Zoek maar
Buivenlandücli Oveizidir
Van Spokenangst
en Dievenvangst
door C. Key
0)
Vóór hem, enige tientallen meters vóór hem, dan-
sen statig witte gestalten tussen de donkere bo
men door. Dreigende spookgedaanten, die pleohtig
voortglijden, kalm en statig.
En opeens klinkt een jammelijk kindergeschrei*
Een gekerm, dat door merg en been dringt.
Dim voelt de veldwachter, dat ie z'n benen weer
bewegen kan, en, zich omkerend, vlucht hij,
zonder omzien.
Ilij glibbert dwars door een plas.
Hij botst bijna tegen een boom.
Z'n hoofd duizelt. Ze zitten hem immers ach
terna!
Alweer botst ie bijna tegen een boom
Pas in de dorpsstraat komt ie tot rust
Onder de lantaarn gooit ie de modderige batterij
met een vies gezicht vèr van zich af
Dan gaat ie naar huis.
HijHij lééft nog! Gelukkig!
'Op 't zelfde ogenblik, dat de veldwachter z'n
deur open doet, klimmen twee donkere gestalten
over 't witte hek bij de ruïne.
Ze verdwijnen achter een brokkelig muurtje. Zwij
gend.
Er slaat een deur dicht.
Dan wordt het angstwekkend stil.
VIII. EEN PAPIEREN SPOOK IN DE KLAS
Dinsdagmorgen.
Na 't speelkwartier.
Eventjes leek het, of 't vertellen tódh niet door
zou gaan.
Ze zijn zo extra rustig geweest.
Geen wóórd gezegd, bijna.
En toen opeens is de meester op Marietje Kruis
hout toegelopen, heeft z'n hand uitgestoken en
gezegd:
„Geef maar hier, Marietje!"
Ze is vuurrood geworden en heeft 'r pen aan
den meester gegeven.
„Nee, dat briefje!" Ja, toen móést 't wel.
De meester heeft 't gelezen, met een frons om
z'n neus.
,,Zozó!" heeft ie toen gezegd, „zozó!"
Piet Govers keek achterom, 'n beetje ongerust,
maar toch schijnbaar kalm.
„Weten jullie ouders er óók al van?" zei do
meester toen.
„WAarvan?" vroeg Piet, onnozel.
Marietje zat zich alleen maar te schamen.
„Hiervan!"
„Daarvan, o, nee!" antwoordde Piet.
„Nu, zoiets gebeurt niet meer!" zei de meester
toen. En. tegen de hele klas: „Denk er om:
briefjes schrijven aan elkaar is verbóden. Oók
van jongens onder elkaar en meisjes ondea
elkaar! Absoluut verboden!"
Toen heeft ie 't briefje in z'n portefeuille ge
stopt
En de meester gaat nu vertéllen; ze zijn alle
maal blij. Vanmiddag is er geen school: de on
derwijzers hebben een vergadering. De kinderen
rvinden 't wel fijn, dat die vergadering niet op
Woensdag- maar op Dinsdagmiddag wordt ge
houden. De onderwijzers ook.
Een buitenkansje!
De meester gaat op de bank bij Piet zitten, de
eerste bank van de middelste rij.
,,'t Boek, waarin ik 't gelezen heb, is van,
Dickens, 't Is een kerstverhaal."
De meester wipt weer van de bank af en schrijft
een naam op bord. Een heel rare naam: Scrooge.
„Je spreekt uit: Skroedzj!" zegt hij, met een
heel lange oe. Deze Scrooge is de hoofdpersoon
van m'n verhaal. Een echt gierige man. In heel
Londen is geen man te vinden die gieriger is dan
hij. Er is natuurlijk niemand, die van hom
houdt. En h ij houdt ook van niemand, alleen
maar van z'n kasboek en z'n geld.
De heren, die een collecte houden voor 't kerst
feest der armen, krijgen geen cent van 'm los.
„Die armen moeten ze maar in de gevangenis
zetten" zegt Scrooge. „Of naar de werkvcrscnuf-
fing sturen."
De klerk van Scrooge zit in een apart klein kan
toortje, waar 't zó koud is, dat ie de hele dag z'n
das omhoudt. Een overjas heeft ie niet: hij ver
dient bijna niets.
