Hieuwt* geihsctfc (üritrant Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken Versterking der weermacht Ernest Irroy Abonnementsprijs: Per kwartaal in Leiden en in plaatsen waar een agentschap gevestigd is 2.35 Franco per post 2.35 portokosten Per week0.18 Voor het Buitenland bij wekelijkscïie zending4.50 Bij dagelijksche zending5.50 Alles bij vooruitbetaling Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7 'h Cf. Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936 atfoertmtirprijjen: Van 1 tot 5 regels1.17'/* Elke regel meer0.22'/j Ingezonden Mededeelingen van 1—5 regels2.ou Elke regel meer0.45 Voor het bevragen aan 't bureau wordt berekend0.10 NO. 6259 ZATERDAG 4 DECEMBER 1937 18e Jaargang De Tweede Kamer voor een moeilijke beslissing In sommige bladen wordt opzettelijk gewaarschuwd tegen het koopen van looden soldaatjes, kanonnen en bommen werpers als kinderspeelgoed; zooals in Duitschland een manie is geworden. Wij zijn het daar mee eens. De oorlog was immer en is nu vooral een zoo vree- selijke werkelijkheid, dat er geen spel van gemaakt mag worden. Maar, met de veroordeeling en ver nietiging desnoods van het kinderspeel goed zijn we niet gereed: de oorlog zelf is in de wereld droeve werkelijkheid en kan het ook hier worden. En primaire plicht van een volk is om zich te ver weren en eigen bestaan te verdedigen. Deze overtuiging is thans vrijwel ge meengoed in ons land geworden. Het gilde der ontwapenaars kromp in de laatste jaren met de dag in. Algemeen mag men wel zeggen, wordt zelfs erkend dat het behoud der nationale zelfstandig heid offers waard is. Hieruit volgt echter niet, dat de Mi nister van Defensie, die verplicht is in deze barre tijd voorstellen tot verster king der weermacht te verdedigen, een gemakkelijke taak heeft. Verre van dat. Want er worden vele millioenen voor gevraagd en het geld is schaarsch; er moeten persoonlijke offers gevergd wor den en daardoor komen gezinnen in de druk; er zijn sociale nooden welke voor ziening eischen, en dit kan thans niet geschieden. En dan niet in de laatste plaats: de deskundigen zijn het niet over de maatregelen eens en dit maakt de verwarring weer zooveel grooter; want nu kan de bezuiniger zich beroepen op het oordeel van den deskundige. De situatie is daardoor wel zeer moei lijk geworden: ook voor hen, die gaarne de Regeeripg steunen. Dit werd Donder dagavond wel duidelijk, toen de Tweede Kamer wegens gebrek aan sprekers op fen ongewoon vroeg uur n.l. midder nacht naar huis ging. Voor een enkele, die geen verant woordelijkheid behoeft te dragen, moge het gemakkelijk zijn zijn standpunt te bepalen, voor anderen is het dat niet. En de leek op militair gebied heeft het dubbel moeilijk. Daar is om te beginnen de voor gestelde verlenging van oefeningsduur van 5Yi tot elf maanden. Een geweldig vraagstuk met verstrekkende gevolg* Maar de lezer zal van ons als redactie niet verwachten, dat wij daarover een pertinent oordeel of advies zullen geven. Die pretentie zou van niet-deskundige zijde al te ongefundeerd zijn. Natuurlijk laat men over zulke dingen zijn gedachten wel gaan. En wam men dan van onderscheiden zijden hoort hoeveel tijd er zoek gemaakt wordt met het uitvoeren van onbelangrijke kar weitjes; als men onder-officieren in de legerkampen spreekt, die zich daar stier lijk vervelen; als men van deskundigen, beroepsmilitairen, die hart voor hun taak hebben, verneemt hoe weinig tijd offi cieren soms aan de opleiding besteden; dan vraagt de leek zich wel af: zijn elf maanden nu werkelijk noodig? ■Want men vergete niet, dat verlum melde