«Jlieuiur £rihsrijr (ünuraut
Enorme brand in de Rotterdamsche haven
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
EIND GOED, AL GOED
abonnementsprijs!:
Per kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agentschap gevestigd is 235
Franco per posl 2.35 portokosten
Per week0.18
Voor hel Buitenland bij wekelijksche
zending 430
Bij dagelijksche zending530
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/» Ct
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 56936
Rftcrtentirprfóen:
Van I tot 5 regelsM7'/i
Bke regel meer0.22'A
igezonden Mededeelingen
van 1—5 regels230
Bke regel meer (L45
Voor het bevragen aan 't bureau
wordt berekend 0.10
No. 623G
MAANDAG 1 NOVEMBER 1937
18e Jaargang
Het is met beklemmende bezorgdheid, dat
wij de ontwikkeling der gebeurtenissen in
Frankrijk gadeslaan.
Sinds de socialisten zich daar hebben la
ten verleiden, met de communisten in één
gareel te loopen, groeien macht en invloed
der marxisten zienderoogen.
De laatst-gehouden kantonnale verkic
zingen hebben deze tendenz weer duidelijk
De immer goed georiënteerde Parijsche
correspondent van de Brusselsche „Stan
daard" schrijft hierover:
„De oude generaties worden stil-aan
door de nieuwe vervangen en deze, die 'n
rationalistische en materialistische opvoe
ding hebben gehad, en die dan nog bedor
ven zijn door 't indringen van verdachte
genaturali&eerden, houden niet op de uiter
ste linkerzijde te versterken. Het is een
betrekkelijk langzame beweging, doch
die zoo onverbiddelijk is als een wet dei-
natuur. De marxisten voelen den dag
aankomen, waarop zij de volstrekte
meerderheid zullen benaderen."
Het is zéér de vraag, of tegen deze ont
wikkeling te eenigertijd, evenals dit in
Spanje is gebeurd, geen gewelddadige
reactie zal ontstaan. En dat te eerder,
waar de resultaten van de volksfront-
regeering ook op maatschappelijk gebied
steeds klaarder doen zien, dat de marxis
tische beginselen tot ontwrichting, achter
uitgang en tyrannie leiden.
Vijftien maanden heeft het volksfront nu
in Frankrijk de macht in handen. En wat
is de balans?
Het Fransche dagblad „Jour" somt de
zegeningen van het marxistisch bewind ge
durende deze periode aldus op:
„Meer dan 5000 werk stakingen met of
zonder bezetting der fabrieken of werk
plaatsen, oproer, moordaanslagen, ont
voeringen, terroristische aanslagen.
Minstens evenveel in Noord-Afrika.
De frank Blum—Auriol nog twee
„sous" waard.
Tien milliard bijkomende belastingen.
De Fransche rente gedaald met 40 pCt.
De levensduurte toegenomen met 35 pet.
dit volgens officicele statistieken
met 65 pCt. volgens de keukenboek
houding.
De Fransche productie lam gelegd zoo
als blijkt uit onze handelsbalans in
deficiet met 11 milliard 800 millioen voor
de acht eerste maanden van 1937.
De goudvoorraad van de Banque de
France met 33 milliard verminderd.
De middenstand in verlegenheid.
De lagere klassen in misère."
Arm land, dat aan het marxisme ten
prooi valt-
Nieuwe burgemeester
van Haarlem
Dr J. E. BARON DE VOS VAN STEENWIJK
BENOEMD
BIJ K.B. van 29 October 1937 Is met
ingang van 15 November benoemd tot
burgemeester der gemeente Haarlem:
Dr. J. E. baron de Vosvan Steen-
w lj k, met toekenning van gelijktijdig
eervol ontslag als burgemeester der ge
meente Zwolle.
Dr. J, E. baron
de Vos van Steen-
wijk werd 30
April 1889 te Zwol
le geboren en is
een zoon van mr
C baron de Vos
van Steenwijk, die
wethouder is ge
weest van Zwolle
en daarna lid van
Gedep. Staten van
Overijssel. Hij be
zocht het gymna
sium in zijn ge
boortestad en stu
deerde vervolgens
wis- en sterrekun
de in Leiden, waar hij in 1918 promoveerde.
