, die gebruikt"worden
voor de droogontsmetting. Een goede onf
smetting wordt verkregen door per 20 kg
zaad 4 liter van een 3 proeentige oplossing
van bovengenoemde middelen te gebruiken.
De resultaten, die hij toepassing van deze
werkwijze worden verkregen, zijn door-,
gaans iets minder dan bij onderdompeling*
van het zaad. Hier tegenover staat, echter,
dat het zaad spoedig na de ontsmetting
zaaidroog is, terwijl de duur van de-beha»
deling kort is. Het zaad wordt n.l. 4 a 5
min. in den trommel rondgedraaid.
Bij de toepassing van de machinale om-
schepmethode is het ten zeerste gewenscht
gebruik tc maken van machines, die zoo
danig zijn ingericht, dat de vloeistof tijdens
het draaien tot het zaad toevloeit Wordt
de vloeistof in één keer aan het zaad toe
gevoegd, dan gaat het samenkoeken.
Droogontsra e 11 in g.
Als droogontsmettingsiniddel voor de
ontsmetting \an bietenzaad wordt aanbevo
len U. T. GS."). Per kg zaad wordt 8 gram
van dit middel aangewend. De ontsmetting
moet, met het oog op mogelijk inademen
van ontsmettingsstof en ook voor het
krijgen van een goede menging, geschieden
in de voor dit doel in den handel zijnde
droogontsmettingsapparaten. Met U. T. 6S5
behandeld bietenzaad kan niet worden
voorgeweckt, daar de ontsmetting dan on
voldoende wordt.
B 01 r y t i s b ij vlas.
Het wegvallen van jonge vlasplantjes
tengevolge van Botrytis of Colletotrichum
Gloeosporium)-aantasting kan door
ontsmetting van het zaad met een der hier
onder genoemde drpogontsmetters tot een
zeer gering percentage teruggebracht wor-
Goed werkende middelen zijn: Abavit-
droogontsmetter, Ceresan-droogontsmetter
(niet te verwarren met C
dat
itsmet-
t i n g wordt aanbevolen) en Tutan.
Van deze middelen wordt per kg zaad
2 a 2j/2 gr. gebruikt. Een eerste vereisch-te
is, dat de ontsmettingsstof goed over het
zaad verdeeld wordt. Dit geschiedt het best
in hiervoor in én handel gebrachte droog
ontsmettingsapparaten.
Omscheppen van het zaad met het ont
smettingsmiddel is beslist te ontraden. Niet,
alleen is de menging dan onvoldoende, maai
de kans op verstuiven en daardoor op inade
men, waardoor vergiftiging kan optreden, is
daarbij zeer groot. Ook al werkt men met
een gesloten apparaat, dan toch is het nog
nooclzakel'jk de noodige voorzorgsmaatrege
len te nemen. bv. het hinden van een doek
voor neus en mond, om inademen te voor
komen.
Om het verstuiven tijdens het zaaien zoo
veel mogelijk te verminderen doet men goed.
het zaad eenigen tijd van te voren (pl.m.T4
dagen) te ontsmetten.
DE LELIE (LILIUM)
De lelie ie een van de bloemen, die het
langst bekend zijn.
Bekend vooral om de teere schoonheid,
die niet alleen uitkomt in de fijne tint,
maar ook aan de elegante vorm. aan de
bloem en de wijze waarop deze aan de sten
gel is bevestigd.
Al deze factoren geven de lelie haar
spreekwoordelijke schoonheid.
Van deze schoonheid kan men ook in de
kamer genieten. Want er zijn onder de
meerdere, variëteiten enkele die zich heel
goed laten gebruiken voor kamercultuur.
Dit zijn vooral de uit Japan afkomstige
im lancifolium, L. amatum en L. lon-
giflorum en ook de uit Noord-China afkom
stige L. regale, de koningslelie, met heerlijk
ende bloemen. Heel mooi is ook de Ma
donna-lelie (L, candidum), misschien wel
de mooiste (hoewel dit een kwestie van
«naak is) door haar groote, zuiver witte
welriekende bloemen, en de groote stevige
stengels, waaraan ze voorkomen.
