cvoot owXa yxpu/uten
S*
VAN RIJN S
L'MOSTERD
v.DAM-BOOD
„E N F A"
WEKELIJKSCHE BIJLAGE
Vrouwenleven in Batakiand
Fraaie rijstschuur in een Sumatraansch dorp. Men lette op de schuin uitstaande
wanden en het merkwaardig gevormde dak. De vloer, die onder deze schuur is aan
gebracht, wordt gebruikt voor. vergaderingen"L
ir.
Toen wij in een vorig artikel .het een en
ander vertelden van de werkzaamheden,
waarmede de Batakvrouw, in de binnen
landen van Sumatra, haar arbeidsdag vult,
hebben wij er reeds als terloops op ge
wezen, dat het maken van vergelijkingen
tusschen het leven van exotische volken en
het bestaan, waaraan wij zelf gewend zijn,
altijd een hachelijk ding is. Een Bataksche
vrouw is strikt genomen in het geheel geen
huis vrouw; als alle natuurvolken, leven
ook de Batakkers bij voorkeur onder den
open hemel. Hun huizen zijn dan ook eigen
lijk geen woningen in onzen zin van het
woord doch veeleer schuilplaatsen tegen
de gevaren van den nacht en het klimaat;
vroeger dienden zij ongetwijfeld eveneens
tegen vijandelijke overvallen, in den tijd,
toen het Nederlandsch bewind hun nog
geen bestaanszekerheid tegen allerlei over
vallen en miniatuur-oorlogjes verschafte
Dit karakter van wijkplaats van 't Batak
sche huis komt duidelijk uit in zijn ge-
heele inrichting. Het is op palen gebouwd,
zoodat zich tusschen huisvloer en bodem
een ruimte bevindt van ongeveer een meter
hoogte, die een ware mestvaalt vormt en
uit dien hoofde druk bezoek erlangt van
knorrende varkens en ander huisgedierte,
dat er wroet en zoekt naar buit. De Batak-
ker is nog niet ver gevorderd in de kunst
trappen te construeeren, zoodat het voor
een vreemdeling min of meer een acroba
tische toer is, hem „thuis" te gaan opzoeken.
Een Bataktrap is eigenlijk niet anders dan
een flink eind boomstam, dat van inkepin
gen is voorzien, met behulp waarvan men
naar het deurgat omhoog klautert. Een
maal binnengetreden, doet men goed, zorg
vuldig op zijn schreden te letten, want de
geheele lengte van het huis wordt door
meten door een middenbalk, die van vóór-
naar achterdeur leidt, en aan weerskanten
een open goot heeft, die in communicatie
staat met de open ruimte, onder het pri
mitieve houten gebouw. Waarvoor die
goten dienst doen? Wel, voor alles waartoe
wij in onze woningen zekere hygiënische
inrichtingen bezitten: aschbak, vuilnisbak
en toilet. Aan deze gedachte moet men
eerst even wennen.
Links en rechts van den middenbalk
treft men een aantal „woningen" aan, door
gaans zes tot acht. Men zou kunnen spro
ken van „flats", zoo men een modern
woord, dat zoowat het laatste op het gebied
van moderne wooncomfort aanduidt, niet
zonder eenige humor op iets zóó primitiefs
zou willen toepassen. Tusschen de woon-
gelegenheden bevinden zich de vuurplaat
sen. Die bestaan uit een beschutte ruimte,
die rijkelijk van aarde is voorzien, om het
brandgevaar zooveel mogelijk te beperken
en op deze aarde is dan, m-' behulp van
enkele steencn, een kook haardje gebouwd,
waarboven de dagelijksche pot wordt toe
bereid. Op zichzelf is dit reeds vrij merk
waardig, want schier overal elders in der
Indischen archipel geschiedt het kokkerel
len buitenshuis, zoodat men van de warm
te van het keukenvuur en de daarmee ge
paard gaande rookontwikkeling minder
last heeft. Maar de Batakkers hebben het
vanouds veiliger gevonden, met het oog
op hun vijanden, het keukendepartement
binnen de deur te hebben; het veel-gezins-
huis is in de eerste plaats een soort van
gemeenschappelijke vesting, zonder ramen,
en met slechts twee héél kleine deurope
ningen, die door .het wegnemen der „trap
pen" gemakkelijk in verdedigbaren toestand
te brengen zijn.
