KERK EN ZENDING
[êMSMÈ
BRAAT-DELFT
VRIJDAG 19 MAART 1937
DERDE BEAD PAG.
GEREF. KERKEN
Beroepen: Te Zonnemaire, cand. A. J.
van Sluijs te Middelburg. Te Overschild,
cand, P. H. de Kleer, hulppred. te Montfoort.
Te Utrecht, D. Zwart te Aalten.
MED. HERV. KERK
Beroepen: Te Budel, cand. A. Bloemen-
daal te Drempt. Te Engelen, oand. W. A.
Vrijlandt te Biervliet (Z.).
Bedankt: Voor Kerkdrie], Alex Kentie
te Haamstede (Zld.). Voor Nijland, R.
Bijlsma te Eexta (Gron.).
Ds J. B. G. CROES
Naar de Wekker bericht, is Ds Groes,
sedert 1934 predikant der Chr. Geref. Kerk
van S t e e n w ij k, ongesteld en zal hij een
paar maanden rust moeten nemen.
Ds VV. GOEDHUYS
Zondag 21 Maart herdenkt Ds W. Goed-
ihuys, em. pred. der Geref. Kerk van
Eestrum (Fr.), zijn 40-jarig ambtsjubile
um. De thans te Soest wonende predikant
5s 70 jaar en heeft inzonderheid te Weesp
'veel gearbeid en diende voorts de kerken van
Oostburg, Jutrijp-Hommerts, Haamstede en
Eestrum. Sedert 31 Maart 1927 is hij emeri
tus. Het is de wensch van den jubilaris, in
stilte zijn gedenkdag door te brengen. Een
deputatie uit Weesp, waar hij 16 jaren ge
staan heeft, zal hem te Soest een blijk van
waardeering komen brengen.
W. BARON ROëLL VAN
HAZERSWOUDE f
In den op hoogen leeftijd ontslapen gep.
luit.-»generaal W. Baron Roëll van Hazers-
woude verliest inzonderheid de Ned. Herv.
Kerk te Utrecht een harer sterkste fi
guren. Men zal zich herinneren, hoe hij nog
onlangs bij zijn zilveren jubileum als presi
dent-kerkvoogd is gehuldigd. De overledene
was een groote stuwkracht in de verzorging
en uitbouw van het openbare kerkelijk leven
van Utrecht. De restauratie van den Dom
had in hem een duurzamen promotor en nog
op zijn ziekbed gewerd hem de zekerheid,
dat deze restauratie voltooid zal worden.
Gedurende de 32 jaren, dat Baron Roëll
kerkvoogd was, zijn nieuwe kerken ge
bouwd; de Vredeskerk, de Oranjekerk, de
Julianakerk en de Wilhelmiruakerk zijn mede
door zijn onverdroten ijver gebouwd. Ook
de totstandkoming van het Dienstgebouw'der
Ned. Herv. Kerk op het Domplein was aan
zijn doorzettende leiding te danken.
In Baron Roëll verliest Utrecht een
eminent burger, de Hervormde Kerk een
harer trouwste leden, die zich geheel gaf,
maar ook van anderen een geheele toewij
ding vroeg.
Prof. Dr. FRANZ RENDTORFF t
In 67-jarigen ouderdom is overleden Prof.
Rendtorff, die van 19161934 voorzitter der
Duitsche Gustaaf Adolf-Vereeniging is ge
weest. Hij was een theoloog van erkende be
kwaamheid en eere-doctor vaui drie facul
teiten.
DE OXFORDGROEP TE AMSTERDAM
In „Hervormd Amsterdam" wordt medege
deeld, dat de Zondagmorgenbijeenkomsten,
door de Groepbeweging nu iVi jaar lang ge
houden, onverwacht zijn opgeheven. De
leiding heeft laten weten, dat de oorzaak
daarvan allerminst gebrek aan belangstelling
js. Integendeel, men had enkele maanden
geleden overlegd een tweede dienst in te
stellen, daar de Bachzaal allen, die kwamen
niet meer kon bevatten. Maar de leiding
vreesde, dat de stuwende kracht, die van de
Groep moet uitgaan kleiner werd door deze
bijeenkomsten, waarin men zich geregeld
van anderen afzonderde. „Wij moeten", zei
men, „ons niet opsluiten in eigen kring. Wij
willen geheel Amsterdam laten zien, dat een
mensch, die door Christus is veranderd alle
conflicten kan oplossen, dat de geheele we
reld veranderen kan.'. Daarom moeten wij
luider getuigen, ons in grooter kring doen
hooren". Nu werden allen, die tot nog toe
naar de Bachzaal kwamen, opgewekt om
voortaan op Zondagmorgen hun huizen open
te stellen en daar „allen te noodigen, die
vragen naar leven- en wereldvernieuwende
kracht."
