KERK EN ZENDING
ONZE STATENVERTALING
VIRULY - GOUDA
Utrechtsche Zerdingsvereeniging
V/OENSDAG 2 JUNI 1937
DERDE BLAD PAG. 10
ï;ed. herv. kerk
Beroepen: Te Oosterend (Fr.), P- ten
Have te Noordlaren (Dr.).
HULPPREDIKERS
Tot hulpprediker bij de Ned. Herv. Gem.
rt 2 Joure is benoemd de heer D. J. de
Reus, cand. te 's-Gravenhage.
Drs. W. He ins, cand. te Groningen
heeft zijn benoeming tot hulppred. bij de
Ned. Herv. Evai>gelisatie te Assen aange
nomen.
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE
Emmer-Compascuum
Ds. R. Bijl, gekomen van Drogeham, heeft
Zondag j.l. zijn intrede gedaan bij de Ned.
Herv. Kerk te Emmer-Compascuum, spre
kende over Ezech. 37 4b en 5. Hij was des
morgens bevestigd door Ds. R. B ij 1 s m a
yan Eexta (Gron.), die tot tekst had Ezech.
37 3 en 4a. De nieuwe leeraar heeft toege
sproken burgemeester B o u m a, de ring-
collega's, den bevestiger en den consulent.
Hem werd toegezongen Gez. 91 2.
Nijver dal
Ds O. Bouwman, gekomen van Zalt-
bommel, heeft Zondag zijn intrede gedaan
hij de Geref. Kerk van Nijverdal, sprekende
dver 1 Cor. 2 1 en 2. Ds. R. Hamming
heeft hem des morgens bevestigd met een
leerrede over 1 Thess. 5 12 en 13, en mee
gedeeld, dat de kerk van Nijverdal voortaan
zal gesplitst zijn in een Noordelijke en een
Zuidelijke wijk. De komst van den tweeden
predikant is de kroon op reeds in 1927 be
gonnen pogingen.
JVÏ. REMIJN t
In den ouderdom van 79 jaar is te O o s-
te r 1 a n d (Z.) overleden de heer M. Remijn,
die de Geref. Gemeente aldaar ruim 14 jaar
als voorganger gediend heeft.
BEGRAFENIS Ds. J. VISSER
De teraardebestelling van het stoffelijk
Pverschot van wijlen Ds. Joh. Visser, oud-
hoofddirecteur van het Rijksopvoedingsge
sticht te Amersfoort, zal morgen (Donder
dag) middag om 12 uur op de begraafplaats
Oud Eik en Duinen te 's-Gravenhage
plaats vinden. De stoet vertrekt om half
itwaalf van het sterfhuis aan den Wassenaar-
scheweg.
SYNODE GEREF. GEMEENTEN
De verslagen van de Synode der Geref.
Gemeenten gehouden op 13 en 14 Mei j.1.
1e Rotterdam, waren ontleend aan
Banier".
TIENRI BERGSON R.K. GEWORDEN
In 1935 was gemeld, dat de Fransche wijs
geer Henri Bergson R.K. was geworden. Dit
•bericht werd toen tegengesproken. Thans
wordt het echter in een Oostennjksch R.K.
blad bevestigd. Bergson is eenigen tijd gele
den toegetreden tot de R.K. kerk.
DE PAUS 80 JAAR
Paus Pius XI is Maandag 80 jaar oud ge
worden. Zijn gezondheidstoestand, hoewel
nauwkeurig toezicht eischende, is aanmer
kelijk verbeterd en stelt hem in staat, niet
alleen meer audiënties te verleenen, doch
ook weer deel te nemen aan sommige
plechtigheden. De opening der Pauselijke
academie van wetenschappen, welke hij
zelf zou verrichten, is echter op advies der
geneeslieercn overgedragen aan kardinaal
Pacelli.
SALATIG A-ZENDING
De zendeling-leeraar en mevrouw K r O h
Isenbügel met hun vier kinderen ver
trokken 28 Mei j.l. per Johan van Oldenbar-
nevelt opnieuw naar het zendmgsterrein.
Hun standplaats wordt weer Bodjonegoro,
waar zij ook de laatste jaren vóór hun ver
lof hebben gewerkt. Zendeling-leeraar
Flick, die gedurende hun verlof het werk
heeft waargenomen, gaat naar Poerwodadi,
in de plaats van den heer F. Fischer, die
onlangs met verlof kwam. Met de familie
Kroh reizen de dames E. Schneider en
A. Eickhaus, de verloofden van de zen-
deling-leeraren W. Plaum en W. Fastenrath.
