Jlieuuie (tfouraitt I Noorderlicht schittert boven Nederland N.V Arnhemsche Hypotheekbank Abonnementsprijs: Per kwartaal in Leiden en in plaatsen waar een agentschap gevestigd is 235 Franco per post 2.35 portokosten Per week0.18 Voor het Buitenland bij wekelijksche zending4.50 Bij dagelijksche zending5.50 Alles bij vooruitbetaling Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/* Ct Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 53936 abbrrtentieprijjen: Van 1 tot 5 regels 1.17'/» Elke regel meer 022'li Ingezonden Mededeelingen van 1—5 regels 230 Elke regel meer0.45 Voor het bevragen aan 't bureau wordt berekend0.10 No. 6302 WOENSDAG 26 JANUAR11938 18e Jaargang Een zeldzaam en indrukwekkend natuurverschijnsel Roode gloed teekende zich tegen den donkeren avondhemel af Op vele plaatsen in Nederland waargenomen bd Boven vrijwel geheel Europa heeft zich gisteravond een zeer zeldzaam en indrukwekkend natuurverschijnsel voorgedaan. Op vele plaatsen ook in ons land zag men het Noorderlicht. Geruimen tijd stond de hemel in rooden gloed. In ons land deden de eerste verschijn selen zich voof omstreeks kwart over acht en duurde ruim drie kwartier. Na middernacht herhaalde het verschijnsel zich en vooral toen vertoonde het Noorderlicht zich in een van zijn meest indrukwekkende gestalten. Vanuit het buitenland bereiken ons berichten, waaruit blijkt, dat het Noorder licht gezien is zoowel in Noorwegen en Engeland als in Portugal er Italië. De stad R j u k a n in het departement Telemark (Noor wegen) was gedurende verscheidene uren verlicht, alsof 't klaarlichte dag was! In ons eigen land heeft het Noorderlicht zich op verschillende wijzen kenbaar gemaakt. Men zag het nu eens in een rose-roode breede lichtbaan, dan weer als een violet-achtige lichtende vlakte. In Ze eland werd het licht waargenomen in een zachtroode kleur, afgewis seld door donkerroode strepen. Op Schiermonnikoog waar het de zelfde kleuren liet zien, weerkaatsten de helroode stralenbundels op fantasti sche wijze in het water. Van Oost naar West was hier het fraaie licht uitge spreid dat omstreeks acht uur in zijn schoonste vormen en nuances culmineerde. Ook Amsterdam kon het licht op enkeie plaatsen aanschouwen. In violet-achtige stralen met zacht rood er doorheen geweven verscheen het hemellicht boven de hoofdstad. De bewoners van Overijssel zagen het Noorderlicht langzaam naar het esten trekken. Het deed zich hier in de meest uiteenloopende kleuren voor. Hei Noorderlicht, dat zich zeer flauw bewoog, is reeds vaker boven ons land waargenomen, doch slechts zelden in de fraaie kleuren en den aantrekkelijken vorm van gisteravond. Het deed op enkele gedeelten van het land denken aan een roocl-fluweel gordijn, dat golvend de hemel bestreek. De normale kleur van het Poollicht is witachtig met een zacht groenachtige of violette tint doch de vormen, waaronder het licht optreedt, zijn zeer talrijk en veranderlijk. De Bilt verwachtte het Noorderlicht Het Noord erlioht, dat men gisteravond over vrijwél geheel Nederland heeft waarge nomen, heeft ook de aandacht gehad van het Kon. Ned. Met. Instituut te de Bilt Men had daar het Noorderlicht al eerder ver wacht. Het wordt n.l. veroorzaakt door 'n krach- tige stroom van krachtige electrische deel- 1 ties welke van de zon afkomstig zijn en door electrisohe en chemische eigenschappf 1 licht veroorzaken. De richting van den stroom wordt bepaald door de magnetische I krachten, welke hierop worden uitgeoefend. Reeds Maandag j.l. had men op de zon een i groote vlek geconstateerd, omdat 's mor gens een zware magnetische storing was op gewekt Weersomstandigheden ideaal I Volgens Prof. Dr. E. v. E v e r d i n g e n, 1 de hoofddirecteur van het K.N.M.I., was het Noorderlicht van gisteravond