De Indische Begrooting voor 1937
ASPIRIN
Mr. Samuel van Hquten
WOENSDAG 17 FEBRUARI 1937
DERDE BEAD PAG. g
Tweede Kamer
De herberekening der Indische
11 Pensioenen aangenomen
De 25 millioen gulden
voor Indië
*j Geen Interpellatierecht
voor de Volksraad
Vergadering van 16 Februari 1937
Overzicht
liet is met .het ontwerp inzake herbereke
ning der Indische pensioenen toch nog m
orde gekomen. Tenslotte is het niet 51 te
gen 'ia stemmen aangenomen.
Is er dan sinds Vrijdag zooveel veranderd?
Allerminst. Wel zijn sinasdien enkele amen
dementen ontstaan, waarvan er een paar m
het wetsontwerp zijn opgenomen, maar ma-
tcrieele beteekenis had dat niet. Hoogstens
waren ze van lormecie on veruuidelijkende
strekking.
De munster zijnerzijds had zich voorge
nomen om den werkingsduur van het om
werp te beperken tot 1 Januari 1938. Daar
1 Mei 1937 de Kortingswet vervalt, zou ue
herberekening dus slechts voor 8 niaanden
gelden. Daarna kunnen we weer zien.
Hetzelfde denkbeeld had ook uen heer
De Geer beziggehouden en was door hem in
een amendement belicnuamd. De minister
nam het over.
Nadat ook nog de belangen der gepen-
sioimeerden van voor 1920 veilig gesteld wa
ren door een verklaring van uen minister,
was de Weg geëffend voor verklaringen
van de heeren v. Poll en Joekes, dal ver
schillende bezwaren dermate waren ver
minderd, dat verschillende bestrijders van
verleden week thans hun stemmen aan nut
wetsontwerp konden geven. De aanneming
er van was daarmede verzekerd. Ook de iibe
ralen 'kwamen op hun schreden terug, tin
kele R.K. bleven om principieele redenen
onverzoenlijk.
We krijgen dus in de tweede helft des
a»j jaars de zaak der Indische pensioenen nog
eens terug. ÏVlet de voorbereiding van een
nieuw voorstel zal spoedig moeten worden
begonnen, gezien den ingewikkelden en ver
warden aard dezer materie die o.i. behoort
te worden beoordeeld in het licht van den
w e k e 1 ij ken financieelen toestand van
Indië en van de economische positie van
het groote Indische gebded, dat zich enor
me bezuinigingsoffers heeft getroost. Het
pensioenbedrag moet niet een parasiet wor
den op het Indische staatslichaam en behoort
ook niet tein deele uit de moederlandscha
middelen te wordén bekostigd.
Overigens had de middag een vlot verloop.
De motie--Cramer om het tijdelijke extra-
uitvoerrecht te verdubbelen viel met 55 'e-
gen 23 stemmen.
Het desbetreffende wetsontwerp passeerde
z.h.s. den hamer, evenals de 25 millioen,
extra ondersteuning voor Indië en de instel-
ling van het rubber(onds.
Het toekennen van interpellatierecht aan
den Volksraad werd met 42 tegen 34 stem-
men afgewezen. Niet de gimstige conclusie
si der Indische commissie uit de Kamer werd
aangenomen, maar wel het amendement
van den heer v. Dijk, den anti-rev. Indischen
i|| specialiteit, dat de strekking had de con-
ivHciusie der commissie te doen vervallen,
ij Tot ruim half 7 heeft de Kamer zich daar-
r'(na weer verdiept in de Indische begrooting,
waarvan enkele hoofdstukken werden af
t| Igedaan. Vandaag gaat het verder. De hoop
m [bestaat, dat geen avondvergadering noodig
>4 IzaL zijn.
De Kamer zal dan, als in den middag de
eindstreep gehaald wordt, in een record-tijd
de Indische begrooting hebben behandeld.