Beiden hebben hun taalstudie beëindigd en
zullen na enkele maanden van practijk de
posten Kalitjeret en Tegal bezetten.
CHR. NATIONAAL ZENDINGSFEEST
Reeds vroeger werd meegedeeld, dat de
openingsrede op het Chr. Nationaal Zendings
feest, Woensdag 7 Juli, op Middachten bij de
Steeg, wordt gehouden door Prof. Dr. M. J.
A. de Vr ij er, hoogleeraar te Utrecht.
Thans kan hieraan worden toegevoegd, dat
de slotrede wordt gehouden door Prof. Dr.
J. de Zwaan, hoogleeraar te Leiden en lid
der Eerste Kamer.
GIFTEN EN LEGATEN
Bij testamentaire beschikking is door den
heer P. de Jong Hz. te Lekkerkerk
geschonken aan de Geref. Kerk f 1200, aan
de Diaconie f 100, aan de Ver. tot Stichting
en Instandhouding van scholen met den
Bijbel f 500, allen aldaar.
VERLOREN VOORWERPEN
Uit het Vlaamsche blad „Vierbake" stamt
het volgende stukje: „Ondergeteekendc deelt
mee en hij doet dat met innige smart, dat de
volgende, kostelijke zaken ziin verloren ge
raakt, te weten: Tusseban de stations Wan
kelmoedig en Kleingeloof, het welgeval!'
des Heeren. Bij het moeras Roman, de liefde
tot Gods Woord. Des Zondags, tusschen
Lang-slaap en Telaatopstaan, de gelegen'.-.eid,
een onderhoud met den Koning der koningen
te hebben. In de binmenwijk Zelfzucht, tus-
schen de straten Liefhebber-van-zichzelf er
Hand-op-den-zak, een groot pak broeder
liefde. In de buurt Valsehe schaamte, bij de
sloppen Mensdien-vrees en Menschen-gunst
het getuigenis des Heiligen Geestes. Achter
het prachtige park Genademiddel, op de
dorre zandwegen Verontschuldiging en Zelf
voldaanheid, de spijs en drank ten eeuwigen
leven. Bij de Lauwheddsbrug op de hoogte
van de Onverschiiligheidseteeg, de geestdrift
des geloofs. Op de heuvels Hoogmoed en In
beelding, een echte deemoedsparel van onge
kende waarde. In de Babbelstraat, bij de
huizen Kwaadtong en Eerroof, twee gouden
uren, ieder omzet met 60 diamanten minuten.
Op den slijkerigen buitenweg Oogenlust, bü
den modderpoel Onreinheid, de kuischheid
Kerk en Staat in Duitschland
Getallen-verhoudingen in de Duitsche
Evang. Kerk
Het N.C.P. geeft hierover enkele cijfers,
welke „officieus uit Berlijn" afkomstig zijn.
Van de 42 millioen Duitsche Protestanten
zijn er 33.35 millioen lid van keiken, die tot
de Belijdenisbeweging behooren met name
tot de Belijdenisbeweging-Mahrarens; in vier
landskerken met samen 3,75 millioen zielen
(Nassau-Hessen, Sleeswijk-Holstein, Pfalz en
Eutin) is de meerderheid de belijdenisbewe
ging richting-Mahrarens toegedaan, terwijl
een beduidende minderheid hier te tellen
valt; in slechts 6 landskerken (Thüringen,
Mecklenburg, An-halt, Bremen, Oldenburg,
Lübeck) zijn met 3,3 millioen zielen de Duit
sche Christenen in de meerderheid, in welke
landen dan nog zeker vier vijfde deel der
beweging tot de richting-Rehm behoort. De
Belijdenis beweging-richting Niemöller is hier
niet afzonderlijk genoemd, omdat cijfers over
deze beweging zeer moeilijk te geven zijn:
haar eigen cijfers zijn in het totaal van de
33,35 millioen der belijdeniskerken inbegre
pen. De verhoudingen Welke door de komen
de kerkelijke verkiezingen in de nationale
synode ontstaan zullen, zijn uit deze cijfers
bij benadering na te gaan. Het is uitgesloten
dat de Duitsche Christenen hier de overwin
ning zouden kunnen behalen of zelfs een
zeer beduidende minderheid zouden kunnen
vormen.
Althans wat de cijfers betreft. De tijd zal
leeren, op welke waarde deze cijfers ge
taxeerd zullen worden.