En toch is Bob, de klerk, blij, omdat 't kerstfeest
gaat worden: morgen, mórgen al.
„Je moet zeker morgen vrij hebben?" bromt
Scrooge, en Bob zegt heel beleefd; „Als u 't goed
vindtNou, hij krijgt dan de eerste kersldag
vrij, per gratie.
Onderweg komt Scrooge z'n neef Fred tegen. Dio
wenst hom een vrolijk kerstfeest; Scrooge knort,
dat ie niet aan kerstmis doet.
Toch nodigt Fred hem ten eten, morgen, maac
Scrooge neemt zich vast voor, niet te gaan. „Nou,
dag hoor!" zegt ie de hele tijd.
Maar... als tie 's avonds thuiskomt...
Hij woont helemaal alleen: Z'n compagnon, Mar-
ley, (spreek uit Maalie, de laatste ie zeg je mcfi
je mond wijd open) is al jarenlang dood.
Als tie 's avonds thuis is, en de deur op slot
heeft gedaan, klinken er holle voetstappen be
neden. De deur valt dicht... 't Komt de trap op..*
Dan, ineens, komt er iemand binnen, dwars doop
de deur heen..."
„Een spook," zucht Marietje Kruishout.
„Ja, een spook. En hij herkent 'm: 't is Marley*
Hij is helemaal doorschijnend. Je kunt op z'n
buik en op z'n rug tegelijk kijken. En om z'n
middel zit een grote ketting, met spaarpotten ep
aan en sleutels en geldbuidels enz. Het eind van
de ketting hangt over de grond.
En de geest, het spook, vertelt aan Scrooge, dat
die ketting door hemzelf gemaakt is .tijdens z'n
loven: schakel voor schakel. En dat Scrooge ook
Oud winterliedje
Vam buiten ijs, van binnen gloed,
Is 't 's winters in de Nederlanden;
'Al zijn er turfjes om te branden,
De grond is 9neeuw, en ijs de vloed;
En ja! het huis zo dicht te sluiten,
De jas te knopen tot de hoed,
Dat staat misschien wel kil van buiten;
Maar haard en hart zijn warm en goed...
Van buiten ijs, van binnen gloed.
EHk land heeft zo zijn eigen wijs,
En ook zijn eigen eer, m'n vrinden:
Zo zult ge andere landen vinden:
Van buiten gloed, van binnen ijs!
Mocht iemand uwer dan verkiezen
Te zijn in Napels of Parijs,
Ik wil geen woord er om verliezen,
En gun hem graag dat Paradijs:
Van buiten gloed, van binnen ijs!
Maar ik, ik zeg het rond en goed;
Ik hou het met de Nederlanden!
Wij schijnen mooglijk niet te branden,
Maar doen het, waar het még en moet!
Wij hebben te alle tijd gegeven
Don arme, wat zijn leed verzoet,
Den vriend ons hart, der trouw ons leven,
En 't lieve Vaderland ons bloed
Van buiten ijs, van binnen gloed.
Dr J. P. HEIJE.
(Waar is het wilde zwijn?
Het Hollandse weideland in wintertooi.
.70
zo'n keten draagt, alleen nóg langer. Onzichtbaar.
„Maar," zegt Scrooge, „je bent toch altijd een
goed zakenman geweest, Jacob." (Jacob was de
.voornaam van Marley.)
„Ik heb me alléén met m'n eigen zaken bezig gc-
liouden, terwijl ik met m'n geld arme mensen
had moeten helpen," zegt Marley.
En Marley vertelt nu, dat Scrooge drie spoken,
drie geesten, op bezoek zal krijgen...
Toe, Marietje, stel je niet zo aan, kind, met jo
geril, je meent er niks van! Drie geesten dus.
Dan verdwijnt Marley, met 't eind van de ketting
over z'n arm, 't raam uit.
En Scrooge ziet en hoort buiten nog veel mcér
geesten, die allemaal rammelende kettingen dra
gen. Dan voelt ie aan de deur: gesloten, op 't
nachtslot! En hij wankelt naar z'n bed, waar hij
onmiddellijk inslaapt
„En toen. meester?"