Verslag
extra-uitvoerrecht
Hen niet op 2 r
de s.d., de com
lerberekening der Indische pensioenen
De heer VAN POLL (r.k.) vraagt bü Ai
de per
3TE3R
Indische j
van den heer v. Poll bet
sschen normaal pensioen
verband met de smartegel
;n bedoelt te
In'dfich e^Re"
De MINISTER
;rdedigt de heer RUTGERS VAN
rstbedoelder
Om verwarring te voorkomen geeft d<
:ter een redactieverbetering in overwe
De heer RUTGERS VAN ROZENBURG i
lcleede betrekking
mum-pensioen na h
stlg de
Bti het
gunstige
pensioenregeling voor de kapiteins
deze pensioenen thans niet in de korting te be
trekken.
De MINISTER erkent de ongunstige positi
mine van het amendement weer andere verhol
dingen verstoren kan. Hü kan het daarom nie
De heer JOEKES handhaaft ztfn amendemen
De heer VAN DIJK (a.r.) adviseert om
leid 1
e plegen; dai
kracht worden" ingediend.
De heer SURING (r.k.) ondersteunt dit denk
beeld en de MINISTER stemt er mee in.
De heer JOEKES trekt zijn amendement
in om den minister gelegenheid te geven
te handelen in den geest van het voorstel
van den heer v. Dijk.
De heer De GEER (c.h.) verdedigt bij art
1940. Men kan da'
tie der oud-g'
De heer IC. TER LAAN (s.d.a.p) protesteert
r tegen, dat de minister eerst de herberekc-
ilng wil zien aanvaard om daarna de oud-ge-
ensionneerden te helpen. Voor deze groep
noet oen aparte regeling worden gemaakt
De heer JOEKES (v.d.) vraagt een duidelijke
ltspraalc ten aanzien van de oud-gepenslon-
leerden.
De heer VAN POLL (r.k.) kan ook de lcop-
lellng van de twee zaken niet bewonderen,
naar het is nu een kwestie van afwegen voor
ien, die ten slotte geen principieele bezwaren
effen pensioenkortig hebben of bereid zijn daar
iver beon te stappen.
De MINISTER zegt reeds zelf een wijziging
De situatie wordt nu, dat de ongelimiteerde
korting van 17 pet geldt tot 1 Mei. dat de kor
ting tot maximaal 17 pet. wordt bestendigd
voor den tüd van 8 maanden, dat 12.000 oud-
gepensionneerden vanaf 1 Jan. jl. worden vrij
gesteld van korting of vermindering ontvan-
000 andere oud-gepension-
;rden verhooging intreedt.
De MINISTER neemt het amendement-De
Jeer over. Het artikel wordt goedgekeurd.
Het wetsontwerp wordt daarna in stemming
;e bracht.
De heer EFFENDI (comm.) acht de herbere-
:ening een ramp voor het grootste deel der
repenslonneerden. Zijn fractie zal dus tegen-
De heer BIEREMA (lib.) acht de aangebrach
!^en'aarA,dat;011 n" frictie haar 'slem^aan h#t
wetsontwerp zal geven.
De heer JOEKES (v.d.) zal met de zijnen
Z.h.s. passeeren daarna de wetsontwer-
komlng, het rubberfonds en de heffing
van een tijdelijk extra-uitvoerrecht.
Recht van interpellatie
Zij wordt verworpen door aanneming
van het amendement-VAN DIJK, dat de
Kamer zich doet beperken tot een dank
betuiging aan den minister.
Het amendement-VAN DIJK wordt naug<
nomen met 42 tegen 34 stemmen. Tegen de so
dern., comm., vrftz. dem. en de heeren Arts, D
Geer. Krijger, Weitkamp en Bakker,
Hierna wordt begonnen met de behancfelin
van de afzonderlijke hoofdstukken der
Indische begrooting
BH Ju:
(s.d.) dei
der sociale wetgeving en dringt aan op klaar
heid in de zaak-Margadont.
De heer EFFENDI (Comm.) wil radicale be
strijding der werkloosheid onder de inheem-
sche bevolking. Hü jucht toe. dat de Regeering
krachtig optreedt tegen mishandeling door
schaffing van de poenale sar
waar hebben.
De werkloozenzorg acht hij
.ls de heer Kupers meent.