bui tengewoon kraohtig en fraai, zooals zei- I den in deze streken pleegt voor te ko I men, hoogstens één maal in de tien jaar. i Daarbij is het evenwel noodig, dat de l Weersomstandigheden zeer gunstig zijn ris- teravond waren deze dan ook ideaal. De be- wolking had plaats gemaakt voor een hil- i deren hemel, zoodat het fantastische ver- schijnsel uitstekend kon worden waargeno men. Door de groote hoogte, aldus Prof. van j Everdingen, waarop zich het licht vertoon de, kon men aannemen, dat het verschijnsel. niet alleen in ons land, doch ook in Bel gië en Frankrijk moet zijn waargeno- men. In Beieren en Silezië werd het Noorderlicht reeds gesignaleerd. Hoe het Noorderlicht zich vertoont Het Nocr 'erlicht of Poollicht, dat men in ®ijn volste pracht in de Poolstreken kan Waarnemen, treedt onder zeer talrijke en verschillende vormen op. De normale kleur van het Poollicht is witachtig, aldus Prof. van Everdingen in Winkler Prins' encyclo paedic, met een zacht groenachtige of violet te tint, bij somber weer echter vaalgeel. Bij de grootste intensiteit van het Poollicht treedt groen en rood op, terwijl een violette kleur dikwijls bij de verschijnselen, die slechts een zwakke intensiteit bezitten, valt waar te nemen. Het spectrum van het l'oor- derlicht is discontinu en bestaat uit meest zwakke, lichtgevende ':jnen. Men heeft hier dus met een lichtend gas te doen; sommige banden van het Noorderlicht geven aanlei ding om te besluiten, dat het veroorzaakt wordt door de stikstof, die electrisch lichtge vend wordt De z.g.n. karakteristieke groene Noorder- lichtJijn is volgens Mc. Lennan afkomstig van zuurstof onder de bijzondere omstan digheden van het Poollicht, terwijl de inten siteit bij laboratoriumproaven het grootst was bij toevoeging van eenig argon of neon. Zoo hebben de Poollichtwaarnemingen het eerst waarschijnlijk gemaakt, dat de samen stelling der atmosfeer op groote hoogte nog weinig van die aan het aardoppervlak ver sohilide, afgezien van de dichtheid. De zone, waarin het Poollicht 't meest voorkomt, ligt op een afstand van onge veer 15 gr. van de magnetische polen en daar ziet men Poollicht op meer dan 100 dagen per jaar, terwijl dit in Zuid- Duitschland tot 1 per jaar afneemt. In ons land wordt soms gedurende tien da gen per jaar meer of minder duidelijk Poollicht gezien. In de gematigde breed ten concentreert het Poollicht zich om den magnetischen meridiaan. Volgens de theorie van Birkeland-Störmer worden zoowel de magnetische stormen als de Poolliohten veroorzaakt door electronen, die door de zon uitgezonden, de aardatmos feer bereiken, en wier banen door de kracht lijnen van het aardmagnetisme gekromd worden. Deze electronenstralen kunnen de aarde alleen bereiken in twee smalle zones van grootste talrijkheid van Poollicht. >aar de eiectronen-emissie in verband staat met de activiteit van de zon, die in en om de zonnevlekken geconcentreerd is, volgt hieruit, dat ook het Poollicht deelen moet in de elf jarige zonnevlekken-perioden en dat er zoowel in verband met de rotatie der aarde als met die der zon, een dagelijksche en een 27-daagsche periode in de talrijkheid van Poollichten moet voorkomen. Een roode vlam Dr. C a n n e g i e t e r, de directeur van het K.N.M.I., vertelde gisteravond nog, dat de roode vlam. die gisteravond even na acht uur te zien was, nooit eerder hier te lande door hem was opgemerkt. De gemiddelde hoogte, waarop het Noor derlicht ontstaat is 80 tot 100 K.M. hoogte De grootste hoogte die ooit gemeten is, be droeg 780 K.M. Voor zoover uit de tot nu toe in Enge land gedane waarnemingen kon worden vastgesteld, bevond het licht zich gister avond op 350 K.M boven de aardde. Hieruit valt te verklaren, dat het boven een groot deel van Europa is op gemerkt. Een