Het Kabinet onder de loupe Een geboorte aangifte van honderd vijf en twintig jaar geleden DONDERDAG 13 JANUARI 1938 TWEEDE BLAD PAG. 5 E ersfeKamer-camera Constructief betoog van Prof. Mr. de Savornin Lohman De heer A. B. de Zeeuw heeft ve.e vragen De heer van Vessem op het s appe koord V^y. yn Lin schot Zitting van 12 Januari Heden heeft de Eerste Kamer een aan vang gemaakt met de algemeene be schouwingen over de Rijksbegrooting Mr. W. M. van Lanschot (R.K.) Deze betoogt, dat bij de formatie cenig kabinet niet moet worden afgegaan op de gevoelens, die de kiezers bij hun stemming hebben ge had, doch op de samenstelling van het parlement. De R. K. fractie treedt 't kabinet tegemoet met sympathie baseerd op vertrou wen. Spreker stem de geheel in met samenwerking tus- schen de drie ree' sche partijen drong ook aan aaneensluiting tus schen de drie frac ties van deze par ten in de Kamer. De houding van de rechtsche fractie» tegenover het kabinet beteekent geens zins. dat de vrijheid tot critiek is prijs gegeven. maar wel dat met het streven van het kabinet wordt ingestemd. Het huidige kabinet is geheel en al par lementair. Dit is een feit van beteekenis. hetwelk de groepen, die zulks betwijfelen, veeleer tot voldoening moeist stemmen. Dat tihans een kabinet als van 1933 niet meer mogeliik is. is wel duidelijk gebleken uit de houding door mr Oud ingenomen t.a.v. de Dienstplichtwet. Een kabinet, waar in de heeren Van Dijk en Oud zitting heb ben, v.'are niet voor te stellen. De heer v. Lanschot herinnert vervolgens aan de coalitie, door den heer Albarda voor gesteld, bestaande uit Roomsch-Katholieken, Socialisten. Vrijz.-Dem. en Chr.-Hist. Meent men waarlijk, dat daarbij van homogeniteit sprake zou zijn geweest? Men heeft gezegd, dat de samenstelling van dit kabinet ontmoedigend is, maar van welk kabinet heeft men zulks niet gezegd? Dat ligt toch eenmaal in het bestaan eener oppositie? Terecht merkte de heer v. Lanschot op, dat het kabinet van deze samenstel ling, steunend op de rechtsche groepen, heel wat kan doen aan de verwezen lijking van sociale belangen. Het Neder- landsehe volk en de critiek vergeet dat wel eens heeft voldoende gezond verstand, om dat te beseffen. Het beleid van den Minister van Finan ciën verdient volgens den heer v. Lanschot waardecrine. De toestand dienaangaande is hoogst zorgelijk. Hij vraagt een overzicht, waaruit blijken kan, hoever we in 1940 zijn met de financiën. Er is geen geldelijk be heer dat in de wereld zoo'n goeden naam heeft, ais dat in Nederland. Nog iets zeggend over het Christelijk ka rakter van het kabinet critiseert de heer v. Lanschot de meening, volgens welke het kabinet het monopolie van het Christendom zou willen hebben. De drie programs van de rechtsche samenwerkende partijen geven reeds in het begin aan hun Christelijk ka rakter uiting. Zulks treft men in de pro grams van de overige partijen niet aan. Rede van Prof. Jhr. Mr. B. C. de Savornin Lohman Prof. de Savornin Lohman (CH.) wil geen beschouwingen wijden aan de mo tieven. welke hebben geleid tot de samen stelling va-n het kabinet. Het kabinet acht hij van parlementair ka rakter, ook al is er geen direct contact ge weest tusschen het kabinet en de fracties, waarop het steunt. De formateur acht het parlementair karakter voldoende aanwezig, nu uit de rechtsche groepen de voornaam ste figuren zijn uitverkoren om zitting te nemen in het kabinet Maar uitgaande van dit standpunt verwerpt men formeele over eenkomsten met de fracties en de scheiding tusschen kabinet en parlement is daarom niet geringer. Het is geheel