WEK DE GAL
IN UW LEVER OP
Ned. Fabrikaat
Hollandse!)
koopman
G l d ^ncdh e r en
PHILITE
KENT U
Eischt
KNOOP 1936
FORTO-KOUDLIJM
ASBEST I RUBBER
DONDERDAG 19 AUGUSTUS 1937
EERSTE BI.AD PAG. a
LEVENSVERZEKERING MAATSCHAPPIJ
„VI TALIS"
N IJ M E G E N
Burg. van Schaeck Mathonsingel 2
HET GOEDE ADRES
De Spaansche burgeroorlog
DE BASKEN WIJKEN STEEDS
MEER TERUG
Franco's troepen nemen Barena
De nationalistische troepen, die in den
Santander-sector opereeren. hebben na
de inname van Reinosa deze Dlaats reeds
weder 18 KM. achter zich gelaten en
gisteren Barena bezet, dat nog omstreeks
45 K.M. van Santander verwijderd is.
Langs den straatweg BurgosSantan
der rukken de nationalisten op naar San
Miguele ^del Una.
De opmarsch ten Oosten van Reinosa
gaat iets langeamer, daar eenige Baski-
sche afdeelingem poogden een omsinge
ling te verhinderen. Niettemin hebben de
nationale strijdkrachten zich reeds nabij
Orzale vereenigd en daarmede de om-
pingeling voltooid.
Volgens Radio Espana zouden zich 1700
Toode miliciens bij de nationalistische linies
heibben gemeld.
De nationalen zuiveren met beihulp van
(vliegtuigen de hellingen der heuvels van
.Vijanden en dwongen hun tegenstanders hun
stellingen te Allo del Haro en aan weers
zijden van den straatweg ReinosaTorre la
iVega op te geven.
De burgerbevolking, welke geleidelijk naar
haar huizen terugkeert, meldt, dat de Bas-
ken hebben gepoogd een nieuwe verdedi
gingslinie vóór Torre la Vega aan tc leggen,
daar zij inzien, dat, als zij deze plaa's rank
ten ontruimen, hun geheele leger gevaar
loopt van het Asturische gebied, van waar-
xiit zij van voorraden worden voorzien, te
.worden afgesneden.
Sen Madrileensch tegen-offensief?
Volgens de -verwachting van militaire
Nvaarnemers zal Miaja op het Madrileenscbe
Jront binnenkort een tegen-offensief begin
nen, dat als tegenwicht zou moeten dienen
Voor Franco's initiatief bij Santander.
Van de zijde der Valencia-regeering wordt
(beweerd, dat de organisatie van een zoogc
naamd „volksleger" snellen voortgang
maakt. Reeds zou dit leger 300.000 man tel
len, welk aantal spoedig tot een half mii-
lioen zal stijgen.
Het gereorganiseerde „volksleger" zou uit
120 Spaansche brigades (ruim 300.000 manV
32 internationale brigades (meer dan 30.000
man) en 100.000 jonge soldaten, die nog op
geleid worden, bestaan. Hieronder zijn be
grepen de aanvallende strijdkrachten in dc
gedecimeerde internationale brigades, die
sedert het uitbreken van den burgeroorlog
35.000 20.000 man moeten hebben verloren.
Mussolini op Sicilië
De groote politieke rede
De stad Palermo op Sicilië, ahvaar de
<iuce morgen zal arriveeren, om na afloop
ider manoeuvres een groote, politieke rede
voering te houden, is al druk in de weer om
Mussolini een feestelijke ontvangst te berei-
!aen. Reeds zijn vele huizen versierd en tal-
looze vlaggen geheven. Tienduizenden fas
cisten stroomen naar de stad, om den duce
lc begroeten.
Dt rede van Muussolini, welke, naar ver
wacht wordt, van groot belang zal zijn en ia
internationale kringen met belangstelling
.wordt tegemoet gezien, zal na afloop van de
plechtigheden te Palermo door de Italiaan-
sche radio ook in vertaling worden uitge
zonden.
ESTLANDS NIEUWE GRONDWET
De president van Estland, P a e t s, heeft
bij de verdaging van het parlement gisteren
medegedeeld, dat binnenkort de nieuwe
(grondwet van Estland van kracht zal - -or
den.
