KA ZO
ülftteSKóöpman
dc JAARBEURS
V^nttollandscli
WOENSDAG 8 SEPTEMBER 1937
EERSTE BT AD PAG. 3
Buitenland
DE MIDDELLANDSCHE
ZEE-CONFERENTIE
De Russische nota
aan Rome
In Fransche diplomatieke kringen steekt
men niet onder stoelen of banken, dat Rus-
lands nota aan Italië, inzake het torpedee-
ren van schepen in de Middellanusche Zee,
te Parijs veel verwondering heeft gewekt.
Parijs was niet door Moskou van tevoren
over deze stap ingelicht. Toen D e 1 b o s den
Russischen zaakgelastigde ontving, heeft
deze geen enkele toespeling gemaakt op de
démarche, die eenige uren tevoren doorzijn
collega te Rome was gedaan.
Invusschen is men van nieening, dat het
nog te vroeg is, om de strekking'en de ge
volgen van den Russischen stap te kunnen
peilen
Het Italiaansche. Antwoord, dat kort en
bondig is, is intusscnen naar Moskou, gezon
den. In diplomatieke kringen te Rome acht
men het niet uitgesloten, dat Moskou de be
trekkingen met Italië zal verbreken. Ander-
xijds wordt evenwel het feit, dat een groot
aantal Italiaansche bladen verklaart, dat
Italië Ruslands absurde nota niet al te tra-
Êisch opneemt, als een bewijs beschouwd,
at Rome van zijn kant niet tot het uiterste
$vil gaan.
In officieele kringen verklaart men, dat
tovdusver nog geen beslissing is gevallen
ten aanzien van de deelneming aan de Mid-
dellandsche Zee-conferentie. In diplomatie
ke kringen wordt echter algemeen aange
nomen, dat Italië een vertegenwoordiger zal
renden.
Eden zal op de conferentie waarschijn
lijk verklaren, dat met het oog op den on
duldbaren toestand vertraging niet moge
lijk is, en dat de besluiten der conferentie
met zoo weinig mogelijk verlies van tijd
moeten worden toegepast. Het is mogelijk,
dat een termijn van ten hoogste acht dagen
wordt gesteld, om tot overeenstemming te
geraken.
Welingelichte kringen te Moskou
beschouwen de Sovjet-nota aan Italië
niet slechts als een protest, doch te
vens als een waarschuwing en als de
eerste schrede naar een verdere actie
voor het geval deze waarschuwing
niet ver harte mocht worden geno-
Moskou handhaaft zijn beschuldigingen
Het telegTaafagentschap der Sovjet-Unie
ïneldt, dat de Sovjet-regeering haar ambas
sadeur te Rome opdracht heeft gegeven te
verklaren, dat zij het Italiaansche ant
woord op de Sovjet-Russische nota als on
bevredigend beschouwt en haar beschuldi
gingen handhaaft.
DE JAPANSCHE LUCHTMACHT
IS ACTIEF
Luchtbasis op de
Patras-eilanden
Gistermorgen heeft de Japansche lucht
macht een aanval gedaan op tien Chinee
sc he Curtis-Hawk-toestellen bij Soetsjau.
Drie Chineesche toestellen werden neerge
schoten en een vierde werd tot landen ge
dwongen.
De Japansche luchtmacht is volop in actie
geweest. Vijfmaal is een aanval op de Chi
neesche stellingen rondom Shanghai gedaan.
Ook de stellingen lang9 den spoorweg Nan
kingShanghai zijn onder vuur genomen.
De Japansche artillerie steunde de lucht
macht.
Volgens Domei zou het offensief, dat de
Japanners tegen de Chineesche troepen aan
.het oostelijk front van Shanghai hebben in-
eezet, een voor de Japanners gunstig ver
loop hebben gehad. De Japansche troepen
Staan thans op nog geen kilometer afs'and
afstand van de Universiteit van Shanghai.
De Japanners vallen de Chineesche tro1»
ren vanuit het noorden en het zuiden aan.
Ü.w.z.. vanuit Woesoeng en Jang-Tse-Poc. Da
.samenvoeging der beide deelen van deze
strijdkrachten is nog slechts een kwestie van
uien.