Van 1914 tot 1918 was hij als observator ver
bonden aan de Leidsche sterrewacht. Gedu
rende een deel der mobilisatie diende hij in
het leger als reserve-officier.
Van 1919 tot 1925 was hij vervolgens leeraar
aan het Ned. lyceum te 's Gravenhage en
daarna was hij tot 1931 chef van de sectie
der wetenschappelijke betrekkingen van het
Instituut international de coöpération intel-
lectuelle te Parijs, een instelling van den
Volkenbond onder leiding van wijlen prof
Lorente. Van 1931 tot 1933 was hij secretaris
honorair van het Nationaal Crisis Comité te
Den Haag. In laatstgenoemd jaar zag hij zich
benoemd tot burgemeester van Zwolle, als
opvolger van zijn schoonvader mr dr I. A.
van Royen.
Op sterrekundig gebied verschenen ver
schillende publicaties van zijn hand.
De heer de Vos van Steenwijk is de Chr.
Historische beginselen toegedaan. Hij is of
ficier in de orde van Oranje Nassau.
Het luchtverdedigingsfonds
Het bestuur van het luchtverdedi
gingsfonds maakt met groote dankbaar
heid bekend, dat het van Z. K. H.
Prins Bernhard een belangrijke
gift mocht ontvangen.
Zooals bekend is het luchtverdedigings
fonds opgericht om jongelui, die daartoe
financieel niet in staat zijn, maar wel phy-
siek geschikt tot burgervlieger op te leiden
en wel zoodanig, dat zij, als het noodig
mocht zijn, in korten tijd als militair vlie
ger aan onze legerreserve kunnen worden
Veem van Pakhuismeesteren een prooi
der vlammen
Brandweer werkt met 40 stralen
Schade bedraagt rond 1 millioen
De grootste brand, die sedert tien jaar in Rotterdam heeft gewoed, is
vannacht omstreeks drie uur uitgebroken in het veem van Pakhuismees
teren aan de Rijnhaven en de Wilhelminakade.
Vier groote pakhuispanden van drie verdiepingen, samengevoegd tot één
complex van 100 bij 50 M., en van onder tot boven volgepakt met tabak,
erwten, koffie, stearine, vetten, oliën en andere goederen, werden achter
eenvolgens een prooi van het vuur.
De Rotterdamsche brandweer heeft met vijf motorspuiten, vijf drijvende
stoombrandspuiten en ander materiaal in totaal ruim veertig forsche stralen,
op de vuurzee gericht, doch kon er na een strijd van meer dan vijf uur
slechts in slagen een zeer klein gedeelte van het pand te behouden.
De schade, toegebracht aan het veem zelf en de daarin opgeslagen goe
deren, wordt geschat op een millioen gulden.
De loodsen van de HollandAmerika-Lijn, die door de geweldige ont
wikkeling van het vuur ernstig werden bedreigd, konden door de brand
weer worden behouden. Het s.s. Statendam werd voortdurend nat gehou
den om te voorkomen, dat de vonkenregen daarin brand zou stichten.
De brand, die tot in wijden omtrek was te zien. hood een fantastisch
schouwspel.
De ontdekking
Toen omstreeks kwart voor drie de portier
van Wm. Müller Co. aan de Rijnhaven
N.Z. naar buiten liep, bemerkte hij, dat er
rook kwam uit het pand van Pakhuismees-
term. Achter een van de ramen zag hij een
rooden gloed, zoodat er geen twijfel moge
lijk was of er was brand uitgebroken.
Oogenblikkelijk waarschuwde hij de
alarmcentrale van de brandweer, die mid
delalarm maakte en omdat de brand in
het havenkwartier woedde een motor
spuit van de Brielschelaan naar de Rijn
haven dirigeerde.
De portier liep vervolgens naar de terrei
nen van de Holland-Amerika-lijn aan de
Wilhelminakade om de wachtslieden te
waarschuwen.
Op dat oogenblik kwamen de vlammen
reeds boven het dak uit en dwarrelde een
gevaarlijke vonkenregen de lucht in.