tijd driedubbel verloren uren zijn. Nochtans durven wij op grond van wat wij hoorden en zagen geen definitief oordeel over de. duur van de eerste oefe- ningstijd uitspreken; en wij nemen dit 200 ernstig dat wij deze dingen meer vertrouwelijk onder de aandacht der Re geering hebben gebracht dan in 't open baar behandeld. Een gedocumenteerde klacht over toe standen in een bepaalde garnizoensplaats had effectief resultaat; een rapport, door ons op grond van gegevens uit ingezon den stukken enz. samengesteld over ge breken bij de opleiding, zal hopelijk ook de volle aandacht hebben, gehad. Om den lezerskring extra te vergrooten Wie zich heden op ons blad abon neert, ontvangt de tot 2 Januari a.s. te verschijnen nummers met inbe grip der Zondagsbladen gratis. Voor aanbrengers van lezers voor minstens één jaar is beschikbaar onze premie. Nieuwe abonné's op te geven aan ons Bureau of bij onze agen-ten. DE ADMINISTRATIE Hoe het zij, ook de niet-deskundige kan verstaan hoe moeilijk hier een beslis sing is te nemen. Want aan de duur der eerste oefening zit zoo heel veel vast. Men denke slechts aan de kazerneering. Kan de termijn niet iets beneden de zes maanden blijven, zoodat de kazernes twee keer per jaar gebruikt kunnen wor den, dan is aanbouw op groote schaal natuurlijk noodzakelijk. En voor wat deze kosten betreft, doet het er niet toe of de oefentijd verlengd wordt tot 9 of tot elf maanden. Dit is een sterk argument in het betoog van den Minister. Vooral, omdat het overigens betrekkelijk weinig in de kos ten verschilt of men de militairen een paar maanden langer dan wel korter laat dienen. Daarmee zijn slechts een paar millioenen gemoeid. De beslissende vraag is dus: Kan men met amper 6 maanden volstaan? Neen. zegt de Minister, mede in verband met de grensbeveiliging. Nu kan het best zijn, dat dit laatste straks de doorslag geeft in het voordeel der Regeering; want de heer Duy- maer van Twist verklaarde na drukkelijk, dat hij een oefentijd van 5 maanden voldoende vindt, doch dat de grensbeveiliging misschien langer op komst zal vergen. Maar o.i. was de toe voeging een verzwakking van het stand punt der Regeering: want direct rijst de vraag of die beveiliging niet op andere wijze kan gevonden worden. Het een met het ander teekent toch wel de moeiijke situatie en iedereen on der ons zal toegeven, dat men slechts zeer noode tot een verdubbeling van de oefening zal overgaan. Daartegen pleiten niet alleen zeer ernstige financieele, maar ook zedelijke bezwaren: het ka zerneleven doet de jonge menschen weinig goed. Van veel minder beteekenis achten wij de uitbreiding van het contingent. Afge zien van het zedelijk gevaar zal het de volksontwikkeling ten goede komen wan neer de jonge mannen eenige tijd onder strenge tucht en discipline staan. Dat kan hen stalen en sterken, mits de tijd niet in ledigheid wordt doorgebracht. En aan de kwaliteit van de weermacht kan het slechts ten goede komen als we wer kelijk een volksleger krijgen. Dat hierbij de gezinsbelangen niet uit het oog verloren moeten worden, spreekt vanzelf. Maar daarop is de Minister dan ook terdege bedacht. En hij heeft zelfs een radicale wijziging voorgesteld om het groote gezin tegemoet te komen: de oudste zoon zal niet dienstplichtig doch juist vrij zijn. Het komt zeker voor, dat de jongste zoon kostwinner is van de ouders, die alleen overbleven; maar de regel is toch wel, dat wanneer de arbeid van den oudsten zoon het gezin eenige verlichting geeft, juist deze opgeroepen wordt voor de militaire dienst. Daarom achten wij deze verandering een