Hongkong wordt gevaarlijk
De correspondent van de Asahi Sjimboen
te Hongkong meldt, dat de anti-Japansche
stemming onder de Chineesche bevolking
toeneemt in verband met de blokkade der
Chineesche kust door de Japansche oorlogs
schepen en de bombardementen door de Ja
nanners van Chineesche strategische pua
ten in de provincie Kanton.
De correspondent meldt verder, dat in ver
hand met de verergering van den toestand
alle Japansche vrouwen en kinderen geëva
cueerd zullen worden. Wat de mannelijke
Japansche ingezetenen betreft, deze zullen
vereenigd worden op-vijf daartoe aangewe
zen plaatsen. De correspondent, vreest, dat
Patras-eilanden bezet
Japansche marine-troepen hebben bezit
genomen van dc Patras-eilanden, gelegen
onaer de Chineesche kust, ter hoogte van do
havenstad Hongkong. Gevreesd wordt, dat
de Japanners hier een luchübasis zullen
aanleggen, ten einde des te gemakkelijker
China uit de lucht te kunnen bestoken.
De Olympische Spelen 1940
Van welingelichte Japansche zijde wordt
medegedeeld, dat de berichten, volgens
welke de Japansche regeering zou hebben
besloten van de organisatie der Olympische
Spelen in 19-iO af te zien, op ge-en enkelen
grond berusten. Integendeel, het gemeente
bestuur van Tokio en de Japansche Ama
teur Athletiek Bond hebben officieel aan
gekondigd. dat de voorbereidingen voor de
Olympische Spelen voortgang zullen vin
den, waarbij erop wordt gewezen, dat Ja
pan in het geheel niet van plan is, deze
oorbcreidingen te staken.
Nieuwe opstand in Paraguay
Nauwelijks was, sinds een onbloedige re
volutie den Paraguayschen staatspresident
Franco had weggejaagd, in de hoofdstad
Asuncion dë rust weer eenigszins hersteld,
of egn nieuwe opstand werpt alles weer om
ver. Ditmaal eischen oud-strijders en ande
ren den terugkeer van kolonel Franco,
den oud-president, en willen dat deze met de
kolonels Ayala en Smith een militair
driemanschap zal vormen.
Oorlogsschepen steunen de opstandige be
weging, die geleid wordt door majoor Jara.
Na een kort treffen tusschen de Franco-
aanhangers en de geregelde troepen schijnen
eerstgenoemden de overhand te hebben be
houden. Majoor Jara heeft tenminste ge
publiceerd, dat de regeering van het hier
boven genoemde militaire driemanschap in
derdaad is tot stand gekomen.
Amerika's dag van den arbeid
Meer dan 500 dooden
In de Vereenigde Staten heeft de gebrui
kelijke viering van den Labor-Day (dag van
den arbeid)i ten-gevolge van allerlei ver
keersongelukken, niet minder dan 507 doo
den gevraagd.
In een boodschap aan de nationale fede
ratie van ambtenaren, heeft Roosevelt,
in verband met dit feest, o.a. verklaard, dat
aanvaarding van de tactiek van staking door
ambtenaren niet overwogen mag worden en
niet zou worden geduld".
Te Pittsburgh heeft John Lewis ver
klaard, dat de arbeiderswereld 'n nieuwe
kruistocht voor de organisatie moet onder
nemen. Lewis richtte een waarschuwing tot
de staalmagnaten, „die weldra zullen moeten
ophouden met hun wetsverkrachtingen".
William Green daarentegen heeft de
vakvereeniging van Lewis er van beschul
digd, de eenheid onder de arbeiders te heb
ben willen verbreken door stakingen uit te
lokken, welke den weg naar dictatuur en
fascisme zouden kunnen voorbereiden.
VRIENDSCHAPSVERDRAG
ITALIË—YEMEN
Tusschen Italië en den Zuid-Arabischen
staat Yemen, welke in de nabijheid van
Aden aan de Roode Zee ls gelegen, is dezer
dagen een verdrag van vriendschap gesloten
In officieuze RomeLnsche kringen wordt
•erklaard, dat dit verdrag moet worden be
schouwd als een uitvloeisel van de Italiaan
sche politiek in de Roode Zee, welke g
seerd is op eerbiediging van de souvereini-
en integriteit van de landen aan de
Roode Zee.
