HOLLANDS VLAGGESCHIP
IN ZIJN ELEMENT
1936
KV MOLTNe. CO-ROTTERDAM
DE TROTS VA]
NEDERLAND]
19" - 2450 - 275° - 3250 - 37
MAANDAG 12 APRID 1937
TWEEDE BI-AD PAG. 5
Tienduizenden juichten terwijl de sirenes
loeiden en het machtige schip te water gleed
De naamgeving door H.M. de Koningin
Het lichtje wees rood, het lichtje wees wit,
het lichtje wees blauw
Zooals te begrijpen trok het levendig ver
tier der booten op de Maas, kort voor de
tewaterlating van de Nieuw Amsterdam
groote belangstelling ook op den wal. doch
de belangstelling der duizenden ging toch
tegen drie uur meer uit naar de landzijde...
en ja: een steeds sterker aanzwellend ge
juich kondigde de komst aan van H.M. de
Koningin met Haai- gevolg.
De Koningin komt
Om kwart over twee was H. M. van het
Huis ten Bosch vertrokken om een klein
half uur later bij de grens van Rotterdam
te arriveeren
Het gevolg bestond uit de volgende dames
en heeren, gravin Van Lynden van Sanden-
burg, grootmeesteres, baronesse Van Asbeck,
hofdame, graaf Du Monceau, grootmeester,
jhr. C. E. J. M. Verheijen, eerste stalmeester,
C. S. Sixma baron van Heemstra, particulier
secretaris, de adjudant De Jonge van der
Halen en de ordonnans-officier jhr. D. J. A.
A. van Lawick van Pabst.
Op het Aelbrechtsplein stond de burge
meester, Mr P. Droogleever Fortuyn, in
ambtsgewaad gereed om de Koningin te
Rotterdam te begroeten.
Voorafgegaan door de motorpolitie en de
auto van den burgemeester reed de Konink
lijke auto via de Aelbrechtskade, de Ro-
ohussenstraat, de G. J. de Jonghweg, de
We6tzeedijk en de Kievitslaan naar de
Parksteiger
Hoewel de route van de Koninklijke auto
te voren niet bekend was, stroomden toch
overal velen toe om H.M. hartelijk toe te
juichen en te groeten.
Bij de Parksteiger stonden nog
enkele autoriteiten opgesteld. De bur
gemeester begeleidde na de begroeting
de Vorstin naar de gereed liggende „Stad
Rotterdam", welke precies te vijf mi
nuten voor drie afvoer.
Wuivend en buigend bleef de Koningin
de duizenden op den wal groeten totdat
de „Stad Rotterdam" wat meer in het
midden van het vaarwater kwam.
De laatste boot, de Jan van Arkel, ver-
trok nu ook snel van de Parkkade om de
gasten, die niet vroeger konden komen nog
juist op tijd naar hun plaatsen te brengen.
Op de werf
Op de -werf was het langzamerhand een
levendig en feestelijk gedoe geworden. Dp
vlaggen klapperden in den wind en door de
hoofdpoort stroomden de duizenden binnen,
die rechtstreeks naar de Heijplaat waren ge
komen ofdie er al waren, want heel de
bevolking van het tuindorp, een 2000 groo-
ten en kleinen in getal, kreeg ook de gele
genheid om op het terrein van de werf het
groote moment te volgen. Met de S000, die
van buiten kwamen waren dat alleen er al
Jn 10.000.
Héél de Heijplaat was één groot parkeer
terrein geworden!
Van half twee af drongen de duizenden
ïn een breede stroom de poorten van do
werf binnen om er haastig hun plaatsen op
te zoeken.
Dwars van de „Nieuw Amsterdam" was
een groote tribune, hoofdzakelijk bestemd
voor het hoogere personeel en deels ook voor
genoodigden opgericht, eenigszins schuins
langs den boeg en op de helling waarop do
Erward Johnston werd gebouwd, waren
twee reusachtige tribunes opgericht voor
duizenden genoodigden. Heel vernuftig had
men de deelen van de bouwstelling van de
„Nieuw Amsterdaml" die toch niet meer
noodig waren, hiervoor gebruikt.
Recht voor den schero toeloopenden voor
steven van de „Nieuw Amsterdam" was
een kleine tribune gebouwd voor H. M. de
Koningin en Haar gevolg, voor de Ministers
en nog enkele andere hoogwaardigheids-
bekleeders.