Het parlement heeft de nieuwe constitu
tie in zijn jongste zitting aangenomen be-
nevens een wet, welke gedurende de loo-
pende zittingsperiode van kracht zal zijn.
De nieuwe Estlandsche grondwet bevat
)een gewijzigd corporatief systeem. Zij voor
ziet in een geheime, algemeene verkiezing
van de president en een kamer. De 6enaat
.wordt door den president benoemd.
Alle mannen en vrouwen van 22 jaar af
krijgen stemrecht, terwijl individueele vrij
heid en vrijheid van geweten in godsdienst
zaken worden gewaarborgd.
Chineezen boeken lichte successen
Japan landt troepen en tanks
Londen wil Shanghai
neutraliseeren
l"^E gevechten, welke Woensdag
tusschen de Japansche troepen
en de strijdkrachten der Chineesche
oentrale regeering in Shanghai gele
verd werden, waren uitermate verbit
terd, doch verliepen voor de Chipeo-
zen met tamelijk veel succes.
De verliezen zijn, volgens den bur
gemeester, aan beide zijden zeer hoog,,
echter het zwaarst aan Chineesche
zijde, wijl de Chineezen in het offen
sief zijn.
Het Japansche luchtwapen ontwik
kelde Woensdag een zeer groote acti
viteit. Verscheiden districten werden
door de Japansche toestellen met een
groot aantal bommen bestrooid, voor
al oe omgeving van het Noordersta
tion, de Markham-weg, Kiang Wang
en Poetoeng.
In den Jang-Tsesector begonnen de
Chineesche troepen Woensdagmorgen
vroeg een hevig offensief tegen de
Japansche stellingen, dat hun een
geringe terreinwinst bracht.
De Japansche soldaten verdedigden
zich hardnekkig, waarbij zij door het
geschut der Japansche oorlogsschepen
krachtdadig gesteund werden.
Den geheelen dag door voeren de Japan
sche schepen de rivier op en af, terwijl net
soheepsgeschut de Chineesche troepcncoi-
onntraties hevig onder vuur nam.
Een Japansche kanonneerboot beschoot
de omgeving van Shanghai's universiteit,
waar sterke Chineesche troepenafdeelingen
zijn samengetrokken. Chineesche scherp
schutters trachtten van den oever af. de bt#
manning van de kanonneerboot te beschie
ten, doch hadoen daarmede slechts weinig
succes.
Van Japansche zijde wordt beweerd, dat
do Chineesche artillerie Woensdagmorgen
een aanlegsteiger onder vuur heeft geno
men, in de nabijheid waarvan tal van Ja
pansche vluchtelingen, hoofdzakelijk vrou
wen en kinderen, op transport wachtten.
Een groot aantal vluchtelingen werd daar
bij gedood of gewond.
Daar in de gevangenis aan den Ward-road
een honderdtal personen door bommen is
gewond, overweegt men, de 6500 gedetineer
den uit de gevangenis te verwijderen.
Een Japansch vliegtuig heeft het Chinee
sche militaire hospitaal van Tsjen-Sjoe.
beschoten.
De Japansche luchtbombardementen heb
ben groote branden veroorzaakt in Poetoeng
en op den oever van de Wang-Poe tegenT
over de Fransche Bundkade. Bij deze laat
ste branden ontwikkelden zich enorme rook
wolken, welke waarschijnlijk door olie wor
den veroorzaakt.
Tij lens de geveóhten om Poetoeng heeft
een Japansche kanonneerboot Nantan ge
bombardeerd, de Chineesche wijk ten zui
den van de Fransche concessie. Een gra
naat kwam neer op de werkplaatsen van dc
Fransch-Chineesche Scheepsbouwindustrie
aan de Nantau-kade, waardoor materiele
schade werd aangericht Deze fabriek en do
watercentrale, die de Fransche concessie
van water voorziet, worden bewaakt door
Fransche troepen.
De internationale politie heeft verschei
dene posten In de wijk Jang-Tse-Poe, die zij
gisteren ontruimd had. weer bezet
Nieuwe Japansche troepen geland
In de Jang-Tse zouden zestien Japansche
transporten infanterie, voorzien van tanks,
zijn aangekomen, tezamen met het Japan-
sohe vliegtuigmoederschip „Kaga". Drie Ja
pansche divisies zouden op weg zijn naar
de monding van deze rivier.