Het nieuwe verdrag zal een versterking
in de economische banden tusschen de bei
de landen tengevolge hebben.
POOLSCHE ACTIE TEGEN DE JODEN
In het Noord-Poolsche stadje Grodno,
welks bevolking voor omstreeks 80 uit
Joden bestaat, is door de Poolsche nationa
listische partij een anti-Joodsche actie be
gonnen, welke een maand zal worden voort
gezet.
Door de stad rijden auto's met aanplak
biljetten, waarin de christelijke bevolking
wordt aangeraden, niets bij Israëlieten te
koopen. Jeugdige nationalisten in uniform
houden de wacht voor de Joodsche winkels
en fotografeeren de Polen, die daar inkoopen
doen, om vervolgens een zwarte lijst van de
„verraders" te publiceeren.
DE SPAANSCHE
BURGEROORLOG
Franco geeft Britsche schepen vrij
De Britsche ambassadeur te Hendaye
heeft bericht ontvangen van de Spaanscho
nationalistische autoriteiten, dat dezen voor
nemens zijn de „Molton" en de „Gandleston
Castle, twee der schepen, die zij opgebrapnt
en sedert eenige weken vastgehouden heb
ben, vrij te geven.
De ambassadeur is er eveneens van ln
kennis gesteld, dat vier Britsche onder
danen, die lid waren van de internationale
brigade en onlangs door de troepen van
Franco gevangen waren genomen, bin
nenkort in vrijheid zuilen worden gesteld-
Linksche schepen gestrand
Twee vrachtsohepen van de Valencia-
partij, de „Aldecoa" en de „Antonio do
Satrustegui", die gistermorgen om zeven
uur uit Algiers naar Valencia vertrokken
waren, zijm tegen twee uur gistermiddag
gestrand bij Cherchel. De bemanningen ver
klaarden, dat zij achtervolgd waren door
den rechtschen kruiser „Canarias",
Britsche solidariteit met Valencia
In de bijeenkomst van het Britsche vak-
vereenigiiigseorlgres te Norwich, heeft Sir
Walter Citrine een rapport ingediend,
dat den toestand in Span-je behandelt
Met algemeen? stemmen werd een door
hem ingediende motie aangenomen, waarin
uiting wordt gegeven aan de solidariteit
van het congres met de Valencia-regeering
ten aanzien van het beroep, dat op dec
Volken-bond is gedaain, en voorts betreurj
wordt, dat de Britsche regeering nog steeds
weigert, de Valencia regeering het recht te
geven, de wapens te koopen, die zij voor
haar verdediging noodig heeft
Ten slotte wordt in de motie verklaard,
dat de Volkenbond spoedig maatregelen,
zooale het terugtrekken der buitenlandsche
troepen uit Spanje, moet voorstellen.
Adolf Hitiers cultuur
beschouwingen
Rosenberg krijgt een prijs
Op het cultuurcongres van den Rijkspar
tijdag te Neurenberg, heeft Adolf Hitler
een groote rede uitgesproken, waarin hij
allereerst een tegenstelling poneerde tus
schen het politieke willen of de theoretische
beschouwing en de politieke prestatie, d.w.z
de daad.
Deze alleen is historisch beslissend, niet
de politieke burgerlijke zelfbevrediging, die
Duitschland vijftien jaar lang heeft beleefd.
De cultuur der volkeren wordt veel te
zeer bepaald door de feitelijke prestatie,
dan dat geestelijke verhandelingen zouden,
kunnen doorgaan voor vervanging van ont-.
brekende cultuurscheppingen.
De waarlijk hooge artistieke prestatie is
de zeer zeldzame, begenadigde uiting van'
een het volk geschonken innerlijken aanleg"
of bijzondere bekwaamheid en derhalve eerS
bewijs voor'de hoogere bestemming van een
volk.
Dat de kunst slechts enkelen rassen in
den hoogsten zin verleend is en niet aanïde
meerderheid, kan de bet-eekenis van hadF
waarde slechts verhoogen.