Op deze tribune was voor de Koninklijke
vrouwe een glazen gebouwtje geplaatst,
waar een vorstelijke leunstoel en een twee
tal andere zetels waren geplaatst.
De koninklijke tribune, die 12 M- hoog lag.
was door een lift te bereiken.
Vroolijk wapperden er de vlaggen, terwijl
een passende groenversiering de koninklijke
tribune een feestelijk karakter gaf.
Recht vóór de boeg stond het hakblok,
waarover de klinkdraad gespannen was, ge
reed. Terzijde was een installatie gemaakt
met een rood. een wit en een blauw lichtje.
Ging het eerste lichtje branden, dan zou
over vijf minuten het schip te water moeten
worden gelaten, brandde het witte lichtje,
dan werd attentie gevraagd voor het groote
oogenblik en direct daarop begon het blauwe
lichtje te brandenhet sein „hoogste tijd"
en dan zou de directie van de R.D.M. aan
H.M. eerbiedig verzoeken de klinkdraad
door te hakken.
Voor het zoover was werd echter een
voortdurend telefonisch contact met de eere
tribune onderhouden om de stand van zaken
bij de helling mede te deelen.
De laatste beletselen
Van half twee af daverde de feestelijke
muziek uit de Philips-luidsprekers over hot
terrein en een luid stemmengegons mengde
zich met de fluittonen der af- en aanva
rende booten, die steeds weer nieuwe hon
derden bezoekers afzetten.
Tegen 3 uur kwam ook de „Dockard" aan,
welke Hunne Excellenties, de Ministers mot
hun dames afzetten, op het drijvende pon
ton. dat in de afbouwhaven van de R.D.M.
was gereedgelegd en dat ook keurig was
Inmiddels werdgp de 48 laatste onder
stoppingen met hydraulische boren verwij
derd. De ernst van het oogenblik naderde
met de minuut.
duizenden, die aan de overkant van het
groote water de gebeurtenis gadesloegen.
Het hek-anker aan stuurboord viel omlaag
en de „Nieuw Amsterdam" gleed een weinig
weg. Maar daar hadden de „Drydock6" hem
al te pakkende stappelloop was ten
Honderd meter van den wal ligt het schip
stil, afgeremd door het gewicht der peuren.
In het ontvanggebouw
Na de feestelijke, maar ook bijna ontroe
rende plechtigheid verliet H.M. de Koningin,
die de directeuren van de R.D.M. met .een
handdruk had geluk gewenscht, de Konink
lijke tribune om zich door de Plaatwerkerij
heen naar het daartoe ingerichte ontvang
gebouw te
Het moment, waarop H. M. de Koningin door het weghakken der laatste ver-
binding, welke het schip aan de bouwhelling verbindtde plechtigheid van
de tewaterlating van dc ,JfieuwAmsterdam" verrichtte.
De Koningin komt aan
Even moest echter die ernst van het
werk doorbroken worden, want de duizen
den op de tribunes rezen op. Stormachtige
toejuichingen bewezen, dat H.M. de Ko
ningin op de terreinen van de Rotterdarn-
sche Droogdok Maatschappij was aange
komen.
Op het eere-pomton werd H.M. be
groet door de directeuren van de
Rotterdamsche Droogdok Mij, de hee
ren Knape en Endert.
t Dochtertje van den directeur, de
10-jarige Lydia Knape, maakte een
knappe kniebuiging en bood H.M.
bloemen aan.
Nauwelijks was de Koningin bij de
reeds met de Kon. standaard gesierde
publiek zette spontaan het Wilhelmus
in. De Koningin ging met de lift naar
boven. Toen zij daar zichtbaar werd,
speelde de muziek het Wilhelmus,
dat gevolgd werd door stormachtige
toejuichingen.
Vriendelijk wuivend en buigend dank
te H-M. voor de Haar gebrachte hulde.
H.M. was gekleed in een zwart-fluweelen
japon en een groote grijze bontmantel en
droeg een groene fluweelen hoed.
Met groote belangstel ling liet H.M. zich
daarna door den directeur den heer D. C.
Endert alle bijzonderheden van de stapel
loop uitleggen.
Het rammen was onophoudelijk doorge
gaan en de klok wees al half vier aan. zoo
dat. het groote oogenblik begon te naderen.