De nogal eens gemaakte opmerking, dat de
Groepbeweging geen afbreuk aan de kerk
doet, is in het licht van deze mededeeling
voor herziening vatbaar.
VEREEN. VAN PREDIKANTEN
DER GEREF. KERKEN
De alg. vergadering
De jaarlijksche alg. vergadering van bo
vengenoemde vereeniging zal Woensdag 31
Maart en Donderdag 1 April o.l.v. Prof. Dr.
F. W. Grosheide in het Jaarbeursge
bouw te Utrecht worden gehouden.
In de eerste zitting zal na afdoening van
enkele huishoudelijke zaken als referent op
treden Dr G. C. Berkouwer van Am
sterdam met het onderwerp: „Het isolement
der G-eref. Schriftbeschouwing".
In de gezellige avondvergadering zal Prof.
Dr. V. H. Rutgers, hoogleeraar aan de
V.U., een causerie houden over „Fransche
Gereformeerden'
In de vergadering van 1 April spreekt
fs morgens Ds D. v. D ij k, Geref. predikant
te Groningen, over „De beteekenis van het
Hooglied voor de prediking" en 's middags
Dr C. B o u m a van 's-Gravenhage-Oost over
„Wat Math. 12 30 en Mare. 9 3840, in
onderling verband beschouwd, leeren voor
de prediking en het heele optreden in het
kerkelijk leven".
Nu kan
heel Nederland
de psalmen van Israël op de oorspron
kelijke melodieën uit de zestiende eeuw
spelen en zingen want de
Harmonisaties
zijn verschenen. Deze uitgave, die door
de geheele kerkelijke pers buitengewoon
gunstig werd beoordeeld is een schat
van blijvende waarde.
Gebonden in luxe band
met titel in goud op rug f Cf)
en plat
Bij iedere goede boekhandelaar verkrijg
baar en bij de
Administratie Geestelijke Liederen uit
den Schat van de Kerk der Eenwen
Postbus 333 Postrekening 20.000
Den Haag.
(Adv.)
vraagbaak
voor
CHRISTELIJKE INSTELLINGEN
Vertrouwensadressen ten dienste van
Stichtingen van Barmhartigheid. Zieken
huizen. Sanatoria. Instellingen. '1 ehuizen.
Fijne
Vleeschwaren Conserven
Worstsoorten
Fabrikaat)
HOFLEVE RATIO ER5
Uw Brandverzekering
moet U sluiten bij een coulante
Hollandsche Maatschappij het
Nederl. Brandwaarborg Genp.
Anno 1821 en de
Firma Hogestijn en Cö.
Heerengracht 258 Amsterdam
fc. TOONZALEN
ÉÉM3
VAMPYR-
STOFZUIGERS
3 TYPEN
PRIJS OP AANVRAAG
OOK IN HUURKOOP
N.V. ELECTRICITEITS MY AEG
Frederiksplein 26 AMSTERDAM C.
Centrale verwarming
Oliestookinrichtingen
Metalen ramen
ENCYCLIEK TEGEN HET COMMUNISME
In een encycliek tegen het communism
atheïsme, gisteren gepubliceerd, keert de
Paus zich tegen de „verschrikkelijke bedrei
ging" van het communisme ten aanzien van
alle volken. De materialistische leer van
communisme wordt uiteengezet, welke geen
verschil maakt tusschen geest en stof, tus-
schen ziel en lichaam, welke alle hiërarchie
en iedere autoriteit vernietigt en welke den
Godsdienst en het gezin ontwijdt.
Onder de oorzaken van de verspreiding
van de communistische leer noemt de Paus
mede de sluwe propaganda en het onverklaar
bare stilzwijgen van een groot deel vai
pers over de verspreiding vaii het com
nisme. De Paus constateert het droeve gevolg
hiervan in Spanje, en Mexico en vooral in
Rusland.
Tegenover de dwalingen van het commm
nisme, stelt de Paus de leer van de R.K.
kerk, welke gelijkheid en broederschap ver
langt voor alle menschen, de vrijheid verde
digt en het wettig gezag in de samenleving
erkent en verdedigt.
Verder beveelt de Paus een actie aan om
het communisme te bestrijden en de val
strikken welke het stelt, te ontmaskeren. De
Paus kan op geen enkel terrein samen
ken met het communisme toestaan indien
men de Christelijke beschaving wil redden.