Niet alleen echter zijn de cultuurvolke-
ren in de minderheid tegenover de cultureel
onbekwame, ook in deze volkeren zelf zijn
er slechts eenigen, die als uitverkorenen de
Intuïtieve vormkracht hebben om vast te
houden en weer te geven wat zij zien.
De tijd is geen scheppende factor. Alleen
door God begenadigde enkele volkeren, wier
bekwaamheden even tijdeloos zijn als de on
bekwaamheid der andere, scheppen.
Bewust stelt Adolf Hitler deze cultureel
creatieve rassen in tegenstelling met de an
dere om uit de tegenstelling der prestaties
een maatstaf te vinden.
Voorts merkt de Fuehrer op, dat de kun
stenaar de menschheid wellicht het verst
vooruit ijlt „En daarom is ook zijn presta
tie als werkelijk kunstwerk, als de hoogste
prestatie van een volk, te eeren. Dit behoort
aldus echter ook tot de meest waardevolle
bestanddeelen van het erfdeel eener natie",
zoo zegt hij letterlijk.
Vervolgens wijdde Hitler uit over on
artistieke producten, waarvan het nationale
cultuurbezit moet worden gezuiverd.
De prijzen uitgereikt
Dr Goebbels heeft gisteren de eerste
prijswinnaars bekend gemaakt van den Duit-
schen nationalen prijs voor kunst en weten
schap, die door Hitier ingesteld is in plaats
van den Nobelprijs, dien Duitschers niet
meer mogen aannemen.
Er zijn drie prijzen van 100 000 R.M. De
prijswinnaars zijn: Alfred Rosenberg
en de artsen prof. dr August B i e r en prof
dr Ferdinand Sauerbruch. benevens de
ontdekkingsreiziger, dr Wilhelm F i 1 ch n e r.
Prof. Sauerbruch en Prof. Bier deelen een
prij9 van 100.000 R.M.
Voorts heeft Hitier bepaald, dat de arxhi
tect prof. Ludwig Troost, die als eerste
winnaar van den nationalen prijs in aanmer
king zou zijn gekomen, maar is overleden,
symbolisch na zijn dood toch nog deze eer
genieten zal.
DE BELGISCHE
KAMERZITTING
Verklaringen van
Van Zeeland en De Man
Ter gelegenheid van de buitengewone zit
ting van het Belgische parlement was iu
verband met mogelijke incidenten in de
omgeving van het parlementsgebouw te
Brussel veel politie en gendarmerie op de
been.
Nadat het oude presidium van de kamar
herkozen was, las minister-president Van
Zeeland een verklaring voor, waarin hij
o.a zeide: „Wij zijn thans gekomen aan het
hoogtepunt van een lange campagne, waar
van het doel is. de regeering in haar arbeid
te treffen. De regeering moet zich verweren
tegen een dubbele manoeuvre, die welken
den persoon van haar chef beoogt, en die
welke haar houding ten aanzien van de
Nationale Bank betreft.
Deze zaak is zoo zegt de premier verder
voor ons economisch leven uiterst scha
delijk. Ik acht het overbodig met u te spre
ken over de uitwerking hiervan in het bui
tonland. Het is tijd dat men inbindt. Over
enkele dagen /Allien wij u een rapport voor
leggen over de werkzaamheden der regee-
r>ng gedurende de 15 maanden die achter
ons liggen. Gij zult dan zien welk een aan
zienlijke hoeveelheid werk verricht is".
Minister van Financiën De Man ver
klaarde o.a.:
„Ik denk. dat mijn rapport "an 26 Aug
j.l. aangetoond heeft dat ik mij rekenschap
ga( van den plicht de waarheid te zeggen
zender rekening te houden met overwegin
gen van persoonlijken en politieken aard
De Nationale Bank is geen Staatsorgaan,
maar een maatschappij, welker gestie uitge
oefend wordt door organen, die afhankelijk
zijn van de aandeelhouders, maar die onder
worpen is aan de controle van den Staat".
Minister D e M a n besloot zijn rede met te
zeggen, dat het land de waarheid moet zoe
ken en den wil moet hebber fouten te voor
komen door hervormingen aan te brengen
in het regime, dat ze in het leven zou heb
ben geroepen.