onjuist, wanneer Roomsoh- Katholieken essentieele critiek leveren op een bepaald minister en tevens het kabinet geheel en al intact willen laten. Zoo de heer Van Lanschot dan ook aandringt op een heid onder de rechtsche partijen, zie hij zijn eigen partij niet over het hoofd. Deze juiste opmerking van den heer Lohman werd met kennelijke instem ming door een aanmerkelijk deel van de Kamer aangehoord. De persoon in kwestie, minister Slotemaker de Bruine, had eindelijk weer eens gerechte reden om te glimlachen. Voorts betoogt de heer De Savornin Lob man, dat de internationale toestand, die sterke bewapening eischt, het den vrijzin nig democraten niet mogelijk zou hebben gemaakt, zich in een kabinet als het onder havige te doen vertegenwoordigen. Zulks neemt niet weg, dat spr. zijn oprechte be wondering uitspreekt jegens een staatsman als den heer Oud voor het financieele beleid door hem gevoerd. Spr. vervolgt zijn rede met de belijdenis, dat slechts in het Evangelie kracht is te vinden om aan de groote moeilijkheden in onze dagen weerstand te bieden. Spr. be treurt. dat de samenwerking op de basis van de positief-christelijke beginselen niet tot andere groepen kon worden uitgebreid. Waarom zou n.en den invloed van deze be ginselen niet kunnen erkennen en steunen, ook als men hetzelfde wil? Terecht juicht de heer de Savornin Lohman het daarom toe. dat het kabinet aan den naam „chris telijk" de voorkeur geeft boven den naam ,^rechtsch", Tenslotte maakt spr. enkele belang rijke opmerkingen over het verschil.dat er zou bestaan tusschen ouderen en jon geren in de Chr. Hist. Unie. Als epr. hierovpr iets zeggen gaat, spreekt hij niet in opdracht van zijn partij, maar wel meent hij te weten, wat in de partij omgaat en dat hetgeen hij wil opmer ken, in overeenstemming is met het zeer algemeen verbreid gevoelen tn de Hij betoogt dan. dat ouderen noch jon™ ren in zijn partij er aan zouden denken t beginselen te verloochenen. „We voelen i voor politieke zelfmoord", zoo roept hij uit Wat een anderen schijn wekt. is slechts de omstandigheid, dat het schip der S.D.A.P op drift is geraakt en het is nog onzeker, op welken bodem het schip gaat ankeren. Wel is er hij de socialisten verbetering merk baar, maar men is nog lang niet waar men zijn moet Zal bv. de S.D.A.P. het huwelijk met het N.V.V. verbreken? Als de heer De Savornin Lohman dit zegt, interrum peert de heer De Zeeuw (S.D.):"„Dat mag niet!", hetgeen groote vroolijkheid opwekt. Daarna keert de heer De Savornin Loh man zich vrij sterk tegen ordening en merkt op. dat het gemakkelijker is, di»n aangaande rapporten op te stellen, dan maatregelen te nemen, die geen schade ver oorzaken. Hij uit zijn voldoening over de benoeming van den heer Van Dijk tot Minister van Defensie en wijst op het uniek karakter van dezen tak van dienst, uniek om twee re-te nen- 1. te zwakke defensie is waardeloos, en 2 doel van de defensie is het bewaren van de onafhankelijkheid. Het wil ons voorkomen. dat het slot van het betoog van den spr. niet het sterkste deel van zijn rede was. voorzoover hii al thans het unieke karakter van de defensie zocht in haar alomvattendheid. Denzelfden maatstaf kan men immers bij zoovele onder werpen van niet-militairen aard aanleggen. Ook moet ons van het hart. dat hij over 't vraagstuk van een eventueel onderscheid tusschen ouderen en jongeren bij de Chr- Hist. ietwat vlot is heengeloopen. Het gaat toch niet aan, hiervoor slechts naar de S.D.A.P. te zien. Overigens achten wij de rede van den heer De Savornin Lohman. die sterk constructief van inhoud was, van groote