Een nieuwe ambtsbelofte
in de groep-Niemöller
In haar jongste samenkomst te Halle (10
13 Mei j.l.) heeft de belijdenis-beweging
richting-Niemöller, een nieuwe ambtsbelofte
voor de predikanten opgesteld, aldus lui
dende:
„Ik beloof voor God, dat ik het mij opge
dragen ambt uitoefenen wil in gebondenheid
i het Woord Gods gelyk het vervat
(wie es verfasst 1st) in de Heilige Schrift
i Oud en Nieuw Testament als het eenige
volkomen richtsnoer voor de leer, ge-
1 ij k het betuigd wordt (wie es be-
zeugt ist) in de oud-Christelijke belijdenis
geschriften, het apostolicum, het nicaenum en
het athanasianum alsook in den Heidelberger
Catechismus (in Fransch-Gereformeerde ge
meenten ook in de Confession de Foi) en
e 1 ij k het tegenover de dwaalleeringen
an onzen tijd opnieuw als bindend be
kend is (wie es als bindend bekannt ist)
in de theologische verklaring der eerste be
lijdenissynode van de Duitsche Evangelische
kerk te Barmen".
Duitschland en het Vaticaan
Komt er een breuk?
„Volkomen onbevredigend" achtte de Duit
sche Rijksregeering de houding van het Va
ticaan t.o.v. de beleedigingen, door dei
Amerikaanschen kardinaal Mundelein aai
het adres van Hitier cs. geuit.
Die bemaming blijkt niet overdreven, want
thans wordt (volgens Havas) in politieke
kringen te Berlijn opgemerkt, dat de nota
welke aan het Vaticaan is overhandigd met
betrekking tot de rede van kardinaal Mun
delein te Chicago, beschouwd moet worden
als een ultimatum aan den 1'
ligen Stoel. Indien kardinaal Mundelein
niet berispt wordt, aldus zegt men,
dan zouden de betrekkingen tusschen
Berlijn en het Vaticaan worden afge
broken.
VRAAGBAAK
voor
CHRISTELIJKE INSTELLINGEN
V ertrouwensadressen ten dienste van
Stichtingen van Barmhartigheid. Zieken-
huizen. Sanatoria. Instellingen. Tehuizen
ƒ<-' VERWASMINGS.
■S MY.
SCHIEDAM
KERKVERWARMING
Electrisch - automa
tische koelkasten
3 Nederl Siemens Mij. N V
SIEMENS D.„ Haag
<1637-1937)
Over Uwe iposterd klagen?
Dom! Voortaan HAAS'mosterd vragen!
N.V. MACHINEFABRIEK
J.&H.W. VAN DER PLOEG
APELDOORN
PASTEURISEER- EN KOOKKETELS
IN ROESTVRIJ STAAL, OOK VOOR
GROOTKEUKENBEDRIJF ETC. ETC.
Alle soorten zeep
Reinigingsmiddelen
ONDERWIJS
EN OPVOEDING
THEOL. FACUJ.T. VEREENIGING
VRIJE UNIVERSITEIT
Het bestuur van de Theol. Facult. Ver-
eeniging aan de Vrije Universiteit is voor het
studiejaar 1937/'38 als volgt samengesteld:
P. G. van Berge Jr., praeses; J. J. v
Wageningen, ab-actis: C. van Bre
gel. fiscus. Het adres van den ab-actis is tot
19 Juni: van Eeghenstraat 32hs., A'dam-Z.;
na deze datum: Weimarstraat 17, Den Haag.
Telefoon 334531.
VRIJE UNIVERSITEIT
Senaat Studentencorps
De Senaat van het Studentencorps aan de
Vrije Universiteit is voor den cursus 1937
'38 als volgt samengesteld: G. van Andel,
rector; B. Richters, ab-actis: P. A.
Coumou, assessor I; A. M. Boon, asses
sor II. De fiscus zal alsnog worden aange-
HOOGLEER AARS JUBILEUM
A.s. Vrijdag zal het 25 jaar geleden zijn,
dat Prof. Dr. A. M. A. A. S t e g e r benoemd
werd tot hoogleeraar aan de Technische
Hoogeschool te Delft. Ter herdenking van
dit feit zal Vrijdagmiddag in het gebouw-
der Hoogeschool een huldiging plaats heb
ben en den jubilaris o.m. zijn door den heer
Luns geschilderd portret worden aangebo
den. Van 3—4 uur zal er receptie worden
gehouden.
HET BUITENGEWOON L. O.