HET AANBOD VAN EEN CANIEDAAD
In Friesch Kerkblad drukt Ds H. Veld
kamp een brief af van den volgenden
inhoud:
„Geachte gereformeerd comisie te Sneek
in Frieschland zou u het goed vinden dat ik
voor den kermis komt of het Evangelie te
brengen in Sneek zou u zoo goed willen mij
daar tot caniedaad te willen plaatsen voor
het Evangeliewerk om daar. Te mogen Pre
diken. U mag mij wel eerstelijk horen Maar
wil u dan zoo goed Wezen mij te laten op
roepen ik zal dan voor lezen uit den Pro-
fecieen van Jezaia en Mijn Tex is
Johannes vers 1 dus dan hoor ik er wel i
van. Ik dach mij dan te vestigen en
tot spreker voor het Evangeliewerk aldaar
den overtocht is voor u rekening en verblijf-
kossen nadere Inligtingen kunt u Verkrijgen
bij (volgt naam van een predikant). Dus u
denkt dan wel aan mij dus wanneer dacht
u dan Zoo gauw als u my Dan oproept heeft
geroepen komt u dat mij te laten weten.
Daar ik vier colleges heeft te loopen.
Verder weet ik geen nieuws meer".
Wij wel. Die vier colleges moeten aange
vuld worden met een in de Nederlandsche
taal. i
Dienst en Godsdienst
(van onzen Duïtschen correspondent)'
Welke opvattingen men in officieele krin
gen heeft omtrent de waarde van den Gods
dienst, blijkt ontstellend duidelijk uit eer
ambtelijke verordening van den Rijksleider
voor Artsen, dr. Wagner. Het schijnt den
laatsten tijd herhaaldelijk voorgekomen te
zijn, dat geneesheeren, die werkzaam zijn
charitatieve ziekenhuizen, van de directie de
mededeeling ontvingen, dat men van
werk geen gebruik wenschte te maken, daar
had vastgesteld, dat zij zich als lid van
de kerk hadden laten schrappen. Men gaf
pi'incipieel de voorkeu^ aan dokters, die tot
de kerk behooren, in wier dienst aan het zie
kenhuis wordt gewerkt.
„Reichsarzteführer", dr. Wagner blijkt te
dien opzichte een andere meening toegedaan
te zijn, want in zijn verordening stelt hij vaist,
dat Godsdienst en confessie de particuliere
aangelegenheid zijn van iederen Duitschen
burger. Van een arts verlangt hij alleen maar
trouw tegenover volk en vaderland. Mededee
ling van ontslag naar aanleiding van het uit
treden uit een kerk moet als ongemotiveerd
worden opgevat. Tot bescherming van de
artsen, die door deze maatregelen van de di
rectie der'charitatieve ziekenhuizen benadeeld
zouden kunnen worden, verbiedt hij nadruk
kelijk, dat een Duitsch geneesheer een functie
aanvaardt, die vrij geworden is, doordat zijn
voorganger wegens het uittreden der kerk is
ontslagen.
Is ook deze zoovee.lste verordening niet- ty
peerend voor de verhouding, welke er in het
Derde Rijk tusschen Kerk en Staat heerscht?
onderwijs
en opvoeding
De „schippersklas"-kwestie
te Arnhem
Voorlichting aan de betrokkenen
De kwestie over de schippersklas aan de
Chr. school (Roeimondsplein) te Arnhem
is nog lang niet ten einde. Het bestuur is
vastbesloten zich in deze niet te laten beet
nemen en zal, mocht de Raad der gemeen
te besluiten een openbare klas in het leven
te roepen, bij de hoogere colleges en des
noods bij de Kroon in 'beroep te gaan.
Het is gebleken dat er reeds eenige schip
pers, misleid door de circulaire, waarvan
we mededeeling deden, een formulier heb
ben geteekend, dat ze hun kinderen naar
de O. L. schoolklasse zouden zenden, ter
wijl ze uitdrukkelijk verklaarden geen an
der dan Christelijk onderwijs voor hun kin
deren te wenschen.
Eenige personen, leden van den Ned.
Herv. Schippersraad en van de Commis
sie voor schippers der Geref. Kerk, heb
ben dezer dagen een vergadering be
leg, waarvoor alle te Arnhem aanwezige
schippers waren uitgenoodigd,
In deze vergadering, die onder leiding
stond van den lieer J. Verwoerd, heeft
de lieer J. Dijk, voorzitter van de school
op het Roermondsplein, een uitvoerige uit
eenzetting van liet gebeurde gegeven, zoo-
als we die in hoofdzaak de vorige week
reeds berichtten.
Daarna heeft de heer Den Breejen,
C. H. lid van den gemeenteraad, die zich
van de Prot. Chr. fractie speciaal met school
zaken bezig houdt, deze zaak van zijn stand
punt toegelicht.
Hoewel het schijnt dat het comité dat
wethouder B a k k e r in het leven roept, den
Raad voor een voldongen feit plaatsen wil
en men misbruik gemaakt heeft, van spr.'s
naam, meende spr. voor dit comité nog niet
te moeten bedanken, om zoodoende zich zelf
niet van alle invloed uit te schakelen. Spr.
hoopte dat de Raad aan het verzoek yan
de Roermondspleinschool de voorkeur zal.
geven, waartoe hij zijn krachten zal in
spannen.