Het weer wekte, jammer genoeg, niet mee
aan de feestelijke stemming. Dreigende
lucht omstreeks het middaguur. Dan: bui
tjes. En later een vervelende miezerige
regen allesbehalve aangenaam voor dege
nen, die zich reeds uren lang vóór den
stapelloop op het terrein hadden opgesteld
Maar wij Hollanders zijn in dit opzicht
wel iets gewend en men laat zich niet uit
het veld slaan bij een gebeuren van zoo
groote beteekenis
Toen het groote oogenblik naderde
Alle aandacht was echter gespannen op
de machtige reus. die scheen te trillen
onder het gebeuk van de zwoegers, die in^de
ramploegen hun uiterste krachten inspanden
om het groote werk hunnerzijds te doen ge
lukken.
Daar zag men den heer Endert Hare
Majesteit waarschuwen dat het zoover was.
Ook de Koningin, die met de grootste in
teresse alle voorbereidende maatregelen had
gevolgd, werd nu gevangen in de ban der
spanning van het oogenblik. Het zou im
mers van Haar afhangen of op het juiste
oogenblik de klinkdraad zou worden ver
broken.
Het groote oogenblik
Te 3.35 hakte H.M. de Koningin de klink
draad door. De champagneflesch vloog te
gen den boeg.
Er breekt een groot gejuich los. doch
het schip blijft even muurvast staan
Opperste spanning, vooral bij de verant
woording dragende personen.
Geloop en gedrang bij de hydraulische in
richting, die het schip een duw in de rich
ting van het water kan geven.
Een belletje gaat en jaweldaar glijdt
de titaan zijn element tegemoet. Even later
lig* de Nieuw Amsterdam al rustig
in de Nieuwe Maas. De sleepbooten gilden
en de sirenes loeiden en de duizenden op
de terreinen van de R.D.M deden hun ge
juich samensmelten met de hoera's van de
Een breede roode looper was over het
plaatijzer uitgelegd.
Het ontvanggebouw was schitterend ver
sierd. Langs alle wanden, die grijs waren
gehouden, hingen strakke vlaggebanen in de
nationale en stedelijke kleuren, afgewisseld
door het blauw-wit-blauw van de werf.
Rondom was een versiering van palmen
en varens aangebracht
Voor H.M. de Koningin en Haar gevolg
was een breed laag podium gebouwd, waar
eenige zetels waren geplaatst. Op en naast
dit podium was een prachtige vèrsiering
van gouden regen aangebracht, welke te
gen den roodbruinen achtergrond schitte
rend afstak.
In de ontvanghal
Het was een belangwekkend gezelschap,
dat zich na de plechtige stapelloop van de
„Nieuw-Amsterdam" in de daartoe inge
richte en feestelijk versierde ontvanghal
verzamelde.
Er waren vijf ministers: onze minister
president, Dr H. Colijn, de ministers prof.
dr ir Gelissen, mr van Schaik, ir van Lidth
•de Jeude en mr Slingenberg; de gezanten
van de Vereenigde Staten van Noord-Ame
rika, van Engeland, van Argentinië en van
Zuid-Afrika, de chef van den Marinestaf,
vice-admiraal Fürstner en de commandant
van Willemsoord, vice-admiraal Kruys, de
hoofd-inspecteurs van Scheepvaart en Ar
beid; Burgemeester en Wethouders van Rot
terdam; reeoers en cargadoors en natuur
lijk het college van directeuren en commis
sarissen van de HollandAmerika Lijn en
van de Rotterdamsche Droogdok Mij, de
meesten vergezeld van hun dames, in totaal
een gezelschap van ongeveer 800 personen.
Na eenige. oogenblikken kwam H.M. de
Koningin, vergezeld van de hofhouding, bin
nen, met luide toejuichingen begroet
Als Hare Majesteit op de voor Haar be
stemde zetel heeft plaats genomen, treedt
allereerst de oudste directeur, de heer D. C.
Endert naar voren.
Rede van den heer Endert
Nadat spr, de diepgevoelde erkentelijk
heid tegenover H.M. de Koningin heeft ge
uit, nu HA1. aan het groote werk had wil
len deelnemen en herinnerd had aan
gere plechtigheden, waarbij Z.K.H. Prins
Hendrik en H.K.H. Prinses Juliana hadden
deelgenomen, zeide de heer Endert, dat de
oogen van velen op dezen stapelloop waren
gevestigd geweest, niet alleen wegens de
36.000 tons grootte van de „Nieuw Amster
dam", maar ook om een andere reden.
Als devies, aldus de heer Endert, zou dit
schip de zinspreuk kunnen voeren: „Een
dracht maakt macht", want alleen door
eendrachtig samenwerken is de bouw in
Nederland mogelijk geworden.