Het tijdschrift voor R.K. Buitengewoon
Lager Onderwijs becijfert uit het overzicht,
dat het Centraal Bureau voor de Statistiek
geeft betreffende het aantal leerlingen van
het G. L. O. in 1936 verdeeld naar de ver
schillende richtingen, het volgende:
Openbaar G. L. O. 1936 32.5 pCt.; Prot.
Chr. G. L. O. 1936 25.9 pCt. en R. Kath.
G. L. O. 40 pCt. van 't totaal aantal leer
lingen.
In 1936 waren er: 54 Openbare scholen,
14 Prot. Chr. scholen en 37 R. Kath. scholen
voor zwakzinnigen.
Nemen we eenzelfde gemiddelde aantal
leerlingen aan voor de zwakzinnigenscholen
en eenzelfde percertage achterlijke kinderen
over de geheele linie, dan zouden er naar
den maatstaf van de bestaande openb. scholen
voor B.O. moeten zijn: 25.9/32.5 X 54 43
Prot. Chr. scholen voor zwakz. en 40/32.5 X
54 66 R.K. scholen voor zwakz.
Dat geeft in 1936 een achterstand van
29 Prot. Chr. scholen en 29 R. Kath. scholen
voor B. O.
Prot. Christelijken en R. K. kunnen dus
hand aan hand gaan om d°n gelijken achter
stand in te halen. Wanneer dat geschied L
'delijk en dringend, haar af te geven aan het zijn ze er nog niet, want ook het aantal
bureau Menschenhart. Hij mag op een rijke! openb. scholen voor 3. O. is nog niet vol-
Jeelooning rekenen. I doende,
GRAFSTEEN C. v. d. AKKER
Zaterdagmiddag beeft op de algemeene
begraafplaats tc We esp de onthulling
plaatsgehad van een gedenksteen op het
graf van wijlen den heer C. v a A den
Akker, in leven hoofd der Chr. U.L.O.-
school aldaar en tevens directeur van de
plaatselijke Handelsavondschool.
De voorzitter van het comité uit de leer
lingen en oud-leerlingen, de heer J. G. d e
Bruin, sprak mevr. de weduwe van den
Akker—de Vries en haar kinderen toe.
De heer de Bruin droeg namens de leer
lingen en oud-leerlingen het gedenkteeken
over aan de familie Van den Akker.
ONDERWIJSBENOEMINGEN
Gorinchem. U.L.O.-school Westerstraat.
Tot onderwijzer: de heer L. de Klerk Jr.
te Bergen op Zoom.
Utrecht. Chr. H.B.S. Tot leeraar: Dr K.
Groot, leeraar 'Chr. Lyceum te Almelo.
JUBILEUM A. VAN KALKEN
Ter gelegenheid van zijn 40-jarige werk
zaamheid bij het Chr. Onderwijs is gisteren
de heer A. van Kalken, hoofd der Van Beeek
Calkoenschool te Utrecht, gehuldigd
d ru khezoch te herd enk i ngssamenkom st
Hij werd toegesproken door Ds. R. v a n
kei, den voorzitter van het bestuur der
Geref. Schoolvereeniging, door den heer B.
Maas, hoofd van de Geref. school voor M
U. L. O. en door den heer Kippersluis
namens de hoofden van andere Geref. scho
len. De jubilaris ontving eenige geschenken
en heeft woorden van dank gesproken voor
de hem gebrachte hulde.
EXAMENS LICH. OEFENING L.O.
De Min. van Onderwijs brengt ter kennis,
dat de examens akte L. Onderwijs in de licha
melijke oefening dit jaar zal worden afge
nomen te Amsterdam, in het ontleed
kundig laboratorium der gemeentelijke
versiteit, Mauritskade 61, de Jozef Israels-
school, Mauritskade 23. de Boerhaaveschool,
2e Boerhaavestraat 80. de 4de Montessori
school, 2e Boerhaavestraat 82, de Vrolik-
school, Sparrenweg 11, de Thérèse Schwartz-
school, Mauritskade 25, de Jan ter Gouw-
school, 2e. Boerhaavestraat 51, het Gazon Oos-
terpark en den Speeltuin Oosterpark en het
IJsclubterein op de navolgende dagen en
uren: 16. 17, 23, 24 en 30 Juni, telkens van
8.30 tot 16 uur.
Examens
spectrum der alkaliën",
te Ouderkerk aan den IJi
ivorderd tot doctor ln de
jp proefschrift getiteld-
luurkundo A: mej. L H A Nagelkerke.