Chineesche troepenbewegingen
Uit Japansche bron wordt vernomen, dat
de troepen van de 30ste divisie der centrale
regeering van Pao-Ting-Foe oprukken in de
richting van Peiping.
Van het front van Nankau wordt aan den
Japanschen staf gemeld, dat de Japansche
troepen in het bergachtige gebied van Nan-
kau-Tsjen acht kilometer zijn opgerukt.
De belangen der neutralen
De Britsche ambassadeur» te Tokio en te
Nanking hebben instructie gekregen, stap
pen te doen ter neutralisatie van het ge
bied van Shanghai. Op het oogenblik be
vinden zich aldaar niet minder dan 20.000
man buitenlandsche troepen, waaronder
4500 Engelschcn, ongeveer 2000 Amerika
nen. 1700 Fransche en Fransche koloniale
soldaten, 2000 Russische vrijwilligers, 50
Italianen en 9500 Japanners.
Men stelt voor, dat Japan en China hun
land- en vlootstrijdkrachten uit dit gebied
sullen terugtrekken en dat in ruil daar
voor Groot-Brittannië zich zal belasten
met de verantwoordelijkheid voor de be
scherming der Japansche ingezetenen, op
voorwaarde, dat de andere mogendheden,
d.w.z. Frankrijk en de Ver. Staten daarbü
behulpzaam zijn.
Men is van meening, dat dit voorstel de
Japansche bewering op de proef zou stellen,
dat de Japansche strijdkrachten slechts te
Shanghai opereeren, teneinde de levens en
eigendommen der Japanners te bescher
men. Aan den anderen kant zou Japan
naar voren kunnen brengen, dat de inter
nationale politie niet voldoende de veilig
heid dor Japansche onderdanen zou kun
nen waarborgen, aangezien nog kort gele
den twee Japanners mishandeld zijn in de
concessie.
Van hun kant zijn de Chineezen ervan
overtuigd, dat de Britsch-Amerikaanscha
autoriteiten in een dergelijke zóne nooit
hun toevlucht zouden nemen tot geweld,
ingeval Japan de zone zou schenden.
Men acht het ook onwaarschijnlijk, dat
de Japanners erin zouden toestemmen, zich
uit Hongkioe terug te trekken, dat zij ver
sterkt hebben als militaire basis.
Amerika spint zijde!
De eerste maanden van 1937 'bedroeg de
waarde van den Amerikaanschen uitvoer
naar China 26 millioen dollar en van dien
naar Japan 140 millioen. Do uitvoer naar
Japan besvaat hoofdzakelijk uit katoen, olie
en benzine en een belangrijk punt is, in hoe
verre deze producten als oorlogsmateriaal
moeten worden beschouwd.
De Amerikaansche minister van handel
R o p e r heeft dan ook verklaard, dat de
Amerikaansche zakenlieden met volledige
kennis van de belemmeringen en de omstan
digheden, die zich kunnen voordoen, met
China en Japan handel zullen blijven drij
ven.
Met andere woorden, de Amerikaansche
neutraliteiiswet zal op het Japansch-Ohince-
sche conflict niet spoedig van toepassing
worden verklaard.
Het optreden der marine
In de kringen der Japansohe admiraliteit
acht men de Chineesche poging, om het Ja
pansch vlaggpschip „Itsoema" te vorpedee-
ren. niet zonder beteekenis. Men wijst er op,
dat deze mislukte aanval het eerste optre
den der Chineesche marine bij de vijande
lijkheden beteekent, zulks in tegenstelling
met 1932, toen deze marine bij het eerste in
cident te Shanghai in het geheel niet is op
getreden.
Da Japansche marine is vast besloten, de
Chineesche vloot te vernietigen, indien deze
zou daargaan met tegen de Japansche strijd
krachten op te treden. Deskundigen van het
ministerie van marine schatten de sterkte
der Chineesche vloot op 111 eenheden van in
totaal 70.000 ton.