Bij de H.A.L. had men nog niets bemerkt
maar oogenblikkelijk trokken de wachts-
man van het terrein en de ronde-man van
de Statendam er op uit, om het gevaar te
keeren. De terreinchef werd gewaarschuwd
en spoedig had men drie slangen op de
brandkranen geschroefd om daarmee iiet
achterdek van de Statendam en het dak
in de loodsen nat te spuiten.
De alarm-sirene werd in werking gesteld
en deze waarschuwde tot ver in de stad,
dat er brandgevaar dreigde.
Enorme vuur-ontwikkeling
Intusschen had de brand zich fantastisch
snel uitgebreid.
Het geheele veem van Pakhuismeesteren,
gelegen tusschen Rijnhaven N.Z., Wilhel
minakade. Tweede- en Derde Zwanengang-'
straat bestaat uit vier afzonderlijke pak
huizen, van West naar 0
matra, Java, Borneo en Celebes.
Aan de overzijde van de Zwanengang-
straten liggen hpt Blauwhoeden-Vriessen-
veem en het Leydsche Oranje-Nassauveem.
De brand was ontdekt in het pakhuis
Java op de derde verdieping, waar vermoe
delijk een partij zeer brandbare stearine
was opgeslagen. Door de vrij krachtig wind
werden de vlammen, die al spoedig hoog
boven het dak uitsloegen, in de richting
van het pakhuis Sumatra gedreven en wel
in schuinsche richting naar de Wilhel
minakade.
Te 2.55 werd middelalarm gemaakt en
kort na drie uur was de vrijwillige brand
veer reeds in volle actie. Het vuur braakte
echter aan alle kanten naar buiten uit en
vooral toen van de zolderverdieping van
het pakhuis Java de vloer doorbrandde en
het vuur zich naar de tweede verdieping
verplaatste, waar zeer groote voorraden
tabak lagen opgeslagen, scheen er geen
houden aan té zijn.
Loeiend kwam echter de eene na de
andere machtige autospuit het terrein
oprijden, alle beschikbare Havendienst
booten werden gealarmeerd, alle brand
kranen in de omgeving werden aange
sloten en een bosch van waterstralen
op het vuur gericht
Het scheen niet te baten.
In de geweldige voorraden goederen
vond de knetterende en dof-roffelende
vuurzee in het centrum van het pand
steeds meer voedsel en grillige vlam
men schoten tot 20 M. boven het dak
uit, terwijl de houten pakhuisdeuren
het spoedig na de ramen begaven en
het vuur door de ronde bogen in de
dikke muren naar alle kanten uit
barstte.
De stand om 4 uur
Om 4 uur, dus een uur na de ontdekking
stonden de pakhuizen Sumatra en Java
van voor tot achter in brand, terwijl ook
het pakhuis Borneo reeds was aangetast
Door den sterken Oostenwind werd het
vuur voorloopig nog van het pand Celebes,
waar groote voorraden vet, olie en haar
lagen opgeslagen weggehouden.
Met donderend gedaas kwamen aan de
zijde van de Derde Zwanengatstraat en de
Wilhelminakade de dakramen naar om
laag. De zwafe eikenhouten vloeren van het
brandende pand, er op berekend om ge
weldige lasten te dragen, hielden lang
stand, maar vielen onherroepelijk ten prooi
aan het vuur en dan stortte met luid ge
kraak de witgloeiende massa's goederen op
de voorraden van lagere verdiepingen.
Vonkenfonteinen spoten dan boven
het pand omhoog, grillige groene en
oranje vuurtongen teekenden zich af
tusschen den zwarten rook en de roode
gloed van het vuur zette de omgeving
in helderen gloed, zoodat de witte ba-
nanenboot in de Rijnhaven, de spoor
wagons en de kranen als gekleurd sche
nen door de morgenzon. Tot ver in de
stad was het vuur te zien en sprookjes
achtig was het schouwspel dat de brand
op de bruggen bood. waar men den
vuurgloed in het water zag weerspiege
len en het silhouet van de Statendam
tijdelijk met twee schoorsteenen en
dat der zwarte loodsen en kranen zich
tegen den gloed en de wild dansende
vlammen afteekende.