Een tweede merkwaardigheid, die even
zeer op afweer duidt, is de vorm van de
muren. Die staan niet, gelijk wij zulks ge
wend zijn, zuiver loodrecht, doch hellen
naar buiten uit, zoodat wie zich buiten be
vindt, daar niet licht een gat in maken
kan om zich met geweld toegang te ver
schaffen.
Huisraad is iets, waarmee de Batakvrouw
weinig van doen heeft. Zij heeft haar kook
pot en wellicht een enkele schotel, om zout
en andere ingrediënten voor het maal in
te bewaren, benevens een stuk of wat uit
klapperdop gesneden scheppen en lepels,
maar daarmee is dan ook wel. de geheele
inventaris opgesomd. Stoelen of tafels kent
men evenmin, zoodat ook het meubilair
haar niet veel onderhoudsbeslommeringen
verschaft. Zitten en slapen doet men op
eigen gevlochten matten, die als zij buiten
gebruik zijn. zoolang worden opgerold en
tegen den hellenden wand gezet. Men heeft
altijd een paar van die handige dingen ir
reserve, die men tegen den nacht benut,
om zijn „compartiment'" in het gemeen
schapshuis van de overige ruimte af te
schutten, zoodat men dan voor onbeschei
den blikken beveiligd en op zichzelf kan
zijn.
Het is voor een blanke geen pretje, zulk
een Batakhuis te betreden op het uur, dat
de avondmaaltijd wordt bereid. Zoo'n stuk
of acht hitte en rook verspreidende kook-
vuurtjes benemen hem lichtelijk den adem
en de aanwezigheid van alle bewoners
draagt er zeker niet toe bij, de atmosfeer
te verfrisschen. Toch moet, wie met dit
volk op vertrouwden voet Avil geraken, zich
juist dan molden. Het is de stonde der ge
zelligheid. die als aangemeten is voor con
versatie. Menige zendeling zal daarover
kunnen meepraten. Op zijn eerematje ge
zeten, als gast wien men onderscheiding
verschuldigd is, zal hij zich dan al spoedig
door belangstelling omgeven zien, zoo zelfs,
dat hij geheel door neergehurkte mannen
en kinderen „ingemuurd" is.
Mogen de Bataksche woningtoestanden
voor ons verre van aanlokkelijk zijn, toch
zullen we goed doen, ook een open oog voor
de voordeden van het systeem te hebben.
MOEDERS
MOLENAAR'©
KINDERMEEL
Het aangewezen voedsel voor
Uw lieveling!
De Batakker heeft niet periodiek aan een
huiseigenaar huur op te brengen, omdat hij
zelf eigenaar is. Wie behoefte heeft aan een
woning, gaat op snor naar een aantal men-
sohen, die in dezelfde verlegenheid zitten,
en gezamenlijk kapt men dan in het bosch
het noodige bouwmateriaal. Daar .het bou
wen van geslacht op geslacht precies vol
gens het overgeleverde model plaats heeft,
behoeven de mannen gezamenlijk niet al te
veel omslag te maken. Hun handen staan
dit opzicht niet verkeerd en meestal is
er onder de kampongbewoners wel een aan
te treffen, die op dit gebied als een specia
liteit kan gelden. Die zorgt dan voor de
noodige leiding.
Een andere kwestie is, of bij deze inrich
ting der woonhuizen er wel veel van het
gezinsleven terecht komt. Het leven van
mannen en vrouwen is wel bedenkelijk
scherp gescheiden. De man voelt zich zoo
zeer heer der schepping, dat hij zich mees
tentijds bij zijn gezellen ophoudt, met hen
ter jacht trekt, rookt en praat en zich met
gezamenlijke spelen ophoudt. De vrouw
daarentegen, op wie het leeuwenaandeel
van de gezinszorg rust, trekt er uren aan
een op uit, om haar rijstveld te bewerken;
■ater uit de kali te halen; hout te sprokke-
n in de bosschen. Haar aanzien is tegen-
vergesteld aan de zware taak, die zij ver
richt Zij is wat wij in Holland een huis-
doof zouden noemen, doch wat voor Batak
iand toch wel een eenigszins oneigenlijke
aanduiding is.
