DE
NIEUWE MOERDIJKBRUG
J. H. REEFs
Een verbinding tusschen Noord en Zuid
waarop eeuwen is gewacht
43e verbinding over het Holl. Diep
4n den loop der eeuwen
-
Het Betondek van de Moerdijk
brug werd uitgevoerd door:
OLDENZAAL
IVRIJDAG ii DECEMBER 1936
DERDE BI.AD PAG. g
EEN BRUG HEEFT
Die groote v
)ver lana niet
groote Kerk van Dordrecht
Als men het nu eens heel erg wil
uitzoeken, is de St. Elizabethsvloed in
1421 de oorzaak van de bouw der brug
gen over het Holl. Diep, ook van de
laatste nieuwe, die thans in gebruik
wordt genomen.
""De eerste verbinding
Terstond heeft men getracht dit euvel te
overbruggen". al kon men toen aan brug-
_ouw nog niet denken. Maar varen kon men
Wei, en zoo was het eenige middel om het
Tordtsohe isolement te verhelpen, een veer-
Jienst, die weldra tot stand kwam, en als
eindpunten had. aan de Hollandsche kant,
Dordrecht en aan de Brabantsche oever
igPudenbosoh. De overtocht duuirde Jetwat"
langer dan de snelle moderne (nu ook al
ïvweer antiek geworden) Moerdijksche ponten
hem tot op heden volbrachten, maar, Dordt
■kvas weer volgens vasten dienst met een
ichterland verbonden. Het scheidende water
jverd aldus zelf benut voor verbinding.
^Verschillende routes over het water
Maar de haven van Oudenbosch ging ver
banden, zoodat reeds pl.m. 1550 werd over
wogen een ander punt te zoeken om voet
tan wal te zetten, met gevolg, dat pl.m. 1600
Moerdijk het eindpunt van de veerdienst
Werd.
Aan de Dordtsche kant ontstonden echter
wijzigingen. In 1655 kwam de dam
Wieldreoht gereed, de 's-Gravendeel-
e dijk. Dit was aanleiding om eenige
en later de polder Wieldredht in te dij-
!n. waarmee de gelegenheid was ontstaan
►or een nieuwe afzet voor de sprong naar
le overzijde.
In 1667 begon men af te varen van de
luidelijke dijk van de polder Wieldreoht,
Wieldrechtsohe buitendijk onder Dubbel
de plek die thans in de volksmond
„Oude Veer" heet, en waar een nog
wezig, eenzaam, oud huisje, het raadsel
z'n bestaan ziet opgelost door z'n vroe-
bestemminp' van veerhuis. De Bies-
ichwee die op deze dijk uitkomt, heet dan
Oudeveersoheweg. Aan de overzijde
men als eindpunt, nu meer Oostelijk
afgevaren, jn plaats van Moerdijk,
_„'e Zwaluwe.
Ruim een eeuw bleef het zoo. En wat we
lans in enkele regels neerschrijven, met
in en eind er bij, daarvan wist het des-
levende geslacht niet beter of het
loorde zoo.
Maar er zat groei in het land rond Dordt.
Hollandsche waterland houdt vanouds
.verleggen yan grenzen. Indijking pa
indijking voegde land' bij land, en tenslotte
werd de afvaart van de veerdienst in 1788
verplaatst van de „Oude Veer" naar de
..Nieuwe Veer" ongeveer ter hoogte van de
Prinsenheuvel in de Haniapolder. Dit bleef
zoo tot 1867. We naderen dus reeds de tijd
die binnen onze gezichtseinder begint te
vallen.
Napoleons plannen
Maar om heit eind van dit veer in 1867
te begrijpen, moeten we eenst nog even
terug, en wel naar de Napoleontische tijd.