Verder en verder greep het vuur om
zich heen en de vlammengolven be
dreigden ondanks de breedte van de
Wilhelminakade in sterke mate de
Loods Rotterdam Oost van de H.A.L.
Al het beschikbare materiaal
opgeroepen
Het was duidelijk, dat men niet een
brand van enormen omvang te doen had
en hoofdman Keeman die de leiding van
het blusschingswerk had, liet dan ook a 1
het beschikbare materieel op
roepen.
Omstreeks 4 uur was reeds de vierde mo
torspuit op het terrein verschenen, terwijl
zoowel aan de zijde van de Rijnhaven als
van de Wilhelminakade twee drijvende
brandspuiten waren gearriveerd.
Ander groot materiaal was onder weg en
arriveerde spoedig.
Aan de zijde van de Wilhelminakade
werd te kwart over vier al met 16 stralen
water gegeven, in de Derde Zwanensteeg
werden twee stralen van motorspuiten op
het vuur gericht en aan de Rijnhaven kon
men het voorloopig met 6 stralen aan, om
dat de wind naar de andere zijde was ge-
Het was al spoedig niet meer doenlijk
om het in werking zijnde brandweermateri
aal te registreren. Twee nieuwe motorspui
ten werden door de inmiddels opengehakte
deuren van de loodsen der H.A.L. op den
sleutel kon men niet wachten naar den
waterkant gereden om op open water te
kunnen werken.
De goederen in de loodsen werden inder
haast met dekzeilen beschermd terwijl een
dikke laag zaagsel werd gestrooid om de
verspreiding van het bluschwater zooveel
mogelijk tegen te gaan.
Omstreeks half vijf had men nog hoop
door een geconcentreerde actie op het pak
huis Borneo de uitbreiding van het vuur
aan die zijde te kunnen stuiten.
Zeven machtige stralen van de motor
spuiten werden op de Wilhelminakade als
het ware gebundeld de brandweerlieden
stonden tegen elkaar aangedrukt om zoo
veel mogelijk water op één punt op het
vuur te kunnen uitstorten.
Even scheen het te lukken.
Wel kwam er tegelijkertijd een geweldige
uitbarsting van vuur in het verstverwlj-
derde pakhuis Sumatra, maar dit was toch
aj niet meer te redden.
'Toen echter het vuur na het instorten
vim een zolder weer nieuwe krachten kreeg
was ook Borneo niet meer te houden.
Een cascade van vuur
De brand scheen een oogenblik het karak
ter van een grootsch en machtig vuurwerk
aan te zullen nemen.
Een cascade van oranjekleurig vuur golf
de naar buiten en daartusschen door scho
ten als lichtkogels blauwe stukken vuur,
brandend en smeltend zink, dat door de hit
te w erd weggeblazen. Tusschen den gouden
vonkenregen m de lucht dwaalden groen
kleurige vuurkometen met grillige staar
ten.
De hitte was zóó groot, dat de brand
weer moest retireeren tot aan den rand van
'a. looGsen der H.A.L
Een groot gevaar dreigde nu, omdat de
vlammen reeds aan het dak van deze lood-!
sen gingen lekken. Door de stralen lood
recht de lucht in te richten vormde echter
de brandweer als het ware een watergor
dijn, waar de vlammen op afstuitten en
dit voorkwam het overslaan van de brand
naar de H.A.L.
Appèl-nominaal om 5 uur
Om 5 uur werkten aan de zijde van de
Wilhelminakade de Havendienst III met 2,
de Havendienst V met 4^ de motorspuit II
met 4, de motorspuit IV met vier stralen.
Motorspuit VIII werkte op den hoek van
de Tweede Zwanengangstraat met 3 stra
len, waarvan een via den machinalen lad
der, die gelijk met de motorspuiten in wer
king kwam.
Aan de zijde van de Rijnhaven werkten
de motorspuiten I en V al met 4 stralen, de
Havendiensten II en VI met ieder twee stra
len, terwijl nadat de Statendam een tiental
Meters was verhaald aan de Wilhelmina
kade nog plaats werd gemaakt voor de drij
vende spuiten Havendienst IV en I, waar
van de eerste met twee stralen water ging
geven terwijl de I in reserve werd gehou
den.