De meester kijkt heel verwonderd, of tie zeggen
•wil: „Wel, nou is 't natuurlijk uit!"
„Nee, meester en die drie geesten dan?"
„Maar zou 'k dat niet liever tot een volgende
•keer bewaren?" De meester kijkt of tie 't hèus
jpvcent.
„Hè nee, meester. Verder vertellen
„Ja, maar misschien dromen jullie er dan van
nacht van
DONDERDAGAVOND
Duitec-hland heeft z'j" dertigsten Januari herdacht',
den dag der nationaal-socialistische machtsover
name, en het heeft dit gedaan op een manier, die
voor dit land karakteristiek is. 's Rijks vertegen
woordigend lichaam kwam bijeen, niet zooals dat
toch zoo langzamerhand wel weer zou kunnen, in
het ten deele door brand aangetaste Rijksdag-
gebouw, doch in de Kroll-Opera, waarvoor de
Führer en Rijkskanselier een merkwaardig zwak
schijnt te bezitten. De ruim zevenhonderd afge
vaardigden waren voor het overgroote deel in
unifonm gestoken, zoodat de enkeling in civiel er
zich een witte raaf gevoelde. Zij kweten zich
schier automatisch van hun taak, luisteren,
juichen en zonder één woord commentaar goed
keuren, terwijl tenslotte het leeuwenaandeel
voor Adolf Hitler was, die een redo heeft gehou
den, zoo lang, dat wellicht deze en gene het beg n
reeds uit het geheugen had verloren, aleer de
eindpaal werd bereikt. Toen brak het applaus
zich baan, met zulk een geweld, dat wie in de
nuchtere aanwezigheid van een luidspreker toe
luisterde, ergens elders op de wereld, zich ver
baasd afvroeg, wat er ginds toch wel aan de
hand moest zijn. Blijkbaar een geestdrift, die zich
eer overgaf aan den fascineerenden invloed eener
bijzondere persoonlijkheid, die wist te bezielen en
mee te sleepen, dan aan den inhoud zelf van het
gesproken woord. Want deze rede, die van kwar
tier op kwartier langzaam vorderde, was voor het
overgroote deel niet anders dan een pelgrimage
door het nog dichtbije, vierjarige verleden, cu
opende, waar zij zich met de toekomst bezighield,
voorzeker geen aspecten, die door een grootsclie
nieuwheid deze massale „Heil's" motiveerden.
Een Rijksdagbij eenkomst, de nationaalsocialis-
tische massa-regie heeft zelf er ons aan gewend,
wekt altijd verwachtingen van iets exceptioneels
en opzienbarends. Ditmaal heeft zij deze climax
niet gebracht; de tijd der verrassingen is naar
's Führens eigen woord, thans voorbij. De verga
dering heeft, natuurlijk met eenparige stem, ver
schillende besluiten goedgekeurd, waaronder de
verlenging van Hitiers volmachten voor een twee
de periode van vier jaar, en verder kennis geno
men van het feit, dat Duitschland zijn handtee-
kening onder het tractaat van Versailles thans
geheel en al terugneemt, waarmee het wil te ken
nen geven, dat het de schuld voor het uitbreken
van den wereldoorlog, het in benarde dagen op
gedrongen, welbewust van zich wijst.