verbetering. Over de andere onderwerpen, welke hierbij ter sprake komen, over de ver waarloosde zeemacht, spreken we thans niet. Al deze dingen komen trouwens in de Kameroverzichten aan de orde. Het was er ons om te doen met enkele op merkingen duidelijk te maken,, welk een gewichtige week we tegen gaan en hoe ernstig de toestand is. Want het is de nood van onze tijd welke de Regeering er toe drong om deze verstrekkende, dure voorstellen in te dienen. Het zdu ons uitermate verheugen als de Regeering zich verantwoord achtte om met eenige millioer en minder dan nu gevraagd worden genoegen te nemen; maar wanneer zij overtuigd is dit niet te mogen doen, omdat het lands belang zware eischen stelt, en wanneer de rechterzijde daarbij de Regeering, zij het noode, blijft steunen; dan zullen wij daarvan niemand een verwijt maken. Is het offer noodzakelijk, dan moet het gebracht worden. Dat is Christenplicht. Ons Leger Hoe buitenlanders het zien In een onlangs in Duitschland verschenen militair wetenschappelijk handboek wordt o.a. aandacht geschonken aan de Neder- landeche weermacht in dezen vorm: „De diensttijd is te kort om een vol waardige militaire opleiding te waar borgen Het Nederlandsche leger zal der halve slechts in staat zijn tot eenvoudi ge verdedigingsmaatregelen, en dit nog maar alleen, wanneer aanleuning aan natuurlijk of kunstmatig versterkte ter- reingedcelten mogelijk is". Onvoldoende geoefend dus. .Maar nu een andere uitspraak, eveneens van een buitcnlandschen waarnemer, die echter rekening hield met de plannen tot versterking onzer weermacht, die reeds zijn uitgevoerd of nog in het voornemen liggen. Met puikste paard Ik las in de krant van een pracht van een paard Dat haast vijf miljoen voor zijn baas heeft vergaard De merrie „Corrida", een -en-favoriet, Het kostbaarste paard S op incasso-gebied. k Maar ik ken een paard s dat nog kostbaarder is. Hoewel 't voor zijn baas heusch geen geldgaarder is. v Een paard dat zijn baas nu al eeuwen berijdt, l Dat jaarlijks miljarden v aan giften verspreidt. I 't ls 't snelste ter wereld. V 't slaat alle records. S Het neemt élke hindernis. v feilloos en forsch, l En 't mooiste is wel: i op het wankelste dak 7 Beweegt het zich juist met het meeste gemak. Daar hinnikt het blij X want het weet heel secuur: Hier warmen zich vélen 7 aan hee' weinig vuur. Hier zit in de klompjes l een klein beetje stroo. Maar groot is 't geluk J met het kleinste cadeau. I Hier weet men nog waarlijk wat dankbaarheid is Omdat men gebrek kent. I het leed, het gemis. Dat paard, dat een hart heeft l en doet wat het kan. I Hét trekpaard van ieder v weldadigheidsplan. v Dat paard, dat een weg weet s als niemand die vindt, X Dat is het onfeilbare paard van den Sint. LEO LENS. (Nadruk verboden) In de „Etoile Beige" van 2 Nov. jl. kan men lezen, dat na de verwezenlijking van de door de Regeering ontworpen defensie plannen, „het Koninkrijk der Nederlanden in staat zal zijn zijn grenzen krachtig te dekken en in voorkomend geval een bastion te vormen hetwelk men beter zal doen niet aan te vallen." Men ziet het: met zelfgenoegzaamheid ko men wij niet ver. In het buitenland houdt men er z'n eigen oordeel op na over onze waarde in het internationaal verband der volken. Uitspraken als we citeerden verdienen ook wel onze aandacht. De wijziging der Dienstplichtwet Nieuwe amendementen Ter vervanging van hun dezer dagen in gediende amendementen hebben de heeren IJsselmuiden, Steinmetz, Ruy- ter, Stumpel en Groen, dezen keer daarbij ondersteund door de heeren Van Poll, Ruys de Beerenbrouck, Ba- jetto en