De opvoeding van de kinderen stelt in dit
laud merkwaardige problemen. Zoolang
baby nog klein is, hulpbehoevend en volg-
o, heeft de moeder er betrekkelijk wei
nig mee te stellen- Zij kan ongehinderd
haar inzichten laten gelden. Doch, o wee,
als de peuters wat grooter worden, en het
eigen willetje zich gaat openbaren. Even
als alle Indische volken hebben de ouders
voor dit eigen willetje een merkwaardig
respect. Zij laten de kinderen zooveel moge
lijk bun eigen gang gaan en deze weten
zich in den regel dan ook opperbest zelf
bezig te houden. Veel meer dan de Euro-
peesche kinderen zorgen de inlandsche zelf
voor het vervaardigen van hun speelgoed
en zij zijn daarin ook heel handig. Heel
eigenaardig is overigens dat hun spelen
zooveel overeenkomst vertoonen met die
van do kinderen uit ons eigen land. Krij
gertje, verstoppertje en voetballen zijn voor
hen geen onbekende. Zij knikkeren, kege
len, bikkelen en doen zelfs aan steltloopën,
terwijl pijl en boog natuurlijk met heel wat.
meer vaardigheid worden gehanteerd dan
bij ons, omdat de traditie der ouderen hen
hierbij nog veel goeden raad aan de hand
doet.
De jongens voelen er al gauw niet veel
meer voor, om met moeder aan den veld
arbeid te gaan Krijgen ze even de kans, dan
trekken zij gezamenlijk het bosch in,
daar op eigen houtje op avonturen uit te
gaan. Met blaasroeren, die zij uit een stuk
bamboe vervaardigen, blazen zij hun jacht-
pijltjes naar de vogels en zoo vermaken zij
zich opperbest.
Zooals gezegd, een Bataksche moeder is
niet erg gesteld op verbieden. Wordt een
kind berispt, dan bestaat immers het ge
vaar, dat zijn ziel, zijn Tendi, daardoor
wordt verontrust, en dat daardoor de levens
kracht wordt aangetast Dit ontzien van
den kinderwil leidt er licht toe, dat de op
groeiende spruiten dwingelanden worden,
die men zooveel mogelijk ontziet en sust.
om geen scenes te krijgen. Maar het kan na
tuurlijk' voorkomen, dat zoon- of dochter
lief het èl te bont gaat maken. Dan gaan de
ouders eens samen te rade en vinden er het
volgende op. Een van beiden neemt den
ondeugd dan eens stev ig onderhanden, en
dat maakt dan wel indruk óók. Jammer,
dat de strafpredicatie goeddeels weer te
niet wordt gedaan door het optreden van
den anderen ouder, wiens overeengekomen
taak het is, het oproer in de kinderziel door
zoete woordjes weer te stillen. Want. niet
waar, tot eiken prijs dient te worden voor
komen, dat de Tendi al te zeer zou ver
schrikken, en na een ziekte het lichaam zou
gaan verlaten. Hij verandert zich dan in
een kwelgeest, een Bégoe, die bij nacht en
ontij zou kunnen komen spoken; en de Ba
takkers hebben daarvoor een groot respect
Zijn de jongens en meisjes zoo omstreeks
een jaar of vijftien, dan gaan ze al meetel
len onder de volwassenen. Vroeger werd 't
tijdperk van het kinderleven afgesloten
door de plechtigheid van het „tandenvijlen".
een zeer pijnlijke behandeling, waaraan de
opkomende jeugd zich moest onderwerpen,
om voor vol te kunnen worden aangezien.
Waren de tanden gevijld dan was men
huwbaar.
Het tandenvijlen was de taak van den
priester en geschiedde met een soort klein,
scherp beiteltje. Avaarmec de snijtanden in
boven- en onderkaak kunstmatig werden
toegespitst De patiënten, die zulk een
kunstbewerking moesten ondergaan, keken
daarbij niet al te opgewekt maar \*oor de
bloedverwanten beteekende de plechtigheid
waar feest, waarbij men zich gaarne
ruim aan spijs en drank tegoed deed.