Het vraagstuk wat er moet geschieden met d9
voormalige Duitsche koloniën is, mede hierdoor,
als vanzelf weer wat dichter naar den voorgrono
geschoven. Dit wordt zoo langzamerhand een
kwestie, die als een nieuwe wolk zich boven de
naaste toekomst samenpakt
In Japan hebben de raken, eindelijk, hun keer
genomen. De kabinetscrisis, uitgebroken door de
zeer onwelwillende wijze, waarop het Japansche
Lagerhuis het ministerie-Hirota bejegend heeft, ia
nu opgelost. Oegaki, die op voordracht van prins
Sayonji, den grijzen raadsman der Kroon, met
de formatie was belast, kon deze taak niet tot
een goed einde brengen. Leger en vloot waren
onverbiddelijk; zij eischten machtsconcessies, ten
nadeele van de positie van het parlement, die deze
staatsman niet kon verleenen. Hij bleef, gelijk van
hem verwacht werd, op zijn stuk staan, en moest
dus terugtreden. Toen restte den prins-adviseur
niets anders, dan een nieuwen kabinetsformateur
te zoeken, een keuze, die uit den aard der zaak
vrijwel met een capitulatie gelijk stond. Hayasji
werd aangewe-zen, een man wiens naam op zich
zelf reeds een programma i6. In China noemt men
hem, veelzeggend, den erensschender, gezien de
rol, die hij in de geschiedenis van de aftakeling
van het Hemelsclie Rijk heeft gespeeld. Hayasji
had twee hooge leger-functionnarissen op het oog
voor de verantwoordelijke posten van Oorlog en
Marine. Men heeft hem deze lieden niet gegund,
doch hem genoopt, de militaire autoriteiten te
aanvaarden, die leger en vloot zelf voor deze
portefeuille naar voren schoven. Hij heeft er zijn
fiat aan gegeven, en door deze daad nog eens
onderst reept, hoezeer de invloed der militairen
alle dammen heeft doorbroken. Het zal niemand
behoeven te verbazen, zoo nu de plannen der
„soldateska" goeddeels in vervulling gaan; de
mislukte Feibruari-opstand van het vorige jaar
blijkt, na zooveel maanden, toch uiteindelijk haar
vruchten te hebben gedragen.
In Japansche parlementaire kringen is men over
dit alles zeer verontrust en in dezelfde mate ver
stoord. Het parlement heeft geweigerd, zich op
nieuw voor eenigen tijd te verdagen, teneinde het
kabinet gelegenheid te geven, zijn budgetaire
plannen in den gewcnschtcn vorm te gieten. Deze
weigering kwam voort uit de behoefte, duidelijk
zijn ontstemming te uiten over het feit, dat een
kabinet aan de macht komt, waarin de partijen
niet vertegenwoordigd zijn. Tenslotte heeft Je
keizer ingegrepen, zoodat de parlementariërs het
hoofd in den schoot bobben te leggen. Dat belooft
iets tegen den tienden Februari, als de zitting
van het Lagerhuis heropend wordt! Wellicht vliegt
dan het hok van den dam
Tn de Vcreenigde Staten kent men ook zijn tegen
spoeden. Moge, na een staking die aan handel en
scheepvaart schier onberekenbare schade heeft
berokkend, de arbeid op schepen en kaden weer
ter hand zijn genomen, in de automobiel-industrie
is de toestand donkerder dan ooit Gelijk men
weet hebben stakende arbeiders een aantal fa-
oude vrouw togen een jong meisje, dat oen plukje
haar na 't kammen in de kachel gooide, „moet je
nooit verbranden". „Waarom niet?" „Dat is niet
goed". „Maar waarom dan toch niet?" „Daar krijg
je hoofdpijn van".
Zulk bijgeloof is vele eeuwen oud; het dateert nog
uit den tijd van onze heidensche voorvaderen, en
is van ouder op kind de eeuwen door gegaan.
De evangelie-predikers uit de zevende en achtste
eeuw hebben het animistische denken niet geheel
kunnen uitroeien; en meermalen hebben ze de
onuitroeibare animistische gebruiken weten in te
lijven in het Christelijk denken.
De gewoonte van het eten van Paasch-eieren en
't ontsteken van Pinkstervuren bestond reeds vele
eeuwen voor de Christelijke feestdagen bekend
waren in deze landen; 't waren voorbeelden van
animistisch bijgeloof; maar het ei is op Paschen
het symbool geworden van het verrijzend loven
en het vuur in den voorzomer het symbool van
den Pinkstergeest.
Wonderlijk taai zijn die oude animistische ge
bruiken. Waarom is 't de gewoonte, de koppen
van de poort- en gevelversieringen der groote ge-
bouwen zoo monsterachtig leelijk te maken?
.Waarom zijn de waterspuwers onzer torens, de
pilaarversieringen zelfs in kerken, de beroemde
koppen aan de Notre-Dame-kerk te Parijs zoo ge
drochtelijk? „Dat is nu eenmaal architectonische
gewoonte", zal men u zeggen. Ja, maar die ge
woonte dateert nog uit den heidenschen tijd, toen
men schrikliarende monsters noodig had, om de
„booze geesten" van huis en tempel te weren
Waarom zet men in sommige streken van ons
land, als er iemand sterft, gauw deur of raam
open? Waarom keert men dan nog wel spiegels
en schilderijen om? Waarom trekt men in
Friesche dorpen nog driemaal met het lijk het
kerkhof om, alvorens de poort binnen te gaan?