Chineesche verdeeldheid
De Chineesche bond „De jeugd van China";
welke de Kwomintang vijandig gezind is,
heeft een beweging op touw gezet, welke be
oogt om met steun van verscheidene andere
Chineesche vereenigingen, o.a. de vereeni-
gingen voor het behoud van den vrede te
Tientsin en Peipijjg, welke na den terugtocht
van het 29ste Chineesche leger zijn opgericht
een autonoom bestuur van Noord-China in
te stellen.
De bond heeft een manifest gepubliceerd,
waarin gezegd wordï, dat Noord-China aan
de Noord-Chineezen moet toebehooren en
waarin de beginselen der beweging worden
opgesomd: handhaving van de integriteit
van Noord-China; strijd tegen het commu
nisme en vegen het administratief gezag van
de Kwomintang; samenwerking vusschen
China en Japan; instelling in Noord-China
van een Chineesche regeering op den grond
slag van federale autonomie.
6n U zult 's morgens „kiplekker"
uit bed springen.
Eiken dag moet uw lever een liter gal in de In
gewanden doen vloeien. Wanneer de galafscheiding
onvoldoende is. wordt Uw voedsel niet verteerd, het
bederft. Er vormen zich gassen ln Uw lichaam. U
raakt verstopt. Uw organisme wordt vergiftigd en
U wordt humeurig en loom. U ziet alle3 zwart.
De meeste laxeermiddelen zijn slechts lapmid
delen: een geforceerde stoelgang neemt de oor
zaak niet weg.
Maar CARTER'S LEVERPILLETJES zullen zor
gen voor de vrije toevoer van gal, waardoor U weer
geheel herstelt. Een plantaardig, zacht, onover
troffen middel om de gal te doen vloeien.
Eischt Carter's Leverpilletjes, verkrijgbaar bij
apothekers en drogisten in flacons van 0.76.
SCHEERT U ZICH REEDS MET EEN
SCHEER-APPARAAT
Zoo niet, probeert U het dan eens.
't Is een product van de
PHILIPS GLOEILAMPENFABRIEK
te Eindhoven, dat het snijvermogen der
mesjes tot het hoogst mogelijke opvoert.
terwijl dit 100 Nederlandsche voiligheids-
scheermes zoo is geconstrueerd dat verwon
den absoluut uitgesloten is.
Dit nieuwe scheerapparaat schrapt en raspt
niet, doch glijdt zacht en luchtig door de
stugste stoppels breekt de weerstand van
de stugste baard elk haarlje aan de basis
afsnijdend, zonder Uw huid ook maar in
't minst te verwonden.
Dit apparaat geven wij U in
smaakvol etui
CADEAU!!!
bij bestelling van 30 UNIVERSUM"
GLOBE SCHEERMESJES, voor ƒ1.
(plus 15 cent porto).
Ook deze mesjes staan aan de spits van
alle andere merken, de duurste inbegrepen
Electrisch gehard, duurzaam en vlijmscherp
geslepen-
Als U zich voortaan: sneller safer
schooner en zonder snijden wilt scheren,
neemt dan een proef.
Betaling: drie dagen na ontvangst, per Giro,
dus eerst probeert U de mesjes en het
apparaat en daarna betaalt U.
15 cents porto) met gratis PHILITE
scheerapparaat in étuL Ik zend het
bedrag drie dagen na ontvangst
(Deze coupon als drukwerk inzenden,
naam en adres op couvert).
JAPAN'S ECONOMISCHE
MOBILISATIE
Bedrijfsleven wordt op
oorlog ingesteld
Een zestal speciale bureaux
wordt opgericht
1~\E Japansche minister van oorlog,
Soegiyama, heeft in den kabi
netsraad gewezen op de noodzakelijk
heid, hot tegenwoordige nationale be
drijfsleven te transformeeren in een op
oorlog ingesteld bedrijfsleven, zulks met
het oog op de omstandigheid, dat ae
politiek der niet-toespitsing van het Chi-
neesch-Japansche conflict is verlaten.
De ministers van financiën en handel
werken de maatregelen uit, welke moe
ten worden genomen met het oog op do
algemeene mobilisatie, welke tijdens de
a.s. buitengewone landdagzitting zal
worden afgekondigd. Zij bestudeeren de
oprichting van verscheiden diensten
voor de controle der hulpbronnen vau
grondstoffen, de. productie en het ver
bruik. het vervoer, de financiën en den
buitenlandschen handel.