In totaal werd dus alleen door het groote
materiaal gewerkt met 31 stralen op de
waterleiding. Op de brandkranen werd af
wisselend met 10 tot 15 slangen water gege
ven, zoodat het vuur gemiddeld met 40
stralen werd bestreden.
Laatste krachtsinspanning van het vuur
Tusschen vijf uur en half zes wist het
vuur, ondanks de enorme watermassa's dis
op het brandende pand werden uitgestort,
een laatste ges'aagde doorbraak te forceeren
„Borneo" brandde om 5 uur reeds geheel,
maar nu ging ook „Celebes" er aan en het
geheele veem stond over de volle breedte
van 100 M. in brand, een vuurhaard met
een werkzame capaciteit van 80.000 M3.
Tegen den wind in breidde het vuur zich
uit en alle krachten moesten ten slotte nog
worden ingespannen om 't Leydsche Oranje
Nassauveem tegen de verzengende hitte te
beschermen.
Om half zes zocht het vuur zich een uit
weg naar de zijde van de Rijnhaven, van
waar de wind het lang had teruggedreven,
Brandweerlieden trachtten door de deuren
open te hakken beter de stra'en in het ge
bouw te ridhten, doch het bleek een
gevaarlijk werk. Wanneer een zolder met
donderend geraas ineenzakte spoten de
vlammen als het ware naar buiten. Dan
was het voor de pijpleidTs snel retireereD
om ongelukken te voorkomen.
De brand neemt af
Omstreeks half zeven kon men ^cgg-n.
dat het vuur zijn grootste kracht had gehad.
Even bleef het nog twijfe'achtig of aan de
zijde van het pakhuis Celebes het laatst
aangetaste ook de beganegrond-verdie-
ping, waarin veel vet lag opgeslagen, vlam
zou vaten, doch door een uiterste kracht?
inspanning van de brandweer en het vrij
komen van materiaal aaai de andere zijde,
kon men dat voorkomen.
Om half zeven warén nog steeds 30 stra
len in actie, want al waren de zolders inge
stort, zoodat het vuur niet meer zoo hoog
boven het dak oplaaide, de voorraden wa
ren meegestort en brandden uit
Toen men tegen half acht een ha've mi
nuut het materiaal liep stoppen om een
overzicht te krijgen sloegen de vlammen in
eens weer zoo fel uit, dat men direct weer
alle krachten moest inzetten.
Toen wij omstreeks acht uur .voorloopig
het terrein verlieten was nog steeds ^eel
brandweermateriaal in actie, doch 't stond
vast, dat het bij het uitbranden van de
enorme voorraden zou blijven.
Met de nablussching zal waarschijnlijk
nog wel de geheele dag gemoeid zijn.
De oorzaak
Omtrent de oorzaak valt met zekerhe'd
niets te zeggen.
Eind van de vorige week hebben echter
loodgieters de goten van het pakhuis „Java"
verbreed en het feit, dat hier de brand is
uitgebroken doet vermoeden, dat een vonk
in de goederen is gevallen en is blijven
smeulen in een baal kapok of wol.
Doordat Zaterdagmiddag en Zondag In
het veem niet werd gewerkt kan het vuur
hebben liggen smeulen tot het p'otseling
fel naar buiten uitsloeg
De schade
De schade aan het pand toegebracht is
waarschijnlijk wel 100 pet. Ondanks de
dikte dér twee-steensmuren en de solide
constructie waren vanmorgen de gevels zoc»
kromgetrokken dat ze wel omver zullen
moeten worden gehaald.
Het pand was /oor f 275.000 op beurspo-
lis verzekerd.
De goederen, alle toebehoorend aan der
den, waren voor het grootste deel bij Lloyds
verzekerd.
Men schat de totale schade op
rond een millioen gulder
Praatdag van de C.B.T.B.
Morgen te Rotterdam te houden
Naar men ons mededeelt zal morgen 2
November as. een kringvergadering of
z.g. „Praatdag" worden gehouden, uitgaande
van de Ohr. B. en T. Bond Holl. Bra'b. De
vergadering wordt gehouden in het Ver
kooplokaal, Goudsche Singel,
Rotterdam, aanvang des voorm. te
10.30 u u r. De vraagstukken van heden voor
onze boeren en tuinders worden met elkaar
besproken.