beteekenis. A. B. de Zeeuw Zitting van Woensdagmiddag Kwamen gisterenmorgen twee spre kers aan het woord, die met het regeer- beleid bleken in te stemmen, des mid dags mochten we andere klanken beluis teren. Twee socialisten, al dan niet na tionaal, bestegen het spreekgestoelte om over het geduldige hoofd van Minister GoÜjn de gebruikelijke critiek uit te storten. Zoo bewezen zij duidelijk de on juistheid van de stelling uit fascistisohen hoek. dat de ware tegenstelling is: marxisme eenerzijds en Mussert-met- kornuiten anderzijds. De heer A. B. de Zeeuw (s.-d.) begon met de opmerking, dat het program, waar mede het Kabi net optreedt, be langrijk is. Vruchtbaar werk kan ermee den verricht. Toch walde spr. het Kabinet niet met 't zelfde trouwen moet treden, dat de sprekers van 's morgens hun woorden hadden gelegd. Wat beteekent eigenlijk, vroeg de heer De Zeeuw zich af, 't woord „positief-christelijk?" Kan men ook niet van de heeren Van Houten en Kersten zeggen, dat zij dit zijn? De laatste denkt immers over publieke eerbaarheid en Zon dacsrust minstens gelijk als de Regeering Bovendien acht de he#r De Zeeuw deze formuleering onjuist. Hij kan zich niet voorstellen, dat er in ons land een groep van grooteren omvang zou zijn, die niet met de punten, welke het Kabi net voorstaat, instemt Daarom is hij van meening, dat de aangebrachte scheiding veeleer dient te worden ge zien als een politieke noodzakelijkheid. Spr herinnert vervolgens aan het jaar 1901 en de politieke gebeurtenissen van toen. In' die dagen gingen de christelijke ■oartijen van tevoren reeds samen. Maar thans stonden de zaken anders. Immers wil de de formateur eerst een breede basis, en pas toen dit niet gelukte, nam hij met een andere formatie genoegen. Er zijn trouwens meer ministers in 't Ka binct, aldus de heer De Zeeuw, die meer gevoelen voor de breede basis. In dit ver band las hij een gedeelte voor uit de rede van den heer Slotemaker de Bruine uit het jaar 1913. die van deze stelling van den heer De Zeeuw het bewijs zou moeten leve Voorts haalde spr. verschillende program punten van de regëering aan. waaromtrent in het Kabinet zelf verschil van gevoelen zou bestaan. Ook is volgens den heer De Zeeuw nimmer antwoord gegeven op de vraag, waarom we niet een Kabinet hebben gekregen od dezelfde basis als het Kabinet Het thans zitting hebbend kabinet-Col ijn, waarvan oorsprong en politiek in deze worden besproken door de Eerste Kamer van 1933. Hij acht het voor het land van groot belang, dat bekend wordt gemaakt, of achter de schermen misschien een strijd is gevoerd om de bezetting van den zetel van den Minister van Financiën. Tenslotte betoogde hij uitvoreig, dat het in het land een goeden indruk zou hebben gemaakt. wanneer naast de militaire eischen ook andere vragen waren ingewil ligd. In de critiek van den heer De Zeeuw kun nen wij geen nieuwe punten opmerken hui ten degene, welke reeds door verschillende sprekers uit de Tweede Kamer naar voren zijn gebracht. Aangezien ongetwijfeld de Minister president op de concrete vragen van dezen afeevaardicde zal terugkomen, kunnen we met nader ingaan op de kwes ties. zoo zulks nog noodig mocht zijn, ge voegelijk wachten op de rede van Dr Co lijn. Mr A. J. van Vessem (n.s.b.) begon zijn betoog met de opmerking, dat de alge meene beschou wingen beter kon den worden ge houden bij de be handeling van 't adres van ant woord op de Troonrede. Thans nog over de Ka binetsformatie ie spreken acht hij mosterd na den maaltijd. De geachte af gevaardigde ver geet blijkbaar, dat in zijn be schouwing de be handeling zelfs