De volgende bureaux zullen worden opge
richt:
le. Bureau voor de mobilisatie der natuur
lijke hulpbronnen.
2e. Bureau voor de industrieele mobilisa
tie ter stimulecring van de productie dor
munitie, welk bureau er voor moet zorg
dragen, dat dc activiteit der andere indus
trieën voorloopig wordt geremd.
3e. Bureau voor dc controle der productie
Het doel van de7en dienst is, het verbruik
in overeenstemming te brengen met de pro
ductie door de oplegging van krachtige be
zuinigingen van het verbruik.
4e. Bureau voor de controle van de koop
vaardij. Het doel van dit bureau, is een con
trole in te stellen, welke, overeenkomt met
die uit de oorlogsjaren.
5e. Bureau voor de controle van den han
dei. Dit bureau zal een wet toepassen, waar
bij door een systeem van licenties de in- en
uitvoer zullen worden beperkt. Deze wet
zal den landdag ter goedkeuring word m
voorgelegd.
6e. Een bureau voor de controle van h*t
kapitaal, dat zich in hoofdzaak zal bezig
houden met de plaatsing van oorlogsleeniu-
gen en de niet onontbeerlijke industrieele
beleggingen zal beperken.
De regeering zal de werkzaamheden van
alle bureaux leiden door tusschenkomst van
een coördinatiecommissie voor het nationale
bedrijfsleven, welke was ingesteld na do
militaire muiterij van 26 Februari 1936 en
door het kabinet, van Ilayashi tot ontwikko
ling was gebracht.
Ilct bovengenoemde plan aangaande een
op oorlog ingesteld bedrijfsleven wordt be
schreven iu een door liet ministerie van
oorlog in liet begin van dit jaar gepubliceer
de brochure. Militaire kringen hebben er-
naai gestreefd dit plan door de regeeriug
van Ilayashi ten uitvoer te laten leggen
Er bestaan thans tusschen den minister
van financiën en den minister van handel
nieoningsverschille-n over de wetgevende
methoden met het oog op een oorlogsbedrijf.
De minister van financiën, Ka va, zou
stemming wenschen over een enkele wet.
welke lieni volmachten zou geven voor de
noodzakelijke controle, terwijl de minister
van handel, H o s j i n o, zou aandringen op
stemmnig over afzonderlijke wetten, wel
ken den aard van de verschillende controles
zou beperken.
Lissabon breekt met Praag
Het ministerie van buitenlandsche zaken te
Lissabon heeft Woensdagavond laat een nota
gepubliceerd, waarin wordt medegedeeld, dat
de Portugeesche regeering iedere diploma
tieke betrekking met Tsjecho-Slowakije
staakt.
De Portugeesche gezant te Praag is naar
Weenen vertrokken. De gezant van Tsjecho-
Slowakije te Lissabon werd er van in kennis
gesteld, dat hem nog gedurende den tijd,
welke noodig is voor de voorbereiding van
zijn vertrek, diplomatieke onschendbaarheid
zal worden toegestaan.
Interessante vondst op Spitsbergen
Overblijfselen van Duitsche expeditie
De kapitein van een Noorsche visschers-
boot, welke te Tromsoe is binnengeloopen,
heeft medegedeeld, dat hij aan de Dovebaai
op Spitsbergen resten heeft gevonden van
een tentenkamp, oliejassen, een verrekijker,
stukken van een boot en patronen van
Duitsch fabrikaat.
Men vermoedt hier sporen te hebben ge
vonden van de Duitsche Pool-expeditie
Schroeder-Strand, die in 1912 spoorloos is
verdwenen.
NAZI-CHEF PLEEGT VERDUISTERINGEN
Alexander Gondermann, do chef van den
nat-socialistisclien propagandadienst in het
district MecklenburgLuebeck, is van zijn
fumetie ontheven in verband met onregel
matigheden in de boekhouding van zijn
dienst.