Denken we ons een oogenblik terug in de
jaren 1933 tot en met 1935, dan zien wij
weer overal om ons heen leege hellingen,
en vooral hier in het Rotterdamsche district
ongekend groote werkloosheid.
In die jaren streed de HollandAmerika
Lijn voor de verwezenlijking van haar groot
scheepsch plan. Een buitengewoon groot
werk, doch tegelijk ook een werk met bui
tengewone risico's en bedrijfsteohnische be
zwaren.
Alleen door onderlinge, samenwerking
konden de bezwaren en door medewer
king van onze Regeering. de buitenge
wone risico's overwonnen worden.
In het najaar van 1935 werd tenslotte
volledige overeenstemming bereikt.
De Regeering gaf'daadwerkelijk blijk van
haar groote belangstelling. Reederij
en werven getroostten zich aan
zienlijke offers. De gemeentebestu
ren werkten mede door verlaging
van een der al te bezwarende lasten,
de vakbonden en werknemers ver
leenden hun medewerking bij de
aanvaarding van een loonkorting.
Bovendien werd door enkele der
werven onderling voor een groot
gedeelte van het scheepswerk een
nieuwe vorm van uitbesteding aan
vaard, welke van de daaraan deel
nemende bedrijven een bijna onbe
grensd vertrouwen eischte.
Nadat spr. jegens H.M. diepge
voelde dank had betuigd voor de
betoonde belangstelling, verzocht
heer Endert aan H.M. eerbiedig
naar een sinds vele jaren bestaande
Droogdoktraditie, het gereedschap
te willen aanvaarden door Haar bij
de tewaterlating gehanteerd.
Spr. bood H.M. aan het bijltje,
waarmede de tewaterlating was
verricht.
Dit bijltje, dat vervat is in een
luxe étui. versierd met gedreven
zilveren silhouetten van New-York
Rotterdam, bekleed met slangen-
leer en geplaatst op een blad van
Japansch lakwerk, is vervaardigd
naar het ontwerp van architect
Wijdeveld. Het lakwerk werd uit
gevoerd door den sierkunstenaar
Jaap Gidding, terwijl het zilverwerk
vervaardigd werd op de ateliers van de
j,Koninklijke Begeer" te Voorschoten.
t is oen bijzonder sierlijk en kostbaar
geheel.
Na de aanbieding van het bijltje besloot
de heer Endert aldus:
Mogen wij thans Uwe Majesteit uitnoodl-
m een dronk te wijden aan de toekomst
m het. schip „Nieuw-Amsterdam".
Dat het onder goede en slechte omstan
digheden van wind en weer behoed moge
blijven tot voldoening van de reeders, die
>o zware tijden een zoo groot werk heb
ben aangevat en in het algemeen, tot meer
dere glorie van ons geliefd vaderland.
De Koningin wijdt een dronk
aan het nieuwe schip
Bij deze woorden verhief zich H. M. de
Koningin van Haar zetel en nam een Haar
aangeboden glas champagne in de hand. Dit
plechtig omhoog heffend sprak de Koningin:
„Aan het welzijn en de gelukkige
vaart van dit nieuwe schip, de „Nieuw-
Amsterdam", wijd ik dezen dronk".
Terwijl de autoriteiten op het podium
waren opgestaan, weerklonk door de feest
hal een „Leve de Koningin", dat door allen
driemaal werd herhaald.
Verdere toespraken
Namens de reederij sprak vervolgens de
heer W. van der Vorm, president-com
missaris van de H. A. L. Nadat deze spreker
herinnera had aan 't feit, dat zoowel Prins
Hendrik, de zeevaarder, als Prins Hendrik,
de Prins-Gemaal, beschermheeer van de
H. A. L. waren geweest, ging de heer v. d.
Vorm de voorgeschiedenis na van de tot
standkoming van het nieuwe schip.
Daarbij herinnerde hij aan het persoon
lijk stimuleerend optreoen van Minister
Gelissen en aan het feit, dat de H. A. L.
zich de betaling van een hoogeren prijs dan
noodzakelijk was getroostte, om tenslotte
de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij
VORMELIJKE
.SCHEPEN
-f -ig, j
az^cdcL t ne£
SUPER
HOLBNE
LAKVERF^er
te roemen, die de gansch niet denkbeeldige
risico's van den bouw aoor haar organisa
tie-vermogen wist te overwinnen.