bij het adres van antwoord op de Troonrede gelijkstaat aan „mosterd na den maaltijd". Na de mosterd komt weldra Mussert op de proppen, als de heer Van Vessem als zijn meening uitspreekt, dat de Koningin weer veilig op den Dam te Amsterdam kan verschijnen zoodra zijn heer en meester aan de macht gekomen is. Gelukkig even wel behoeft de Koningin daarop niet te wachten. Het merkwaardigste deel uit de rode van den heer Van Vessem hooren we echter, als hij betoogt, dat de N.S B. den staat wil fi nancieren zonder leeningen. Zoo geschied- de het ook in Pruisen, totdat het bankiers huis Rothschild invloed kreeg. Duidelijk was ds heer Van Vessem op dit punt zeker niet, en het was dan ook niet verwonderlijk, dat zelfs na 't sluiten van de vergadering een aantal Kamer leden benevens enkele ministers met den heer van Vessem bleven napraten, misschien in de hoop. nadere inlich tingen te verkrijgen. Zoover vermoch ten wij het helaas niet brengen. Mr A. J. v. Vessem BINNENLAND De kosten van het levensonderhoud Tn Decomber 1937 gedaald Blijkens mededeeling van hpt ari sche Gemeentelijk Bureau van Statistiek be draagt het indexcijfer der kosten van het levensonderhoud voor arbeidersgezinnen, be rekend op de basis van het peil der prijzen vóór den oorlog: is 100. in December 1937: 139,4, tegen 139,7 in November 1937 en 132.0 in September 1936, de maand der devaluatie. In de afgeloopen maand Ls het algemeene prijsnivau dus ^teruggeloopen met 0,2 pro cent, terwijl sedert de maand der devalua tie nog een stijging met 5,6 procent waar te nemen valt. In de vorige eeuw zagen drie Prinsen op Soestdijk het levenslicht Een Prinselijke acte gefotografeerd IN zijn werkkamer in het gemeente- huis ontvangt ons de burgemeester van Baarn, Jhr. Mr. G. C. J. van Ree- nen, die aan het hoofd staat van het gemeentebestuur van de Prinselijke residentie, op welke thans de oogen van heel Nederland gericht zijn. De Burgemeester is welwillend en voor komend. Hij wil ons inlichten voorzoover hij kan, maar u begrijpt, zoo zegt hij met een glimlach, dat het Hof een woordje me« heeft te spreken, en dat ik alleen de inlich tingen mag geven als het Hof daartoe vrij heid heeft gegeven. We begrijpen dat, en spreken met hem over de besognes, die de aanstaande blijde gebeurtenis meebrengt. Of het al vele malen is voorgekomen, dat een Prins uit het Huis van Oranje op Soestdijk geboren werd, zoo vragen we. Neen, vele malen is dat niet gebeurd. De gemeente-secretaris, de heer B. de Die komt er aan te pas en daarna nog de amb tenaar van den Burgerlijken Stand, de heer J. J. P. R e n e s, die de trouwe bewaker blijkt te zijn van de lijvige registratie. Het register, in folioformaat, waarin al de namen van Baamsche burgers in de afge loopen honderd jaar geschreven zijn. wordt voor den dag gehaald en onze fotograaf, die ook nieuwsgierig is uitgevallen gaat aan het werk met allerlei instrumenten om een behoorlijke foto ervan te maken. Dat valt niet mee, want hoewel de ambte naren uit vroeger eeuw een prachtige hand van schrijven hadden en er alleen voor de O al een studie noodig zou zijn om die zóó y 7 (t y./y. K./s.f itï/y,,» *i„/ vt/t f.- yr,/ i 't'.c.y.y',y>,/, ->»„ A,r.t'n frt y,yyy'..,,y. ,/J Jr.j/.y'c/ JrrsS..../, m,/a ..-..O.,-.,* j v ,<y, .'„./'.y.-/ y.- -■ bv.../.