De heer v. KEMPEN (lib.) zou gaari
De poenale sanctie kon op de Oostkust
Sumatra worden afgeschaft ten gevolge vai
crisis. Die poenale sanctie is niet zoo verscli
kelïjk; ze geeft bovendien gelegenheid tot
goede controle.
Bij de bestrijding van de werkloosheid is
trale leiding van de Regeering noodig.
De heer WESTERMAN wees op de
juiste, leugenachtige berichtgeving in bui
landsche bladen over arbeidstoestanden
Indië.
De MINISTER merkt
rat er tegen gedaan kan wo
gebied van do sociale wetf
nd gunstiger dan de heei
De zaak-Margadont is in onderzoek. Gaarm
wil de minister op bespoediging aandringen
De criminaliteit is inderdaad op Java ge-
tee-en maar op Oost-Java en in Midden-Jav£
s er reeds weer daling.
Men dringt op allerlei perfectionistische
Indië het budget minder dan de helft Is
dan dat voor Nederland; rekent men de ge
meenten mee, dan beschikken de 65 millioen
lande wordt uitgegev
denheid In wenschen
bevelen.
Eenige beschei-
ren onder hen en de jeugdigen.
De ouderen zullen naar bepaalde stichtingen
in tuindorpen bijv., overgaan. Voor de Jeugd
zijn ook plannen in voorbereiding. Alleen de
heer Kupers houdt bij zjjn beschouwingen geen
rekening met de financieele consekwenties; in
Indië moet men meer verantwoordelijk tewerk
Het weren van buitenlandsche werkkrachten,
zooals de heer Kupers bijna dictatoriaal wil, is
een wenseh, waarbij niet moet worden vergeten,
dat in Indië vele buitenlandsche
vele tlei
itaal gc
i de po<
slechts om het tempo. De di
gegeven cUfers geven de
weer. De afschaffing gaat
daarin tot uitdrukking komt. Er z
nemingen, die reeds met 95 pet vrije
keltjkheid niei
"-JU-.-.*-*
'»4e»4a& STEF.D5
«oV» haN"
PAAK»" "IJ DE
Op N.Guinea is de toestand nog zoo, dal
Papoea's met twee of drie dagen we
oeften kunnen voorzien, z(j met
over de poe
k nii
s gesproken wordt
verband met Nieuw-
De minister laat de zuiver Indische zaken
iooveel mógelijk aan Indië over.
Wij treden ten aanzien van den handel in
Touwen en meisjes veel krachtiger op dan de
>ns omringende landen.
De arbeider op de ondernemingen behoort
vier vrije Zondagen ln de maand te krijgen.
De Overheid behoort op haar ondernemin
gen het voorbeeld te geven en haar Invloed
aan te wenden om de particuliere onder
nemers ook daartoe te brengen.
Het betrokken wetsontwerp wordt goedge-
>eschouwing___
:w(jfelt of de maatregelen tegen de sluikhandel
vel voldoende zjjn.
De heer EFFENDI (comm.) betoogt de nood-
:aak van reorganisatie van het belastingstelsel.
De heer v. BOETZELAER v. DUBBELDAM
ïc.h.) zou, zoo mogeliik, nog krachtiger maat-
egelen willen tegen de opiumsmokkel. Het is
:en eerezaak om er een eind aan te maken
De MINISTER
lat In 1935 niet
irisisontheffingei
minder
;rlei
De" ministf
de opiumreg
van de opiun
bi iift toch d
ding van de
moeilijk. Mei
olkinj
latregelen t
de Inl
mokkelhandel in
zonder i
n. De be.
ipium is
vel 1000
Het hoofdstuk wordt goedgekenrd.
Binnenlandsch Bestuur
De beer v. KEMPEN (lib.)' vraagt om voot
de gezaghebbers, die door de bestuurshervor-
ming zullen wegvallen, nieuwe bestuursplaat-
sen te vinden. Bijv. op N. Guinea, dat tot een
afzonderlijk gewest ware te maken.
De heer CRAMER (s.d.) zou de positie van de
Civiel gezaghebbers bekeken willen zien los
van de bestuurshervorming.
