O lis kort vei-hcicil
EDVARD GRIEG
Zijn liefde?
door D. Vroegindeweij Czn.
't Is koud en guur. Echt najaarsweer. De wind
.veegt over de kale akkers en jaagt den eenzamen
wandelaar, die daar gaat over het smalle grind*
weggetje, dat vanaf de boerderij van Van Reda
naar het dorp voert, den regen in het gezicht.
Die eenzame wandelaar is Jaap Oost veen, vroegen
knecht bij Van Rede.
Gedoken, voor zoover dit mogelijk is, in de opge*
zette kraag van z'n afgedragen colbertjasje, z'ni
pet neergetrokken om zijn gezicht tegen den regen
te beschermen, gaat hij den weg naar het stempel*
lokaal
Dat hij uit de richting van de boerderij komt,
vindt hierin zijn oorzaak, dat hij is blijven wonen
in het knechtshuisje.
'Jaap is slachtoffer geworden van de bezuiniging»*
maatregelen, welke de boer heeft genomen. Hif
werd aan kant gezet omdat de boer het „mit z'n
zeuns wel of kon". Voor niet teveel huishuur
mocht hij blijven wonen in z'n huisje, waar hij
sedert z'n trouwdag met Jans, z'n vrouw, had
gewoond.
Akelig toch, dat hij werkloos is geworden. Vroeger
had hij altijd zoo'n tevreden gevoel als hQ
's avonds, moe van den dagelij kschen arbeid, thuis
kwam en door z'n vrouw werd verwelkomd.
Dn nuoch, zoowat een geheele dag in huis
met uitzondering van tweemaal „stempelen". Ja
liep jezelf overal in den weg. Eigenlijk was je
nog te vervelend en te miserabel om twee keen
per dag naar het dorp te gaan, om je kaart to
presenteeren.
Bah! Als je daar kwam in dat lokaal met die
gewitte muren en je zag om je heen al die som*
here gezichten, waar dikwijls de armoede op ta
lezen stond en je hoorde ze dan praten, die men*
schen, over de steun, dat die te laag was en oven
de regeering, dat die te weinig deed voor de werk*
loozen, en dan iederen dag zoowat datzelfde, oude
liedjebah, dan voelde je jezelf zoo akelig
als wat. Je voelde je toch één met die menschen,
want je wfLs één met ze, en ja, je wilde toch
eigenlijk niet meedoen met dat ketteren en kan
keren op de steun en de regeering. Je wist tocÜ
dat de regeering deed wat ze kon in deze.
„Mot je gao stempele, Jaop? Dan gae 'k zoevaore
jnee." 't Was Piet Nienhuijs die zich bij hem
voegde. Toen: „Mogge".
„Mogge," zei Jaap.
„Hondeweer
„Smerig jae."
,,'t Zit 'r niet aarg an hie je glaof ik, is 't niet.
'Je bint zoe kort," en Piet keek met 'n lachend
gezicht naar Jaap.
„Wil 'k ,e 's wat zaage, Jaop. M'n binne al zoo
lange kaïnmeraos niewaer, da 'k joe 't gerust kari
zaage. Ik zal joe 's een raod geve. Van de steun
sa' je 't niet aarg breed hawe. is 't niet? Best te
De Zwerver
Zijn peluw is een steen der steppe,
Zijn legerstee de harde grond.
Hij heeft geen male, slechts een reisstaf,
Wat olie, als zijn voet zich wondt.
De slaap neemt hem. Hij laat zich nemen.
Voor weerstand is zijn ziel te loom.
Moe, moedeloos, glijdt hij de rust in,
Maar God zendt hem Zijn schone droom.
Een ladder baant een weg ten hemel.
En eng'len klimmen daarbij op,
Dalen daar langs en zij beschermen
Zijn eenzaamheid. Maar aan de (op
Staat God die hem 't bezit der aegen,
Zijn broerier met bedrog ontroofd,
Verzekert en hem, trots zijn zonden
Nog voorts Zijn gunst en heil belooft.
Dan rijst de zwerver en hij stelt daar
De steen tot een gedenkzuil recht.