Deckers eenige nieuwe amen dementen voorgesteld op het wetsontwerp tot wijziging van de Dienstplichtwet. In deze amendemenen komt niet meer een verkorting van den eersten oefentijd van elf maanden voor. Van het jaarlijksche contingent zegt een amendement dat het 27.500 man zal bedra gen, evenwel met dien verstande, dat het in de jaren 1939 t/m 1943 32.000 zal bedragen. De onderteekenaars zijn van oordeel, dat het aanwijzen van de personen, aan wie de vrijstelling ten goede zal komen, welke ver leend zal worden in verband met het jaar lijks te venvachten overschot, in de wet be hoort te worden geregeld. Dit kan volgens de onderteekenaars ge schieden door handhaving van de vrijstel ling wegens broederdienst, behoudens eeni ge wijzigingen. Deze reden van vrijstelling zal dan, in plaats van de eerste, oe laatste der in art. 12, eerste lid, der Dienstplichtwet genoemde redenen van vrijstelling moeten worden, omdat de mate. waarin deze vrij stelling zal worden verleend, afhankelijk zal moeten zijn van de grootte van het overschot. De onderteekenaars hebben zich de toepas sing zóó gedacht, dat de vrijstelling in de eerste plaats ten goede komt aan de gezin nen, uit welke het grootste aantal zonen reeds dienstplichtig is geworaen, en van deze gezinnen aan die, welke het grootste aantel kinderen tellen. Deze gedachte is belichaamd in een in art. 13 od te nemen nieuw tweede lid. Op deze wijze zal volgens onderteekenaars het getal zoons, dat de gezinnen, met uitzon- nering van de kleinste, voor den dienst moe ten afstaan, weinig of niet uiteenloopen. Dit zal ten goede komen aan de groote gezinnen, daar dan, naar verhouding tot het getal kin deren, uit deze gezinnen minder zoons zul len behoeven te dienen dan uit de kleinste gezinnen. Een amendement-Albarda De heer ir. Al bard a en eenige andere leden der sociaal-democratische Tweede Ka merfractie hebben een amendement inge diend op het wetsontwerp tot wijziging van de Dienstplichtwet. Voorgesteld wordt den eersten oefentijd te brengen van elf op zes maanden. DE „ALGEMEENE FRIESCHE" is de GROOTSTE ONDERLINGE LEVENSVERZEKERINGMAATSCHAPPIJ IN NEDERLAND Alle winsten komen aan verzekerden ten goede GROOTE FABRIEKSBRAND TE WINTERSWIJK Bontweverijen „De Batavier" geheel verwoest Ongeveer 350 arbeiders werkloos Vannacht te ongeveer kwart voor twee is brand nitgebroken in de bontweverij „De Batavier" v h. firma J. Willink en Paschen, gelegen aan de Zonnebrink, in de kom der gemeente Winterswijk. Deze fabriek, waar in normalen tijd 'n 800-tal arbeiders werkzaam zijn, stond spoedig in lichtelaaie. De hoog opgaan de vlammen zetten de geheele omgeving in rooden gloed. Na zeer groote moeite is de brandweer er in geslaagd de brand te blusschen. De schade wordt geschat op een kwart mll- lioen gulden. De oorzaak Is onbekend. Het was omstreeks half twee vannacht, toen eenige commiezen, die op nacht patrouil le waren, in het achtergebouw van de bont weverij „De Batavier" v/h. firma J. Willink en Paschen een hevigen vuurgloed ontdek ten. Ook eenige bewoners uit de omgeving, die wat laat naar bed gingen, bemerkten ongeveer gelijktijdig dat er brand was uit- gehroken. Onmiddellijk werden de brandweer en d?. plaatselijke autoriteiten gewaarschuwd, ter wijl ook de in de nabijheid wonende machi nist werd geroepen. Hij was een der eersten, die met eenige personen, die het vuur ont dekt hadden, ter plaatse kwamen. Deze laatsten gingen de fabriekspoort binnen en begaven zich naar de achter het voorgebouw gelegen binnenplaats. Hier sloegen de loeien de en brullende vlammen, die gretig voedsel