De interpellaties
De eerste interpellant, de RexistNLegros,
maakte toespelingen op de Barmatzaak r.n
eischte een vervolging van dc-n gouverneur
der Nationale Bank, Franck, dien hij be
schuldigde toegestemd te hebben in onhe
zonnen credieten aan twee banken, die on
der controle stonden van dezen financier.
De liberaal Van Glabbe*kj sprak
o\er: „Contradicties in de opvolgelijke ver
klaringen van minister De Man".
Deze antwoordde, dat dit slechts schijn is
en dat de-ze het gevolg zijn van de verschil
lende tijdvakken, waarin de 'erklaringen
aigelegd werden.
De communist Relecon eischte, dat een
enquete-commissie van het parlement zou
worden ingesteld voor de incidenten van de
Nationale Bank en de betrekkingen van de
ze Bank met particuliere banken.
De vergadering werd nog voor midder
nacht gesloten en zal hedenmiddag weer ge
opend worden. Er zijn nog veertien sprekers
aangemeld.
Mussolini's Duitsche reis
Mussolini, die op 25 September te
Mühchen zal aankomen, zal een dag in de
„hoofdstad der nationaal-socialistische be
weging" vertoeven, om de ideologische soli
dariteit tusschen fascisme en nationaal-
socialisme tot uiting te brengen.
In gezelschap van rijkskanselier Hitler
zal de duce een bezoek brengen aan de
groote manoeuvres te land. te water en in
de lucht, die in Mecklenburg en Pommeren
worden gehouden.
Vervolgens zullen te Berlijn politieke be
sprekingen plaats vinden, afgewisseld door
groote ontvangsten.
Op 28 September zal waarschijnlijk oen
officieel communiqué over het bezoek wop-
den gepubliceerd.
Den volgenden dag vertrekt Mussolini
naar Italië.
Hij zal op zijn reis door minister Ciano
vergezeld worden.
Mijngasontploflingen in Italië
Negentien arbeiders bedolven, negen gedood
Gisteren zijn ten gevolge van een mijn-
gasontploffing in een schacht van do steen
koolmijn Arsa (Italië) negentien arbeiders
bedolven. Negen hunner zijn, ondanks de
onmiddellijk in het werk gestelde reddings
pogingen. omgekomen ten gevolge van be
komen brandwonden of door verstikking.
De ontploffing deed zich voor na de explo
sie van een electrisch ontstoken mijn.
Kort Nieuws
Zooals men weet, hebben de Palestijn-
sche autoriteiten naar aanleiding van de
aanslagen der laatste weken talrijke arres
taties verricht onder de leden van de revi
sionist'sche Zionistische partij.
Deze partij is thans voornemens, bij de
regeering van Palestina tegen deze maat
regelen te protesteeren.
e ht
TE UTRECHT
GEOPEND T/M 16 SEPTEMBER
VOOR DS TWEEDE «AAI IS AAN DEZE JAARBEURS
VERBONDEN EEN AGRARISCHE AFDCEMN O.
ALLE INDUSTRIElN ZIJN VERTEGENWOORDIGD
GEMENGD NIEUWS
EEN GEVAARLIJK HEERSCHAP
IN LIMBURG
In een buitengewoon politieblad vestigt
de officier van justitie bij de rechtbank
Roermond de aandacht op zekeren Dieu-
donné B li r h e n n e, geboren te Venlo. Deze
persoon verblijft vermomd in Midden- en
Noord-Limburg, draagt donkere bril en is
thans zonder knevel, in het bezit van eon
nieuw rijwiel (vrijwel zeker ontvreemd) cn
veelal in gezelschap van een zwerver. Hij
slaapt in bosschen, steenovens e. d.. draagt
een revolver met 6 patronen los in zijn zak
en heeft zich tegen meerdere personen uit-
gelaten, de politie, die hem wil aanhouden
neer te zullen schieten.
BRAND IN EEN MANUFACTURENZAAK
Te Amsterdam is als gevolg van
kortsluiting brand ontstaan in de étalage
van een manufacturenhandel in de Kinker
straat. De vlammen vonden in den winkel
gretig voedsel in de daar aanwezige cocos-
matten, vloerkleeden en ander brandbaar
materiaal, zoodat de étalage in korten tijd
in vollen gloed stond.