Januari-Februari is de tijd dat de lelie
bollen opgepot moeten worden
Boeken en Geschriften
Fosforzuur on kalk. Uitgave van
het Thomasslakkcnmeelbureau.
Hartenlustlaan 7, Blqemendaat.
Verschenen is no. 3 van dit tijdschrift,
it voor belangstellenden gratis le ver
krijgen is.
Uit dit nummer leert men, dat er ook
omtrent de waarde en het gebruik van
Thoraasslakkenmeel verschillende min 01'
meer vaste'.meeningen, opvattingen en voor
schriften bestaan, die al lang niet meer
juist zijn, waarvan het veelal zelfs de vraag
is, of ze wel ooit juist zijn geweest;
dat het slakkerimeél niet slechts minstens
gelijkwaardig is met het superfosfaat, maar
dit in tal van gevallen overtreft. Het feit,
dat het superfosfaat in een reageerbuisje in
ter oplost en slakkenmeel niet, zegt ons
niets ten opzichte beider bemestingswaarde;
dat het onjuist is te meenen. dat slak
kenmeel alleen past voor zand- en veen
gronden, maar dat het eveneens kan wor
den gebruikt voor klei- en zavelgronden;
dat slakkenmeel kan worden gebruikt in
elk seizoen, zelfs tot laat in het voorjaar.
Bestrijding van ziekten en onge-
dierten in groente-, bloem- en ooft-
Uitgave van Turkenburg's Zaad-
handel Bodegraven.
Een reuze mooi boekje is dit. Duidelijke
beschrijvingen. Kort en begrijpelijk voor
"eder.
Turkenburg heeft weer eens een dienst
bewezen aan allen, die een groote of kleine
tuin hebben. En de prijs, 55 cent, is zóó laag,
dit boekje van 120 pagina's met vele
duidelijke afbeeldingen alles naar foto's, dat
het zijn weg wel zal vinden.
Daar de/lelie, de eigenaardigheid heeft om
onder aan 'de bol maar weinig wortels to
maken en bóven de bol, onder aan de daar-
uju \oortkomende stengel, de meeste wortels
voorkomen, volgt daaruit eenige aanwijzing,
hoe de bol geplant moet worden. Men neme
djepe potten en legge.daarin eerst een laagje
potscherven of.grint dit moet men bij het
planten van bloemen in potten trouwens al
tijd doen vult daarna de pot voor een
derde deel met goed voedzame aarde, bv.
tuinaarde vermengd met goed wat goed
verteerde mest vooral gee.n versche mest
gebruiken! Hierop plaatst men de lelie-
bol. Men doet ecliter goed eerst nog een dun
laagje zand od de aarde te. strooien, vóói
men de bol er op drukt. Strooi nog wal
aarde er op. zóó. dat de bol half in de pot
grond staat.
Men geve matig water. De aarde moet iets
vochtig blijven, meer niet.
Deze half gevulde pot laat men zoo staan
in een niet al te warme, doch beslist vorst-
vrije kamer.
De bol gaat uit-
loopen, de stengel
groeit en komt
spoedig boven de
notrand uit. Als
hij ongeveer
handbreed boven
de potrand uit
komt, vult men
de pot verder met
voedzame aarde.
Goed Is het al
weer om eerst
over de bol een
laagje zand
strooien. Men
moet nl. weten,
dat de leliébol
heel gemakkelijk begint te rotten.
Daarom moet men ook voorzichtig zijn met
het geven van water. En het laagje zand
om de bol zal ook het rotten tegengaan.
Men moet nu de pot in het volle licht
zetten en spoedig zuilen de bloemknoppen
zioh vertoonen en de bloem in al haar
schoonheid de kamer sieren.
Tegen dien tijd en in den bloei is het
goed de lelie- geregeld te bemesten met ka
rn erplantenmest. Volgens aanwijzing, die
bij deze mestsoorten gegeven wordt
BELASTINGZAKEN - BOEKHOUDEN
Voor ALBLASSERWAARD
is Uw aangewezen adres
J. VAN HOVEN SLIEDRECHT
Tel. 271 - D 15 (by de Tolsteeg)
Centrale Boekhouding voor alle bedrijven.