Thans wordt de primitieve Batakmaat-
schappij allengs door westersche ideeën
doordrongen. De zendings- en gouverne
mentsscholen doen zeer belangrijken arbeid,
die uiteraard nog slechts langzame vorde
ringen maakt, doch waarvan voor de toe
komst van dit volk veel mag worden ver
wacht Bewondering en eerbied moeten ons
dan ook vervullen voor hen die. in deze ge-
westen verwijlen, in dienst van hun Zen
der, Wiens bede zij dagelijks tot de .hunne
maken: „Uw Koninkrijk kome!"
WOL
SPECIALIST
DE NIEUWE
WOLBAAL
Jonkerfransstraat 117, Tel. 51992
bij de Goudschesingel
Schiedamscheweg 65, Tel. 31774
naast Bervoets.
ROTTERDAM
7
Gebreide jumper
met sjaaikraag
Benoodigd materiaal: 20 gram artikel Mou"
sette. wit (voor de.jumper), 40 gram vlam
mengaren, paars (voor de sjaalkraag), bene
vens 2 naalden no. 3 en 2 naalden no. 3%.
Voorpand. Opzetten 65 st. Men bi'eit rezht
en averecht terug. Men meerdert iedere 2
cm. aan weerszijden 1 st. Na 21 cm. vormt
men het armsgat als volgt. Men kant aan
weerszijden 1 x -i St. en 2 1 st. af.'Nal" cm.
kant men in het midden 15 st. af, deze
maakt men in de volgende naald weer bij.
Na 3 cm. herhaalt men dit nog een keer.
11 c.M. boven het armsgat begint men de
WEKELIJKSCH KNIPPATROON
Dit buitengewoon elegante ensemble be
staat uit een japon met een kort jasje van
hetzelfde materiaal. Dc japon heeft korte
wtjes, terwijl het jasje van drie-kAvart
lange raglanmouAven is voorzien. Dc man
chetten Aan het jasje en het geplissecrde
strookje langs de hals van dc japon zijn
in effen lichte zijde.
Benoodigd: 6 meter van 90 centimeter
breedte. Het patroon is te verkrijgen in maat
2: bovenwijdte: 96 centimeter; taillewijdte:
4 centimeter; heupwijdte: 101 centimeter.
Door het al of niet aanknippen van naden
kan men het patroon passend maken voor
het eigen figuur.
Prijs van het patroon (japon en jasje): 25
cent plus 5 cents voor porto- en administra
tiekosten.
Deze patronen zijn te verkrijgen bij de
afdeeling Knippatronen van de Uit.g. Mij. de
Mijlpaal, Singel 91, Amsterdam-C Toezen
ding zal geschieden na ontvangst van het
bedrag dat kan worden overgemaakt per
postwissel, in postzegels of wel per post)
41632. Aan de lezeressen wordt vriendelijk
verzocht bij bestellling duidelijk het num
mer van het gewenschte patroon en tevens
naam en adres zoo volledig en nauwkeurig
mogelijk op te geven. Men voorkomt daar
door onnoodige vertraging in de verzending.
Bovenstaand patroon is ook naar maat te
verkrijgen. Prijs is dan 85 ets. (japon en
jasje)
Verder leA'eren Ave niet alleen patronen
van de hier gepubliceerda modellen, doch
CADEAU
Knippatroon naar maat
Of
GRATIS
Knippen, Rijgen,Passen
door lste klas Coupeuse
ALLEEN: Weste Wagenstraat 64,
ROTTERDAM Telefoon 10452
GROTE SORTERING: DAMES- EN
HERENSTOFFEN. PELTERIJEN, enz.
voor ieder gewenscht model. Toezending van
aen afbeelding of schetsje met vermelding
van maten is voldoende.