Verschillende der aanwezige schippers
voerden het woord. Het bleek dat-slechts
drie der aanwezigen voor hun kinderen
opénbaar onderwijs verzochten terwijl
de overigen zich voor Christelijk onder
wijs in den vollen zin des woords
uitspraken,
De zaak is nog niet ten eïndft Het be
tuur is actief en zal trachten de kwestie
in de juiste banen, ook van de wet, te lei-
LYCEUM TE EDE
Nadat men twee jaren geleden de verant
woordelijkheid voor de stichting van een
Lyceum te Ede nog niet meende te mogen
aanvaarden, 'zijn de sindsdien steeds voortge
zette pogingen thans geslaagd.
Op 1 September a.s. zal te Ede een Lyceum
worden geopend. Tot rector is benoemd de
heer E. B. P1 o o ij te Tiel.
De school wordt ingericht in een bestaand
huizencomplex aan den Parallelweg.
Het bestuur van de stichting „Lyceum
Ede" bestaat uit de heeren: D. Pereboom, dr.
J. H. van Omme, B. H. J. ten Ham, E. J.
Gerritsen, dr. N. H. Arkema, H. W. P.
Bonte, H. Begeman en G. J. Smits.
Het curatorium, dat nog met enkele leden
zal worden aangevuld, bestaat uit de heeren
dr. C. O. Ph. Baron Creutz, O. R. Berger,
Notaris R. Dinger en ds. J. C. Fischer.
De rector zal zich met 1 Augustus a.s. met
een internaat vestigen in villa „Pierremont",
Stationsweg.
NIET NAAR GöTTINGEN
Volgens den correspondent te Utrecht van
de Tel. zal ook de senaat van de Utrecht-
sohe Universiteit zioh niet persoonlijk bij de
feesten te Göttingen doen vertegenwoordi
gen, doch, evenals Amsterdam, volstaan
met het aanbiedjen van schriftelijke geiuk-
wensuben,
MEJ. DR F. R. K. VAN LIER f
Te Utrecht is overleden, 73 jaar oud, mej.
F. R. K. van Lier. oud-Ie er are s iim de Duit
sche taal en letterkunde aan de thans opge
heven Middelbare school voor meisjes te
Dordrecht»
Chemlschen Vorg&nge
.de heer A. W. H. v
erda.ni (met lof); op
erd *tot^doetor i
fsohrift-, getitel
hrift. getiteld
ot de kennis der fossiels, subfossiel:
Mollusken, die op de Nederlaoidsohi
a.m (met lof); op proef
sche onderzoekingen it
Coirdhleren", de heer B
de Oostelijkt
1 f t. Teclui. H.S. Bevorderd tot doctoa
jchn. Wetenschap, op proefschrift ,,E>e
:ie en de fabricage der phono 1-formal
lansen", de heer A. R. Veldman, soh
x., W. F. Sdhalk-
^W. Bomhof, Zwol'L
wijk. Amsterdam.
Leiden. Geel.: Rechten; oand.ex., de hee:
F. K. R. C. Sassen, E. A. J. Killen, J. K. J. Mul
ler. C. H. Bogaardt en mej. E. M. Uhl
de heer J. M. AVioherink.
Ned. taal
lej. J.
Groninger
le ged., J. Th.
Gesl.: Geneeskunde: ai
Lintel. G. M. Sterringa, J. J.
J. Hazewlnkel, J. C. Oetli
Vis- en Natuurkunde (hoofdvak Soheik):
t. ex., R. Syderius; id. (hoofdvak Nafcuurk.):
t ex., K. W. de Lingen.
ms-tordam. Ger'n. Uhiv. Gesl.: Eoon. We-
schappen: doet. ex„ de heer L. I. Rinkel; cand.
de heeren F. V. Ursoné en G. v. d. Mëy.
Delft. Gesl.: Civiel ing,
J. J. Hornstra.
Werktuig-k. ing.: cand.ex.,
de Jel.
ApothekerJuiHslntei
mej. N, A. van de
W. J. Verpooben, J
d i p'"b** de'h*eeivJn T w *Bufi. Bus:
Dordrecht; J.
ïan delswetenschap
cand-ex., de heer
de heer B. N.
de Bakkei
Middelburg: C. J. van de
Ladage, Rotterdam.
;emengd nieuws
HET AUTO-ONGELUK
TE ZOELEN
Begrafenis der slachtoffers
Indrukwekkende plechtigheden
te Rijswijk en Maurik
(Van onzen speci-alen verslaggever)
Geweldig is de indruk, die heit droevig
ongeluk te Zoele n van do vijf dorpsge-
nooten op de kalme boerenbevolking van
Rijswijk (G.) gemaakt heeft Het is het
eenige Avaarover men spreekt. Als men over
iets anders spreekt Avil het gesprek niet
lotten zoo'n overweldigenden schok heeft 't
ongeA'al teAA'eeg gebracht. Bij AA'ien men ook
aagt, overal komt rnen tot de conclusie,
dat do zoo plotseling om het leven gekó-
menen zeer gezien waren. Dit blijkt wel
uit de verschillende functies die de overle
denen bekleedden. Van Ossenbruggen was
eeds vele jaren kerkvoogd en poldermeester.