De heer v. BOETZELAER
(c.h.) vroeg.
de benoeming
hjj
DUBBELDAM
gewacht met
regeerlngscommlssarissen
Verder pleitte
gezaghebbei
voor om de gegradueerde gezaghebber
nemen ln het corps bestuursambtenarei
en de Zending op N.Guinea lat
men bil
De heer v. POLL (r.k.)
en Zend
als de li
op N. Guinea in den zelf dei
Dubbeldam,
rkt op. dat als de K
rstellen had aangeno
tegenwoordig niet meer „nagekaart'
Er ziin civlel-gezaghebbers. die beter positie
verdienen dan ze be.kleeden. Onder hen zun er.
die door academische studie tot hooger taak
bekwaam zijn. An&n? T>o
op N. Guinea
te ver gaan.
te Mohamedaan is een zendeling: dat
aart in Indië en elders den Invloed
ien Islam, zelfs ln gekerstende streken
Ie Bataklanden.
- de Zending de Regeering te hulp komt
n gewettigd: ln andere gevallen moet
angelie zich zelf verspreiden.
40 uur wordt de vergadering verdaagd.
ieder Suikerlijder>
weten
Suikerlijders, deze voor U belangrijke
brochure is gratis en franco verkrijgbaar
I. V. S. O., Balistraat 32, DEN HAAG,
Telefoon 113668.
r(Adv.)
DONDERDAG 18 FEBRUARI
HILVERSUM I 1875 M. AVRO-Uitzendingr.
8.00 Gram.pl. 10.00 Morgenwijding. 10.15
Gram.pl. 10.30 Orgelconcert en zang. 11.30
12.00 Het Omroeporkest (Van 12.451.30
Gram.pl.). 2.15 Lyra-Trio. 3.00 Naaicur
sus. 3.45 Gram.pl. 4.00 Voor zieken en
thuiszittenden. 4.30 Gram.pl. 4.50 Voor de
kinderen. 5.30 AVRO-Operette-orkest en
solisten. 6.30 Sportpraatje. 7.00 Voor de
kinderen. 7.05 AVRO-Dansorkest. 7.30
Engelsche les. 8.00 Berichten ANP. Mede-
deelingen. 8.15 Concertgebouw-orkest,
Toonkunstkoor, Jongenskoor „Zanglust"
en soliste. In de pauze: Causerie „De
N.C.S.V. Universiteitsweek in Utrecht en
Amsterdam".10.30 Orgelspel. 11.00 Berich
ten ANP. Hierna: tot 12.00 AVRO-Dans
orkest.
HILVERSUM H 301 M. 8.00—9.15 KRO. 10.00
NCRV. 11.00 KRO. 2.00—12.00 NCRV.
8.00—9.15 en 10.00 Gram.pl. 10.15 Morgen
dienst. 10.45 Gram.pl. 11.30 Godsd. half
uur. 12.00 Berichten. 12.15 KRO-orkest.
(Van liOO—1.20 Gram.pl.). 2.00 Hand-
werkcursus. 3.003.45 Orgelspel. 4.00 Bij
bellezing. 5.00 Cursus handenarbeid v. d.
jeugd. 5.30 Gram.pl. 6.00 Quatre mains.
6.45 CNV-kwartiertje. 7.00 Berichten. 7.15
Missiepraatje. 7.45 Reportage. 8.00 Berich
ten. 8.15 Solomannenkv irtet „De Trouba
dours". 9.00 Voor jonge menschen. 9.30
Orgelconcert. (Om 10.00 Berichten ANP).
10.3011.30 Gram.platen. Hierna: Schrift-
DROITWICH 1500 M. 12.10 BBC-orkest mmv
solist. 1.05 Sopraan en bariton. 1.35 Sextet.
3.35 Sted. orkest mmv. solist. 5.35 Band.
6.40 Boekbespreking. 7.00 Zangvoordracht.
7.30 BBC-orkest. 8.30 2 Orkesten. 9.00
Causerie over Shakespeare. 9.40 Orgelspel.
K0LSTER BRANDES RADIO
SUPERIEUKE TOONSWALITEIT
Vraagt complete prijscourant en condities
bij onzen plaatselijken agent, of bij de
Imp.: N. V. PH. J. SCHUT
Keizersgracht 684, Amsterdam (C.)