De afzetting van dezen belangrijken nazi
functionaris heeft onder de bevolking van
Mecklenburg levendige opwinding veroor
zaakt. Naar aanleiding hiervan heeft de
adjunct-leider van het district Mecklenburg,
Gered von Koerser een bekendmaking gepu
bliceerd, waarin wordt medegedeeld, dat er
5000 8000 mark verduisterd zijn.
ZWITSERLAND EN HET COMMUNISME
De Zwitsersche federale raad heeft giste
ren de anti-communistische wetten van het
kanton Genève, welke 13 Juli jl. door de
bevolking waren aangenomen, goedgekeurd
Bij deze wetten worden in.de eerste plaats
de vereenigingen, welke direct of indirect
met de communistische internationale ver
bonden zijn, verboden, aangezien zij staats
gevaarlijk zijn.
Op oen onbewaakten overweg nabij Bel
grado is een auto in botsing gekomen met
een sneltrein, die den wagen ongeveer hon
derd meter meesleepte, waarna hij tegen
een brugleuning te pletter 6loeg.
In .de auto zaten de chef der Joego-Slavi-
6cho gendarmerie, generaal Naumo-
w i t s j met zijn vrouw en zijn twee zoons,
een onderofficier der gendarmerie en de
chauffeub.
Alle zes inzittenden werden zwaar ge
wond. De generaal, zijn vrouw en een zijner
zoons verkeeren in levensgevaar.
DE CANADEESCHE VIJFLING
Alle mogelijke voorzorgsmaatregelen
worden in acht genomen om de beroemde
Canadeesche vijfling te vrijwaren voor de
epidemie van kinderverlamming, welke op
het oogenblik in het Zuiden van Ontario
hecrscl.t. De behandelende geneesheer
houdt de kinderen zoo veel mogelijk geïso
leerd. Geen enkele bezoeker wordt tot do
plaats waar zij verpleegd worden toegela
ten, zelfs de ouders mogen hun kinderen
niet bezoeken.
ol'HVGIDENT
de nieuwe, zelfwerkende. Kunst
gebit-reiniger? Maakt ZONDER
BORSTELEN Uw plaat en gebit
weer als nieuw en verwijdert
alle vlekken. Prijs normale fla
con 45 ets., extra groote flacon
85 ets. Koop nog heden HY-
GIDENT bij Uw Apoth. of Drog.
Gij bevoordeelt daarmede
Uw landgenootenen Uzelve
GEMENGD VOEDER
VARKENS, MELKVEE EN PLUIMVEE
met gegarandeerd gehalte aan eiwit en vet
volgens Algemeene Handelsvoorwaarden
nrpTCI C' OLIEFABRIEKEN
DCIXICLO AMSTERDAM N.V.
Wielrijders!
Eop een I
ZWEEFZADEL
Tfal U niet dwJk. Vrgaqt Uwfrijwielhandelaar
N.V. KEMPENSGHE ZINK MIJ.
(Zlncs.de la Camplne)
BLOKZINK KETELZINK - ZWAVELZUUR
SUPERFOSFAAT.
Eenige fabrlkante ln Nederland van
MAAGDELUE BLOKZINK
TELEFOON 59 - WEERT
Steeds voor gebruik gereed, vlekt niet op
eiken, voor alle werk geschikt, voor lange
naden, pen en gat, ook voor fineerwerk
onovertroffen. Voorkomt blazen en door-1
slag en geen verhitte kallen noodig. I
FRENCKEN'S FABRIEKEN - WEERT.!
J. Koster Hzn. Scheepswerf „Gideon"
ONMISBARE DINGEN:
LUCHT VOOR U,
NEON VOOR UW BEDRIJF
Adres: GRONEFA N.V. NEON
MUNNEKEHOLM 20
Fabriek Torenstr. 27
GRONINGEN, TELEFOON 5467 en 5770.
Hoofdvartegenw. F. KLEIN. Telef. 3893
Voorwaarde voor looncnde exploitatie
is een economisch schip. Hiervan bent
U zeher rael een KOSTER-COASTER
NrV. Papierfabriek
„MAASMOND"
RAAMSDONKSVEËR
Houtvrije- en Houthoudende schrijf- en Druk
papieren en Pergamyn
Uitsluitend verkrijgbaar b. d. Groothandel
vahderIINDEMenVEIDHUIS
AMSTERDAM ROTTERDAM •GRONINGEN
VOOR ALLE DOELEINDEN I TECHNISCHE ARTIKELEN
GEMENGD NIEUWS
KIND DOODGEREDEN
Te Hoenstroek is ln dc NieuwstraaÉ
een driejarig meisje door een vrachtauto
overreden en op slag gedood.