De brandweer wist het vuur evenwel
spoedig te bedwingen.
BRAND IN EEN KLEEDINGMAGAZIJN
Gisteravond zagen voorbijgangers rook
opstijgen uit de bovenverdieping van het
perceel Kalverstraat 110 te Amsterdam,
waarin gevestigd is een filiaal van het kle
dingmagazijn Hollenkamp. De brandweer
was spoedig ter plaatse en forceerde den
toegang door de ruit van de winkeldeur
in te drukken, terwijl men via de mecha-
nischen ladder door een venster de derde
vnrdieping binnendrong, waaruit de mees-
Li rook opsteeg. Weldra bleek echter, dat de
brand woedde in het achtergedeelte van de
tweede étage, waarin de kleermakerij ge
vestigd is. Mot twee stralen, één via dou
ingang door het benedenhuis en één door
het raam van de tweede vedieping, werd
water gegeven en zoo «laagde men er in
het vuur, dat eenige rekken met kleeren
had aangetast, meester te worden. Door hei
smeulen van den brand in de kleeren on*
wikkelde zich echteT zooveel rook. dat drie
brandwachts voorzien van het zuurstof
rookmasker. de verdere blussching verrich*
ten Om ruim elf uur was men hierin ge
slaagd. doch het opruimingswerk om te
DONDERDAG 9 SEPTEMBER
HILVERSUM I 1875 M. AVRO-Uitzending.
8.00 Gramofoonmuziek. 10.00 Morgen-wij
ding. 10.30 Het Omroeporkest. In de pauze:
Declamatie. 2.00 Vioolvoordracht. 2.30 En
semble. 4.00 Voor zieken en thuiszitten
den. 4.30 Ensemble. 5.05 Voor de kinderen,
5.35 Kwintet. 7.00 Savoy-orkest. 7.30 Cau
serie over de Parijsche Wereldtentoonstel
ling. 8 00 Berichten ANP. 9.00 Gramofoon
muziek. 9.40 Orgel- en vioolspel. 11.00 Be
richten ANP. 11.30—12.00 Gramofoon
muziek.
HILVERSUM II 301 M. 8.00—9.15 KRO. 10.00
NCRV. 11.00 KRO. 2.00—12.00 NCRV,
8.009.15 en 10.00 Gramofoonmuziek.
10.15 Morgendienst. 11.30 Godsdienstig
halfuur. 12.00 Berichten. 12.15 KRO-
orkest en gramofoonmuziek. 2.00 Hand
werkles. 3.00 Vrouwenhalfuur. 3.45 Bijbel
lezing. 4.45 Handenarbeid voor de jeugd.
5.1*5 De Gooilanders. 6.30 Gereformeerd
Friesch halfuur. 7.00 Berichten. 7.15 Jour
nalistiek weekoverzicht. 7.45 Reportage,
8.00 Berichten ANP. Herhaling SOS-Be-
richten. 8.15 De Koninklijke Marinekapel,
9.00 „Herinnering aan het Volkspetition
nement", causerie. 9:30 Vervolg concert,
(Om 10.00 Berichten ANP). 10.45 Gym
nastiekles. 11.0012.00 Gramofoonmuziek,
Hierna: Schriftlezing.
DROITWICH 1500 M. 12.05 BBC-Wels Orkest
en solist. 1.05 Alt en tenor. 2.05 Septet.
2.50 Declamatie. 3.35 Orkest. 6.40 „Psy
chology and the Young". 7.00 Orgelspel en
zang. 7.40 BBC-Orkest. 9.05 „Eccentrics",
causerie. 10.20 Kerkdienst. 10.40 Orgel
concert.
RADIO PARIS 1648 M. 12.20 Derveaux-
orkest. 7.35 Zang. 8.05 en 8.50 Zang. 9.05,
Pianovoordracht.
KEULEN 456 M. 6.50 Orkest. 8.50 Orkest,
12.20 Orkestconcert. 1.35 Omroeporkest.
4.20 Orkest 5.35 Gevarieerd concert. 8.29
Uitzending uit München.
BRUSSEL 322 cn 484 M. 322 M. 12.56 Salon-
orkest.