Napoleon mijmerde reeds over een
groote weg Pa rijs-Amsterdam. En met
een was het toen ook al de groote strijd
vraag, welke ook nu. tot vlak voor de
bouw van de nieuwe Moerdijkbrug, de
gemoederen in beroering bracht: moet
die weg loopen over Willemstad of over
Dordt
Uitgevoerd door Willem I
Tot uitvoering van plannen kreeg de
groote veroveraar echter niet de gelegenheid,
maar later werd de kwestie weer actueel,
toen Koning Willem I, de man van de groote
lijnen en het doorzettend initiatief, het oude
ontwerp weer opnam. De Dordtsche over
heid bepleitte met klem de verbinding over
de Merwestad te laten loopen. In de Fran-
sche tijd was haar bloei snel gaan verflensen
en als ze nu ook nog van de groote ver
keersweg naai- het Zuiden werd geisoleerd,
zou haar toekomst er droevig uitzien. Men
wist den koning te overtuigen en reeds in
1821 was er een nieuwe weg met een nieuw
veer.
gedurfd was Eet onder
leiding van Willem I aangepakt. Door
de polders het Varken en de Beer werd
dwars door de buitengorzen een zware
dam aangelegd, de tegenwoordige
straatweg naar Willemsdorp, dat in zijn
naam het initiatief van Neerlanos eerste
koning blijft eeren.
Tegenover hotel Waterloo (welke naam
lag destijds meer voor de hand) werd afge
varen naar Moerdijk.
Hier langs ging nu voortaan de diligence
verbinding Parijs, Brussel, Antwerpen,
Dordt, Den Haag, Amsterdam, verzorgd door
van Gend en Loos. -die ook de post meenam.
O.m. werden de paarden verwisseld in her
berg De Gouden Leeuw in de Prinsenstraat
te Dordrecht, en in Rijsoord in hotel Boon
(toen hotel Prins van Oranje).
'ca loto van êea steendruk uit dien tijd van 'de eerste
Een brug, waarop eeuwen is gewacht, is thans voltooid.
Voor de tweede keer is het Hollandsch Diep overspannen.
Thans door een moderne verkeersbrug van iooo meter, die
4.3 millioen kostte, en door 5 K.M. nieuwe weg in de be
staande route Noord-Zuid werd ingelascht.
De brug bestaat uit tien overspanningen van 100 meter elk,
die totaal 9 millioen K.G. wegen. Ze is een prachtige pres
tatie van de Nederlandsche brugtechniek, en het stemt tot
voldoening dat een dergelijk belangrijk werk in deze tijden
van depressie tot stand werd gebracht. Behalve grondstoffen
die ons land niet bezitis de "gekeele brug Nederlandsch
fabrikaat. Morgenmiddag omstreeks half twaalf zal de
brug door li. M. de Koningin in gebruik worden gesteld.
'nen brugdek, dat jaren, misschien zelfs
eeuwen het enorme verkeer van Noor!
naar Zuid en omgekeerd zal moeten d
gen. De firma heeft daarop gerekend, en
de soliditeit van het dek 16 in overeen
stemming met wat het moet presteeren.
leidden.
Zoo maar in eens moest de snelste en
voort varendste zelfs, de motor even stilzet
ten, was hij gedwongen een tien minuten
niets te doen, hoevpel haast hij ook mocht
hebben, niets te doen dan wat rond te loopen
of over de reeling te hangen, zoo rnaar mid
den in zoo'n sneltreinvaarttocht, en te kijken
over het tot rust stemmende mooie Holland
sche landschap van water, polder en hori
zon, met schoonheid van luchten er boven,
voortjagende stormluchten of luchten van
'teer, sereen, strak blauw, met vriendelijke
wolkvlokjes er tegen.
Zoo werd hij door die verwenschte pont
genoodzaakt toch nog iéts te zien van het
schoon van Hollands landschap, waarvan
hij anders gevaar liep niets te ontdekken
dan de beton- of asfaltweg voor z'n auto
uit.
Nee, die pont had ook haar goede zijde,
ze hac. een tikje paedagogische waarde zelfs.
En tegelijk was ze modern, een der „beste"
van Europa. Een pracht-combinatie eigenlijk
van techniek en van wat romantiek.
Maar nu is hieraan een eind gekomen.
Het rennen en jachten is weer een stapje
verder „vervolmaakt". Men loopt nu nog
meer kans, om door heel Zuid-Nederland te
flitsen, in één stuk door, van Rotterdam tot
de grens, tot Antwerpen toe, zonder vrijwel
iets te ondergaan van de kalmeerende rust
van ons mooie landschap; ons mooie land'
óók, ja niet het minst, bij de rivieren. Het
dient straks nergens anders meer voor. dan
waren te leveren om, omgezet in cijfers, op
de beurs te verhandelen, en verder, om er
met de grootst mogelijke snelheid door te
rijden.