(Ad
10.05 Muzik. causerie. 10.20 Kerkdienst,
10.40 BBC-orkest mmv soliste.
RADIO PARIS 1648 M. 9.50 Orgelconcert.
11.20 Symphonieconcert. 1.35 Zang. 1.50
Vervolg concert. 8.20 Zang. 9.05 Solisten
kwintet. 10.05 „Le charbonnier", operette.
KEULEN 456 M. 5.50 Orkest. 7.50 Kleinor-
kest. 9.20 Volksliederenconcert. 11.20 Or
kestconcert. 12.35 Omroeporkest. 3.20
Kleinorkest. 4.50 Kamermuziek. 5.20 Mili
tair concert. 7.30 Kleinorkest. 8.05 Om—
roepkleinorkest.
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M.: 1.00 Om
roeporkest. 1.30 Salonorkest. 5.20 Klein
orkest. 8.20 Symphonieorkest.
484 M.: 12.50 Salonorkest. 1.30 Omroep
orkest. 6.35 Kleinorkest. 8.20 Omroepor
kest. 9.35 Omroeporkest.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M. 7.50 GeVb
programma.
1837 17 Februari 1937
Nederland heèft in de vorige en in
het begin van deze eeuw, drie groote
staatslieden gehad, die alle in 1837
werden geboren. De oudste van de
drie, die in dat jaar het levenslicht
aanschouwde was Samuel van Houten.
Op 17 Februari 1837 werd hij te Gro
ningen geboren. Dan volgden Lohman
en Kuyper. Van Houten is ook de
oudste van de drie geworden; in de
hooge ouderdom van ruim 93 jaar
overleed hij op 14 October 1930.
Van Houten werd als zoon van een Gro
ninger houtkooper, die zoowel als zijn vrouw
uit 'n Mennistengeslacht was en echt liberaal
in de politiek geboren.
Twee-en-dertig jaar oud, werd hij tot lid
van de Tweede Kamer voor Groningen ge
kozen en bleef dat een kwart eeuw. In het
begin van zijn loopbaan was hij voorstander
van radicale politiek, wilde van den gods
dienst niet weten en stelde als hoogste doel
van den Staat: stoffelijke welvaart, rijkdom,
geld verdienen.
Bij zijn optreden in de Tweede Kamer
vond hij Thorbecke nog tegenover zich. Deze
was in zijn nadagen en Van Houten kon zicK
met zijn liberale poltiek niet vereenigen.
Van Houten gold dan ook voor de roodste
van alle rooden.
In 1874 bracht zijn particulier initia
tief de eerste sociale wet, de wet-Van
Houten, houdende maatregelen tot het
tegengaan van overmatige arbeid en
verwaarloozing van kinderen. De stem
ming over dat door hem uitnemend
voorbereid en knap verdedigd wetsont
werp toonde, dat de Kamer ook toen
reeds niet bang was voor een wet van
deze aard, zelfs waar zij uit deze toen
zeer roode hoek kwam.
Het wetsontwerp werd aangenomen
met 64 tegen 6 stemmen. Bij de 6 te
genstanders ging het niet tegen de
paak, maar tegen de manier waarop zij
jwerd geregeld.
Dr. Kuyper, die hun woordvoerder
was, erkende uitdrukkelij'k het kwaad
en de bevoegdheid van den Staat om
daartegen maatregelen te nemen.
In 1894 trad hij op als Minister van Bin
nenlands che Zaken in het Ministerie Röe£-
van Houten en bracht als zoodanig tot stand
de Kieswet-Van Houten, die hij zelf als
menschelijk volmaakt prees.
Men beweerde wel, dat de districtsindee-
ling bij die kieswet zoo was geregeld, dat in
zeker 75 districten van de 100 liberalen ge
kozen konden worden. In 1917 bij de grond
wetsherziening maakte deze kieswet ptaatp
voor het algemeen kiesrecht.