vonden in het laag opgetrokken oude deel van de fabriek, hen tegemoet. Daar Winterswijk over slechts één motor spuit naast de handspuiten, welke op de waterleiding werken beschikt, achtte de burgemeester, de heer J. A. R. Bos ma, die spoedig na het ontdekken van den brand ter plaatse verscheen, het wenschelijk de hulp in te roepen van de motorspuiten van Aalten, Groenlo en Lichtenvoor- d e. Van deze heeft echter alleen de motor spuit uit A a 11 e n medewerking behoeven te verleenen, daar, toen de andere motor spuiten op de plaats van den brand kwa men. men het vuur zoover meester was, dat voor verdere uitbreiding niet behoefde te worden Prins Bernhard heeft goed geslapen Algemeene toestand blijft goed De particuliere secretaris van Z.K.H. Prins BernhardJhr. Mr C. Dedel. verstrekte ons hedenochtend te 10.15 uur het volgende communiqué: De algemeene toestand blijft goed. Prins BernhardJieeft in den afgeloo- pen nacht goed geslapen. De hoofd pijn verschijnt met tusschenpoozen. Waar de brand begon De brand is ontstaan in de eigenlijke bontweverij. Door den feilen wind sloeg het vuur over naar de spoelerij, pretteerderij en de ververij, welke afdeelingen in het drio verdiepingen hooge voorgebouw waren ge legen. Als een brandende fakkel, die tot ver in den omtrek zichtbaar was, stond die fa briek in den donkeren winternacht, de di recte omgeving hel verlichtend. Op zeker oogenblik sloeg het vuur over naar de gebouwen, welke aan de andere zijde van de Willinkstraat zijn gelegen on vatten de Gereformeerde kerk, de sociëteit „De Eendracht" en een zestal particuliere woningen vlam. Het -was toen, dat ast- stond, dat er van de fabriek zelf niets meer te redden viel en dat de brandweer, werken de met 16 stralen, zich er in hoofdzaak toe beperkte, de reeds aangetaste gebouwen te behouden en verdere uitbreiding te voor komen. Daarin is de brandweer, zooals gezegd, ge slaagd. Wel hebben al deze gebouwen aan de buitenzijed brandschade gekregen en en kele particuliere huizen zooveel waterschade opgeloopen, dat zij op het oogenblik onbe woonbaar zijn, doch het vuur is gestuit Fel woedde het vuur den geheeeln nacht in de fabriek. Nu en dan stortte een ge deelte van de gebouwen in„ of vielen machines van de hoogste verdieping door de verhielde vloeren naar beneden, daar bij steeds het vuur opnieuw doen op laaiend. Met man en macht werd gewerkt om het vuur te stuiten aan den eenen kant om te redden wat er te redden viel aan den an deren kant. Uit het directiekantoor, dat door een brandmuur van de eigenlijke fabriek is ge scheiden, werden de boeken en belangrijke bescheiden gehaald en voorloopig onderge bracht in de in de nabijheid gelegen Rijks- Hoogere Burgerschool. Ook uit de gebou wen, aan de overzijde van de straat, wel ke door de bewoners moesten worden ont ruimd. werd zooveel mogelijk gered. 350 man werkloos Hedenmorgen tegen zes uur stond wel vast. dat verdere uitbreiding van den brand niet te vreezen is. Van toen af kon aan de nablussching, welke met acht stralen hedenmorgen om negen uur nog voortduurde, worden begonnen. Van de fabriek is niet veel meer over dan eenige stukken muur. Het gedeelte van de Willinkstraat nabij de fabriek toont een beeld, als na een bombardement. Het geheel is een groote ruïne en het verkeer door de straat is onmogelijk geworden. Dit moest worden omgelegd. Tengevolge van dezen brand kan ook de tweede fabriek „De Pol" van dezelfde onderneming niet werken, daar de trans- formatoreninrichting in de afgebrande fa briek was gevestigd en de tweede fabriek derhalve nu zonder stroom zit. In totaal