-. '..y,yr yy",,v iiy,- y*-,'y* >tr/y,.'r,,/.,.,. y,./... i'v'yyyi k'.t. }X. /...y... 7 De geboorte-acte van 125 jaar geleden na te kunnen schrijven, zijn de letters toch verbleekt en zoo kost het moeite om alles netjes op de gevoelige plaat te krijgen. Het resultaat zien onze lezers hierbij af gedrukt; het is een curiosum, dat in deze dagen wel de belangstelling van vele Oranje vrienden zal hebben. Wie er op Soestdijk geboren werden Uit de registers van den Burgerlijken Stand in Baarn valt af te leiden, dat er in totaal drie Prinsen in de vorige eeuw oo het lustslot Soestdijk geboren zijn, alle drie zonen van Willem Frederik George Lode- wijk Prins van Oranje en Anna Paulow-na. Groot Hertogin van Rusland en Gemalin van Prins Willem. De eerste geboorteaangifte welke bekend is dateert van 2 Augustus 1818 toen geboren was Prins Willem Alexander Frederik Constantijn Nikolaas Michiel, de tweede van 15 Juni 1820. toen geboren was Prins Wil lem Frederik Hendrik en de derde van 21 Mei 1822 toen geboren was Willem Alexan der Frederik Casimir De geboorte-acte welke werd gefotogra feerd en waarvan we ejn gedeelte hierbij afdrukken, betreft de middelste. Deze acte luidt volledig als volgt: „Op heden, den vijftienden Juny 1820, des middags te twaalf uur heb ik, Frans Pen, Schout der Gemeente Baarn en als zoodanig belast met de burgerlij- ge stand binnen dezelve gemeente, mij ingevolge bij mij ontvangen aanschrij ving van den Heer Minister van Justi tie, bevonden in het Vorstelijk Lust hof te Soestdijk, toebehoorend aan en thans bewoond door Zijne Koninklijke Hoogheid Willem Frederik George Lo- dewijk Prins van Oranje, binnen de ge meente Baarn gelegen, teneinde in het gewoon register der acten van geboorte in te schrijven het Vorstelijk Kind, waarvan Hare Koninklijke Hoogheid Anna Paulowna Groot Hertoginne van Rusland en Gemalinne van Zijne Ko ninklijke Hoogheid den Prins van Oran je voornoemd, is verlost. „En heeft Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins van Oranje mij daarop te ken nen gegeven in tegenwoordigheid van Mr Cornelis Felix van Ma a nen. Commandeur in de Orde van den Nederlandschen Leeuw, Minister van Justitie, oud ruim vijftig jaren en van Jonkheer Anne Willem Carel Baron van Nagell tot Ampsen Grootkruis in de Orde van den Neder landschen Leeuw, Grootkruis in de Orde van Karei den Derden van Spanje en van De Burgemeester der gemeente Baarn het Legioen van Eer. Minister van Bui- tenlandsche Zaken, oud 64 jaar, beiden wonende te Den Haag, doch zich thans bevindende op Lusthof Soestdijk, dat het kind. aan mij vertoond wordende en hetwelk is van het mannelijk ge slacht, geboren is op het gemelde Lust hof binnen Baarn op Dinsdag; 14 Juny 1820 des middags om half twee en het zelve genaamd werd Willem Frederik Hendrik zoon van Willem Frederik, Prins van Oranje en Hare Koninklijke Hoogheid Anna Paulowna „Dientengevolge heb ik de acte opge steld en ingeschreven in het Register van geboorten van de Gemeente Baarn en de acte ten dage en ure voornoemd aan den doorluchtigen Vader en de beide hierboven genoemde getuigen voorgelezen welke deze terstond hebben geteekend. (w.g.) Prins Willem van Oranje. C W. van Maanen. A. van Nagell, F. Pen. Na honderd vijf en twintig jaar. In honderd vijf en twintig jaar is het dus niet voorgekomen, dat een Prins of Prinses uit het Huis van Oranje te Soestoijk werd geboren. Thans richt zich aller wenschen en hopen op het Lustslot binnen de gemeente Baarn. De geruststellende mededeeling van Dr d e Groot, dat de gezondheidstoestand van H. K. H Prinses Juliana goed is. heeft vreugde verwekt in het vaderland en vurig wordt gehoopt, dat binnen enkele dagen weer in de registers van den Burgerlijken stand der gemeente Baarn een Voretelijk Kind inge schreven zal kunnen worden, tot vreugde van gansch Nederland. ROFFELRIJM EN EEN MACHTIG PLAN Een machtig, een vurakelsch plan Heb