484 M.: 12.50 Omroeporkest. 1.36 Salon
orkest. 6.35 Kleinorkest. 8.26 Omroep
orkest.
voorkomen, dat het in de stapel kleeren op<
nieuw zou gaan smeulen, duurde nog bijna'
tot middernacht i
De oorzaak van den brand bleek gemak*
kelijk op te sporen. I
Men had in de kleermakerij een elec-
trische s'rijk'bout onder stroom laten staan
en de heete bout was door de houten tafel
heengebra. d en op den vloer terecht ge*
komen, waar lappen goed lagen.
Onder leiding van brandmeester Haar*
s m a bluschte men den brand met zóó wei
nig water, dat zelfs de eerste verdieping
geen waterschade opliep.
DE GEVOLGEN VAN EEN FIETSTOCHT
door G. TH. BOTMAN
Toen gingen ze naar den lorrenman,
Die bood hun twee fijne wielen én:
„Maak daar een fiets van, neem ze maar
mee,
Voor een kwartje krijg je ze alle twee!"
4. Ze gingen aan 't timmeren en hakken,
En 's Woensdags was de fiets gebakken:
Er zaten wel geen trappers aan,
Maar ze vonden, 'tzou zóó ook wel gaan,
(Wordit vervolgd).
(21
Andries Dirksz heeft hem ook bij deze smartelijke teleur
stelling getroost. We hebben te veel verwacht van de grooten
der aarde, zeide hij. We hebben te weinig gedacht aan het
woord van den Psalmist: Vest op Prinsen geen betrouwen,
daar gij nimmer heil bij vindtHet volk moet de Refor
matie tot stand brengen, het volk dat bereid is te lijden en te
strijden, te sterven voor zijn geloof. Met vorsten komen wij
bedrogen uit.
Buiskes had die redeneering toen aanvaard, gelijk hij veel
van Andries Dirksz aannam. Maar nu was de predikant al
maanden weg. Nu was de heele beweging verstrooid en ver
deeld. Velen gevlucht, nog meerderen teruggekeerd naar de
roomsche kerk. de overgeblevenen bang om bijeen te komen
vanwege heit woeden der vervolging en moedeloos omdat er
geen uitkomst was. Het ontbrak hun aan leiding.
Van het vólk moet het komen, had Andries Dirksz gezegd.
Hij had vergeten, dat het volk zonder leiding niets is, een
kudde zonder herder.
Joch had Buiskes tot dusver met overtuiging de zijde der
Reformatie gehouden. Door donker en dood heen zou eens
het licht opgaan, geloofde hij.
Maar nu gebeurde dit. Niet ver weg in Vlaanderen, maar
vlak in de buurt. Het Westfriesche land werd afgestroopt.
Zijn eigen landslieden werden beroofd en bestolen door de
Geuzen: de schoone Abdij werd verwoestHebben de
roomsch-gezinden niet gelijk, die zeggen dat de Geuzen een
troep rabauwen zijn. Kan van deze plunderaars en vrouwen
schenders ooit iets goeds worden verwacht voor het geloof
en voor de vrijheid van het land? En is het niet verklaarbaar,
dat velen terug gaan naar de Kerk, omdat zij met deze roo-
vers en brandstichters geen gemeenschap willen hebben?
Hij heeft hooghartig en minachtend over de boetvaardige
bekeerlingen gesproken die avond tegen burgemeester Vester-
man. Weet hij echter wel zeker of zij allen uit lafheid zijn
teruggekeerd naar de kerk, of is bij velen misschien te sterk
geworden datzelfde gevoel van weerzin tegen de plunder-
zucht der geuzenbenden en van teleurstelling over de lafheid
der adellijke leiders, dat hem nu ook bekruipt? Kooltuyn
vroeger was een vroom en vroed man geweest, eerlijk, en door
een oprecht geloof bezield. En Andries Dirksz was van het
zelfde hout: bereid om alles op te offeren voor zijn geloof en
daarnevens sterk verlangend naar verlossing van het Spaan-
sche juk.