Hei' kind was op weg naar haar groot
vader, die in genoemde straat woont. Do
vader had de kleine even losgelaten, om het
meisje op haar grootvader, die stond te
wachten, toe to laten loopen.
Een oogenblik daarna is het ongeluk ge
beurd
JONGEMAN VERDRONKEN
Gistermiddag gingen te H a r d e r w ij k do
tweelingbroers N u s e met een vriend nabij
het havenhoofd, waar het krachtens politie
verordening verboden is te zwemmen, ba
den. Op een gegeven oogenblik zonk een
der tweelingbroers weg. Hij riep nog om
hulp, maar de anderen beschouwden do
kreet niet als ernstig, tot zij de verschrik
kelijke werkelijkheid gewaar werden. Toen
was het echter te laat. Na anderhalf uur
hebben visschers het lijk met de kuil op-*
gehaald.
<4
Aan het havenhoofd staat een man in een wit met goud
Jdoorweven priesterkleed. Twee knaapjes flankeeren hem. in
rokken reikend tot de grond. Zij dragen het gewijde water en
Ide priester doopt zijn kwast daarin om het te sproeien op de
idekken van de voorbij glijdende schepen,
i Met ontbloote en gebogen hoofden ontvangen de zeelui de
2egen van de kerk
Als een schip de pier voorbij gegleden is, als de vloed-
jstroom de steven grijpt en het op de deining wiegelen gaat,
'dan gaan de mutsen weer op en reppen zich de bootsgezellen
inaar de touwen. Dan schieten de zeilen bij de stengen op en
■worden de zwaarden gesjord. De buizen voelen de wind in
hun bollende vlerken. Zij werpen zich op zij in het tuig en
ze beginnen te rijden op ae golven. Opneerop
neer! Telkens zetten ze hun kop in een golf die breekt in
een gordijn van water, dat ruischend neerkletst op het dek.
Het spel met de zee is begonnen. De stad ligt achter en
He oceaan is voor de boeg. Als straks de zomer volgroeid is en
ide dagen korten gaan. zal de vloot weerkeeren met volle
haringtonnen. Dan zal de Lange Jan noodend wenken, even
trouw als hij nu de laatste afscheidsgroet brengt
Op het dek van de „Eendracht" staat Outjert Bankerts.
Hij heeft zijn hoofd mee gebogen bij de wijding van het
schip. Hij heeft meegetrokken bij het hijschen van de zeilen.
Nu hangt hij over de verschansing en zwaait met zijn muts.
Op het uiterste puntje van de pier zijn twee donkere stippen.
Outjert weet, dat het een forsche boer en een kleine vrouw
zijn: zijn ouders die hem tot het laatste toe uitgeleide doen.
Hij zwaait tot de stippen opgelost zijn in het groen der hoo
rnen, die de stad omringen, en als ook de boomen en de hui
zen door de afstand in elkander loopen, dan staart hij nog
lang naar de hooge toren, die midden uit de groene krans
omhoog rijst.
Totdat de schipper Outjert naar zijn werk roept. „Aanpak
ken jo! De netten moeten in het ruim."
Nu begint het matrozenleven voor den jongen boer.
Hij sleept met Louw en Klaas de zware netten van het
voordek naar het ruim.
Op de zeedijk blijft het de heele middag zwart van men-
schen. Ze zien de schepen uit de haven glijden, één voor één.
Twintig, dertig schepen gaan de haven uit. Het houdt niet op.
Ver over de honderd buizen varen ter haringvangst. Telkens
komt er weer een schip naar buiten, statig, zoolang het bin
nen de beschutting van de pieren is, dartel en speelsch, zoo
dra wind en stroom het grijpen. Telkens spreiden zich meer
vleugels boven het water, en de zee, die straks leeg te schitte
ren lag in de Juni-zon, is nu vol bruine en grijze vogels, die
alle over de blinkende en wit-gekuifde golven naar het
noorden huppelen.