Met zijn aftreden als Minister In 1897 is
feitelijk Van Houtens politieke werkzaamheid
geëindigd. Van 19041907 had hij nog zitting
voor Friesland in de Eerste Kamer, maar
daarna werd zijn mandaat niet hernieuwd,
omdat de sociaal-democraten dezen „aarts
conservatief" niet meer begeerden.
In 1922 trad hij nogmaals op met
een nieuwe partij, waarvoor hij a'c
trekpleister diende en het gelukte hem
Mej. Mr. E. C. van Dorp als zijn ver
tegenwoordigster in de Tweede Kamer
te krijgen. Doch reeds spoedig loste de
groep-Van Houten zich op in den Vrij
heidsbond.
Zijn te ver gedreven individualisme ver
vreemdde hem van het politieke en sociale
leven der latere jaren. Had hij zich beter
kunnen aanpassen, dan had hij misschien
voor ons volk in al zijn geledingen meer
kunnen zijn.
Van Houten was een man van veelzijdig®
kennis en de politieke geschiedenis van d«
tweede helft der vorige en van het begin van
deze eeuw, kan niet geschreven worden,
zonder dat Van Houtens naam daarin ge
noemd wordt.
„Het is een zware tijd", zegt hij somber. Hij bijt op het
jrasje dat onder zijn snor heen en weer gerukt wordt; zijn
Dogen zien scherp en doelbewust.
Piet antwoordt niet. Hij heeft argwaan. Met een schichtige
Dogopslag langs het ruige koeienlijf kijkend, heeft hij
-.eemans scherpe oogen gezien. Hij weet wel hoe groot zijn
schuld bij den meelboer nog is; meer dan eens heeft hij diens
lachte wenken begrepen. Zijn handen gaan schokkend op en
leer. alsof zij de melk in de emmer willen rukken; de koe
wordt onrustig en tracht de pooten te verzetten. Met een
•uwe snauw en een duw van zijn schouder dwingt hij het dier
:ot stilstaan.
Leemans ziet hoe Bruinings handen driftig bewegen; hij
loort in de snauw tegen de koe het koken van de drift. Hij
icent den boer, die een harde werker is en voor geen moeilijk
heid uit de weg gaat. Hij heeft bewondering gevoeld voor
zijn durf om het nieuwe aan. te grijpen, als hij het rijp en
gedegen overwogen had, en meende dat zijn bedrijf er wel
bij varen zou.
Het is stil. Alleen het rulschen van de melk In de beide
emmers maakt gerucht. Daar bovenuit klinkt hoog in de hemel
een leeuwerikslied. Leemans kijkt op en probeert in het over
vloedige, tintelende hemelblauw het zwarte stipje te ontdek
ken.
Maar dan kijkt hij weer naar de koeien, die naast elkander
opgedrongen in de bocht staan .te wachten om gemolken te
worden. Op een hoop gedreven vluchtelingen, denkt Leemans,
en hij weet niet hoe hij plotseling aan die gedachte komt.
Misschien omdat zij, hoewel niet slecht, er minder uitzien
dan de volle glanzende dieren uit Bruinings goede jaren?
Hij verdrijft deze gedachten, en zegt dan langzaam: „Het
is voor heel wat boeren een zware tijd."
Niemand antwoordt. Hebben zij het niet gehoord? Het
ruischen van de melk blijft doorgaan. Vluchtig kijkt Piet nog
eens naar den meelboer die nu voor zich uit staat te staren.
Maar hij zegt niets.
Leemans voelt in dit zwijgen een verbeten vijandigheid.
Jammer, dat hij zoo tegen zijn vroegere beste klant moest
optreden. Maar het kan niet anders. Bruining doet wel zijn
uiterste best, het is iemand die alles uitzuinigt om z'n schuld
te kunnen betalen, maar wat helpt het? Er is niet. Hij heeft
het niet. En Bruining moet gewaarschuwd worden, dat hij de
volgende winter geen nieuw crediet kan krijgen als de oude
schuld niet afgelost is. Dat moet Leemans hem zeggen. Hij wil
een paar maal beginnen en opent de mond reeds, maar houdt
dan toch zijn woorden nog in. Hij moet het zoo gewoon mo
gelijk zeggen, niet te nadrukkelijk, en ook weer niet te
luchtig. Vooral niet te luchtig, dat klinkt te geforceerd.