Spr. durfde verklaren, dat de aanvan
kelijke twijfel der reederij geheel is ge
weken en heeft plaats gemaakt voor het
volle vertrouwen in het uiteindelijk
resultaat van dit groote werk en uitte
den wensch, dat het verrichten van de
doopplechtigheid door H.M. de Koningin
geluk mocht brengen aan het schip en
de belofte mooht inhouden het mooiste
onzer koopvaardijvloot te worden.
De minister van Handel, Nijverheid en
Scheepvaart, Z. Exc. prof. dr ir Gelissen
zeide dat het te water laten van een schip
altijd iets grootsch en ontzagwekkends is.
Spr. uitte den wensch, dat God mocht geven
dat dezp eerste gelukkige gang van het
idaggeschip der Nederlandsche koopvaardij
vloot, een goed voorteeken mocht zijn voor
een voorspoedige vaart in de toekomst.
Ingenieursvernuft heeft zich gepaard aan
reedersmoed
Zoowel in den bouw als in de bestel
ling ligt een stuk van die echte onder-
nemersdurf, die Nederland noodig heeft
om zijn krachtige positie op de wereld
markt te kunnen handhaven.
Spr. bracht een woord van dank aan allen
die zich voor oen bouw van dit schip offers
hebben getroost Reeder, werven en bij den
bouw betrokken arbeiders, alsmede de lei
ders hunner vakbonden, die in eendrachtige
samenwerking er het hunne toe hebben bij
gedragen, om deze opdracht in Nederland
te kunnen plaatsen, die anders -zeer zeker
naar het buitenland zou zijn gegaan.
Koninklijke onderscheidingen
Onder hen, die zich bij de totstandkoming
van dit werk groote verdiensten hebben
verworven, noemde spr. den heer v. d. Vorm
in moeilijke tijden de H. A. L. saneerde
en de hiervoor benoodigde millioenen had
gevonden, toen bijna niemand meer vertrouw
wen had in de toekomst der Nederlandsché
s-cheepvaart.
Spr. deelde mede, dat het H. M. had be
haagd den heer v. d. Vorm te benoemen tot
Commandeur in de Orde van Oranje-Nas*
sau (toejuichingen).
Naast hem was het de heer D. C. Endert*
die het leeuwenaandeel bij de totstand
koming van de Nieuw-Amsterdam heeft ge-r
had. Hij heeft het risico van den bouw voor
wat zijn werf betreft op zich willen nemen
en de samenwerking met andere werven,
georganiseerd. Zonder v. d. Vorm zou het
niet in Nederland zijn besteld, zonder Endert
zou het niet in Nederland zijn gebouwd.
Hij is getreden in de rij der pioniers, die
anderen den weg wijzen naar meerderen
durf en grooteren ondernemingsgeest. Het
heeft H. M. de Koningin behaagd hem te
benoemen tot Ridder in de Orde van den
Nederlandschen Leeuw (luide instemming).
Vervolgens deelde de Minister nog de be*
noeming mede tot Officier in de Orde van
Oranje-Nassau van de heeren ir J. B. Gil-
jam„ dir. van P. Smit Jr en S. van West,
hoofdinspecteur van de H. A. L. en van de
volgende medewerkers aan den bouw:
L. van der Reijden, hoofd baas van de
ketelmakerij bij de R.D.M., de eere-medaill©
verbonden aan de Orde van Oranje-Nassau
in goud; aan W. T. van Brugge, baas in den
ijzeren scheepsbouw bij P. Smit Jr, de zil
veren medaille en aan A. Veeniheer, ijzer
werker bij d? R. D. M. en aan P. C. Timmer
mans. voorman ketelmaker-plaatwerker bij
do Kon. Mij. „De Schelde" N.V. te Vlissïn-
gon de medaille in brons verbonden aan de
Orde van Oranje-Nassau.
Worde, zoo besloot dé Minister, de be
proefde samenwerking voortgezet, opdat
de „Nieuw-Amsterdam" weldra haar
eervolle plaats in de vloot der Neder
landsche koopvaardij zal innemen. Moge
dan de„Nieuw-Amsterdam", wijd en
lang, de vaderlandsche driekleur over
De tewaterlating van de Nieuw
Amsterdam was een gebeurtenis.
Geen wonder, dat velen, behoo-
rende tot de „fine fleur" van
Neerland's dames, en de„captains
of industry" bij de plechtigheid
aanwezig waren.... in FalconI
Koop 'n echten FalconMaar
let op het zijden Falcon-etiket
en het certificaat. U is dan
zeker van Uw zaak.