De kali-kalkmeststof met 40—45
werkzame kalk (CaO) en 45
opneembare chloorvrije kali, werkt
even goed als andere kali-kalk-
combinaties,
doch is goedkooper.
Verpakt in papieren zakken van 50 K.G.
N.V. Handel- Scheepv. Onderneming
v.h. Fa. N. DAENEN, Maastricht.
UW ADRES
Voor de behandeling van
Uw BOEKHOUDING en
BELASTINGZAKEN is
A. BERGHOUT
Belastingconsulent Lid N. L v. B.
Kantoor Kerkstraat 3,Tel. no. 62 en 63
BERKEL EN RODENRIJS
Laat U raden en koopt
DORDRECHT
Prijscourant voor Tuinders, Landbouwers
of Particulieren wordt gaarne gezonden.
RAAMLIJSTEN
SYSTEEM ..NYHOF"
5 punten waar het om gaat:
Speciale ruitenhouder.
9 Stalen hoeken.
Koperen nagels.
Langere levensduur.
Goedkooper in 't gebruik u
Wie ze gebruikt, bestelt na. Vraagt vri|«
blijvend inlichtingen: f
J. BAK, H. BAK DE JONG
HENDRIK IDO AMBACHT - Telef. S
Ook alle andere soorten van raamlijsten»
Tuinderglas. L.O.B. en kasglas.
Snel groeiende varkens zijn de voordeeiigste.'
De practijk merkt wel eens op, dat het eene varken sneller groeit dan het andere#
Uit de cijfers aan de selectiemesterijen vastgesteld, blijkt het groote verschil wol zeer
duidelijk. De gemiddelde groei van de 10 best groeiende toornen was in 1936 per dag
724 gram, die van de 10 minst vlugge slechts 502 gr. per dag.
Als we nu van beide groepen mesten van 20 tot 90 kg. heeft de laatste soort 139 dagen
90 kg. zwaar te worden, terwijl de eerste soort in 97 dagen dit gewicht
De eerste moeten dus 42 dagen langer gemest wor
den, kosten 42 dagen langer onderhoudsvoer, moeten
42 dagen langer verzorgd worden en voor den
grooten mester kost het 42 dagen meer rente aan
bedrijfskapitaal.
M U SKATOR
VARKENSVOEDERS
Leveren SNELSTE groei en 't BESTE spek
N.V. NEDEBL. KBACHTVQEDEBFABRIEK MUSKATOR - OUDEWETERING
P D I I ITTCI CDC VRAAGT NU UW HANDELAAR
rnwi I I tucno «r OF ORGANISATIE:
Voor volledige bemesting
van Vruchtboomen
12x10x18
Geconcentreerde volledige meststof in Korrelvorm#
Analyse 12 Stikstof, 10 Fosforzuur, 18 Kali.
KALI UIT ZWAVELZURE KALI. IN WATER OPLOSBAAR
De A.S.F. Korrels, bekend door de gunstige resultaten, die ermede in de
praktijk bereikt worden, bevatten al het fosforzuur in den vorm van
ammoniumfosfaten.
Eischt daaromtrent steeds garantie van Uw korreimest-leverancïert
Bemesting voor boomgaarden en fruitaanplantingen: 1000 a 1200 Kg,
per H.A. Zoo spoedig mogelijk uit te strooien.
N.V. Amsterdamsche Superfosfaatfabriek
UTRECHT, Maliebaan 81.
VRAAGT ONZE GEÏLLUSTREERDE
PRIJSCOURANT
salpeterstikstof I i/2 salpeter-, y2 ammoniakstikstof I ammoniakstikstof
KALKSALPETER KALKAMMONSALPETER ZWAVELZURE AMMONIAK
15,5 stikstof I 20,5 stikstof 20,6 stikstof
Inlichtingen en brochures over deze meststoffen worden op aanvrage gratis verstrekt door het
LANDBOUWKUNDIG BUREAU VAN DE STAATSMIJNEN IN LIMBURG en N.V. MEKOG te HEERLEN en het
LAND- EN TUINBOUWBUREAU DER I.G. FARBENINDUSTRIE A.G., Amsteldijk 37, te AMSTERDAM.