En heeft, bij zijn behouden weerkomst,
God rijke offers toegezegd.
Hij gaat vol moed de toekomst tegen,
Wijl hij wéét, nu wordt alles wèl.
Ons, zwervers langs aards donkere paden,
Wanneer geeft God óns óns BethelI
JOIIAN GOOSSEN.
begriepen oor. Mar weet je wa 'k noe al een
tied achter mekaore gedaen hawe, in waer ze
niet achter gekomme binne? Wat m'n vrouwe d'r,
bie verdient dat houwe m'n stiekuim, tenmisten
daer zette m'n mar een gedeelte van op 't fur*
meiier. Zoe hei je nog e's een appartje. Dat mos
joe eigenlijk ook doeë Jaop. Joe kiekt veul te
naauw. As je vrouwe soms e's wat voor den boer
of een aore doet, dan hoef je dat toch niet tot
in de puntjes te zaagen. Glaof niet daddo de rvorc
aolemaele zoe eerlijk binne oor. In as je een beetje
gehaoid te waark gaet komme ze d'r nooit achter."
Jaap antwoordt niet. Achter Piet gaat hij het stom*
pel lokaal binnen.
Het is al vol, doch Jaap en Piet kunnen er nog
wel bij. Ze geven hun kaart door naar den lesst»
naar, waar ze alvast op nummer worden gelegd.
Dat is gemakkelijk voor den correspondent als die
straks komt.
Jaap heeft No. 173. Hij heeft een numimer. Net als
de menschen in gevangenissen. Maar neen, op dip
manier is het toch gelukkig niet, dat hij een niuto*
mer draagt. Hij is wel overcompleet, maar geeii
dief, of moordenaar, of brandstichter, of.... Hij
is gelukkig altijd nog eerlijk gebleven, of lieven
hij is er tot nu toe voor bewaard gebleven. Wel
heeft hij 't schraal. Erg soms. En vooral voor z'n
vrouw wilde hij dan wel, dat hij haar meer geld
kon geven.
De loop van z'n gedachten wordt hier gestoord
door de komst van mijnheer de Jongh.
„Goeden morgen menschen", zegt hij en gaat naar
z'n lessenaar, 'n Geschikte man is 'ie. Nooit zou hij
je een stroobreed in den weg leggen of vervelend
tegen je doen, omdat je maar een werklooze was,
4, 7, 8, 9, 12,Het aflezen der nummens begint,
Toen ze „klaar" waren gingen ze.
Buiten, op straat wachtte een andere ploeg.
Dok die kregen hun stempel
Jaap ging alleen den weg naar huis, weer alleen
met z'n gedachten. Gedachten aan niet te bereiken
idealen. De idealen van werk te hebben en tevrc*
den te kunnen leven.
Zoo heel graag zou hij weer willen werken voor
z'n dagelijksch brood. Maar er bestaat voor hem
geen kans. Zoovelen loopen immers zonder werk.
Hij gevoelt zich moe en afgetobd. Geregeld denkt
hij aan z'n moeilijkheden; wist hij maar raad
Maar er is geen raad te vinden; voor hém althaue
niet. En hij balt de vuisten. Z'n geweldige leed
dreigt hem te overmannen en dat móg niet. Dat
zal niet gebeuren. Hij wil bij alles zichzelf blij
ven. Hij mag niet ten ondergaan in moedeloosheid
en neerslachtigheid. Hij wil ook niet boos zijn op
fc'n baas, die hem bedankte. Wat zei Jans ook,
•dien Zaterdagavond toen hij haar zei dat hij
„klaar" wa6? ,,'t Wordt je niet van menschen
aangedaan, Jaap, God is het, Die ons lot bestuurt."
Mij ziet haar nog voor zich staan, haar hand op
fcn schouder, als wilde ze hem zeggen, dat hij
het leed, de tegenslag aanvaarden moest uit Gods
hand, berustendZoo'n kordate vrouw als zc
toch was.
'Als een zonnestraal uit donkeren hemel. Ook om>
haar moest hij sterk blijven. Als hij nu nog thuis
den zwaarmoedige ging uithangen zou Jans nog
meer te lijden hebben. Want ze leed, in stilte. Dat
wist hij.