Groningen. Doet Geimaansche
letterkunde (Dultsoh) gesl.
Het jaar 1937 is een jubileumjaar.
Met groote dankbaarheid zullen we her
denken, dat in 1637 onze Staten-vertaling
ir verschenen.
Het was den 17den September 1637, dat
Rinetus, Walaenus en Hominius een Bijbel,
in paars fluweel gebonden, gesloten met
z..veren kappen en verguld op sneê, den
Hoogmogenden Heeren van de Staten Geue-
raal hebben angeboden.
De zoogenaamde Standert-uitgave
was door Paulus Aertsz. van Ravestein die
daartoe van Amsterdam naar Leiden was
verhuisd, gedrukt.
Reeds aanstonds deed zich een wonderlijk
verschijsel voor. De Remonstranten
toonden zich met de nieuwe vei taling zeer
ingenomen en de Remonstrantscne Sociëteit
of Broederschap voerde haar onverwijld in.
Vele Gereformecden daarentegen
namen een zeer gereservee-d houding te
genover haar aan. Het gaw >ne kerkelijke
conservatisme liet zich geduont gelden, liet
eenvoud.ge volk en dat niet alleen ook
p,-edikaiter. maakten zich daaraan schuldig
dweepte nu eenmaal met het oude en dus
ook met die vertaling, die re"-3s den vade-
was heilig geweest. Openlijk werd
gezegd en geschreven, dat de vertalers het
Woord Gods hadden vervaischt cn var
zui"erheid hallen be-oofö. De meu-
overzetting, hoewel door de meest Gere
formeerde voorvechters uit de grondtalen
zelve vertaald, en door de Hoog Mogende
Heeren der Staten Generaal bekostigd en
geprotegeerd, stuitte overal op verdachtma
king. Vele kerkleden vroegen zich in ernst
hoe men zulk een Bijbel, die immers
de rechtzinnige leer aantastte dorst in
te voeren. Zelfs waren de Staten bevreesd
kerkelijke onlusten, zoodat den Kerken
de vrijheid werd gelaten om hem al of niet
te gebruiken. Zelfs kregen de predikanten
bevel om deze vertaling „met zoetigheid"
te voeren. Eindelijk luwde het verzet en
had de nieuwe Bijbel-overzetting het pleit
gewonnen.
Nu kwam de tegenstand niet enkel uit re
ligieuze en edele motieven op. De boekhan
del zat met een grooten voorraad oude druk-
:en en deze werd reeds op de Dordtsche
iynode op 80.000 exemplaren geschat. Met
leede oogen zag men al deze oude Bijbels
den papiermolen, verhuizen. Een aan
vrage om schadevergoeding was van de hand
gewezen. Geen wonder dat de boek
handel heimelijk het verzet tegen de Staten
vertaling in de hand werkte. Toch reeds in
1640 was de grootste tegenstand gebroken
had de „nieuwe" Bijbel zijn plaats in
de Kerker gevonden.
t Kan verkeeren, zegt Brederode. Dezelfde
"■.nschen, die eerst een v ij a n d i g e hou
ding tegenover de Staten-overzetting hadden
aangenomen, begonnen haar later te prijzen,
ja schier te aanbidden. Straks werd ze als
onfeilbaar beschouwd: de vertalers, zoo heet
te het, waren geïnspireerd, niet minder dan
de Bijbelschrijvers. Zooals de Roomsche
Kerk haar Vulgata verheerlijkte, geschiedde
weldra in onze Kerken met de Staten-verta
ling. Vooral de Voetianen prezen haar als
onfeilbaar en d- leerlingen van professor
Maresius waren hetzelfde gevoelen toege
daan. Zelfs de kantteekeningen werden on-
feibaar verklaard en professor Maresius
klaagde zijn ambtgenoot Alting bij de cura
toren der Groningsche Hoogeschool aan, om
dat deze t gezag der Kantteekeningen niet
erkende.
In 1683 verbood de Classis van Sevenwou-
den aan den predikan* J. de Bruine het pu-
bliceeren van aanmerkingen op de nieuwe
overzetting van den Bijbel .En Johannes
Marck, schrijve: van „Het Merck der
Christel. Godgel." (1740), keurde het af. dat
men zich ongunstig over de Nieuwe Verta
ling zou uitlaten, al voegde hij er bij, dat hij
zelf haar niet als onfeilbaar beschouwde.