Het volk wacht tot de laatste buis het wijdend water van
den priester op het havenhoofd ontvangen heeft. Dan is de
buizenhaven leeg en staat de noorderkim vol breed gespannen
zeilen.
En nu dunt de menigte op dijk en pier. De vloot is weg en
de kermis lokt. De vedelaars strijken hun wijsjes, de hans
worsten zetten hun zotskap op; de kooplui roepen zich de
kelen schor, en in de taveerne schuimt opnieuw het bier. Er
wordt gedanst en gedold. Het meisje uit Grootebroek, dat
straks op de kade dikke tranen had, haakt nu in met een lan
gen timmerman, en het jonge vrouwtje van het Noord, dat de
schipper van de „Hoop" een lange afscheidszoen gegeven
heeft, danst vroolijk met een boer uit Wijdenes.
De vloot is weg en de stad houdt kermis.
„Komt hier toch, burgers en buitenlui, aanhoort het nieuw
ste minneliedje uit de Brusselsche rederijkerskamer!
Op het havenhoofd staren een vader en een moeder de
vloot nog na. De zeilen zijn vage vlekjes geworden op een
verre einder.
„Daar is onze jongen nu," zegt zij. „In zoo'n heel klein
scheepje op de groote zee. Zouden we hem weer terug zien?"
„Kom vrouw, geen muizenissen," troost haar man. „We
hebben zeven rozenkransen gebeden, de Heilige Mis is opge
dragen voor de buizenvloot De Heilige Maagd zal Outjert
wel beschermen".
Toch wordt het een gedrukte rit naar de boerderij.
Op de pier hebben de beide Buiskes', vader en zoon. naast
elkander gestaan. Van vele schepen is eerbiedig gegroet naar
het tweetal, maar op acht hebben de bemanningen in hun ge
heel aan bakboord geschaard gestaan en gezwaaid met de
mutsen toen zij hun reeder passeerden. En Buiskes-vader heeft
statig zijn wedergroet gebracht.
Daar gaan zijn schepen, sterk en wei-uitgerust, naar zee.
Er is al weer één meer dan vorig jaar. Buiskes ziet ze gaai.
met het oog van den fieren bezitter, maar tevens met het oog
van den energieken koopman, den man, die leeft voor zijn
handel en bedrijf, die er een eer in stelt te woekeren met ont
vangen gaven. En die zijn zoon straks een bloeiende reederij
hoopt over te dragen.
Als de vloot buiten is, gaan zij beiden de stad in, de vader
naar het koopmanshuis in de Westerstraat, de zoon naar de
Doelen, waar het schuttersgilde zijn samenkomsten houdt.
Hier komen op Buisjedag de zonen van de reeders en de
kooplui voor het jaarlijksch feestmaal samen. De zware eiken
tafels in de bovenzaal zijn gedekt met fijn Vlaamsch linnen.
Schalen met vleesch en visch, met gebraden ganzen en kal
koenen gaan rond. Er worden kersen rondgediend en uit-
landsch fruit, dat door de schepen uit Sicilië en Spanje is ge
bracht. Wijn uit Bordeaux en Malaga klokt uit de kruiken in
de roemers. De koopmanszonen vieren hun feestdag met spijs
en met drank. Ze zingen, dat de kleine raampjes in hun loo-
den sponnings trillen. Ze dansen dat de kaarsen in de koperen
kronen flakkeren gaan.
En het licht van de nieuwe dag gloort al goudig door de
fijne schilderingen op de ramen, eer de schutters hun maaltijd
besluiten en zij onzeker de steenen trappen van de Doelen
afdalen.
Dan is buiten ook de kermis uitgevierd.
Een enkele late feestganger zwaait misschien nog door dz
straten, maar raakt verloren tusschen het werkvolk, dat zich
naar de werven en naar de kaden sept, tusschen de visschers
die naar hun evers gaan en tusschen de bootsgezellen, die
de karveelen beklimmen.
Buisjesdag is voorbij. Het werk roept ook de achter*
blijvenden.
[(Wordt vervolgd), j