•Hij wi6t dat ze leed om lièm. Ze had medelijden
met hem en dat zou ze nog meer hebben, als hij
•door z'n gedrag toonde, dat hij z'n leed geen baas
•kon blijven.
■En hij wilde niet dat zijn vrouw, dat de men
schen medelijden met hem zouden hebben als met
een minderwaardige. Hij wilde toch altijd nog
mensch blijven, volwaardig, in staat ojji als
mensch te leven, te werken ook. Hij had toch
■handen aan z'n lichaam, sterke, vereelte handen?
Maar die mócht hij niet meer gebruiken. Hij was
veroordeeld tot nietsdoen. Hij was werkloos. Hij
Was dus anders dan de menschen die wèl mochten
werken. Hij was overcompleet.
Kan het Uw wil zijn, Vader, dat 'k strijden moct2
Kunt Gij een Vader zijn, als Gij zóó doet?
Zou het Gods wil kunnen zijn, dat hij zóó moest
strijden of zou het zijn dat hij door den strijd en
door het lijden dichter hij God zou kunnen komen?
Door lijden tot heerlijkheid?
En ddér, op dien eenzamen landiweg klimt in do
ziel van Jaap het gebed tot zijn God, zijn Vader
in den hemel, Die voor hom zorgen wil als een
"vader voor zijn kinderen zorgt: Laat ik Uw hand
mogen zien in mijn loven. Ook als 't mij tegen
loopt. Maar als het kón zijn: laat ik dan weer
werk mogen krijgen. Geef mij to midden vun den
strijd Uw vrede.
Minister-president Dr H. Colijn bij de plechtige.
\opening der Staten-G ener aal op j.l. Dinsdag.
Enkele maanden later. Jaap zat in z'n stoel bij dö
tafel en rookte z'n pijp. 't Gebeurde niet dikwijls
meer dat hij dat deed. 't Kon zoo slecht lijden.
Daar hoorde hij de buitendeur opengaan; iemand
Tiep: „Bei je in huus, Jaop?"
„Jae," en Jaap ging naar de deur. Boer van Schee*
velen was daar. „Hallo Jaep, nog aoltied zonder?"
„Jae, boer. D'r is niks te doen voor m'n. As ja
d'r eenmal uut bint, bluuf je d'r uut."
„Dat mo' je niet zaage, Jaop" en Van Scheevelen
'lachte geheimzinnig.
„Ik komme je juust vraege of je trek heit om bie
mien te kommen. Zoeas je meschien wel weet is
m'n knecht onverwachs aarg ziek geworre. In al
komt 'ie d'r weer bovenop dan za 'k in ieder,
geval voorlaopig niks an z'n haauwe. Zoedoendo
bin 'k noe aarg onthand As je dan vanmiddag
al zou wille komme zou dat o zoe makkelijk vooC
m'n weze."
„Graog, boer. Dolgraeg."
„Nou, dan reken 'k op je, oor. Gegroet Jaep."
„Dag boer."
Met 'n dankbaar hart gaat Jaap naar 't schuur*
tje achter z'n woning om z'n werklaarzen voor.
den dag te halen. Hij moet immers weer gaarv'
werken!
„Waer zit je, Jaep?" Jans, die in 't dorp een bood
schap is wezen doen is teruggekomen. „Waai;
zit je?"
„Hier Jans, in 't schuurtje, 'k Binne m'n laerzen
wat an 't olieën. Die binne wat hard geworre,
zie je, in omdat 'k ze vanmiddag noadig
haauwe...."
„Noadig? Waervoor?"
„Ik Mot gae wnarke Jans, bie van Scheevelen,
llie is 't net weze vraege. Wat zei je d'r wel van*
Ecnig
„Fijn voar je, Jaop." Ook Jans is dankibaar. Za
gaat naar binnen om te zien of de werkkiel va;t
Jaap niet kapot is
Toen Jaap ook in de kamer was, zei ze: „Zoe*
oven hoarde 'k bie de kruujenier dat Piet Nienj*
huus van de steun is uutgeslote. Hie heit geknoeid,
zaage ze."