merkwaardige datum Opmerkelijk is. dat het hier te lande zon zeldzame Noorderlicht is verschenen op 25 Januari, een dag/welke in de volksweer kunde een bijzondere heteekenis heeft Doz? dag. Pauli Bekeering, geldt, zooals Prof Schrijnen in zijn \,Nederlandsche Volkskun de" vermeldt, a's een dies criticus, een beslis sende dag voor het weer. De Tvrolers verzekeren van den 25st?n Januari Paul Bekehr' Der halbe Winter hin Der halbe Winter her. DE AUTOMATISEERING VAN DE TELEFOON Vermoedelijk tegen 1944 gereed Toezicht op radio-uitzendingen In de Memorie van Antwoord aan de Eerste Kamer inzake de Postbegroo- ting 1938 deelt de Minister mede, dat de antomatiseering van de telefoon zoo snel mogelijk voortgang vindt. De volledige totstandkoming der automati seering mag, bijzondere omstandig heden voorbehouden, tegen 1944 of 1945 worden tegemoet gezien. Er zijn over wegende bezwaren het tempo in die mate op te voeren, dat de automatisee ring in een korter tijdsverloop gereed Maatregelen zijn genomen dat de wacht tijden aan de loketten in de postkantoren voortaan binnen redelijke grenzen blijven. Wanneer blijkt dat op een kantoor de lo ketbediening niet aan de gestelde eischen voldoet, zal voor verbetering worden ge zorgd. Toezicht op radio-programma's Ten aanzien van de door enkele leden uitgesproken wenschelijkheid van een scherper toezicht op de programma's der radio-omroopvereonigingen in verband met de h.i. vaak plaats vindende zeer banale cn onbeschaafde uitzendingen, merkt de Mi nister op, dat de radio-omroep controle commissie de programma's toetst aan de terzake geldende wettelijke voorschriften Voorzoover uitzendingen, die een qualifica tie verdienen als zooeven aangegeven, met die voorschriften in strijd komen, worden ze verboden; voorzoover dit niet het geval is. staat aan de Overheid geen middel ten dienste die te verhinderen. De omroepvereeni gingen hebben tot taak de samenstelling der programma's en zijn binnen de wette lijke grenzen in dezen autonoom. Televisie Wat de televisie betreft, merkt de Mi nister op, dat de betreffende commissie juist dezer dagen aan hem voorstellen heeft gedaan om met de instanties, die daarvoor volgens de wettelijke regelingen zijn aangewezen, t-w. de omroepvereenigin- gen en de N.V- Ned. Omroep zender Mij. (Nozema), do organisatie van experimen- teele televisie-uitzendingen voor te berei den. De omroeporganisaties hebben er prijs op gesteld reeds gedurende de periode van het experiment met de verzorging der program ma's te worden belast en in de hier.uit voortvloeiende kosten zelf te voorzien. De bedoeling van het experiment is om aan de televisie-commissie de gelegenheid tc bieden onder meer het vraagstuk van de financiering van mogelijke regelmatige tele visie-uitzendingen onder de oogen te zien en haar het noodige materiaal te verschaf fen om met kennis van zaken de vraag te beoordeelen, welke geldmiddelen in de toe komst eventueel benoodigd zullen zijn en op welke wijze daarin ware te voorzien. Het Noorderlicht HET Noorderlicht is gisteravond op drie tijdstippen duidelijk waar neembaar geweest. Het eerst merkten we het wonderlijke verschijn sel op tusschen halt acht en acht uur. Naar het Noordwesten teekende ■Ach op dat tijdstip tegen den helderen sterrenhemel enn cirkelsegment van azuren tint af. waaromheen een breede band van purperroode kleur te zien was. De dichtheid van het rood wisselde met het oogenblik en spoedig schenen zich twee lichtkernen te ontwikkelen aan de uiteinden van het cirkelsegment, welke korten tijd in diepen glans toe namen. doch tegen 8 uur langzaam verflauwden en na korten tijd geheel verdwenen. De verdere lichtglans, hoewel zwakker, bleef zichtbaar. Omstreeks half tien heeft zich het verschijnsel, hoewel zwakker, her