Leden en geestverwanten zijn hartelijk
welkom.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Oit Nummer bestaat uit DRIE bladen
Te Rotterdam heeft vannacht een
groote brand gewoed, die een millioen gul
den schade heeft veroorzaakt.
Tot burgemeester van Haarlem is be
noemd J. E. baron de Vos van Steenwijk.
De elfde partij van den schaakwedstrijd
Euwe—Aljechin is remise geworden.
Zaterdag is te Amsterdam een luchtbe
schermingsoefening gehouden.
Overleden is Ds. C. Hartwigsen, eme
ritus-predikant der Ned. Herv. Kerk te
Leiden.
Het verkeer heeft ook in de afgeloopen
dagen tal van slachtoffers geëischt.
De herfstvergadering van de Chr. Korf-
balbond.
De Japanners hebben pogingen gedaan,
bij Shanghai te Soetsjau-kreek over te
steken.
De laatste Chineezen teruggetrokken
uit Tsjapei.
De katholiek Pierlot zal trachten een
Belgisch kabinet te vormen; De Man is
dit niet gelukt.
De Italiaansche gezant te Parijs voor
onbepaalde tijd met verlof.
In Fransch-Marokko is de toestand
uiterst gespannen.
ZUURVASTE VLOER e
WANDTEGELS
voor CHEMISCHE FABRIEKEN.
N.V. Vereenigde Nederlandsche
Chamotte-Fabrieken
GELDERMALSEN Tel. 3 en 69
zoeken voor hun kind»*
ren, speciaal vor. die een tekort toonen
aan aandachts-concentratie, wenden zich
tot het INSTITUUT KLEIN WARNSBORN
te ARNHEM. Kleine klassen. Individueel
onderwijs. Geregeld toezicht, dag en nacht
Gezonde omgeving. Dir. P. VAN AALTEN
Telefoon: Arnhem 22012
rtla/a
JI Pijp Tabak
Taeonl» Leeuwarden
PENSIOEN GEDEPUTEERDE
Gea. Staten va/i Zuid-Holland stellen voor
den heer H. van Booyen, oud-lid van
Ge-dep. Staten, een pensioen van ƒ2100 te
verleenen.
0E tevredenheid onzer lezers over het Kugper-Gedenknummer is groot
Ook uit de recensies in andere bladen blijkt, dat dit nummer zeer
de aandacht heeft getrokken, zoowel redactioneel als technisch. Ons
is wel gebleken, dat verreweg het grootste deel der lezers dit nummer
voorzichtig behandelt en trouw gaat bewaren. Dit laatste raden wij
ock sterk aan. Herhaaldelijk zal men het later weer willen inzien,
wanneer het gesprek loopt over de historie vanaf 1870, of wanneer het
opkomend geslacht moet worden ingeleid in den strijd der vaderen voor
de vrijmaking van het Christelijk volksdeel in Nederland.
Wij, van onzen kant echter, meenen onzen plicht nog niet ten volle te
hebben gedaan tegenover onze lezers. Daarom besloten wij aan dit
Gedenknummer over eenige dagen nog een Supplement te moeten
bijvoegen. In dit Supplement zal een
GETROUW BEELD WORDEN GEGEVEN
VAN WAT IN DEZE HERDENKINGSDAGEN
PLAATS GREEP OF 28 EN 29 OCTOBER.
Om deze reden hebben wij de verslagen in onze dagbladen wat bekort.
Men krijgt straks alles bij elkaar. Het Supplement zal aansluiten bij
het gedenknummer, ook in de nummering der bladzijden. Alles tesamen
zal straks een prachtig geheel in het bezit onzer lezers zijn. En ook
nu weer, wie zich abonneert op een onzer dagbladen, ontvangt, zoolang
de voorraad strekt Gedenknummer en Supplement gratis toegezonden.
De vijf samenwerkende Christelijke dagbladen
De RotterdammerNieuwe Haagsche Crt.;
Nieuwe Utrechtsche Crt.; Nieuwe Leidsche
Crt. en Dordtsch Dagblad