En toch, ook deze Bijbel-vertaling kleef
den gebreken aan. Salomon van Til verklaar
de. dat dikwijls de beste vertalingen in d<
Kantteekeningen voorkwamen. Een ander
geleerde klaagde erover, dat in de vertaling
tal van overtollige woorden gevonden wer
den, die zeer wel konden worden weggela
ten en dat hier en daar niet geheel juist wai
vertaald. Arde: i schrijvers hadden weer be
zwaren tegen de Kantteekeningen der Sta
tenvertaling. Ie. zijn deze te kort en daar
door rnenigwerf onbeteekenend, 2o. is d<
plaatsing er van onder de pagina's lastig,
3o. zijn zij veelal verouderd.
Door onze taalgeleerden werd zij om strijd
geroemd en geprezen.
Dr. de Vries schreef, dat de Statenverta
ling des Bijbels op het Nederlandsche proza
zulk een beslissenden invloed heeft gehad.
Professor Verdam zegt, dat Bijbelvertalers
en reviseurs de eenheid van taal in geheel
Noord-Nederland krachtig hebben bevor
derd. Ze zijn bij alles van zeer gezonde be
ginselen uitgegaan. Den invloed van dei
Bijbel kan men op verschillende wijzen ziei
werken, bijv. tal van nieuwe woorden zijn ii
gebruik gebracht en oude in het leven ge
houden en het Bijbelsche spraakgebruik
heeft onze omgangstaal en onze letterkunde
doortrokken. Ten slotte zegt hij: „Al neemt
iej. W J R Koppe.
ich): de heer f
ndela-Hoopeschooll
dames N F Paul. Middelburg en F C M Pun
NÜmegen en de heer G W Leenden. Den Bosc
Marhinlüt. Den Haag. Dipl. C: H D Gi
venmaker en E W Hollman. beiden Amsterda
theor god. d:pl. C: J Vrij. S H de Goede
den Amsterdam; J S Zandee, Middelburg,
De voorpaqina van den Statenbijbel, in 1631
qereej qekomen en gedrukt bij P. A.
Ravesleyn te Leiden.
ook het kerkelijk leven af. en al is ons volk
niet meer uitsluitend een Calvinistisch volk
te noemen, de stempel van het Biibelsche
spraakgebruik is eenmaal op onze taal ge
drukt en de indrukselen daarvan zijn onuit-
wischbaar".
En professor G. Kalff schreef: „Zoo is
door dezen gemeenschappelijken arbeid een
werk ontstaan, dat als een monument onzer
taai-eenheid zijn gelijke in onze letterkunde
niet heeft; dat door de zuiverheid zijner taal
de kracht en de sobere verhevenheid van
zijn stijl op de ontwikkeling onzer taal een
ontzaglijken invloed heeft geoefend".
En Dr. van Veldhuizen, die onlangs over
leed en zich met andere geleerden had op
gemaakt om ons een nieuwe vertaling van
het Nieuwe Testament te bezorgen, schreef:
„Ik denk er dan ook niet aan, dit meester
stuk te gaan bedillen". Ook hij gevoelde, dat
in de Staten-overzetting met een mas
sief stuk werk te doen heeft, met een heer-
lijk-vloeienden rhythmus, en „het ongepaste"
n een monument van eeuwen te bekrassen.
Onze Staten-vertaling is het wa a r d, dat
e onzen lezers van haar geschiedenis enz.
eens iets vertellen..
We hopen dit in eenige vervol g-a r t i-
e 1 e n te doen.
Dr. H. KAAJAN.
Promotie
mejuffr. G. H. A. v. d. Molen
Zooals we reeds meldden, hoopt op 4 Juni
aan de Vrije
Universiteit te
Amsterdam te pro
eeren tot doe
in de rechts
wetenschap mej.
H. A. v a n
M o 1 e n. o.m
presidente van de
Vereeniging van
Academisch ge
vormde Christen-
wen. Mejuf
frouw van der
Molen is een doch
van den be
kenden J. van
Molen Tz„
oud-schoolpoziener, oud-wethouder van
Rotterdam, oud-burgemeester van Renkum
en oud-lid van de Tweede Kamer voor de
Anti-Revolutionaire partij. In ons blad
Zaterdag wezen we erop, dat Mejuffrouw
van der Molen de eerste vrouwelijke promo
vendus is aan de Vrije Universiteit.