„D'r staat nog altijd een oude post van jou open, Brui-
ning", zegt hij dan plotseling. Maar dadelijk heeft hij spijt. Hij
heeft het veel te nadrukkelijk gezegd. En of Bruining zelf
niet wist dat er nog oude posten open staan. Bij elke beta
ling zei hij immers zelf hoeveel er nog te betalen stond. Hij
stelde er altijd een eer in tot op een cent nauwkeurig zijn
eigen schuld te kennen. Die opmerking van hem. moest den
boer nu immers wel krenken. Dat was nu net het stomste
wat hij zeggen kon. Nu maar verder, 't was er eenmaal uit.
Vooruit.
,,'k Zag het pas toevallig, toen ik m'n boeken nakeek.
Stumperig staat hij te friemelen aan het grasje dat hij uit de
mond genomen heeft. Hij kijkt voor zich uit. De weilanden
liggen wijd en glanzend onder de volle zon uitgestrekt. Een
lage, vaag-donkere wal van boomen staat aan de kim tegen
de blinkende lucht.
„Dat geld komt wel", zegt Piet stug.
„Daar zeg ik het ook niet voor", antwoordt Leemans haas
tig. „Ik bedoel er alleen maar mee, dat het je niet zal tegen
vallen, als je komt betalen."
„Volgende week betaal ik de oudste rekening". Hij doet
of hij Leemans' verontschuldiging niet gehoord heeft. Het is
juist een zware maandrekening, en ook weet hij nog niet hoe
hij aan het geld moet komen, maar hij kan het niet meer ver
dragen, deze half bedekte aanmaningen geduldig aan te
hooren.
Hij voelt zijn drift opdeinen, en is blij, dat Leemans met
een „Nou, tot ziens dan." de bocht uitloopt. Hij groet niet
terug; hij hoort een scherp sarcasme in de groet, en meent
dat er ongeloof in doorklinkt. Daarom kijkt hij ook niet op als
de ander op de fiets stapt en wegrijdt.
„Zoo'n schoft", zit hij in z'n eentje te schelden. „Zoolang
je een goeie klant bent die altijd op tijd betaalt, is alles koek
en ei. Maar als hij niet meer aan je verdienen kan, is hij al
net als de rest."
Als hij later met Gijs op de melkwagen naar de woning
terug rijdt, zeggen zij niets tegen elkaar. Gijs heeft de woor
den van den meelboer gehoord, en weet dat het nu beter is
te zwijgen. En enkel woord zou Piets drift doen uitbarsten*
Nu zit hij maar stil voor zich uit te kijken en durft niet op
te zien naar het bleeke, strakke gezicht naast hem, waaruit
elke bloeddruppel schijnt weggetrokken.
's Avonds schrijft Piet een brief aan zijn broer die op huns
vaders woning boert. Hij vraagt om het erfgeld, dat deze
nog steeds na huns vaders sterven moet uitbetalen. Terwijl
hij schrijft zijn zijn kaken stijf op elkaar geklemd; zijn gc*
zicht is hard en ondoorgrondelijk. De pen krast scherp efl
vlug. met driftige schokken over het papier.
Zijn vrouw durft niets te vragen. Een enkel woord, een
kleine.voorzichtige vraag zou slechts een ruwe snauw of
een wilde, toomelooze uitstrooming van de drift uitlokken. Zij
ziet hoe zijn vuist zich hard en stijf gebald heeft, en als een
klem zich op de tafel drukt.
Later moet Gijs de brief in het dorp gaan posten. Daü
leest zij het adres.
„Leemans is in de bocht geweest", zegt Gijs als hij haar ver*
schrikt gezicht ziet. „Hij wil geld zien."
Zij staat op de deel, en zij grijpt zich vast aan de koelbak,
waarvan het koude steen haar trillende hand kalmeert. Zij
staat er nog als Gijs naar buiten gegaan is en de fiets uit de
schuur haalt. Het bloed, dat uit haar gelaat is weggevloeid,
stroomt langzaam terug.
"(Wo
vervolgd)