zijn daardoor voorloopig ongeveer driehon derd vijftig man werkolos. Bovendien zullen de weverijen van Poppers en de Stoomweverij van Meye- rink vandaag moeten stilstaan, daar het provinciaal electriciteitsbedrijf in verband met mogelijk groot gevaar, ook de stroom naar deze fabriek heeft afgesneden. Hoe groot de schade zal zijn, kon he dennacht nog niet worden vastgesteld. Deze zal zeker ongeveer een kwart mil- lioen gulden bedragen. De ooreaak van den brand kon nog niet worden vastgesteld. Er is gisteren op de ge wone wijze in de fabriek gewerkt en toen het personeel de fabriekslokalen verliet, was er niets bijzonders aan de hand. Voor zoover bekend, zijn de gewone controle maatregelen genomen. Behalve de burgemeester waren nog ver scheidene andere plaatselijke autoriteiten op het terrein van den brand aanwezig. Ook de drie directeuren der onderneming, de heeren J. Willink, A. J. Willink en J. G. Korteling verschenen spoedig na het uitbreken van den brand ter plaatse. Gedurende den nacht was er niet veel publiek op de been, doch in den loop van den ochtend had de politie druk werk met het afzetten van de omgeving van de fabriek. De nabluissching zal nog geruimen tijd duren. Gistermiddag heeft Minister Romme de door het Centraal Comité voor jongere werkloozen georganiseerde tentoonstelling „Ontdek Uw Stad" te Rotterdam geo pend. Minister Romme tijdens de rondgang bij een maquette van één der venti latiegebouwen voor de Maastunnel. N.V. GRONINGSCHE HYPOTHEEKBANK VOOR NEDERLAND gevestigd te GRONINGEN De Bank geeft uit: 3V2 Pandbrieven a IOOV4 (Koers van omwisse ling 100 VOORNAAMSTE NIEUWS Oit Nummer bestaat uit DRIE bladen en het ZONDAGSBLAD. De Tweede Kamer heeft gister de be handeling van de begrooting van Defensie en de wijziging van de Dienstplichtwet voortgezet. Het Voorloopig Verslag van de Tweede Kamer over het wetsontwerp tot verlen ging van de geldigheidsduur van tijdelijke bepalingen betreffende de vaccinatie. Nieuwe amendementen op de Dienst plichtwet. De A.V.O.-film te Amsterdam. In de bouwbedrijven is een accoord tot stand gekomen, waarbij loonsverhooging ir overeengekomen. 3ij Hoek van Holland is vannacht een logger gestrand. Te Winterswijk heeft een zware fa brieksbrand gewoed, waardoor ongeveer 350 arbeiders werkloos zijn geworden. Finantieel Weekoverzicht. Minister Daladier heeft in de Fransche Kamer een groote defensie-rede gehouden Is met den val van Nanking de Ja- pansch-Chineesche oorlog practisch ten einde? Delbos is via Berlijn -te Warschau aan gekomen. De Belgische sleepvaart Conferentie met Rijksbemiddelaar Naar aanleiding van gerezen moeilijk heden in de Belgische sleepvaart heeft do Rijksbemiddelaar, Prof. Mr. A. C. Jose- phus Jitta, gistermiddag met partijen geconfereerd. Besloten werd, dat partijen 13 December aa. onder leiding van den Rijksbemiddelaar zullen vergaderen in verband met door de werkgeversorganisatie in te dienen voorstel len. BETONHOUT KISTENHOUT Houthandel „ALBLAS" N.V. WADDINXVEEN Opslagplaatsen te: 's-Gravenhage: Fahrenheltstr. 313 Rotterdam: Zwaanshals 119121 TRIPLEX Vraagt prijs - LIJSTWERK BOEKHOUDINGEN BELASTINGZAKEN J. M. VAN OSNABRUGGE KR00SWIJK (bij Oud-Beijerland) Telef. O.-B'land 108 ASSURANTI E'S EFFECTEN OlJKS-TlltrOON STftOOMtNft WA8M SH KOUD WAT IQ 00 ALU KAM68S KAMERS MET ONTBIJT- F-3.-MET BADKAMER - VRAAGT Champagne Het merk voor de a.s. feestdagen Generaal Agent: ANDRE KERSTENS. Tilbur* PRAKTIJKEXAMENS BOEKHOUDEN Volledige opleiding Boekhouden M.0. MIDDENSTANDS DIPLOMA

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1937 | | pagina 1