„Zoa," zei Jaap. Meer niet. Hij denkt a/"a wat
Piot, z'n oude speelkameraad, hem eens in ver*
trouwen zei. Hij is geluikkig altijd eerlijk gebleven
bij het invullen van z'n formulier. Neen, hij ziet'
niet laag neer op Piet, want hij weet hoe zwaar,
een mensch 't hebben ka.., hoe ontzaglijk moei*
lij'k. 't Valt niet mee om eerlijk te blijven, als jö
iedere cent als het ware honderd keer moet om
draaien voor je hem uitgeeft, bang als je bent
dat je hom niet goed besteden zult.
Hij is dankbaar. Alleen maar dankibaar. i
Toen hij na het eten z'n vrouw goeden dag harli
gewonscht en hij over het paadje ging, dat lang'.i
het raam van z'n nederige huisje voerde, hoordjp.
hij Jans zingen:
Wil Hij soms beproeving zenden,
Is het dat ik smart hier lijd,
Niet Zijn gramschap, maar Zijn liefde
Toont Hij, als Hij mij kastijdt.
Jaap wilde blijven gaan achter Hem, Die wel r.
waar hem het kruis op de schouders legde, maa y
Die toch ook voor hem zorgde, als een vadc
voor zijn kind.
412
II
Nordraak opende Gricgs oogen voor de schoonheid
der aloude Noorsohe volksmuziek (liederen en
dansen). Het was als vielen hem de schellen van
de oogen: hij ontdekte eindelijk zichzelf!
Zijn opus 6, „Humoresken", die een totaal andere
J;ee6t openbaren, droeg hij uit eerbied en dank-
laarheid aan Nordraak op. In 1804 componeerde
Grieg het algemeen bekende „Jeg elsker dig" („Ich
liebe dich").
In 1867 huwde do componist met zijn nicht Nina
Ilagerup, een begaafde zangeres, die zijn liederen
overal heeft verbreid. Hun eenig kind, Alexandra,
overleed dertien maanden na de geboorte.
Het jaar 1870 werd uiterst belangrijk. Griegs
•omposities hadden de aandacht getrokken van
niemand minder dan Franz Liszt. Deze zond hein
oen invitatie tot een bezoek aan zijn villa te
Bome. De regeering nam van deze uitnoodiging
kennis en rekende het zich tot een hooge eer
'den componist door een beurs in staat te stellen
naar Rome te reizen. Hij had toen reeds zijn be-
roermdo Piano-Concert (opus 16) in manuscript en
was van plan Liszt te verzoeken het door te spe
len. De groote Hongaar ontving hem vriendelijk
en zette zich onmiddellijk aan de vleugel. Tegen
Griegs verwachting in speelde Liszt het technisch
zeer aware werk prima vista, met slechts een
enkele tempo-onjuistheid. De hoogste lof, die een
jong componist in die tijd kon ontvangen, viel
Grieg ten deel: Liszt zei hem, dat zijn werk zéér
goed was en drukte hem op het hart, toch vooral
verder te gaan!
Gedurende een concertreis ontving Grieg in Dres
den een brief van den beroemden Noorschen dra
maturg Ibscn. Hij verzocht hem tooncelmuziek te
willen schrijven bij zijn drama „Peer Gynt". Dat
was een hoogst eervolle opdracht en enthousiast
toog hij aan 't werk. Twee jaar later, de 26ste
Februari 1876 ging de première in Christiania.
Het succes was enorm, vooral door de muziek.
Uit de partituur van 22 nummers heeft de com
ponist later de twee bekende Peer Gynt-suites
samengesteld; enkele stukken van hooge waarde
komen er echter niet in voor, o.a. „Solvejgs Wic-
'genlied".
Grieg was nu een beroemd man geworden, in zijn
geliefde Noorwegen, dat zijn beteokenis vrij spoe
dig erkende, maar ook vèr daarbuiten.
'In 1882 kwam de groote dag van zijn leven. Dr
'Abraham, directeur van Edition Peters te Leip
zig, verkreeg het publicatierecht van alle reeds
bestaande en nog te verschijnen composities. Nu
*vas Griegs bestaan verzekerd! Hij liet op een
vooruitstekende rots, hoog boven de Hardanger-
ïjord, een villa bouwen, die hij de naam „Trold-
ihaugen" gaf (trold kabouter; hangen heuvel).