„Uit eerbied voor de traditie; uit rouwbetoon",
krijgt u tot antwoord. Maar onze animistische
voorvaderen wilden de geesten der afgestorvenen
maar liever weg laten trokken; ze moesten in hun
eigen huis zich niet moer thuis voelen; ze moes
ten den weg van de begraafplaats naar huis niet
meer terug weten te vinden; want ze waren jegens
de levenden jaloersch, en kwaad gezind. Zoo oor-
deelen vele duizenden in ons Oost-Tndië nóg, en
ze handelen op overeenkomstige wijze
En zoo blijkt op den bodem van ons Christelijk
denken nog menig animistisch, bijgeloovig restje
te liggen.
Zoo doorzien we nu het koddig en tevens aan
doenlijk geval, dat een kind aan een jonger kind
leert, een uitgevallen melktandje over 't hoofd te
gooien, zoo dat je 't niet meer terug vinden kan
(magie in de handeling; animistisch in 'f
geloof aan de geheimzinnige kracht van het
tandje!) Zelfs wordt er soms 't versje bij opge
zegd:
„Lieve Heer,
„Geef mij mijn tandje weer".
Lach daar niet om. Spot daar niet mee. Kinder"
spelen en kind erge woon ten, argeloos overgenomen
de eeuwen door, hebben een ongelooflijk taai be
staan.
Veel erger is, dat volwassenen in critiekloos, kin
derlijk, on-logisch en on-oorzakelijk denken Ln
„gezelschappen" tot de meest dwaze vergeestelij
king vervallen van de eenvoudige gegevens uit den
Bijbel.
Een historisch vóórheld, dat ik zelf op een begra
fenis hoorde: Een oefenaar, sprekende over de
geschiedenis van de Samaritnansche vrouw, „ver
klaarde", dat haar „vijf mannen" onze vijf zin
tuigen waren, die door de zonde verdorven zijn,
(die we dus eigenlijk niet meer hebben); de „zes
de man", die ons niet toekomt is's menschen
eigengerechtigheid(!)
Een ander gezelschapsman beweerde indertijd,
dat Paul Krüger geen kind van God kon wezen.
Hij had n.l. eens een vrouw gesproken, die in een
nachtgezicht gezien had, dat Jezus, toen Hij ten
hemel voer, mot een baard heengegaan was, en
dus den baard van de aarde had weggenomen.
Daarom mocht niemand meer een baard dragen...
Deze beide voorbeelden, voor welker juistheid ik
insta, toonen duidelijk, hoe treurig een mensch
dwalen kan in z'n ongeschoold, bijgeloovig, kin
derlijk denken.
De eisch: „Zijt don nuchteren" is voor ons vol
wassenen niet overbodig, helaas.
Dordrecht P. VAN DUYVENDIJK
brieken 3er machtige Generals Motors bezet en
wenschen zij verschillende lotsverbeteringsn.
Over de al of niet gegrondheid van hun eischcn
is het moeilijk, aan deze zijde van den Atlanti-
schen Oceaan zich een oordeel te vormen; Europa
en Amerika zijn terecht twee geheel verschillen !e
werelden genoemd. Doch ernstig lijkt ons het feit,
dat deze werknemers hun werkplaatsen hebben
bezet en niet goedschiks wenschen te ontruimen.