Maar wat voor gemeenschap hebben deze predikers, die
de beeldenstorm scherp veroordeelden, met de vandalen, die
hem bedreven? En wat voor samenstemming hebben de ge
vluchte en de overgeloopen edelen met het volk dat haakt
naar verlossing uit de Spaansche banden?
Verleden jaar kwam Alva met tienduizend Spaansche sol
daten. Nog nooit zoo duidelijk als toen was uitgekomen, hoe
Filips zijn erflanden beschouwde. Als wingewesten van
Spanje, waar Spanjaarden de lakens uitdeelen moesten. Het
was een pracht-gelegenheid voor een gemeenschappelijk op
treden van roomsch en on-roomsch tegen dergelijke tyrannieke
methoden, tegen het vertrappen van de volksvrijheden en pri
vilegies. Maar op dat moment, toen het tijd was om te han
delen, stoven de edelen uiteen, liepen ze over, kusten ze de
roede, die hen sloeg. En de heer van Brederode. de eenige, die
nog scheen stand te houden, maakt het thans erger dan alle
anderen. Zijn soldaten vechten niet tegen de Spanjaarden,
maar plunderen de eigen burgers, en laten de prachtige Abdij
ln vlammen opgaan.
Ontmoedigd komt Buiskes thuis. „De Geuzen maken het
erger dan de meest verloopen monniken en dan de Span
jaarden. Ik geloof dat we alles maar moeten opgeven," zucht
hij tegen zijn vrouw.
Anna klopt hem op den schouder. „Herinner je je de preek
van Andries Dirksz over Elia nog? De eene dag stond hij op
de Karmel alleen tegenover zeshonderd priesters van Baal, en
de andere dag vlood hij in de woestijn. Zóó groot is bij jou
de tegenstelling nog niet. Je hebt verleden week alleen tegen
over burgemeester Vesterman gestaan, en je bent nu slechts
naar je vrouw gekomen. God heeft Elia getroost en bemoedigd.
Hij zal jou ook opbeuren."
„Dat met Elia was heel wat anders," werpt Buiskes tegen.
„Hij was een profeet; ik ben een koopman. Ik geloof dat ik
beter doe me met mijn zaken te bemoeien dan met de gods
dienst. Ik ga naar kantoor
Bezorgd kijkt Anna haar man na, als hij de Breedstraat
oversteekt en aan de overkant in een smale steeg verdwijnt
HOOFDSTUK XII
Het Bloedplakkaat van de Landvoogdes was een tam trac-
taatje vergeleken bij het regime, dat Alva invoert na z'n komst.
Hij neemt Hoorne gevangen en Egmond. Egmond. den
Katholiek, den held van Grevelingen en St. Quentin, dert
trouwen dienaar van Koning Philips, die de eerste is geweest
om te erkennen, dat de edelen een oogenblik de eerbied voor
het koninklijk gezag uit het oog verloren hebben, toen hun
verbond tot Margaretha een verzoek richtte dat van een eisch
veel weg had, en die daarvoor vergiffenis gevraagd had.
De Raad van Beroerte wordt ingesteld. De Vargas is er
de ziel van en Alva corrigeert de vonnissen, wanneer de ju
risten in de Raad naar de letter van de wet alleen recht
spreken over bewezen misdaden, en het staatsbelang haar
zijn oordeel vordert, dat van de wetten, die met dit staats
belang strijdig zijn, wordt afgeweken.
Ieder, die aan de woelingen van '66 heeft deelgenomeit
wordt aangeklaagd, en wie aangeklaagd wordt, wordt op z'n
minst verbannen, vaak gemarteld, dikwijls gedood.
Den edelen treft de wraak van den vertoornden monarch'
uit Madrid en van zijn wreeden Landvoogd, omdat zij een
samenrotting hebben gemaakt; de beeldenstormers krijgen
straf voor heiligschennis en vernieling: de kettersche leeraars
moeten op de brandstapel, want zij zijn de wezenlijke oor
zaak van alle rebellie. En elk die met hen in betrekking staaC
of gestaan heeft is mede schuldig, om het even of hij zijn'
huis openstelde voor een ketterschen leeraar of een ketter
sche samenkomst, dan wel dat hij de ketterij geldelijk steunde*
of deelnam aan de godsdienstoefeningen.
iWordt vervolgd.)] j