haald. Tusschen half een en een uur in den nacht heeft zich het Noordêt- licht in veel dieper en schooner glans herhaald. Het was op dat tijdstip als een breeden boog aan den hemel te zien en strekte zich uit van den Orion tot aan den Grooten Beer. Dc kleur van het rood was nu veel dieper en de roode band werd geflan keerd door wonderlijke lichtbanen en strepen van azuur en groen. Ook nu viel het Noorderlicht na een half uur in twee partijen uiteen. HUIDIGE BELASTINGSTELSEL WORDT GEHANDHAAFD Slechts herziening op enkele concrete onderdeelen Aan afschaffing van diverse heffingen kan niet worden gedacht Omzetbelasting vooralsnog gerechtvaardigd In de Memorie van Antwoord aan de Eerste Kamer inzake de begrooting van Financiën voor 1938 deelt de Minister mede, dat hij het tijdstip nog niet geko men acht een ingrijpende herziening van het huidige belastingstelsel ter hand te nemen. Hiertoe zal eerst kun nen worden overgegaan als de toestand van 's Hijks financiën een verlichting van lasten gedoogt. tntusschen is de Minister wel bereid na te gaan, of het thans vigeerend belasting stelsel wellicht op enkele concrete onder deelen zoodanig zou kunnen worden gewij zigd, dat de economisch vaak ongewensch- te en „anti sociale" werking er van, zou kunnen worden opgeheven of althans ver minderd. Richtsnoer hierbij zou kunnen zijn, dat deze wijzigingen uiteindelijk voor de volksgemeenschap een bate moeten ön- leveren, hetzij direct (vergroot verbruik levert compensatie voor verlaging der hef fing), hetzij indirect (toeneming van werk gelegenheid en daardoor verlaging der werkloosheidsuitgaven voor rijk en ge- De Minister is verder van oordeel, dat moet worden gestreefd naar een zoodanige verdeeling van den belastingdruk, dat de belasting wordt geheven daar, waar zij het gemakkelijkst kan worden opgebracht. Hiermede is echter niet gezegd, dat dit streven in de bestaande wetgeving niet vol doende tot uitdrukking is gekomen en met name niet dat de verhouding tusschen di recte en indirecte belastingen zooals die in den loop der jaren is ontstaan, in de tegen woordige omstandigheden niet juist is. Dat van lieverlede in de verhouding tusschen directe en indirecte belastingen een ver schuiving ten ongunste van de indirecte be lastingen is ingetreden, is tg wijten aan de tijdsomstandigheden, die vooral de op brengst der belastingen naar inkomen en vermogen hebben gedrukt ondanks het feit, dat de tarieven door opcentenheffingen tot het uiterste zijn opgevoerd, hetgeen mede bracht de noodzakelijkheid om tot verster king van de middelen bestaande indirecte belastingen te verhoogen of nieuwe in te Aan afschaffing van de heffingen op zout., suiker, vleesch e.d. kan dan ook voorshands niet worden gedacht Een zakelijke belasting als de grondbelas ting kan uiteraard geen rekening hou den met de draagkracht van hen die haar moeten opbrengen. Aangezien deze belasting, althans voor zoover zij de ongebouwde eigendommen be treft, is geamortiseerd, zou verlaging of afschaffing enkel een geschenk aan de tegenwoordige eigenaars betëekenen- Hoewel tegen de omzetbelasting gegronde bedenkingen kunnen worden ingebracht, is de Minister van oordeel, dat de voordee- len die deze algemeene verbruiksbelasting boven een bijzondere verbruiksbelasting biedt alsook de nood der schatkist haar voortbestaan vooralsnog rechtvaardigen. Ook een verhooging van den aftrek voor noodzakelijk levensonderhoud bij de in komstenbelasting (en de gemeentefondsbe lasting) zal totdat betere tijden voor de fi nanciën van rijk en gemeenten zullen zijn aangebroken, moeten worden uitgesteld. VROUW MET ZOUTZUUR GEWORPEN Het Gerechtshof te Amsterdam ver oordeelde conform den eisch van het O- M. een man wegens zware mishandeling tot een jaar gevangenisstraf met