Aanvankelijk heeft de directie van het betrokken
concern, uit utiliteitsoverwegingen, geen pogingen
aangewend, haar fabrieken met behulp van den
sterken arm weder in haar bezit te krijgen. Men
was beduoht, dat hierdoor enorme schade aan de
installaties zou worden toegebracht, zoodat men
nog verder van huis was. De spanningen zijn
echter geleidelijk zoozeer toegenomen, dat men
nu ook hiervoor niet meer terugschrikt; de mili
tairen zullen tenslotte toch ingrijpen. Aan beide
zijden bereidt men zich voor op een botsing, waar
bij bloed zal vloeien, waarbij dooden zullen val
len. De verantwoordelijkheid voor bodrijfs- en
zakenleiders beiden is wol zeer groot. Men staat
als aan den vooravond van een catastrofe. Op
aandringen van overheidswege heeft men thans,
naar men zegt voor de laatste maal, den stakings
chef Lewis en den vice-directeur Knudsen bij
elkander gebracht, voor een uiteindelijke beslis
sing. Hoevelen zullen met een beklemd hart deze
tegemoet zien, nu dit arbeidsconflict er een dreigt'
te worden, niet meer van enkele voor- en nadoe
len, maar van loven en dood!
Intusschen hebben de zuidelijke staten to kampen
met het water, een strijd op zulk een uitgestrekia
schaal, dat men zich als bewoner van het klei no
Nederland zich daarvan moeilijk een voorstelling
kan vormen. Deze kamp spitst zich momenteel
voornamelijk toe om de stad Cairo, gelegen aan.
de samenvloeiing van Mississippi en Ohio. Het
Mississippi-bekken is reeds zoo overvoerd m-;t
watenmassa's, dat ter weerszijden van dozen reus
onder de stroom onafzienbare gebieden blank
staan. Doch uit haar zijstroom nadert thans een
nieuw watergeweld, dat storm loopt op dammen
en dijken. Streken, zoo groot als geheel Engeland,
staan reeds blank, en bieden een aangrijpend beeld
van verwoesting en verlatenheid. Een Britsen
journalist, die van Memphis naar Cairo vloog,
verhaalt, hoe hij somtijds van horizon naar hori
zon niets anders kan ontwaren dan water en
nog eens water, slechts hier en daar even onder
broken door een boomkruin, een dak'
van een verlaten huis. Temidden van het
overstroomde land vormde de rivier, hier en daar,
nog tusschen haar dijken bekneld, een snelvloeien-
de stroom. Karavanen van vluchtelingen zijn naar.
veiilger oorden vertrokken, verkleumd en berooid,
heiaden met de schamele restanten van voorma
lige bezittingen. Het Roode Kruis, ondersteund
door leger-contingenten, staat voor de ontzaglijko
taak, de duizenden en nog eens duizenden onder
dak, voeding en verpleging te bereiden, het red
dingswerk te organiseeren, de orde te handhaven.
Want in deze chaos van doodsgevaar en vlucht
breekt zich het menschelijk egoïsme schrikbarend
baan. Men tracht dijken door te steken, uitslui
tend om eigen goed te bo\eiligcn; tracht hulp
maatregelen te verhinderen, die voor particuliere
belangen minder voordeelig zijn; men doet zelfs
hier en daar pogingen, zich nog ten koste van
de weggevlucht en door het rooven van hun ach
tergebleven eigendom te verrijken.
Behalve de millioenen, ('ie aan steun heengaan,
e:scht doze waterramp m lliarden, om een herha
ling iin de toeskomst, zoover menschcnkrachlen
vermogen to reiken, te voorkomen.
De Belgische minister van oninbare gezontineid
Vandervelde, de lmkende voorman der Belgische
Werkliedenpartij, is uit het kabinet heengegaan*
Hij kon zich niet langer vereenigen met de bui-
tenlandsche politiek dor Belgische regeering, dio
met het programma, hetwelk het Belgisch socia
lisme ontwikkelt, niet overeen te brengen is. Do
eveneens roode minister van laiitenlandsche zaken;
Spaak denkt in dit opzicht nuchterder; hij weet
's lands belangen boven partij-interessen voorrang)
te verleenen. Zoo hield hij o.a. voet bij stuk, zoo
wel in de kwestie der niet-tusschen komst in heti
Spaansche vraagstuk, nis '.ir/.nke de schadeloos
stelling, die van de roode Valencia-regoering ten
gevolge van den geplecgdcn moord op De Borchw
grave wordt geëiseht. Toch blijft de Belgische
Werkliedenpartij het huidige ministerie steumenj
het is ook hóór belang, geen voet te geven aan)
de bewegngen van onderscheiden aard, zooals do
fascistische „Rex", die oen algeheole ommekeeB
in het Belgische staatsbestel voorbereiden.
63