Van O jen Avas poldermeester en Van Lutter-
Avas raadslid en voorzitter van de Oran-
jevereeniging. Bovendien heeft hij veel ge
daan voor het crisis-comité. Stappershof, die
nog maar kort te RijsAvijk Avoonde was be
stuurslid van de Oranjevereeniging. Van den
Herg was de veelbelovende jonge z
door zijn Averk een krachtige steun was voor
zijn oudei's, die al het mogelijke gedaan
hebben om hun jongen vooruit te helpen.
Thans is zijn werkkring hem noodlottig ge
worden.
Tot tAA'eernaal toe was het eeinven-oude
kerkje van Rijswijk Woensdag getuige van
een indrukwekkende gebeurtenis. Want zoo
wel van de zijde der dorpsbeAA'oners als A'an
el de is waren velen naar de begraafplaats
gekomen oan de overledenen aan den schoot
der aarde toe te vertrouwen.
Om tAvee uur werd allereerst het stoffelijk
overschot van den heer D. J. van O j e n
ter aarde besteld. Onder de talrijke menigte
Avas onder andere aanwezig de burgemees
ter A'an Maurik en zijn ambtgenoot van
Wadenoyen, alsmede de burgemeester van
Geldermalsen. Tevens zagen we afgevaar
digden voor de familie Heij, A'oor den eige
naar van het café „De Zoelensohe brug" en
verder vele afgevaardigden van omliggende
polders.
Nadat de burgemeester de heer Kamp ge
sproken heeft dankte de familie van oen
overledene voor de betoonde belangstelling.
Diep onder den indruk verlieten allen bet
kleine kerkhof om een uur later terug te
keeren voor de begrafenis van den twintig
jarigen Gerrit van den Berg.
Leden van de Christelijke Jongelingsver-
eeniging droegen de kist, die geA'olgd Averd
door een aparte baar met bloemstukken,
naar de laatste rustplaats. Alle autoriteiten
waren ook nu Aveer op het kerkhof aanwe
zig, alsmede een afgevaardigde van de Tiel-
selie ambachtsschool, terwijl ook mej. A'an
Eek, die bij den tol stond toen het ongeluk
gebeurde aanwezig AA'as.
Ds. Israels uit Zoelen die. het AA'oord voer
de namens de J.V. en de Ring Tiel en Om
streken dankte den overledene voor zijn
trouAV aan de vereeniging. Voorts richtte
spreker enkele speciale woorden van troost
tot den zAA'aarbeproefden heer G. van den
Berg Sr.
Onder indruk AA'ekk en de stilte verliet men
de groeve, om Donderdag weer te.keeren.
Het stoffelijk overschot van den heer J.
A. N. Slappershoef werd ter ruste gelegd
op het R.K. kerkhof te Maurik. De plechtige
uitvaart had plaats ln de parochiekerk,
Avaanbij o.a. aanAA'ezig Avaren de burgemees
ters van Maurik en Zoelen alsmede de heer
en mevrouw Heij, uit Zoelen.
Te RijsAvijk Averden gisteren nog ten
grave gedragen de stoffelijke overschotten
van de beide andere slachtoffers van
ongeluk.
Eerst het stoffelijk overschot A'an denfi
van Lutterveld"waarhij o.a. ta
aa'Oordig Avaren alle raadsleden A'an Ma
de burgemeesters van Maurik, Zo
Wadenoyen. Hier spraken notaris
Heuff uit Eek en Wiel, Ds. Dercksen
Ravenswaay en het oud-hoofd der st
uit Rijswijk de heer B. J. van Wagens B<
Hierna AVörd ten grave gedragen Let
felijk overschot a'an den heer A. v a n O sOi
bruggen, aan Aviens groeve het av
voerden Ds. Dercksen en de heer Van
geneveld,
Veehandelaar vermist te Lo<
Ongeluk of misdrijf?
!d(
Te Lóenen, gemeente Apeldoorn,
sedert Woensdagmorgen de veehandela%a
Eikendal vermist. p
E. js dien morgen per rijwiel naar.
Paaschveetentoonstelling te Apeldoorn!^
reden om vee te verkoopen. Hij i
's avonds met een groot bedrag aan at
eA'eneens per rijwiel den terugweg 1
Loenen aanvaard hebben. Toen hij W(
dag nacht laat nog niet in zijn wonii
ruggekeerd 'Avas, AvaarsohuAvde men|
politie.