aftrek van 3 maanden voorloopi.ee herhtenis. Verdachte had de vrouw, waarmede hij had samengeleefd en die hem verlaten had. met zoutzuur in het gelaat geworpen, waardoor zij ernstig werd gewond. De doodehandsbelasting Kan voorshands niet worden gemist Aangezien de belasting van de doode hand volgens de bestaande wet voor het laatst over het belastingjaar 1938 kan wor den geheven zal in den loop van dat jaar zoo deelt de Minister van Financiën in de Memorie van Antwoord aan de Eerste Ka mers inzake de begrooting 1938 mede, een beslissing moeten worden genomen over de vraag, of de heffing na 1938 dient te wor den voortgezet. Naar het zich thans laat aanzien, zal deze vraag bevestigend moe ten worden beantwoord, al ware het slechts op grond van de overweging, dat haar op brengst tot het verkrijgen van een sluiten de begrooting voorshands niet kan worden gemist. Voor een verruiming van de in de wet opgenomen vrijstellingen in dien zin, dat bij eMMiiucele voortzetting van de heffing alel kerkelijke-goederen worden vrijgesteld, ziet de Minister vooralsnog geen grond. Ghr. Emigratie-centrale Vergadering op Zaterdag 5 Februari a.s. Men zenot ons het volgende communiqué: De commissie, op de vergadering van 1' Dec. jl. ingesteld, belaöt met het ontwerpen van statuten en huishoudelijk reglement, heeft in den loop van deze maand verga derd en is eenstemmig tot een resultaa gekomen. Inzake grondslag en doelstelling van d< Chr. Emigratie-Centrale werd een redactie ontworpen, die aan de leden zal worden voorgelegd. Het ligt in de bedoeling op Zaterdag 5 Febr. a.s. een vergadering met de leden U houden in het gebouw „Amicitia" te 's-G r a ven h age, 's middags te half 2, waarin het ontwerp ter goedkeuring zal worden aangeboden en de bestuursverkiezing zal plaats vinden. Een deskundig spreker zal tevens het woord voeren. Uitvoerige besprekingen werden gevoee-d over de taak van de Chr. Emigratie-Centra le, die op actieve wijze dienstbaar wil zijn aan de bevordering van de emigratie e» kolonisatie. De Chr. Centrale hoopt voor het Prot. Chr volksdeel te kunnen optreden bij de over heid en de bestaande organen op het gebied van de emigratie en verbindingen met het buitenland te zoeken, teneinde mogelijkhe den op dit terrei-a ernstig te overwegen Handel in Duitsche Foezel Een gevaarlijk goedje Politie en rijksambtenaren hebben geconstateerd dat voor Nieuwjaar in de gemeente Haaksbergen een zeer drukke handel is gedreven in Duitsche foezel welke zeer schadelijk voor de ge zondheid bleek te zijn. Een minitieus onderzoek werd ingesteld, want het bleek, dat de Duitsche foezel zgn. metiel alcohol was, verdunde brandspiri tus, die zeer gevaarlijk is voor de gezond heid, hetgeen eenigen tijd geleden is geble ken in Limburg, alwaar enkele personen door 't gebruik van dezen drank zijn over leden- Het onderzoek in deze zaak werd voortgezet en al spoedig had men de ven ters van dit schadelijke goedje te pakken, nl. zekeren H. V. uit Haaksbergen en K. uit Rekken. Later wist men ook.de hand te leggen op de grossiers J. KI. P. en J. W uit Haaksbergen en den leverancier, zeke ren J. K uit Haaksbergen. Dat deze hee ren met hun jeneverhandel nogal goede za ken hebben gemaakt blijkt wel uit het feit, dat zij de foezel verkochten voor f 2.