Prijzen van deze patronen naar maat zijn:
een mantel: 85 ets., japon: 70 ets., lingerie
en kinderkleeding: 45 ets.; blouse: 40 ets.;
rok: 35 ets per stuk.
hals. Men deelt het werk in tweeën en kant
aan iedere kant 1x5, lx 3- 1x2 en 5x1
st. af. 17 c.M. hoven het armsgat kant men
de schouder in 3 x schuin naar dc hals toe
af.
Rug. Opzetten 65 st. iedere 2 c.M. aan
weerszijden 1 st. meerderen. Na 21 c.M.
vormt men het armsgat als volgt: Men kant
aan weerszijden 1 x 4 st. cn 2 x 1 st. af- 16
c.M. boven het armsgat kant men aan weers
zijden 3 x 8 st. af, dc rest in-eens.
Boord van de jumper. Opzetten 20 st
Recht heen en terugbreicn. Na V/2 c.M.
deelt men het werk in drieën en breit hier
op 2 c.M., daarna zet men weer alle st. op
één naald. Hierdoor vormt men de knoops
gaten. Nu nog 70 c.M. breien, daarna afkan-
ten.
Mouav. Opzetten 65 st. Men meerdert na
1 ;.M. 1 st aan weerszijden. Na 3 c.M. begint
men aan de kop. Men kant aan het begin
van de 3 volgende naalden 4 st. af. Nu breit
men aan het eind van iedere naald 2 st.
samen, tot er 22 st. zijn, da#bna aan hex
begin cn het eind van de naald 2 st. samen-
breien tot er 8 st. over zijn. Deze ineens af
kanten.
Boord van de mouAv. Opzetten 40 st. 36
c.M. breien, afkanten.
Sjaaikraag. Opzetten 30 st op naald no.
P/2 met paars- Men breit recht heen en
averecht terug. Men mindert iedere 2 cM.
1 st. aan weerszijden tot er 18 st. over zijn.
Nu breit men 60 c.M. zonder minderen, daar
na meerdert men Aveer iedere 2 c.M. aan
wcenszijden 1 st. tot er 30 st. zijn. Nu af
kanten.
Afwerking. Men spant alle deelen onc'ei
een vochtige doek. Daarna zet men de jum
per in elkaar, zet de knoopen er aan. Aan
de linkerschouder haakt men een klein on
derstreepje cn sluit deze zijde met druk
knoopjes. De sjaal maakt men alleen van
achteren v*st aan den jumper.
SINAASAPPELENSCHUIMSAUS (saus voor
droge rijst) (4 pers.). De geraspte schil
van 3 sinaasappels, het sap van 3 sinaas
appels, water (zooveel dat het met het sap
van de sinaasappels 4 dL. vormt), 50 gram
Avite basterd suiker, 15 gram aardappe
len, 1 eiwit.
Breng het sinaasappelsap, de geraspte
schil met het Avater en de suiker aan de
kook. Bind het met het aardappelmeel, neem
het daarna direct van het vuur en laat het
afkoelen- Klop een eiwit flink stijf en roer
dit luchtig door de saus.
VRUCHTENSOEP
Een kwart pond abrikozen en een handvol
sunmaid-rozijnen worden met een citroen
schilletje en 3 eetl. suiker en anderhalve
Liter water 24 uur in de week gezat. Hierna
verwijdert men het citroenschilletje. Neem
met een schuimspaan even de vruchten er
uit en kook in liet weekwater een kopje pa-
rclsago gaar met een geraspte zure apepl, c.a.
een half uur. Dan voegt men het sap van i
sinaasappels en 1 citroen toe en roert er de
geAveekte vi-uchten door. Deze soep kan zoo-
Avel koud als warm gegeten worden.
TOMATENSOEP: (4 ipers.). Anderhalf pond
tomaten, 1 L. water, 1 afgestr. eetl. boter,
3 afgestr. eetl. aardappelmeel, ui, Avortel,
peterselie, thijm, zout, 2 bouillonbl.
De kruiden fruiten met de boter, de ge-
wasschen en doorgesneden tomaten toevoe
gen en 10 min. laten smoren. Water cn zout
toevoegen en de tomaten gaar koken. De
soep zecven en binden en afmaken met dc
bouillonblokjes.
SLA VAN KOMKOMMER EN SPINAZIE.