Op den weg langs het 'Apeldoornscl
rensche kanaal Averd Donderdagmi
vroeg ter hoogt van de kal'kzandsteenfafg
„Alba" het rijwiel van E. gevonden,
eens ontdekte men op den berm lan_
kanaal zijn jas, Avaarin zich een leege|
tefeuille bevond.
Op vermoeden van misdrijf heeft de
e van Apeldoorn in samenwerking
e A'an Loenen den geheelen Dond<
gedregd echter zonder resultaat.
Omtrent de vermissing tast men n(
het duister. pl
GEZIN REDT ZICH MET MOEITE
Door onbekend© oorzaak brak bre
in de boerderij van A. de Bever, te Cr}'
'rt (N.Br.). Het gezin, bestaandr
man, vrouw en acht kinderen, Avaai
eenige reeds te bed lagen, kon zich
met moeite redden. Toen de boerdei
lichter laaie stond werd het jongste
\ermist. De moeder bedacht zich
o^genblik en snelde, met geA'aar voor
leA'en de brandende woning binnen,
mocht er in slagen het kind naar buit(
brengeq.
voor en achter
de schooldeuren
VII
HoeAvel het onderwerp „de bijbel op de
openbare school" veel van zijn attractie ver
loren heeft, nu de naast betrokken kringen
(Bond Ned. Onderw. en Volksonderwijs) zich
op een eerbiedigen afstand houden, is het de
bat nog niet geëindigd. Het is nu de Vereeng.
van hoofden van scholen, die zich eener-
zijds door beschouwingen in haar orgaan en
anderzijds door een enquête onder haar leden
het vraagstuk aantrekt. In beide vormen
van belangstelling treedt een neiging aan 't
licht, om onderscheid te gaan maken tusschen
Bijbelkennis en Godsdienstonderwijs. Opmer
kelijk is de kijk op zaken van een Amster-
damsch schoolhoofd, dat de (z.i.) weinige bij
belverhalen A'an onvergankelijke Avaardehun
imponeei-end karakter ontleenen aan hun ge
halte aan dogmatiek. Hij deelt de Bijbelver
halen zoo maar even in: overbodige, beden
kelijke, pathetische en louter dogmatische.
De schrijver verzet zicih ndet tegen Gods
dienstonderwijs, maar Avel hiertegen, dat men
het onderwijs in bijbelkennis in 'dienst.stelt
van het Godsdienstonderwijs. Hetgeen van
zoo'n indeeier te begrijpen is.
Dat het Bijbelonderricht geheel aan de Ker
ken moet worden overgelaten, (de meening
van een ander schoolhoofd), is ook een door
de enquête veelvuldig openbaar geworden
inzicht. Wel bleek een groote meerderheid
voorstander van dit onderwijs mits faculta
tief en dan te geven door den klasse-onderwij
zer, maar aan dit inzicht wordt weer afbreuk
gedaan door de evenzeer veelvuldig gemaak
te opmerking, dat onmacht of onwil der
leeraren het moeilijk maakt, genoemd verlan
gen te vervullen. AntAVOorden als „Men
maakt er zich met een Jantje-van-Leiden
af", of „Avordt niet zelden overgeslagen-", zeg
gen in dit verband al heel wat en onder-
streepen maar al te duidelijk het recht-van-
spreken dergenen, die het bijbelonderwijs op
de openbare school slechts in weinige handen
op z'n plaats zouden achten.
Een eigenaardig zijlicht Avordt op dit on
derwerp geAvorpen van Duitschland uit. In
anderen zin heeft men ook daar ermee te
maken. Immers, de confessioneele school
Wordt alleen maar geduld en, naar een wel
willend minister zich uitdrukte, op d e school
moet het Godsdienstonderricht der jeugd de
harmonie tusschennationaal-socialisme
en Christendom aantoonen, want weet u: „het
nat.-socialisme kan niet zonder Godsdienst".
(Deze laatste buiging voor de religie is te
onthouden). Zeer begrijpelijk intusschen, dat
de minister (het is Greyberger, de staatsmi
nister van Anhalt) het Godsdienstonderricht
zonder dogma wenscht. In het centrum moet
zich Jezus bevinden, „de held zonder vrees,
die tegen den Joodschen geest strijdt en dien
tengevolge, van rasstandpünt bezien, geen
Jood was". En voorts mogen Avel psalmen en
gezangen gebezigd worden, maar alleen voor
zoover zij overeenstemmen met den nat.-
socialistischen geest. Zoo heel opzienbarend
is deze ministerieele wijsheid niet; wij heb
ben haar dan ook alleen maar even geciteerd,
om te doen zien, wat er terecht kan komen
van Bijbelonderwijs op scholen zonder bijbel.