'Achter in de tuin werd een paviljoen ingericht,
idat zijn werkkamer met de Erard-vleugel bevatte
en uitziet op de zee, de fjord en de glctscher van
Folge Fondcn. Dit verrukkelijke panorama inspi
reerde den kunstonnnr tot een reeks van schoone
com posi ties.
De winters gebruikte Grieg voor uitgebreide con
cert-tournees. Zijn roep als piano-virtuoos, vooral
als vertolker van eigen werken, snelde hem voor
uit in alle Europeesche landen. Ook Amsterdam
heeft hij enkele malen bezocht. Grieg hield van
ons land en -logeerde soms Inngen tijd bij zijn
vriend Julius Röntgen.
In 1898 was hij de ziel van het eerste nationale
muziekfeest te Bergen. Het volledige Concertge-
bouw-Orikest met Mengelberg incluis had hij naar
Noorwegen laten komen. Gricgs werken werden
mot overweldigend succes gespeeld. Iedereen zei:
„We hebben in Noorwegen ook zoo'n volmaakt
orkest noodig." Koning Oscar zond den componist
een felicitatie-telegram. „Er is geen chartipagno
meer in Bergen," schreef de verrukte kunstenaar
aan Röntgen, „ik ben tien jaar jonger geworden!"
Grieg kon geen onrecht verdragen; hij schroomde
zich niet, moedig voor de waarheid uit te komen
of partij te kiezen, zelfs al zou hem dat persoon
lijk nadeel berokkenen. In Frankrijk werd hij al
gemeen geacht en zijn werk gewaardeerd. Dat hij
liet echter in de beruchte Dreyfus-afffaire voor
den onrechtvaardig veroordeelde opnain, heeft
een groot deel van het publick hem niet vergeven.
„L'Intransigeant" ontzag zich niet, hem, naar
aanleiding van zijn optreden te Parijs, aan te
kondigen als „de auteur van Joodsche muziek"
Ondanks dc vuile perscampagne was het succes
groot, al moest zijn rijtuig dan ook door een drie
voudig politiecordon worden bewaakt! Schertsend
vergeleek hij zichzelf bij Cromwell!
In 190-4 begon dc aftakeling. De tournée's werden
echter voortgezet: Grieg had behoefte aan 9ucces
en de sympathie van het publiek. Een rustkuur
Sn het sanatorium Skodsborg bij Kopenhagen
1(1907) en de bestijging van de Flöjen konden zijn
verzwakt lichaam niet meer helpen. De inzinking
Siiwam, terwijl hij plannen maakte voor een win-
tertournée door Engeland. Men vervoerde hom
naar een ziekenhuis bij zijn goboorteplaats Ber
gen; hij sliep in, om niet meer te ontawken....
Zijn lichaam wend gecremeerd en de urn met ascli
Sn een rotswand bij Troldhaugen ingemetseld.
Even onmerkbaar als zijn leven, is ook de schep-
15 JUNI 1843 - 4 SEPTEMBER 1907
pingskracht van dezen grooten man uitgedoofd.
De laatste composities zijn van veel minder be-
teekenis dan die, waarmee hij zich onsterfelijko
room heeft verworven (Piano-Concert, Strijk-
Kwartet, drie of vier van de tien bundels „Lyri
sche Stüoke", „Hochzeitstag auf Troldhaugen",
„Sigurd Jorsalfar", „Zwei elegische Melodien",
een aantal liederen, Peer-Gynt-muziek).
Zélf getuigde hij aan het eind van zijn leven:
„Het leven heeft dezelfde nuances als de muziek,
waarin niet 6lechts crescendo en fortissimo, maar
ook decrescendo en diminuendo voorkomen. Het
is afgeloopen met het crescendo en fortissimo, we
spelen nu diminuendo. Dat kan ook mooi zijn.