Een komkommer wordt dun geschild en
daarna geraspt of geschaafd. Een half pond
spinazie wordt goed gewasschen en wat ge
sneden. De komkommer maakt men aar»
met 3 eetl. slaolie cn het sap van 1 citroen-
Heeft men ze in een schaal gedaan, dan
strooit men er de spinazie overheen met Avat
fijngesneden prei.
DOPERWTJES MET VERSCH SPEK.
Snijd een niet te groot stuk versch mage
spek, een half ons op een kilo ongedoptc
erwtjes, in kleine stukjes en laat die in een
ijzeren stoofpan even zachtjes fruiten. Voeg
dan Avat bouillon toe cn vervolgens de ge
dopte envtjes. Hak wat peterselie en een
uitje lijn en laat dit mecstoven. Vergeet zout
en peper niet en laat de erw tjes gaar stoven.
DOPERWTENSOEP.
Men kookt Avat dopenvten-nat op met op
iedere kwart later een bouillonblokje. Ver
volgens voegt men een weinig maizena, met
koud Avater aangemengd, toe. Men laat een
theel. suiker een kAvartiertje meekoken en
roert er dan een restje doperwtjes en wat
peterselie door.
BLOEMKOOLSOEP
In Avat boter roert men meel tot een
papje. Vervolgens voegt men er het. kokende
bloemkoolAvater toe met bouillonblokjes. Met
een paar druppels citroensap eventueel wat
zout voegt men er overgehouden stukjes
bloemkool aan toe. Voor het opdienen roert
men er een klontje boter door en wat noot
muskaat.
GEVULDE TOMATEN: 2 tomaten, 80 a 100
gram belegen kaas, 2 hard gekookte
eieren. 10 gram boter afgestreken le
pel), aroma, waf peper en zout, takje pe
terselie of selderij, 1 uitje-
Wasch de tomaten; snijd ze door midden
en hol ze met een theelepeltje uit. Bestrooi
de binnenkant met Avat ipeper en zout. Wriji
de hardgekookte eieren met een vork fijn.
Rasp de kaas. Hak het uitje en de selderij
of peterselie fijn. Vermeng alles en voeg pe
per, zout en aroma- naar smaak toe. Vul de
tomaten met dit mengsel zoo dat er een kop
op komt. Garneer de bovenkant met een
klein stukje tomaat en enkele puntjes peter
selie of selderij.
EEN HAARVERF,
DIE PRACHTIG VER11"!!
EN LANG HOUDTS
INSTANTO VITE Is d«
LATEXO ELASTIEK
bestand tegen wasschen,
koken en transpireeren
't BESTE, wat U vindt.
Voor MOEDER en KIND!
WOUDA'slRAGHTMEEL
(voor volwassenen;
WOUDA'S KINDERMEEL
(Rijk aan vitaminen en mineralen)'
BEGIN ER NOG HEDEN MEE!
Fabr. N. J. Wouda's Meelfabriek N.V. Sneek
Voor winkeliers bij:
Riem-Vis. Nieuwe Molstraat 10, Den Haag.
M. Bouwmeester, Lange Baanstr. 55, R'dam.
STOOMWASSCHERIJTh.BOMBEKE
OOSTMAASLAAN 93 Telefoon 52545
ROTTERDAM
NIET DUURDER, WEL BETER!
UW DAGELIJKSCH KOPJE KOFFIE
UW DAGELIJKSCH KOPJE THEE
N.V. Kanis Gunnink, Importeurs, Kampen
AJOUR EN
BORDUU RIN RICHTING
v.h. WESTERVELD—SPOOR
FESTONNEEREN PLISSEEREN
MONOGRAMMEN, ENZ.
Middellandplein 4, Rotterdam
HAVERMOUT
VLUGKOKEND
PONDSPAK
KV. KON. PELLERIJ „MERCURIOS- VORMER VEER.
TARIEVEN MOGEN WIJ
NIET PUBLICEEREN
„PRIMA en GOEDKOOP
STOOMWASSGHERIJ „PIET HEIN"
W. 8. VAN SLAGMAAT
Telefoon 32257 VOORHAVEN 80