Thans hebben wij het oog te wenden naar
de nog steeds opduikende onderwijsmethoden,
die wat nieuws willen geven, meestal uitloo-
pers van Montessori, Dalton e.d. Daar is bijv.
het persoonlijkheidsonderwijs naar de me-
thode-GroeneAveg. Deze heeft ruime plaats
voor de muziek; het schoolhoofd zelf dirigeert
dan een schoolorkestje. Natuurlijk is het pa
rool: vrijheid. Maar met drie reserves: helpt
elkander, helpt uzelf, en hinder niemand. De
toepassing wordt gezocht in een eerlang te
Zaandijk te bouwen school, waar de leermid
delen in de groote hal, waar zich de onder
wijzer bevindt, worden opgesteld. De leerlin
gen komen hier zelf hun materiaal halen om
zich ermee te 'begeven naar zoogenaamde
„schoolcellen", in een cirkel om de hal ge
bouwd, zoodat de onderwijzer ze alle kan
overzien.
Dat zou dus een eenmans-school kunnen
worden, hetgeen op breede schaal toegepast,
voor het AverkloosheidsATaagsituk nieuAve pers
pectieven opent
Een derde, vrij wat meer practisch aan
doende methode is bij wijze van proef toe
gepast op enkele scholen te Brooklyn in N.
Amerika. Die methode schijnt erop gericht,
de dingen op hun kop te zetten; zij leert nl.
de jongens koken en naaien, en de meisjes
■handenarbeid. Anders en concreter gezien:
bij een persbezoek vond men meisjes bezig
met het maken van een boekenrek, terwijl
jongtns een chocoladepudding componeerden
of aan het stoppen van hun sokken waren.
Na de brijberg der bespotting te zijn over
gestoken, zijn de jongelui nu in het land der
arbeidsvreugde. Eigenaardig is, dat deze les
sen niet voor alle leerlingen zijn, doch voor
hen, die de toelating bij wijze van belooning
verdienen. Tot bemoediging van huisvaders
in-nood kan nog dienen, dat de juffrouw van
de kooklessen de jongens zeer oplettend vond
en bijzonder geschikt om koken te leeren.
En daarnaast was er groote blijdschap in het
hart der jongedochteren, die stoelen verfden.
Wij zullen ons niet onderwinden, voor navol
ging in ons land te pleiten; maar of er op
onze scholen althans iets zou gedaan kun
nen worden, om verkeerd staande handen
Vooral, wanneer Ave dit onderwerp bezien
in het licht der klachten over „overlading
met doodgewicht", Avaaronder het onderwijs
volgens sommigen dreigt te bezwijken. De
schuld wordt gezocht bij het onderwijs zelf,
dat de aanraking met de levende maatschap
pij zoozeer mist; ook bij de leeraren: „als zij
maar Avilden, was er allang een einde geko
men aan het bestaan van d'ie ballastboekjes
en zouden die lijken niet meer rondspoken in
onze leslokalen. Nu draagt het eene leeraren-
geslacht die skeletten over aan het andere;
ze poetsen ze soms een beetje op (plaatjes,
platenatlassen), maar de lijken blijven dood,
omdat de geest, die alleen levend maakt, ont
breekt".
De steller van deze diagnose heeft ook een
repect aangeboden: „Noodig is een deskundig
ingrijpen van regeeringsAvege, waarbij, in te
genstelling met het tegenwoordig bestaande
stukwerk op dit gebied, de organisatie en de
programma's A'an het onderwijs en de oplei
ding der leeraren wordt geregeld, waarbij
vooral in de prograjnima's duchtig wordt ge
snoeid, en waarbij men durft uitgaan van de
grondgedachte, dat de waarde van schoolon
derwijs heel wat geringer is dan men tegen
woordig in 't algemeen, ook buiten de eigen
lijke onderwijskringen, nog meent".
^Er zullen nog wel een paar leerjaren voor
bijgaan, eer deze, uiteraai-d vage verlangens
in concreter vorm object van behandeling zul
len uitmaken. Maar dat zij opkomen en blij-
van opkomen, projecteert een Aveg naar ver
anderingen, Avelke niiet zonder meer overbo
dig mogen heeten.
Een andere methode, ook van Amerikaan-
sche oorsprong, geven de cursussen van een
middelbare school te zien, waar jongens on
derricht krijgen inhuiselijk en familie
leven. De school gaat hierbij uit van het
denkbeeld, dat jonge mannen oefening noodig
hebben om zich aan de gemeenschap aan te
passen. Allerlei practische vraagstukken
worden bekeken, bijvoorbeeld de onderlinge
betrekking van man en vrouw, de verhou
ding van het gezin ten opzichte der gemeen
telijke instellingen; de aansprakelijkheid van
den man voor het gezin; moet een kind thuis
pension betalen, als hij gaat verdienen enz.
De jongens bezoeken kinderbewaarplaatsen,
om te lieren, hoe ze met kleine kinderen
moeten omspringen; ze worden onderwezen,
hoe zij hun kleeding moeten kiezen om ge
schikte en degelijke kwaliteit te hebben, hoe
ze kleeren moeten verzorgen en verstellen.