ik te zien gekregen. En 'k heb er, onder ons gezegd, Een uur van flauw gelegen. Toen ik het onder oogen kreeg Vermee7ide ik te droomen: Het leek onmogelijk, dat men Op zóó'n idee kon komen. Het leek me onbestaanbaar dat Een mènsch dit plan bedacht had En zonder zeer bizondre hulp Zooicts ti stand gebracht had. Ik zag dan, en dat tvas geen droom: Tivee rechte reuzenblokken, Plat op hun kant, van glas eri steen En ijzer opgetrokken; Daar vóór een plein en een fontein, En middenin een bouwsel Half recht-half rond, van blok en bal Een eigenaardig brouwsel. 't Geheel verbeeldde ongeveer Zoo stond er bij te Lezen 't Stadhuis waarmede Amsterdam Straks zal gezegend wezen! Het moet gewéldig knap zijn, want Het mocht juist dezer dagen Uit een recht heroïeke strijd De eerepalm wegdragen. Het spijt me, maar ik kan me aan De schande niet onttrekken Dat ik de schoonheid en de kracht Er niet in kon ontdekken. Dat komt natuurlijk dat ik dweep Met stumperds als De Keyzer, Maar in de goeie ouwe tijd Was men dan ook niet wijzer. (Nadruk verboden) LEO LENS De conferentie der Oslo-staten Hoe onze delegatie is samengesteld De Regeeriixgspersdienst deelt mede Up 17 Januari a.s. zal te Kopenha gen een bijeenkomst plaats vinden van de deskundïgen van de landen, die partij zijn d® overeenkomst van Oslo van 22 Dec. 1930, te weten, België. Denemarken. Luxem burg Finland, Nederland, Noorwegen en Zweden. De delegatie welke Nederland zal ver. tegenwoordigen is als volgt samengesteld: r. H- Mit Hirsclïfeld, directeur- generaal van Handel en Nijverheid van het ritter- 6nt V8n Economische Zaken, voor- 2. Mr G. H. C Hart, hoofd van de 8ste niën^ VaD h6t D partement van Kolo- 3. H. A. H o o f t chef van de afdeeling consulaire- en handelszaken van het Depar tement van Buitenlandsche Zaken; 41. Dr A. H. P h i 1 i p s e, referendaris aan net Departement van Economische Zaken. «De conferentie heeft ten doel, om, aan de hand van de sinds de laatste te Den Haag gehouden besprekingen verkre gen ervaring, na te gaan, welke midde len alsnog zouden kunnen worden over wogen, om te komen tot verbetering of uitbreiding van de tusschen de landen der groep bestaande handelsbetrekkin gen. De autoweg Amsterdam—Sassenheim Hjj den onbewaakten overweg bij KM. a i van den spoorweg Hoofddorp Aalsmeer in den rijksweg Amster T ai? assenheim zullen lichtseinen in dienst worden gesteld ter beveiliging van het wegverkeer als een goederentrein den overweg zal.berijden. De werking van de installatie is dezelfde als van de 'beveiliging van den onbewaak ten overweg bij Nijverdal in den rijksweg ZwolleAlmelo, d.w.z. indien een trein na dert wordt een rood knippersein door den treingeleider in werkine gebracht Nieuwe industrie in Den Bosch Er komt een Michelin-fabriek Blijkens bijvoegsel tot de Nederlandeche Staatscourant zal te Den Bosch geves tigd worden Je N.7. Nederlandsche Ban.ion industrie Mich din met fabriek en kanvoor. Het doel der Vennootschap is het fabri- ceeren van rijwiel-, motor- auto-binnen- en buitenbanden of banden voor vliegtuigen, gefabriceerd van rubber of met rubber als bestanddeel, alsmede het maken van wielen en alle verdere benoodigdheden voor de monrage van banden. Het kapitaal der vennootschap bedraagt f 1.000.000.verdeeld in 200 aandeelen ieder k f 5000.—. Reeds van dit voorjaar zal begonnen wor den met den bouw der fabrieken, waarin vele handen werk zullen vinden. s-Hertopenihosch is voor de vestiging van de fabriek gekozen wegens de zeer gunstige ligging als distributiecentrum.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1938 | | pagina 5