Het denkbeeld van het pianissimo ,dat gaat ko
men, is mij niet antipathiek
Grieg bezat een edele, droomende, droefgeestige
en lyrische ziel, niet philosophisch ingesteld. „De
meditatie heeft een ongunstige invloed op het
scheppend vermogen," zei hij. Tot het eind toe
behield hij een goed humeur, gevolg van een
naïef, kinderlijk optimisme, dat zich onophoudelijk
vernieuwde in de liefde voor de natuur, de ge
meenschap met de bodem van zijn vaderland.
Grieg was deïst en natuuraarubidder, maalde niet
om de orthodoxie. Wel bezat hij een vage reli
gieuze gevoeligheid, ongeveer als de Engelsche
unitariërs van omstreeks 1875.
Politiek was hij tot in 't diepst van zijn hart
republikein, mede ten gevolge van de vriendschap
met den vurigen democraat Björnson, die door
zijn geschriften de massa's in vlam zette. Later
verflauwde Griegs enthousiasme. Als Lbsen droom
de hij toen van een staat van intelligentie en
cultuur. „De vrijheid i6 een gevaarlijk ding. Niet
de vrij-heid is groot, maar de strijd om haar te
verwerven," schreef hij eens. De/e democraat was
"in werkelijkheid aristocraat. Zijn democratisch
idealisme was een kunstenaarsdroom, een schit
terende stad bij de zon, aan de andere zijde der
wolken.
Grieg was een geluksmensch: op de juiste tijd
ontmoette hij de menschen, die zijn leven gelukkig
(maakten en beteekenis gaven (Buil, Nordraak,
Liszt, Dr Abraham). Men heeft hem met onder
scheidingen overijlden (1872: Lid Zweedsche, 1883:
Leidsche Academie; 1893: Doctor honoris causa,
•Universiteit van Cambridge). Toch gaf hij er wei
nig om. („Décoraties zijn goed in koffers, ze im-
iponeeren de douane".)
Grieg realiseerde, wat Schumann van den slap-
ipen Gade verwachtte na de verschijning van
„Echo's d'Qssian", d.w.z. de entrée van het Noor
den in de Europeesche muziek. „Achter hem,"
schreef zijn biograaf Schjelderup, „staat een ge
heel volk. Hij begreep de taal van zijn land en
zijn verfijnd gehoor merkte de onuitgedrukte har
monieën, die de Noonsche volkswijzen omhullen,
op. Want hij bleef altijd een trouw volkszanger,
die zijn inspiraties putte uit de bronnen van zijn
geboorteland."
Niet alleen de 125 nagelaten liederen (jammer,
dat ze door de taal veel te weinig bekend zijn!)
-verraden de invloeden der oude Noorsche volks
wijzen (die de reizende zangers, de „spillemaend",
levend houden), Griegs muziek in 't algemeen is
niet te verklaren zonder de natuur en de folklore
van zijn vaderland. Men kan haar het best in
Noorwegen hooren. Zelfs in concertzaal en salon
Uw belangstelling woord)
Dc Zwarte Wijk van New-York
Deze wijk van de wereldstad, waar de negers wo
nen heet „Harlom". De vier, vijfhonderdduizend
negens die dit rustige kwartier bevolken, leiden
een leventje meest op hun eigen houtje en be
moeien zich zoo min mogelijk met de bleekge-
zichten, die overigens eeuwen later naar Amerika
kwamen dan zij. Zoo hebben ook de Ghnieezen hun
eigen wijk, de Italianen, Duitsohers, Cubanen, Po
len enz. Ncw-Yonk is eigenlijk een opeenhooping
van wijken met don omvang van 6teden tot we
reldstad.
De oude Spartanen
Bij dit krachtig en krijgshaftig volk was eigenlijk
man voor man soldaat. Men at en dronk gemeen
schappelijk met z'n vijftienen aan één tafel. Daar
door onstond een vriendschapsband, die vooral tij
dens den oorlog van veel belang was. 'n Gelief
koosd gerecht vormde de vermaarde „zwarte soep",
in bloed gekookt varkensvlecsch met wat spece
rijen gekruid, 'n Scheutje aangelengde wijn werd
niet versmaad en het dessert bestond in hoofd
zaak uit Zuidvruohten! Werd het 's avonds wat
Iaat, dan mocht géén fakkel tijdens den terugweg
Björnson en Grieg op villa. Troldhaugen in 1893.
roept ze fjorden- en gletschers-voorstellingen op.