Het lijvige, door H. J. Paris te Amsterdam
waarlijk op keurige wijze verzorgde proef
schrift is getiteld „Alberico Gentili and the
development of international law. His life,
work and times". In het voorwoord wordt
een woord van eerbiedige herinnering gewijd
aan de na-gedachtenis van Prof. Dr. Willem
Zevenbergen. Den promotor. Prof. Mr.
A. A n e m a wordt dank gezegd voor zijn be-
-zielenden invloed*, waardoor de keuze vai
het onderwerp werd bepaald en voor het
toezicht, dat hij op de totstandkoming van
'het werk heeft willen uitoefenen.
Van de achttien bijgevoegde stellingen ver
melden we de volgende:
I. Alberico Gentili behoort, ondanks enkele
afwijkingen in zijn leer, gerekend te worden
tot de Calvinistische juristen van zijn tijd.
II. Alberico Gentili moet als een der voor-
naamste grondleggers van het moderne vol
kenrecht worden beschouwd.
IV. Alberico Gentili heeft de secularisatie
van het rechf bevorderd, zonder aai
rechtsnormen hun religieuse basis te ont-
VI. Terecht merkt van Bijnkershoek in
zijn „Quaestionum iuris publici Libro duo'
(1737), op, dat er geen enkel redelijk noch
wettelijk bezwaar bestaat tegen het aanstellen
van een vrouw als gezant
VII. By het streven naar universaliteit
van den Volkenbond dienen zijn grond
beginselen (rechtsgelijkheid, collectieve
veiligheid, enz.) onverminderd te worden
gehandhaafd.
VIII. Het inwinnen van een consultatief
advies van het Permanente Hof van Interna
tionale Justitie door den Raad of de Verga
dering van den Volkenbond volgens art. 14
van het Handvest moet als een procedure
kwestie worden beschouwd, waardoor geen
eenstemmigheid vereischt is.
X. De erkenning en toepassing in ons
rechtsleven van het begrip misbruik van
recht (abus de droit) dient te worden
aanvaard.
XII. De wijziging van art. 60 lid 3 der
Ambtenarenwet 1929, aangebracht bij de wet
van 11 Sept. 1936 S. 205, is niet als een ver
betering der oorspronkelijke bepaling te be
schouwen.
XIII.De toepassing van de analogische in
terpretatie in het strafrecht moet niet on
voorwaardelijk worden verworpen.
XIV. De nieuwe wijziging van art. 29 lic'J
1 van het wetboek van Strafvordering, be-
teekent een versterking van het gezag.
XV. Het streven naar autarkie is ni«ï
bevordelijk aan een vreedzame samenle
ving der volkeren.
XVI. Een wettelijk verbod van fabrieks
arbeid voor de gehuwde vrouw (niet-kost-
winster), is niet alleen wenschelijk, maar na
de invoering van de wet op de Huisarbeid
(1936) ook practisch doorvoerbaar.
XVII. Een wettelijke regeling van het
onderwijs aan schipperskinderen is
hoogte mate urgent.
XVIH. Het toevoegen van stellingen
achter een proefschrift ter verkrijging
van den doctorsgraad moet overbodig
geacht worden.
De promotie van mej". Van der Molen zat
niet plaats heibbe-n in het Gebouw van di
Maatschappij van den Werkenden Stand,
doch in het Kerkgebouw der Hersteld Evan
gelisch Luthersche Gemeente, Kloven;
burgwal 50.
VOLGENS BARTJES....
Het isvolgens Bartjes dit jaar drie
eeuwen geleden, dat de groote rekenmeeste:
Willem Bartjens'zoon van Geraert Bartjens
Ie Zwolle het 2e deel van zijn rekenboek
uitgaf, dat hem een onverslijtbaren naam
zou bezorgen in de wereld der cijferaars. He:
boekje heette precies „Cyfferinghe handelen
de van verscheyde regulen der reken-konst,
alle Koop-lieden noodich te weten". Hei
eerste deeltje was al in 1604 verschenen;
Bartjens was toen 35 jaar.
In afwachting van de jubileumcommissie^
het gedenkboek en de grafkrans, citeercr
we nu alvast Vondels lofzang op den reken-
koning:
„Adieu Bartjens, ick wil swygen,
D'wijl ghy gaet ten Hemel styghen,
'k Wenschte dat ick hier in schijn
Slechts mocht uwen Echo zijn."
Op de bank van leening te Amsterdam
waren ze destijds over Vondel slecht te
spreken; 't mocht wat, een echo van Bartjes!