— per liter, terwijl zij het inkochten voor nog geen f 1 per 10 liter. Tegen de betrokkenen is proces-verbaal opgemaakt. SCHUTTEVAER Jaarvergadering te Zwolle Op 26 April a.s., zal te Zwolle de schin- persvereeniging „Schuttevaer" haar 75-jarig bestaan gedenken In verband daarmee Wordt de algemeene vergadering op dien dag te Zwolle gehouden. De vereeniging werd genoemd naar den Zwollenaar Schut tevaer, die het initiatief nam voor de op- richtine. Onder de verschillende punten op hel programma wordt ook vermeld de kransleg ging op het graf jan den heer Schuttevaer op de begraafplaats te Zwolle. VOORNAAMSTE NIEUWS Dit Mummer bestaat uit TWEE bladen Voor het Bijbelgenootschap door Indië VI, door Dr H. C. Rutgers. Verschenen is de Memorie van Ant woord op de Begrooting van Financiën. Naar de Minister van Financiën mee deelt zal de regeering geen raèio-belasting voorstellen. Gisteravond is in ons land het Noor derlicht te zien geweest. De Hollandsch-Brabantsche afdeeling van de Chr. Boeren- en Tuindersbond heeft gister in Den Haag vergaderd. Barcelona is gisteren tweemalen ge bombardeerd. Bij Hebron wordt een militaire zuive* ringsactie ondernomen. Verkrijgbaar: 3'/2 Pandbrieven a 100% Hyp. Kapitaal beschikbaar tegen matige renta De Directie: Mr. S J. VAN ZIJST. Mr. J P VERSTEEVEN Opheffing van een openbare school Het Tweede Kamerlid T h ij s s e n heeft' aan den Minister van Onderwijs schriftelij ke vragen gesteld naar aanleiding van de opheffing eener openbare lagere school te O o s t-G r a f t d ij k, waarbij nipt de proce duze zou zijn gevolgd, die de L- O.-wet 1920 voorschrijft. Gevraagd wordt of de Minis ter deze opheffing, en eventueel andere van gelijken aard ongedaan wil maken, tenein de de mogelijkheid te scheppen, ook in do gesteunde gemeenten een concentratie van het lager onderwijs, indien deze noodig mocht zijn. te doen verloopen volgens de procedure, hiervoor in de Lager-Onderwijs- wet 1920 aangegeven. OUDE MAN GEDOOD Op de Beilerstraat te Assen, ter hoogto van het sanatorium „Port Natal" is de 62- jarige K. Bullema uit Graswijk dooreert personenauto, bestuurd door den heer C uit Assen, aangereden. De man werd zeer ernstig gewond en is enkele oogenblikken na het ongeluk over leden. Onregelmatigheden bij werkloozencursussen Naar aanleiding van de loopende gerucht ten omtrent onregelmatigheden, die ge pleegd zouden zijn bij de gemeentelijke werkloozencursussen te Gaardingen, kunnen wij het volgende mededeelen: Omstreeks October 1937 bleek, dat de vroegere leider van het cultureele werk een handteekening had geplaatst voor vol daan achter een bedrag van 9,en een bedrag van 6.die voor twee leeraren van den cursus bestemd waren. Op deze gronden werd hij door Burg. en Weth. overgeplaatst in een andere functie, waar hij geen financieele verantwoordelijk heid te dragen had. De geruchten omtrent onregelmatigheden bleven echter aanhouden. Alle geruchten, die ter kennis van het gemeentebestuur kwamen, werden onder-t zocht. Vele werden ongegrond bevonden, andere zijn nog in onderzoek. Eén klacht bleek gegrond, n.l., dat voornoemde leider voor zichzelf een encyclopaedic aangekocht had en met den betrokken boekhandelaar H. overeengekomen was, dat deze voor de geleverde dictionaire gefingeerde rekenin gen bij de gemeente zou indienen. De justitie draagt van een en ander kennis. De betrokkene is thans uit de gemeen tedienst ontslagen. REEKS INRRAKEN In den nacht van Maandag op Dinsdag is te E e f d e op een drietal plaatsen een poging tot inbraak gedaan. In een der wo ningen slaagde(n) de inbreker(s) er in, binnen te komen en een klein bedrag aan geld mee te nemen. Het zilver en andere voorwerpen bleven onaangeroerd; Van de(n) dader(s) geen spoor. Wel vermoedt de politie, die de zaak on derzoekt .dat deze inbraken in verband staan met die. welke in de laatste nachten te Apeldoorn, Deventer, Heino en Zutfen zijn gepleegd. DeStadt Schanke Leidscheplein 5 9 Tel. 33072 Amsterdam DINER DINER I DINER 90 ct 115 'uiT ELK DINER EBN TuPPKBSTA TIE „BAGATELLE" PASSAGE - DEN HAAG Het Restaurant met een bijzonder cachet Cuisine parfaite. plats copieus, cava renommée. - Salons et salles de fètes pour diners Intimes.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1938 | | pagina 1