Eén lichtpunt: niet allen zijn autobezit
ters en de nieuwe brug heeft ook breede
trottoirs, voor fietsers en voetgangers, die
aldus, welverdiend, het hrste uitzicht heb
ben op mooi-Holland-rond-het Holl. Diep.
Reeds in 1822 een stoompont!
Dat deze belangrijke verbinding mo
dern werd aangepakt, blijkt ook hieruit,
dat, reeds in 1822, de dienst werd on
derhouden met een stoompont, in Enge
land gebouwd. Zoo iets was er toen in
heel Europa nog niet. Ook dit was het
werk van Willem I. In 1823 voeren er
reeds twee stooanponten.
't Ging prima met dit nieuwe veer, er
werd een druk gebruik van gemaakt en het
was zoo modern mogelijk ingericht (Het
bovengenoemde veer naar Lage Zwaluwe
hield dan ook in 1867 op te bestaan).
Van 18771911 geen veerdienst
Maar de klad kwam er in toen in 1872 de
spoorbrug werd in gebruik genomen. De
Spoorwegen trokken alle vervoer tot zich.
De wegen kwamen verlaten te liggen, en
leken him tijd te hebben gehad, en de èene
diligence-maatschappij na de andere liet
de laatste adem ontsnappen. In 1877 voer
de laatste pont tusschen Willemsdorp gn
Moerdijk.
Maar we weten 't allen, het wegverkeer
herstelde zich. De spoortrein zou niet onbe
perkt triomfen blijven vieren en het verkeer
opslokken. En zoo hebben ook vanaf 1911
weer ponten gevaren tusschen het eiland
van Dordrecht en de Brabantsche wal.
Ups and downs sinds 1911
Dat ging als volgt. In 1911 werd te Dor
drecht de eerste internationale voetbal
match gespeeld tusschen Nederland en Bel
gië. Toen kwam de Vereeniging „Bloei van
Dordt" .op 't illustre idee om het veer weer
in het leven te roepen. Het vele publiek uit
het Zuiden, dat de match zou bezoeken, kon
er dan 't eerst gebruik van maken. Zoo
gebeurde. En er kwamen velen met de pont
naar de match. Zelfs was er een auto uit
Parijs.
Aanvankelijk bleef men twee dagen per
week varen, 't Liep goed. Er werd een N.V.
Veer WillemsdorpMoerdijk gesticht, die 't
zaakje van de Vereeniging Bloei van
Dordt" overnam. Dit was op en top een
Dordtsche N.V., geheel door Dordtsch kapi
taal gefinancierd.
Op den duur viel het instandhouden van
de veerdienst echter niet mee, hoewel de
mobilisatietijd door legertransporten enz.,
niet ongunstig was. Maar na 1918 werd het
een lijdensgeschiedenis en vanaf 1 Sept.
1920 kwam het veer in handen van het Rijk.
Mettertijd ontwikkelde zich 't verkeer weer
zoodanig, dat de verbinding een goudmijntje
werd, zoodat in 1926 Dordt aanbood ze te
koopen, en toezegde de schrikbarend hooge
overzettarieven dan aanmerkelijk te zullen
verlagen. Het Rijk had er weinig ooren naar.
maar verlaagde wel plotseling sterk de ta
rieven met gevolg dat men het nog veel
drukker kreeg met overvaren.
Zoo is het gebleven, tot nu de nieuwe brug
op de mee.st afdoende wijze de schoicing
van het water opheft. Thans zal 't met de
pont ongetwijfeld voor altijd zijn gedaan.
Heit veer doet dan ook niet de minste poging
om z'n bestaan te rekken, maar gaat zoo
sppgdig mogelijk ,jh& yaantje
ENKELE DETAILS
VAN HET WERK
Ja, wat je details cioemt De onderdeelen
van zulk een geweldig werk als de bouw
van de nieuwe Moerdijkbrug, kunnen eigen
lijk moeilijk details worden genoemd. Want
we doelen bijv. op wat de firma A. Kraaije-
veld Pzn. te Zwijndrecht hierbij tot stand
bracht De groote moeilijkheden, die in de
weg stond/en bij het uitvoeren van de on
derbouw van het Zuidelijk landhoofd en bij
het uitbouwen van de oever in de rivier
om daarop ddt landihoofd op te trekken, zijn
door deze firma overwonnen. Daar moest
aan de landzijde een ontgraving, en aan de
waterzijde een ontbaggering plaats hebben.