Ordening en afvaardiging van
twee zendelingen naar Nieuw
Guinea en Sangi
Indrukwekkende samenkomst
in de Domkerk
De Utrechtsche Zendlngsvereeni-
ging heeft gister te Utrecht haar
jaarlijksche algemeene vergadering
gehouden. Deze dag is besloten m?t
een plechtige dienst in de Domkerk
alwaar twee zendelingen zijn afge
vaardigd bestemd voor Nieuw-Outnee
en Sangi.
Des morgens werd de huishoudelijke ver
gadering gehouden in het Dienstgebouw der
Ned. Herv. Gemeente aan het Domplein,
onder voorzitterschap van Dr. J. F. Beerens.
De rekening en verantwoording over 1936
luidde als volgt: uitgaven 234 702,90 en de
inkomsten 226.808.55. Het nadeelig saldo
bedroeg alzoo 7894.35.
Ds. Rijnders van Hilversum heeft vervol
gens een en ander verteld over de actie welke
hier te lande gevoerd is om de liefde lot de
zending aan te kweeken. Vele gemeenten zijn
bezocht, van tentoonstellingen gaat volgens
spr. steeds een opvoedende kracht uit. Hier
mede moet men doorgaan.
Voorts werd verslag uitgebracht van Hal-
mahera. Het aantal Christenen is hier toe
genomen met 1046 doopelingen, waarvan 314
volwassenen en 732 kinderen. Het gemiddel
de aantal kerkgangers bedroeg 9605. De op
leiding van evangelisten blijft belangrijk. De
offervaardigheid is niet slecht te noemen. Er
is opgebracht 1711, dat beteekent dus lV/z
cents per hoofd, een bewijs dat op Halma-
hera groote activiteit is.
Bestuursverkiezing
Het bestuurslid Jonkvrouwe A. M. Elout
van Soeterwoude stelde zich niet herkies
baar. Zij werd benoemd tot eere-lid. De
andere leden van het bestuur werden allen
herkozen nl. Ds. J. Pannebakker van Amers
foort, mevr. E. baronesse van Boetzelaer van
DubbeldamTh. Th. van der Hoop van
Slochteren en mevrouw gravin van Limburg
StirumVan Sminia.
MIDDAGVERGADERING
Des middags werd een zeer drukbezochte
openbare vergadering gehouden. Dr. J. F.
Beerens heette de talrijke aanwezigen
hartelijk welkom, inzonderheid de zendelin
gen H. Spreeuwenberg en F. Duin-
ker, die op dezen dag afgevaardigd werden.
Over de huidige stand van het zendingswerk
op Nieuw-Guinea heeft vervolgens Dr. K. J.
Brouwer gesproken, die er op wees dat
Nieuw-Guinea tegenwoordig is het middel
punt der belangstelling staat. Spr. herinner
de aan de tochten van Dr. Colijn en de kar-
teeringsvluchten. Maar men vergete niet da'
reeds lang voor deze expedities zendeling van
Hasselt op Nieuw-Guinea pioniersarbeid
heeft verricht. Met die Zendingsarbeid moet
de Utr. Zendings vereeniging nu doorgaan,
De arbeid vraagt veel geloof en veel gebed.
Dr. J. F. Beerens heeft vervolgens de
instructie voorgelezen en daarna aan de zen
delingen Spreeuwenberg en Duinker ter
hand gesteld.
Samenkomst in de Domkerk
De algemeene vergadering is besloten met
een avondsamenkomst in de Domkerk, waar
voor zeer groote belangstelling bleek te be
staan. Medewerking verleenden het Jacobi-
kerkkoor (Jongenskoor) en het fanfarecorps
van leerlingen der Nederl. Zendingsschool t<
Oegstgeest, het bekende Sangka Madali-
corps.
Nadat gemeenschappelijk gezongen
Psalm 138 vers 1 en 2 heeft Dr. Beei
een kort inleidend woord gesproken. Spr.
wees erop, dat Kerk en Zending bij elkaar
hooren en dat de Kerk hoe langer hoe meer
het tekort moet gaan gevoelen dat zij bezit
ten opzichte van de zendingsarbeid. Ik hoop,
zoo zeide Dr. Beerens, dat het reorganisatie-
ontwerp door de Synode zal worden aan
vaard. Ook daardoor zal de band tusschen
Kerk en Zending worden versterkt.
De Zendingsrede werd vervolgens uitge
sproken door Ds. J. H. Gr olie, Ned. Herv.
predikant te Utrecht. Ds. Grolle had
tekst gekozen Handelingen 1 vers 8: „Gij zult
mnno sofninon i de einden der