Grieg was geen revolutionair, hij werkte met in
teressante melodieën, rhythmen en harmonieën,
maar kon geen origineele constructie maken, do
harmonieën zijn verticaal, ieder accoord heeft zijn
eigen leven, zonder het product te zijn van be
wegingen (recept Leipzig!)
Het nieuwe, dat hij bracht, is aan de volkskunst
ontleend (b.v.: de leidtoon gaat vaak naar de do
minant, i. p. v. naar de tonica, veelvoudig ge
bruik van de phrygische seconde („Ases Tod") oo
een zwak maatdeel sluitende cadenzen, amusant
afwisselend gebruik van majeur en mineur, enz.)
Maar Grieg bezat een verfijnde smaak en een
voorname intelligentie; daarmee construeerde hij
geen imposante bouwwerken, maar wèl bekoorlijke
mozaïeken.
Hij was het centrum van een interessante bewe
ging, maar heeft géén sohóól gemaakt, de muzi
kale evolutie in geen enkel opzicht beïnvloed.
Daarvoor was zijn muziek te locaal, te weinig
algemeen menschel ijk.
Grieg heeft slechts een paar maal de grootmeesters
geëvenaard bv. in 't langzame deel van 't a-moll
Piano-Concert (Des-riur!) en liet slot' van „Peer
Gynt" („Solvejg's Wiegenlied"). Deze melodrama
tische finale is één van dc hoogste schoonheids-
toppen uit de geschiedenis.
Het gaat echter niet aan Grieg zonder meer te
•vergelijken met genieën als Bach, Mozart, Beet
hoven, Schubert, Rossini, Berlioz, Wagner, Verdi
en Franck; daarvoor was hij te beperkt.
Hij kende echter zichzelf. „Kunstenaars als Bacil,
enz. hebben op de toppen kerken en tempels op
gericht. Ik heb voor de menschen woningen willen
bouwen, waarin zij gelukkig zijn en zich thuis
gevoelen." Wij zeggen: óók geen huizen, maar
kleine, gratieuze, comfortabele paviljoens, luch
tig en warm, geparfumeerd door de bedwelmende
geuren der wilde planten.
Zóó hebben we hem lief, zóó luisteren we naar
zijn muziek, die ons blijvend ontroert en gelukkig
maakt.
Ed-vard Grieg, uw muziek is onsterfelijk, omdat
er altijd zoekers naar waarachtige schoonheid
zullen zijn!
JOII. VAN WOLFSWINKEL.
naar huis worden aangestoken; 'n Goede Spartaan
hód niet bang te zijn in 't donker en moest ook
zonder toortslicht zijn pad weten te bepalen, net
als in den oorlog!
Baby's, die hij hun geboorte zwak leken, werden
in hot gebergte te vondeling gelegd! Mocht het
blijven leven, dan „genoot" het kind van zijn
zevende jaar af 'n opleiding vanwege de staat.
Deze opleiding was in hoofdzaak op den oor
log gericht; geweldige vuistgevechten werden op
touw gezet. De jongens moesten zéér gehard zijn
tegen kou en ongemak en werden soms tot blue*
dens toe gcgeescld!
Pieter Breugel
Deze beroemde schilder werd omstreeks 1515 ge
boren; hij woonde langen tijd te Antwerpen en
stierf te Brussel (1569). Eigenlijk was hij een
boertje uit de Belgische Kempen en dat is hij,
ondanks zijn reizen door Italië, heel zijn leven
door gebleven. Hij schilderde zijn tijdgenooten in
hun dagelijkschcn handel en wandel, in hun
vreugde en leed. „Boerenbruiloft" en „Kermis*
dans" zijn wereldberoemd.
Een complimentje voor de Belgen
De dappersten onder alle bewoners van Galliö
waren, volgens Julius Caesar, de Belgen! Deze
Belgen waren de voorouders der Walen; dc Vla
mingen stammen meer van Friezen, Franken en
Saksers af.
413