En beide op groote schaal. De aldus verwij
derde slechte grond moest worden vervan
gen door zand, totaal in een hoeveelheid
van 60.000 M3. Dit zware karwei werd ech
ter tot een goed einde gebracht, wat men
trouwens van deze firma niet anders ver
wachtte, daar ze voor dergelijke groote
werken volledig ie uitgerust en een jaren
lange ervaring bezit, door velerlei presta
ties overal in den lande.
Ook de talrijke zinkstukken rond de pij
lers van de nieuwe brug zijn door de firma
Kraaijeveld geleverd. Bijzondere vermelding
waard, dat de heer Kraaijeveld in 1911
toen de veerdienst weer ging varen, na
sinds 1877 te hebben stilgelegen, de aanleg
steiger bouwde te Willemsdorp, tegenover
hotel Waterloo. Hij heeft in bijzonderen zin
dus de pont zien gaan en komen.
Het Zuiden leverde nog meer moeilijk
heden op dan de bovengenoemde. Heel de
Zuidelijke toegang gaf groote bezwaren,
door de bijzonder sleohte bodemgesteldheid.
We-hebben er reeds uitvoerig bij stilgestaan.
Het Hollandsch Aannemersbedrijf Zanen
Verstoep N.V. te Den Haag echter, reeds be
kend door zijn werk bij de bruggen te Lent
en Nijmegen en Arnhem, gaf ook hier weer
blijk, in zekeren zin een weg te kunnen
leggen waar men ook wil, hoe de Holland
sche bodem ook moge tegenstreven.
Ook de N.V. Pelt en Hooykaas te Rotter
dam werkte mee aan het gereedmaken van
de Zuidelijke oprit Zij is verantwoordelijk
de wegfundeering, die is vervaardigd
van Nederlandsche Hoogovenslakken van
IJmuiden, een product, dat door deze firma
niet zou zijn gebruikt, als het aan z'n Ne
derlandsch fabrikaat geen Hollandsche
J ijk head en betrouwbaarheid paarde.
Het allereerste begin van de bouw van
'de eigenlijke brug is het werk van Kaste
lein en Zoons Aannemersbedrijf te Dor
drecht Dit heeft namelijk de heistellingen
gefundeerd, waarop de kranen moesten
rijden die diendien om de stalen damw
den te heien, die de bouwkuipen vormden
voor de pijlers. Voor dit moderne bedrijf
een peulschilletje.
Het' laatste deel van de bnigbouw was
het werk van de firma J. H. Reef te Olden-
j zaal, J^ez§ yeryaardigd§ gwarg beton-
AANNEMERSBEDRIJF
BETONBOUW
WEGENBOUW
WATERBOUW
Betonwegen, Asfaltwegen warm en koud, Teerwegen
N.V. tot Exploitatie der Haven-
Inrichtingen van Dordrecht
(Stuwadoorsbedrijf Dordrecht)
Tel. 6541 (2 lijnen) Telegram-Adres: „F.sbedee"
4 ELECTRISCHE BRUGKRANEN
2 ELECTRISCHE WIPKRANEN
2 MOTOR RUPSKRANEN
2 DRIJVENDE ZWAAI-DRAAI KRANEN
Billijk - Snel - 'Accuraat
OOK IETS TEGEN
Van een die niet mee kan komen?
Het verkeer en Hollands
mooie landschap
De pont, die nu met zooveel gejuich de
laan oftewel het Holl. Diep wordt uitge
stuurd, had ook haar goede, haar zeer goede
zijde.
Juist in het gejacht van het moderne
verkeer.
Want al beijverde ze zich, dit jagen en
rennen van de 20ste eeuwsche auto-mensch
zoo goed mogelijk bij te houden, door snel
in te laden, vlug te varen en nog vlugger
af te laden, toch kon ze, 't zij tegen of met
haar wil. niet verhinderen, dat er een mo
ment van rust kwam in de vaak lange wijl
internationale, reizen,, welke over haar dek