Ze krijgen les in het huren en koopen van
een huis; in de regeling der uitgaven; in het
verrichten van kleine, huiselijke reparaties.
Ze leeren A'oordeelig en wijs voedsel koopen
en krijgen een denkbeeld, Avelke grondstoffen
een goed en voedzaam maal geven.
Voorwaar een schoon vooruitzicht voor
jong-Amerika. Maar we gaan verder.
Ingezonden Stukkj?
(Bulten verantwoordelijkheid der Redact
DE JONIGE ONDERWIJZERS
Geachte Redactie,
Met belangstelling las ondergeteekei
ingezonden stuk: de jonge onderwijzers ij
blad A'an 16 Maart j.l.
iMet betrekking tot punt 2 meen, ik heij
gende te moeten opmerken:
De inzenders (S. J. Arnold c.s.) beAverei
het een reden tot. dankbaarheid geeft, i?
een gemeenteraad A'oor „werklooze" o'ndel
zers een vergoeding beschikbaar stelt u
f 600 tot f <800. Dit is de eerste stap
goede richting, en de ?e en 3e volgt \vel|t°
Dit is m;i. te optimistisch gedacht eii^
zeer gevaarlijk voor de betrokkenen.
wordt bovengenoemd voorstel aangencj
dan krijgt de Regeering een kans om de'
gelijkheid te openen jonge onderwijzeiyf
doien aanstellen op een minimum salarisjt
f 800 dat is ruim f 500 minder dan het
staande aanvangssalaris. ir
We kunnen dan niet meer terug en de
de en derde stap zal dan lang op zich y
wachten. je
„KWEEKELING MET Aflg
NOODKREET VAN HET OEKRAïNSd
SCHOOLCOMITé
Aan het Oekraïnsch© Holland
Schoolcomité.
Kolomea, 6 Maart '37,
Zeer geachte Heeren),
Onze brieven aangaande de school
schoolinternaat tot het zeer gewaardi
Oekraïneche Hollandsche Schoolcomité P
richt blijven tot op heden onbeantwoord.?,
toestand A'an de school en van het schoolij£
naat is zeer droe\ng. Sinds Dec. 1936 5 'r
salarissen der leerkrachten, de adminr
tieve uitgaA'en der school en van
internaat niet gedekt. De schulden tot l^1
bedragen 1060 zloty (1 zloty is mor
34% cent). Wij moeten dus nogmaals
dat wij met de school in zeer grootenll
zijn. De Kerkkring Kolomea draagt de
woordelijkheid voor de school, want z
te het de wet. Als het bekend wordt, dij^
school zonder middelen blijft, kan
zeer korten tijd opgeheven moeten wordefj
De eenige redding uit deze tegenwoos
toestand ligt in de onmiddellijke toezeif
van het bovenvermelde bedrag. Anders w
den wij gedwongen met 1 April aa
datie te gaan denken, wat voor on2
sche arbeid alles behalve aangenaam
vorderlijk zal zijn. Wij deelen U dit medej
de Arurige bede, de zaak onmiddellijk in
te willen maken.
Hoogachtend,
(roor het Schoolcomité ,(w.g.) B. ös
|(w.g.) M. Kostiw SuperinteiF1
Aan bovenstaand uit het Duitsch A'eriv
schrijven behoeft niet veel toegevoegd tel
den. De nood nijpt. Het zou A'erschrikS
zijn, als de Chr. School, die reeds 33 le^1
gen telt, terwijl er minstens evenveel op i
cing wachten, gesloten moest worden. I?1
dan voor ons Protestantsch Christelijk Nff3
land, ondanks vele eigen zorgen, niet F
lijk f 175 per maand voor deze school bR
te brengen? Toen de heer Nowak in onsf1
optrad, vond hij overal een welwillend gr1
en werd hem van allen kant hulp toege|e
Zal men nu hem en het Schoolbestuur inr
steek laten? Zal de Grieksch-Katholieker
geAnng, die reeds smaalde, dat de Chr. St
door gebrek aan hulp uit Holland tochr
weer zou verdwijnen, inderdaad gelijk kil
en zullen de kinderen der geloovige Pr>
tantsche Ouders weer naar de school b
moeteh, waar ze gedwongen wordenki
Grieksch-Katholieke godsdienstonderwijs,
volgen? Dat mag toch niet? Dat willen^.
Schoolbesturen, onze Chr. Onderwijzers,
Onderwijzeressen onze belangstellenden I
Chr. Onderwijs toch niet?
Zendt dan onverwijld Uw groote en kr1
gaven aan den penningmeester van pi
Oekraïnsche Schoolcomité, den heer J. p
kruijssen te Santpoort, gironummer 23^,
Bij voorbaat hartelijk dank! L
W. Küne, k
secr. binnenland van het Comit{
Hillegom, .13 Maart '37,
